Ποιο cancel culture; Ο Louis C.K. μόλις κέρδισε Grammy

Louis C.K., 1 (Grammy) – Cancel Culture, 0.

Ο Louis C.K. δεν ήταν παρών στα Grammys για να παραλάβει το βραβείο του, όπως και πολλοί καλλιτέχνες που είναι κατά καιρούς υποψήφιοι στις μη τηλεοπτικά μεταδιδόμενες κατηγορίες. Συνυποψήφιοί του ήταν o Lavell Crawford με το The Comedy Vaccine, η Chelsea Handler με το Evolution, ο Lewis Black με το Thanks for Risking Your Life, ο Nate Bargatze με το The Greatest Average American και ο Kevin Hart με το Zero F****s Given.

Ο κωμικός είχε αρχικά αρνηθεί τις κατηγορίες, αλλά τελικά είχε παραδεχτεί τις παραβιαστικές του πράξεις. «Εκείνη τη στιγμή είπα στον εαυτό μου ότι αυτό που έκανα ήταν εντάξει», έγραφε σε ανακοίνωσή του, «γιατί ποτέ δεν έδειξα σε μια γυναίκα το πουλί μου χωρίς να τη ρωτήσω πρώτα, κάτι που είναι επίσης αλήθεια. Αλλά αυτό που έμαθα αργότερα στη ζωή μου, υπερβολικά αργά, είναι ότι όταν έχεις εξουσία πάνω σε άλλα άτομα, το να τους ζητήσεις να το κοιτάξουν δεν είναι ερώτηση. Είναι μία δύσκολη θέση για αυτούς. Η δύναμη που είχα πάνω σε αυτές τις γυναίκες είναι ότι με θαύμαζαν. Και χρησιμοποίησα αυτή τη δύναμη ανεύθυνα».

«Έχω περάσει τη μακρά και τυχερή καριέρα μου λέγοντας ό,τι θέλω», έκλεινε την επιστολή του. «Τώρα θα κάνω ένα βήμα πίσω για να ακούσω».

Οι συνέπειες μετά την παραδοχή του είχαν έρθει σχεδόν ακαριαία. Εκτός από τη δημόσια κατακραυγή, δίκτυα όπως το HBO, το Netflix και το FX είχαν διακόψει αμέσως τους δεσμούς με τον κωμικό. Ούτε ένα χρόνο μετά όμως, ο C.K. είχε επιστρέψει στη σκηνή σε comedy club της Νέας Υόρκης, και μάλιστα από τον Αύγουστο του 2018 και ύστερα κάποια ηχητικά ντοκουμέντα από τις παραστάσεις του είχαν αρχίσει να κάνουν τον γύρο του ίντερνετ.

Σε μία παράσταση στο Long Island για παράδειγμα, ο Louis C.K. είχε περάσει σημαντικό μέρος της επικρίνοντας «τα παιδιά αυτής της εποχής» και κατηγορώντας το ανεξέλεγκτο wokeness τους αντί για τον εαυτό του. Παιδιά, ας πούμε, όπως επιζώντες σχολικών μακελειών:

«Δεν είστε ενδιαφέροντα επειδή πήγατε σε ένα Γυμνάσιο όπου πυροβολήθηκαν παιδιά», έλεγε. «Γιατί να σημαίνει αυτό ότι πρέπει να σας ακούσω; Πώς σας κάνει αυτό ενδιαφέροντα; Δεν πυροβοληθήκατε εσείς. Βάλατε κάποιο χοντρό παιδί στη μέση. Και τώρα πρέπει να σας ακούσω να μιλάτε;».

Ή, ας πούμε, τα παιδιά που προτιμούν να χρησιμοποιούν αντωνυμίες με ουδέτερο φύλο:

«Σου λένε πώς να τα αποκαλείς. “Πρέπει να μου απευθύνεστε με they/them γιατί αυτοπροσδιορίζομαι ουδέτερο ως προς το φύλο”. Και εμένα πρέπει να μου απευθύνεστε ως “there” (“εκεί”) γιατί αυτοπροσδιορίζομαι ως τοποθεσία και η τοποθεσία είναι το μ***ί της μάνας σας».

Ακούγεται σαν κάποιος που πέρασε εκείνο το διάστημα του ενός έτους κάνοντας αυτοκριτική; Αλλά hey, ίσως ήταν νωρίς ακόμα. Ίσως θα ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει την αλήθεια του στο Sincerely Louis C.K. του 2020, το πρώτο special του μετά το σκάνδαλο που μας προετοίμαζε ήδη από τον τίτλο του για ειλικρίνεια.

