Στον μόνολογό του στις Χρυσές Σφαίρες ο Ricky Gervais πάλι αδιαφορούσε

Θα είμαι από την αρχή ειλικρινής. Δεν είδα την τελετή απονομής για τις ‘Χρυσές Σφαίρες’. Δεν είναι ότι δεν την είδα τώρα. Δεν τη βλέπω ποτέ παρά μόνο την επόμενη μέρα, στα στιγμιότυπα. Ξέρετε έχει σίγουρα ενδιαφέρον να βλέπεις τη μάζωξη μερικών εκατοντάδων έξυπνων ανθρώπων με πανάκριβα ρούχα αλλά σπάνια με κεντρίζει τόσο, ώστε να στηθώ επί ώρες στην οθόνη μέχρι το ξημέρωμα.

Σε αυτές τις Χρυσές Σφαίρες πρωταγωνιστής δεν ήταν ούτε ο Brad Pitt ούτε ο Tarantino ούτε η Jennifer Aniston ούτε καν ο Tom Hanks και το συρτάκι του. Πρωταγωνιστής ήταν ο (για πέμπτη φορά) παρουσιαστής της βραδιάς και ο μονόλογος του. Πρόκειται για τον γνωστό Βρετανό κωμικό Ricky Gervais και δημιουργό του εξαιρετικού ‘After Life’. Πρόκειται επίσης για τον λόγο του, που προκάλεσε πάρα μα πάρα πολλά θετικά σχόλια και που μπορείτε να τον δείτε εδώ σε περίπτωση που δεν τον βρήκατε κάπου στην αρχική σας σελίδα:

Τα σχόλια του, κατά το κλισέ, “προκάλεσαν σάλο”, “έκλεψαν την παράσταση”, “σάρωσαν το υποκριτικό Χόλιγουντ”. Και μετά -πάλι κατά το κλισέ- προκάλεσαν μια απίστευτη ροή κατά βάση αποθεωτικών σχολίων για τον κωμικό που πήγε εκεί πέρα και τους πετσόκοψε σαν άλλος Καραμάνης, μέσα στην έδρα τους. Δεν τους έπιασε με τις πιτζάμες, τους έπιασε με τις τουαλέτες τους και τα σμόκιν τους και αυτό προκάλεσε ρίγη συγκίνησης και σωτηρολογίας. Η πραγματικότητα όμως διαβάζεται και κάπως αλλιώς.

Μετά από ένα καλούτσικο αλλά -όχι και τίποτα εντυπωσιακό- κείμενο που ακολούθησε τα πολύ βασικά πράγματα του stand-up, ο Ricky Gervais έχοντας πάρει από την αρχή τον ρόλο του έξυπνου μεσήλικα που ‘δεν νοιάζεται’ για τις συμβάσεις, κατάφερνε σε όλον του τον μονόλογο να παραμένει edgy αλλά χωρίς να βγαίνει ποτέ από την πορεία του. Γιατί δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να βρίσκεται αποτελεσματικότερα στα όρια -χωρίς ποτέ να τα ξεπερνά- από έναν λευκό Βρετανό άντρα μεσήλικα που βλέπει τον εαυτό του ως πραγματικά πολύ έξυπνο.

Στην κορύφωσή του ‘οριακού’ του λόγου, ο Ricky Gervais αναφέρθηκε στον τρόπο που οι αστέρες του Hollywood ανεβαίνουν στη σκηνή και κάνουν πολιτικούς λόγους γεμάτους πάθος για τα δικαιώματα, τους φτωχούς, το περιβάλλον. Και η αλήθεια είναι ότι σε όλους μας ίσως και να βγήκε από το πηγάδι της ύπαρξής μας ένα ‘πες τα Λάκη’. Γιατί είναι αλήθεια ότι τα πράγματα, όταν είσαι εκατομμυριούχος και βγάζεις ανθρωπιστικούς λόγους είναι λίγο διαφορετικά από το να είσαι φτωχός και να βγάζεις ανθρωπιστικούς λόγους. Μόνο που η κατάσταση ξέφυγε σε πολύ λίγο από ένα διψασμένο μαζικό κοινό που θέλει την ταπείνωση της ελίτ.

Σε ένα τουίτ που έκανε αμέσως μετά την τελετή, όταν είδε ότι τα λόγια του άρχισαν να κυκλοφορούν σε alt-right και ακροδεξιούς χώρους, ο Ricky Gervais ένιωσε την ανάγκη να κάνει μια ‘συμπληρωματική δήλωση’. Τόνισε ότι δεν διέλυσε τους φιλελεύθερους, επειδή είναι φιλελεύθεροι, μια ιδεολογία που ούτως ή άλλως και ο ίδιος ενστερνίζεται, όπως τόνισε. Το έκανε γιατί “κρατάνε τη φιλελευθεροσύνη τους ως μετάλλιο” και την κραδαίνουν σαν Ρωμαίοι λεγεωνάριοι μπροστά από το γαλατικό χωριό χωρίς μαγικό ζωμό.

