Τηλεόραση χωρίς τηλεόραση

“Σύντομα, για να δεις τηλεόραση δεν θα χρειάζεσαι καν τηλεόραση.”

Έτσι κλείναμε το πρόσφατο άρθρο μας για το πώς το τηλεοπτικό τοπίο έχει αλλάξει άρδην τα τελευταία χρόνια, σε σημείο που πλέον η τηλεόραση έχει φτάσει να είναι περισσότερο αφηρημένη έννοια παρά κάτι άρρηκτα συνδεδεμένο με ένα τετράγωνο κουτί που προβάλει εικόνες.

“50 χρόνια πριν, τηλεόραση ήταν η συσκευή. Εκείνη η άχαρη, τετράγωνη, παχιά, θεόβαρη συσκευή με το τεράστιο τζάμι και τα μεγάλα κουμπιά στο πλάι. Σήμερα, τηλεόραση είναι έννοια.”

Τι σημαίνει όμως αυτό;

***

Τι είναι πια η τηλεόραση; Είναι τα εβδομαδιαία επεισόδια του “NCIS”; Είναι οι Αγγλικές σειρές που γυρίζονται κάθε μερικά χρόνια, όποτε οι συντελεστές βρίσκουν χρόνο να γυρίσουν 3-4 επεισόδια; Είναι ο Στίβεν Σόντερμπεργκ και τα αδέλφια Γουατσόφσκι που γυρίζουν ταινίες 12 ωρών κομμένες στα 12 μέρη; Ή είναι μήπως το “True Detective” και οι νουάρ ιστορίες ανθολογίας που αλλάζουν μορφή κατά το δοκούν, δίχως να υπηρετούν κάποια ανάγκη για ασταμάτητη παραγωγή περιεχομένου;

“Η τηλεόραση είναι το παιδί του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας”, έγραψε κάποιος πριν λίγες μέρες, δίνοντας έναν όχι ακριβώς ορισμό, μια ας πούμε περιγραφή, περισσότερο ακριβή από ό,τι είχαμε στο μυαλό μας ως τώρα. Ιστορίες δηλαδή μακράς διαρκείας, με πολλά κεφάλαια, που κάποιος μας τις διηγείται χρησιμοποιώντας τις οπτικές τεχνικές αφήγησης του κινηματογράφου.

Πάρε ας πούμε το “True Detective”. Σειρές ανθολογίας και μίνι σειρές υπήρχαν πάντα, αλλά ποτέ με τέτοιο πρεστίζ. Για την πρώτη σεζόν της σειράς, το ΗΒΟ κατάφερε να προσελκύσει δύο πρωτοκλασάτα ονόματα, με την υπόσχεση πως αυτό που θα έκαναν δε θα ήταν μια εβδομαδιαία αγγαρεία, αλλά μια υψηλού επιπέδου δημιουργία 8 εβδομάδων, σαν δηλαδή να γύριζαν 2 ταινίες, λογιστικά μιλώντας. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό, καθώς ο Matthew McConaughey κέρδισε Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, ενώ ο αποκλειστικός σκηνοθέτης της 1ης σεζόν, Cary Fukunaga, είδε τις μετοχές του να ανεβαίνουν τόσο πολύ στη βιομηχανία, που η μετέπειτα ταινία του “Beasts of No Nation” (με τον Idris Elba) ετοιμάζεται να μπει γερά στο παιχνίδι των επόμενων Όσκαρ.

Αντί λοιπόν το ενδιαφέρον για το “True Detective” να μειωθεί όπως συμβαίνει λίγο-πολύ για κάθε σειρά με το αρχικό hype, διατηρήθηκε ψηλά καθόλη τη διάρκεια που μεσολάβησε ανάμεσα στις σεζόν. Για σχεδόν ένα χρόνο οι φήμες, τα αστεία, το hype, καλά κρατούσαν, με νέα για το κάστινγκ να εμφανίζονται με τέτοια συχνότητα, λες και επρόκειτο όχι για μια αστυνομική σειρά του ΗΒΟ, αλλά για κάποιο υπερηρωικό σίκουελ της Marvel.

