Σε μια κοντινή δυστοπία, άνθρωποι διώκονται επειδή σώζουν ζωές

Έχουμε φανταστεί τις δυστοπίες ως προβολές ενός μέλλοντος γεμάτου με ρομπότ, με τεράστια κτίρια, να τα κοιτάς από χαμηλά και να ζαλίζεσαι. Ένα μέλλον με απολυταρχικές κυβερνήσεις, να μην σε αφήνουν ούτε να ερωτευτείς τον άνθρωπο που θες. Υπάρχει όμως και ένα δυστοπικό παρόν, ένα παρόν με ανθρώπους που διώκονται ποινικά, επειδή σώζουν συνανθρώπους τους.

Η παραβολή της ιστορίας της Carola Rackete με την Αντιγόνη είναι εκεί στη γωνία και περιμένει να την αρπάξουμε όλοι όσοι παρακολουθούμε έκπληκτοι όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες στην Ιταλία. Μια νεαρή γυναίκα αγνοεί τις εντολές μιας αρχής πολύ ισχυρότερης από εκείνη, προκειμένου να πράξει αυτό που η ίδια θεωρεί σωστό. Αλλά για κάθε Αντιγόνη χρειάζεται και ένας Κρέοντας και -στην περίπτωση αυτή- ο Κρέοντας είναι η ιταλική κυβέρνηση και ο κύριος εκφραστής της, Matteo Salvini. H ίδια η Carola δηλώνει καταστρέφοντας από την αρχή κάθε ‘αντεπιχείρημα’ περί βολεμένων αλληλέγγυων:

Η ζωή μου ήταν εύκολη, μπόρεσα να φοιτήσω σε τρία πανεπιστήμια και στα 23 μου ήμουν απόφοιτη. Είμαι λευκή, Γερμανίδα, γεννήθηκα σε μια χώρα πλούσια με ένα διαβατήριο ‘σωστό’. Όταν τα συνειδητοποίησα όλα αυτά, ένιωσα ότι έχω ηθική υποχρέωση να βοηθήσω όσους δεν είχαν τις ίδιες ευκαιρίες με εμένα

Πράγματι, η ζωή της Rackete δεν μοιάζει με τη ζωή μιας ηρωίδας. Γεννήθηκε στο Preetz της Γερμανίας, τελείωσε τη σχολή εμποροπλοιάρχων στη Γερμανία και στη συνέχεια σπούδασε Περιβαλλοντική Προστασία στο Edge Hill University στην Αγγλία. Μιλάει 4 γλώσσες. Στα 23 της χρόνια η Rackete ανέλαβε το πηδάλιο στο Arctic Sunrise της Greenpeace ξεκινώντας έτσι την καριέρα της ως καπετάνισσα. Στις 12 Ιουνίου αποφάσισε να κάνει πράξη αυτή την ηθική υποχρέωση που έλεγε παραπάνω. Την ηθική υποχρέωση που έχει κάθε άνθρωπος που μεγάλωσε εύκολα απέναντι στους καταπιεσμένους αυτού του κόσμου.

Η φουσκωτή βάρκα γεμάτη με 42 μετανάστες έπλεε ακυβέρνητη στα ανοιχτά της Λιβύης, σε μια θάλασσα όπου τα τελευταία χρόνια χιλιάδες άνθρωποι πνίγονται. Η Carola και το πλήρωμά της ήταν εκεί για να περισυλλέξουν τους μετανάστες. Στη συνέχεια περίμενε επί 14 μέρες μια απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης, που είχε επιβάλει μπλόκο, και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να δει πώς θα κινηθεί. Ουσιαστικά αυτό που ανέμενε ήταν μια απόφαση ασφαλιστικών μέτρων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η ανταπόκριση όμως δεν ερχόταν και την ίδια ώρα οι συνθήκες διαβίωσης στο σκάφος της, Sea Watch 3, άρχισαν να γίνονται όλο και πιο δύσκολες.