Η κωμωδία του Louis C.K. άλλωστε εξαρτιόταν πάντα από την κοινή αντίληψη ότι ο ίδιος και το κοινό του είχαν, σε γενικές γραμμές, παρόμοιες ιδέες για το σωστό και το λάθος. Πως όταν έλεγε ένα αστείο για βιασμό για παράδειγμα, ανεξάρτητα από το πόσο εξωφρενικό μπορεί να ήταν ή πόσο μακριά θα έφτανε, θα ήταν τελικά σε βάρος των βιαστών. Η ρουτίνα του αυτή ήταν μεγάλο μέρος της περιπέτειας, της έξαψης σχεδόν, που τροφοδοτούσε τα acts του: Το να τον παρακολουθείς δηλαδή να λέει στεγνά μία φρικτή ιδέα ή δήλωση, και να αναρωτιέσαι για το πώς θα την ξορκίσει ως το τέλος. Είναι πανίσχυρη λειτουργία αυτή για έναν κωμικό, αλλά προϋποθέτει εμπιστοσύνη.

Ο Louis C.K. ήταν κορυφαίος στο να μιλάει για τους σεξουαλικούς μας ψυχαναγκασμούς και τις παρορμήσεις. Στο παρελθόν είχε υπάρξει πρόθυμος να αντιμετωπίσει δύσκολα θέματα γύρω από αυτές και από τα δικά του λάθη με αποκαλυπτική ειλικρίνεια. Στο Sincerely Louis C.K. θα μπορούσε να είχε αφιερώσει χρόνο στα ψυχοσεξουαλικά κολλήματα που τον οδήγησαν στη σεξουαλική παρενόχληση συναδέλφων του.

Θα ήταν σίγουρα η κατάλληλη πλατφόρμα για να αναφερθεί στις περιπτώσεις των συναδέλφων του που δεν είχαν συναινέσει στην πράξη του, καθώς στην ανακοίνωσή του είχε απλώς γράψει ότι τις είχε ρωτήσει, χωρίς καμία αναφορά στη δική τους απάντηση. Τι είπε, λοιπόν, στο stand-up του;

«Αν ρωτήσετε ποτέ κάποια αν μπορείτε να τραβήξετε μ@λ@κία μπροστά της και πει ναι, τότε πείτε απλά “είσαι σίγουρη;”. Αυτό είναι το πρώτο μέρος. Και μετά αν πουν ναι, τότε μην το κάνετε. Απλά μην το κάνετε. Γιατί κοιτάξτε, ό,τι κι αν σας αρέσει, ok – γιατί όλοι έχουν το βίτσιο τους, όποιο κι αν είναι αυτό. Δεν ξέρω. Όλοι έχετε το βίτσιο σας. Δεν ξέρω ποιο είναι το βίτσιο σας. Είστε τόσο γ@μημένα τυχεροί που δεν ξέρω το βίτσιο σας.

Συνειδητοποιείτε πόσο τυχεροί είστε; Που ο κόσμος δεν ξέρει το βίτσιο σας; Γιατί όλοι ξέρουν το δικό μου. Όλοι ξέρουν το γ@μημένο βίτσιο μου τώρα. Ο Obama ξέρει το βίτσιο μου – αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό το πράγμα; Το να ξέρω πως ο Obama σκεφτόταν, «Θεέ μου». Όλοι στον πλανήτη ξέρουν το βίτσιο μου».

Είχε συνεχίσει με κάποια παραπάνω σχόλια σχετικά με το γεγονός ότι η επικοινωνία κατά τη διάρκεια του σεξ μπορεί να προκαλέσει σύγχυση επειδή γίνεται περίπλοκη, και είχε κλείσει το επίμαχο μέρος του stand-up λέγοντας:

«Μου αρέσει να τραβάω μ@λ@κία και δε μου αρέσει να το κάνω μόνος μου. Αυτό είναι το μόνο που μπορώ να σας πω. Νιώθω μοναξιά. Πού είναι όλοι; Είναι απλά λυπηρό. Μου αρέσει η παρέα. Μου αρέσει να μοιράζομαι. Είμαι καλός και σε αυτό. Αν είσαι καλός στα ζογκλερικά, δε θα το έκανες μόνος σου στο σκοτάδι. Θα μάζευες κόσμο για να τον καταπλήξεις. Εν πάση περιπτώσει, αυτό είναι το μόνο που θα πω για αυτό».