Για το 2ο κύκλο εξασφαλίστηκε η συμμετοχή ονομάτων σαν τους Colin Farrell, Rachel McAdams, Vince Vaughn. Υπάρχει αλήθεια κανείς που να είναι πραγματικά εκτός συζήτησης; Και όλα οφείλονται στο πώς η τηλεόραση πέρασε από το στάδιο της εβδομαδιαίας δέσμευσης σε μια σειρά από κύκλους-events.

***

Αν το καλοσκεφτείς, αυτοί οι νέοι ρυθμοί κι η νέα λογική, έρχεται ως άμεση συνάρτηση της συμπεριφοράς του ίδιου του κοινού. Όλο και λιγότεροι προτιμούν να αφοσιώνονται για χρόνια και για εκατοντάδες επεισόδια, παρά προτιμούμε να βρίσκουμε μικρές, απολαυστικές μερίδες. Μα κυρίως, θέλουμε η βιομηχανία να ακολουθεί τους δικούς μας ρυθμούς, παρά το αντίστροφο.

Όταν για παράδειγμα προβάλλεται το “Game of Thrones”, η ταχύτητα με την οποία διαμοιράζεται η πληροφορία και τα spoilers, είναι τρομακτική. Δεν καταφέρνεις να περάσεις μια Δευτέρα στο γραφείο χωρίς να ακούσεις από κάπου τι συμβαίνει. Μοιάζει λοιπόν, στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης, αδιανόητο να περιμένουμε μήνες ή ακόμα και χρόνια πριν δούμε τις πιο δημοφιλείς σειρές, εξ ου και πλέον το ταξίδι τους από την Αμερική είναι άμεσο.

Σε όσους αρχίσαμε να βλέπουμε σειρές πριν κάποια χρόνια, αυτή η πορεία φαίνεται σαν παράδεισος. Ότι κάποτε θα φτάναμε όχι μόνο να μη βλέπουμε μπαγιάτικες σεζόν, αλλά να παρακολουθούμε και τα επεισόδια την ακριβή στιγμή που συμβαίνουν;

Ένας ακόμη παράγοντας αφορά την ελευθερία επιλογής. Κάποτε τηλεόραση σήμαινε να καθόμαστε το βράδυ και να βλέπουμε ένα επεισόδιο με το βραδυνό, σήμερα είναι πολύ πιο κοντά στη λογική του “τι ταινία να δω;”. Και πάλι επιστρέφουμε στο παράδειγμα του “True Detective”, μια πρεστίζ event σειρά ανθολολογίας που μπορείς είτε να τη βλέπεις ανά βδομάδα είτε εξίσου απολαυστικά, συγκεντρωτικά στο τέλος του κάθε κύκλου. Γιατί δεν τίθεται θέμα αγωνίας για την επόμενη σεζόν: Κάθε κύκλος είναι αυτοτελής, με άλλους ήρωες, άλλες ιστορίες. Έχει αρχή, έχει τέλος. Όλο και περισσότερες σειρές πολύς κόσμος προτιμά να τις βλέπει έτσι.

Προσπάθησε να σκεφτείς τον θεατή του σήμερα, ταξιδιώτη στο χρόνο. Δεν χρειάζεται να πάει πολλά χρόνια πίσω. Πες 20. 20 χρόνια πίσω. Όπου η επιλογή σου για να κάνεις timeshift ένα επεισόδιο ήταν να στο γράψει κάποιος σε βιντεοκασέτα ή να το παίξει σε επανάληψη το κανάλι το Σαββατοκύριακο. Σκέψου πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα. Σήμερα, μπορούμε να βλέπουμε μεγάλους σταρ, και σειρές παντός είδους, φορμάτ και μεγέθους, όποτε θέλουμε, όπως θέλουμε, όσες φορές θέλουμε.

Αυτό κι αν είναι true απελευθέρωση.