Υπάρχει όμως και μια άλλη οπτική που εν προκειμένω δεν αφορά τον ίδιο τον Gervais, όσο αφορά εκείνους που ενθουσιάστηκαν μαζί του. Εντός του ίδιου του συστήματος -εν προκειμένω εντός του συστήματος της βιομηχανίας του θεάματος-, όταν αυτό είναι πραγματικά σύνθετο και όταν οι διάφορες εξουσιαστικές σχέσεις κρύβονται με επιτυχία, εκείνος που είναι ο ‘κακός’ χωνεύεται εύκολα. Παίρνει αυτό το γρανάζι που του αναλογεί και πιάνει δουλειά. Και αυτό πραγματικά έκανε ο Gervais. Αυτός είναι και ο τρόπος με τον οποίο μπορείς να απαντήσεις στο αγωνιώδες ερώτημα που είχε συνέχεια ο Gervais: γιατί τον επέλεξαν για 5η φορά να παρουσιάσει την τελετή; Η αλήθεια μάλλον -πρός συντριβή του delusion of grandeur του- ήταν ότι τον επέλεξαν, για να κάνει ακριβώς αυτό που έκανε.

Ζούμε εξάλλου σε μια εποχή που βρίσκεται σε ένα διαρκές κυνήγι μιας κάποιας ειλικρίνειας, μιας εποχής που θεωρεί με ένα θολό και εύκολο τρόπο ότι το σύστημα είναι ζήτημα ύφους και ότι θα πληγεί με την αγένεια. Και αυτό προφανώς δεν είναι ζήτημα του Gervais. Αυτό το κυνήγι ειλικρίνειας είναι που έδωσε στον Trump, έναν υπερσυντηρητικό δισεκατομμυριούχο που ήταν επί χρόνια στην τηλεόραση, το αντισυστημικό του προφίλ ενάντια στον ξύλινο δικαιωματικό λόγο της συστημικής Hillary Clinton. Αν ο Trump μπορεί να πάρει τον ρόλο του αντισυστημικού, πραγματικά δεν υπάρχει κανένας που να μην μπορει να το κάνει. Αρκεί να αρχίσει να πετάει χοντράδες.

Ο liberal Gervais επιτελεί ακριβώς αυτόν τον χιλιοπαιγμένο ρόλο του προνομιούχου κωμικού που έχει δική του σειρά στο Netflix, έχει σίγουρα πολλά λεφτά και πάρα πολλές γνωριμίες αλλά ταυτόχρονα πλάθει ο ίδιος για τον εαυτό του την εικόνα του αντισυστημικού κωμικού που δεν μασάει τα λόγια του, ενός ακόμη μεσήλικα (αδιαμφισβήτητα) πανέξυπνου και επιτυχημένου ανθρώπου που -μαντέψτε- δεν νοιάζεται, αλλά επιδιώκει για τον εαυτό του ακόμα μεγαλύτερα προνόμια από αυτά που ήδη έχει.

(AP Photo/Chris Pizzello)

Ούτως ή άλλως δεν ήταν η πρώτη φορά που δήλωσε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία του παρουσίαση της τελετής που ουσιαστικά τον έκανε γνωστό σε διεθνές επίπεδο. Σίγουρα δεν ήταν ούτε η πρώτη φορά που τόνισε ότι δεν νοιάζεται. Μερικά έξυπνα αστεία, λίγες προσβολές, ένας αντισυμβατικός αέρας και μια συνεχής και στιβαρή αδιαφορία. Αυτήν που πάντα έχει ένας άντρας με κουστούμι, μανικετόκουμπα και δημόσιο βήμα αλλά ταυτόχρονα πίνει μπίρα. Γιατί αν μη τι άλλο είναι πολύ σημαντική η σημειολογία της μπίρας που ξεκουράζει το λαρύγγι ενός ανθρώπου που βγάζει έναν τέτοιου τύπου λόγο. Αδιαφορώντας.

Το πρόβλημα όμως σε αυτόν τον λόγο είναι ότι ο Ricky Gervais και ο ανθρωπότυπος των Ricky Gervais εκεί έξω δεν αδιαφορούν μόνο για το πώς θα πάρει ο Di Caprio το αστείο του για τις νεαρές γκόμενες. Ο Ricky Gervais έχει ακριβώς το ίδιο ύφος της αδιαφορίας και όταν κάνει αστεία για μειονότητες μέσα σε ένα τρομερό πλέγμα που βλέπει με τον ίδιο τρόπο αντισυμβατικό το να κάνεις αστεία για τον Brad Pitt και αμέσως μετά κάνοντας κάποιο τρανσοφοβικό σχόλιο.

Την επόμενη φορά όμως που θα ακούσετε κάποιον από όλους εκείνους που έχουν κάνει βασικό μέρος της ταυτότητάς τους και της δημόσιας παρουσίας τους την αδιαφορία, δείτε και λίγο το context. Γιατί η αλήθεια είναι ότι η αδιαφορία είναι η κατεξοχήν νοητική και ψυχολογική κατάσταση που έχει ως προϋπόθεση τα προνόμια.  Ακόμα καλύτερα, είναι η ίδια προνόμιο. Γιατί είναι δεδομένο ότι τους πραγματικά κατατρεγμένους αυτού του κόσμου, αυτούς που όντως υφίστανται όλη την αδικία του, δεν θα τους βρεις ποτέ να αδιαφορούν.

Όπως λέει και ένα παλιό ρητό: οι φτωχοί βαριούνται και οι πλούσιοι πλήττουν, οι άντρες πονάνε και οι γυναίκες γκρινιάζουν, οι κατατρεγμένοι απελπίζονται και οι προνομιούχοι αδιαφορούν.

(Κεντρική Φωτογραφία: AP Photos)