 Την ίδια ώρα που το πλήρωμα του Sea Watch 3 και οι μετανάστες που βρίσκονταν πάνω του, έβλεπαν μπροστά στα μάτια τους πόσο δύσκολος είναι ο κόσμος, ο αντιπρόεδρος Salvini μιλούσε στην καρδιά των ξενοφοβικών ψηφοφόρων του μιλώντας στη βάση όλων εκείνων των πραγμάτων που τον έφεραν σε θέση ευθύνης: σκληρές λύσεις και μαζί εύκολες λύσεις. Σκληρές για τους μετανάστες, εύκολες για την ιταλική κυβέρνηση. Η Ιταλία δεν θα έπαιρνε ούτε έναν από τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που ήταν στο πλοίο. Αυτοί θα μοιράζονταν σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Η κατάσταση στο πλοίο γινόταν όλο και χειρότερη. Όσο τα τηλέφωνα μεταξύ των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν πάρει φωτιά, προκειμένου να βρεθεί μια λύση, η Rackete αποφασίζει να λάβει δράση, να αγνοήσει τις εντολές των ιταλικών αρχών και να αποβιβάσει τους μετανάστες στο λιμάνι της Λαμπεντούζα.

Η κατάσταση ήταν απελπιστική και ο στόχος μου ήταν απλώς να μεταφέρω στη στεριά εξουθενωμένους και απελπισμένους ανθρώπους

Η απόφασή της αυτή έρχεται παρά τις απειλές της ιταλικής κυβέρνησης και ξέροντας ότι οι συνέπειες από την πράξη της αυτή θα οδηγήσουν σε σύλληψη και πιθανότατα φυλάκισή της. Και πράγματι έγιναν πράξη. Με το που έφτασε στο λιμάνι της Λαμπεντούζα, η Carola συνελλήφθη για υπόθαλψη παράνομης μετανάστευσης και παραβίαση των κανόνων περί ναυσιπλοΐας, καθώς αγνόησε την εντολή της ιταλικής ακτοφυλακής, με τις εικόνες της σύλληψής της να κάνουν τον γύρο του κόσμου.

 Η Carola μοιάζει με μια σύγχρονη ηρωίδα. Μαζί με τον θαυμασμό μας, όμως, βλέπουμε κατάμουτρα και το πιο άσχημο πρόσωπο του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε. Γιατί οι καταστάσεις που έχουν ανάγκη από ήρωες είναι καταστάσεις εξαγριωμένες, άθλιες, ασφυκτικές. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που η ηρωική πράξη αφορά μια πράξη που βασικά είναι στη βάση σχεδόν κάθε ανθρώπινου ηθικού κώδικα εκεί έξω. Μια πράξη η οποία άλλωστε έχει και νομική ισχύ: αν κάποιου η ζωή απειλείται και εσύ αδιαφορήσεις και κοιτάξεις απλά τη δουλειά σου, θα τιμωρηθείς. Στην περίπτωσή μας, ο Κρέοντας δεν πηγαίνει καν με το γράμμα του νόμου.

Ζούμε σε μια περίοδο η οποία είναι πια προφανές ότι κάτι ετοιμάζεται να γεννήσει. Η πράξη της Carola Rackete έρχεται να αναδείξει την αναστροφή αυτού που θεωρείται δίκαιο και ηθικό. Έρχεται επίσης να αναδείξει την ασχήμια αυτού του κόσμου που βάζει σε debate τη διάσωση της ζωής ανθρώπων και την ονομάζει είτε ηρωική είτε εγκληματική. Αλλά νομίζω δεν είναι τίποτα από τα δύο ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να είναι τίποτα από τα δύο.

Άλλωστε, ο ήρωας είναι κάτι μοναδικό και ιδιαίτερο. Οι ήρωες είναι ελάχιστοι και δημιουργημένοι για να γίνουν αγάλματα και ύμνοι και τραγούδια. Ο κόσμος μας όμως δεν χρειάζεται ένα άγαλμα της Carola. Ο κόσμος μας έχει ανάγκη από περισσότερες Carola. Όχι από ακριβό μάρμαρο αλλά από σάρκα και αίμα. Όχι να στέκονται σε μια πλατεία ακίνητες αλλά να σώζουν ανθρώπινες ζωές στη Μεσόγειο. Ο κόσμος μας χρειάζεται να γίνει ο κόσμος της Carola και όχι του Salvini.

(Κεντρική Φωτογραφία: Instagram/seawatchcrew)