Το κομμάτι του Obama θα μπορούσε να είναι αστείο αν το είχε πει ένας άντρας του οποίου το αβλαβές αλλά ντροπιαστικό σεξουαλικό βίτσιο θα είχε εκτεθεί δημόσια μέσα από κάποιο ατυχές συμβάν. Όχι όταν λέγεται από κάποιον που έκανε κατάχρηση της εξουσίας του στον εργασιακό χώρο για να παρενοχλήσει σεξουαλικά συναδέλφους του και άλλες γυναίκες στον κλάδο του που ήταν λιγότερο ισχυρές από αυτόν, και του οποίου ο μάνατζερ είχε προσπαθήσει να τις φιμώσει. Αντί να αναμετρηθεί με την κατάχρηση αυτή, ο Louis C.K. συνέκρινε το βίτσιο του με την ανάγκη ενός ανθρώπου καλού στα ταχυδακτυλουργικά να επιδείξει τα skills του. Είναι καλός στον αυνανισμό. Να μην το δείξει;

Είχαν προκύψει πολλαπλές ευκαιρίες, είτε ρητά είτε πιο σιωπηρά, για αυτοστοχασμό σε εκείνο το special αλλά ο Louis C.K. είχε επιλέξει να μην πάει βαθύτερα.

Σε κάποιες από αυτές είχε αρκεστεί σε απλή παραδοχή. Αποκάλυψε, για παράδειγμα, τη φαντασίωσή του να γίνεται κακός δημοσίως, ή το πόσο διασκεδάζει με τις παραβάσεις («Δεν μπορώ να σταματήσω να το κάνω. Μου αρέσει. Μου αρέσει η αίσθηση»). Μπορούσαμε να συνδέσουμε μόνοι μας τις τελείες. Το ίδιο και όταν είχε εκμυστηρευτεί πως η περιοδεία του το 2019 είχε βγει εξ ανάγκης εκτός Ηνωμένων Πολιτειών: «Πήγα στη Γαλλία πέρυσι γιατί σκέφτηκα ότι έπρεπε να φύγω από τη χώρα. Ένιωσα πως ήταν καλή ιδέα».

Άλλες φορές όμως χρειαζόμασταν περισσότερα. Αστειεύτηκε για παράδειγμα ότι φανταζόταν τον Θεό να κάνει συνέντευξη Τύπου για να ξεκαθαρίσει τη σύγχυση, ωστόσο ο ίδιος έχει αποφύγει τον Τύπο με κάθε τρόπο από όταν έσκασε το σκάνδαλό του. Αυτό είναι σίγουρα κιόλας μέρος της αιτίας που η βράβευσή του στα Grammys είδε τέτοια ανάκρουση. Με εξαίρεση εκείνη την πρώτη απολογία του που δεν αναγνώριζε καν το γεγονός ότι κάποιες από τις κατηγόρους του υποστήριζαν πως δεν είχαν συναινέσει στην πράξη του, ο Louis C.K. δεν κυνήγησε ποτέ κάποια δημόσια εξιλέωση. Και αυτό ήταν επιλογή.

Οι αντιδράσεις στη βράβευση του Louis C.K.

«Δε μπορώ να σκεφτώ ένα αστείο για αυτό, γιατί δεν είναι αστείο για μένα αυτή τη στιγμή», έγραψε η stand-up κωμικός και σταρ του Feel Good, Mae Martin, στο Twitter. «Λυπάμαι για τις νεαρές κωμικούς στις οποίες επιτέθηκε, που έχασαν τόσα πολλά και πρέπει να δουν αυτόν τον τίτλο σήμερα και για όλους όσους είχαν παρόμοια εμπειρία λόγω της άτολμης απάντησης της κοινότητάς μας σε επιθέσεις».

«Το να κερδίσει ο CK ένα Grammy για το καλύτερο κωμικό άλμπουμ είναι προσβολή για όλες τις γυναίκες/non-binary κωμικούς παντού. Είναι ένα μήνυμα προς εμάς ότι ο κλάδος μας δεν νοιάζεται αν κακοποιούμαστε από τους άνδρες με τους οποίους συνεργαζόμαστε, ειδικά αν αυτοί οι άνδρες είναι χρυσωρυχεία. Θα έπρεπε να είμαστε έξαλλοι», πρόσθεσε η Βρετανίδα κωμικός Sarah Keyworth.

