Ψηφιακή δίαιτα: Λιγότερο περιεχόμενο, περισσότερη ζωή

Ένα από τα αμέτρητα βράδια που έχω περάσει βουλιαγμένος στον καναπέ σκρολάροντας χωρίς κανέναν απολύτως λόγο στο TikTok, ο αλγόριθμος μάλλον με λυπήθηκε και μου πέταξε ένα βίντεο που μιλούσε για παραγωγικότητα ο συγγραφέας και καθηγητής επιστήμης των υπολογιστών στο πανεπιστήμιο Georgetown, Cal Newport. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα όσα έλεγε, με ιντρίγκαρε και φυσικά το αμέσως επόμενο που έκανα ήταν να τον ψάξω online για να δω ποιος είναι, τι κάνει, τι πουλάει τέλος πάντων αυτός ο Αμερικανός καθηγητής με τον ωραίο λόγο.

Βρήκα το site του, έχει γράψει πολλά και διάφορα ενδιαφέροντα στο μπλογκ του (για το Chat GPT, τις Αμερικανικές Εκλογές, τη διαδικασία του γραψίματος) και αυτό που μου τράβηξε το ενδιαφέρον κατευθείαν ήταν η ιδέα του για την ανάγκη μιας δίαιτας ψηφιακού περιεχομένου.

Η εποχή που ζούμε είναι γεμάτη από έναν συνεχή και ασταμάτητο καταιγισμό ψηφιακών ερεθισμάτων, με memes, viral videos, ειδοποιήσεις από Messenger, WhatsApp, Instagram, Facebook και εξωφρενικούς τίτλους σε σάιτ του ίντερνετ πρέπει λίγο να χαλαρώσει τη φασούλα της.

Ναι φαίνεται διασκεδαστικό και χαλαρωτικό, αφού την ώρα που είσαι βουλιαγμένος στον καναπέ σου και καταναλώνεις, καταναλώνεις, καταναλώνεις και νιώθεις ότι ξεφεύγεις από την αφόρητη καθημερινότητα, στο τέλος όμως, μπορεί να συνειδητοποιείς ότι απλά χάνεις τον χρόνο σου μη μαθαίνοντας κάτι ουσιαστικό ή χρήσιμο.

O Newport στην έκθεση του συσχετίζει τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα με το σύγχρονο υπερεπεξεργασμένο ψηφιακό περιεχόμενο. Έτσι, όπως τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (μπορώ να τρώω πίτσα κάθε βράδυ) είναι γευστικά αλλά συχνά ανθυγιεινά αφού οι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και λιπαρών έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία, έτσι και ένα μεγάλο μέρος του ψηφιακού περιεχομένου (τα memes, τα viral videos που λέγαμε και πιο πάνω) είναι σχεδιασμένα για να αιχμαλωτίζουν την προσοχή μας, χωρίς στο τέλος της ημέρας να προσφέρουν ουσιαστική γνώση ή ψυχαγωγία.

Τα social media, τα notifications, το επιφανειακό περιεχόμενο και όλα όσα εντείνουν το social fomo είναι κάποια παραδείγματα της κουλτούρας της γρήγορης πληροφορίας και σε αυτά που γράφει o Νewport αναδεικνύει την ανάγκη για μια πιο συνειδητή και επιλεκτική κατανάλωση.

Όπως οφείλουμε να προσέχουμε το τι τρώμε για να διατηρούμε τη σωματική μας υγεία, έτσι πρέπει να φροντίζουμε και την πνευματική μας διατροφή. Ο ίδιος εξηγεί ότι κάτι τέτοιο είναι η θέσπιση ορίων στη χρήση των ψηφιακών μέσων, η επιλογή ποιοτικού περιεχόμενου και η επένδυση σε βαθιά και ουσιαστική σκέψη. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ίδιο, η «δίαιτα» του περιλαμβάνει την εξάλειψη των περιττών περισπασμών, την κατανάλωση περιεχομένου που εμπλουτίζει τη γνώση και τη δημιουργία χρόνου για πνευματική πρόοδο.

Πρακτικά αυτό είναι ο περιορισμός στα κοινωνικά δίκτυα, αφαιρώντας για αρχή εφαρμογές από το κινητό (για παράδειγμα ποιος χρειάζεται το Facebook στο κινητό όταν μπορεί να το έχει στον υπολογιστή;), η επιλογή των Μέσων που ενημερωνόμαστε (όσο πιο αξιόπιστο το Μέσο τόσο πιο αξιόπιστο το κείμενο) και η online αποσύνδεση για διαστήματα είτε κατά τη διάρκεια της ημέρας είτε σε μεγαλύτερη χρονική κλίμακα για να κερδίσουμε χρόνο με τον εαυτό μας (αντί να σκρολάρεις στο TikTok άνοιξε κανένα βιβλίο ή πήγαινε τρέξε εκείνα τα 5 χιλιόμετρα που όλο λες ότι θα κάνεις αλλά ακόμα είσαι στον καναπέ – αυτό το γράφω για μένα).

Στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία της ιστορίας που ζούμε και ο κόσμος πάει κατά διαόλου, το ultra-processed content εννοείται ότι μας αποπροσανατολίζει δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης με αυτό, ο αλγόριθμος μας αποξενώνει από την αληθινή μάθηση και χάνουμε τους στόχους μας μένοντας εγκλωβισμένοι σε ένα κενό παρόν. Ή τουλάχιστον έτσι νιώθω εγώ.

Αν και δεν πολυπιστεύω σε resolutions η προσέγγιση του Newport, στη φάση που είμαι, μου φαίνεται ως η ιδανική λύση άμυνας και ανάκτησης αυτονομίας απέναντι στην ταχύτητα της πληροφορίας, στην μπούρδα, στον Elon Musk, στο red pill content, στην ιντερνετική ματσίλα, στην τοξική πλευρά των social και στο ψηφιακό κάψιμο σε έναν καναπέ.

Η μελέτη του Newport είναι μία υπενθύμιση ότι πού και πού χρειάζεται ένα zoom out, μια επιστροφή στις ρίζες και πώς στο τέλος της κάθε ημέρας τις περισσότερες φορές σημαντικό δεν είναι το περισσότερο, αλλά το καλύτερο.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