Μία από τις κωμικούς που είχαν κατηγορήσει τον Louis C.K., η Jen Kirkman, εξέφρασε και εκείνη τον θυμό της στο Twitter γράφοντας, «θυμάστε όταν οι άνδρες κωμικοί έλεγαν αυτή την εβδομάδα “Ο Chris Rock χαστουκίστηκε!! Η κωμωδία βρίσκεται σε κίνδυνο!”. Ποτέ δεν έδωσαν δεκάρα για όσες από εμάς βρισκόμασταν πάντα σε κίνδυνο στην κωμωδία. Είναι αθόρυβοι σήμερα που ο Louis C.K. κερδίζει ένα Grammy για ένα άλμπουμ όπου αστειεύεται για τις επιθέσεις του».

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις αντιδράσεις.

 

Ο Louis C.K. δεν είναι φυσικά ο μόνος υποτιθέμενα “ακυρωμένος” που συνέχισε να εργάζεται (το cancel culture είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη δυνατότητα κάποιου να συνεχίσει να δουλεύει). Ο φίλος του ο Dave Chappelle – που είχε μάλιστα καλέσει αιφνίδια τον C.K. κάποτε στη σκηνή – δεν είχε κυρώσεις για το τελευταίο του Netflix special παρότι οι τρανς υπάλληλοι της πλατφόρμας είχαν διαμαρτυρηθεί έντονα.

Η J.K. Rowling εξακολουθεί να συνεργάζεται με τη Warner Bros. και τους εκδοτικούς οίκους των βιβλίων της. Η Gina Carano έχασε τη δουλειά της στη Disney και το The Mandalorian αλλά έχει ήδη τέσσερα νέα credits στο IMDB. Ο Kevin Spacey έχει ολοκληρώσει τα γυρίσματα για το L’uomo che disegnò Dio του Franco Nero, το ίδιο και για το Peter Five Eight που γυρίστηκε κανονικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Δε θα περιορίσουμε τα άτομα που μπορούν να υποβάλουν το υλικό τους», είπε πρόσφατα ο Πρόεδρος της Recording Academy, Harvey Mason Jr, στο The Wrap. «Δε θα ανατρέξουμε στην ιστορία των ανθρώπων, δε θα εξετάσουμε το ποινικό τους μητρώο, δε θα εξετάσουμε τίποτα άλλο εκτός από τη νομιμότητα σύμφωνα με τους κανόνες μας για το εάν μία ηχογράφηση για κάποιο έργο είναι επιλέξιμη με βάση την ημερομηνία και άλλα κριτήρια». Εντάξει λοιπόν.

Ο όρος του cancel culture (όπως έφτασε να χρησιμοποιείται κυρίως από τους εχθρούς της πολιτικής ορθότητας, αρχικά είχε γεννηθεί στα πλαίσια χιούμορ από την Αφροαμερικανική κοινότητα) είναι ο μπαμπούλας. Ένας μύθος που οι άνθρωποι έχουν βρει για να ονομάσουν τις συνέπειες που μπορεί να βιώνουν οι αγαπημένες τους διασημότητες, ή και που οι ίδιες χρησιμοποιούν για να θυματοποιούνται.

Ένας καλύτερος όρος όμως για αυτό που συμβαίνει πιο έντονα τα τελευταία χρόνια με την ώθηση των social media, είναι απλώς η “κουλτούρα συνεπειών” που έχει επιφέρει ένα κλίμα επανεξέτασης, αναθεωρητισμού και αλλαγής του τρόπου με τον οποίο μιλάμε, διαφωνούμε, συμπεριφερόμαστε και συνυπάρχουμε. Και δεν είναι κάτι καινούριο.

Όλες οι ηρωίδες της Edith Wharton απειλούνταν από την ακύρωση της καλής τους φήμης αντικατοπτρίζοντας τις απαιτήσεις και τους κινδύνους που βίωναν οι αληθινές γυναίκες της εποχής της. Η επαγγελματική ακύρωση, πάλι, κυνηγούσε φιγούρες του 20ού αιώνα όπως ο κωμικός Lenny Bruce. Δεν υπάρχει ανθρώπινη κοινωνία όπου μπορείς να πεις ή να κάνεις ό,τι σου αρέσει και να περιμένεις πως τα πάντα γύρω και σε σχέση με σένα θα μείνουν απαράλλαχτα.

Αυτό ξεχνούν πολλοί σε θέση ισχύος και μάλλον δίκαια. Εδώ ο Louis C.K. μόλις κέρδισε Grammy.