Τι δείχνει η λέξη της χρονιάς για τα άγχη του σύγχρονου κόσμου
Ποια άμυνα μας μένει μπροστά σε ένα timeline το οποίο μεταβάλλεται και τροφοδοτείται με AI-generated περιεχόμενο, άλλοτε για πλάκα και άλλοτε όχι, άλλοτε με ξεκάθαρους και άλλοτε με κεκαλυμμένος σκοπούς; Όχι τυχαία, η λέξη της χρονιάς είναι «αυθεντικός».
- 29 ΝΟΕ 2023
Αυθεντικό είναι ένα προϊόν, π.χ. ένα ζευγάρι sneakers, το οποίο φέρει σειριακό κωδικό της μάρκας και οι συλλέκτες γνωρίζουν ότι χάνει 50% της αξίας του με το που ανοίξεις το κουτί. Αυθεντικές, πολύ συχνά, χαρακτηρίζονται οι εμπειρίες που υπόσχονται τα ταξιδιωτικά γραφεία στους πελάτες τους, λέγοντας ότι θα ζήσουν κοντά στους ντόπιους. Ως αυθεντικό περιγράφουμε, επίσης, ένα άτομο το οποίο δρα αυθόρμητα, αφιλτράριστα και πηγαία· που διαβάζεται σαν ανοιχτό βιβλίο.
Αλλά, καμία από τις παραπάνω ερμηνείες δεν ήταν εκείνη που ώθησε αθόρυβα τον παγκόσμιο πληθυσμό να πατήσει μαζικά αυτή τη λέξη στις διάφορες μηχανές αναζήτησης μέσα στο έτος, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ο εκδοτικός Merriam-Webster να ανακοινώσει ότι το «αυθεντικός/-ή» αποτελεί τη λέξη της χρονιάς για το 2023, υπό την έννοια ότι αποδίδει καλύτερα το τρέχον momentum.
Το ίδιο ανησυχητικό momentum υπαινίσσονται και οι επιλογές άλλων κορυφαίων οργανισμών απ’ τον κόσμο των γραμμάτων – το «hallucinate» ανακοίνωσε ως λέξη της χρονιάς οι Εκδόσεις του Πανεπιστημίου, το «AI» επέλεξε το αγγλικό λεξικό Collins.
Μπίνγκο! Ο ελέφαντας στο δωμάτιο δεν είναι άλλος απ’ την τεχνητή νοημοσύνη και ακόμη περισσότερο τα άγχη που ξύπνησαν στην ανθρωπότητα (του Πρώτου Κόσμου, πάντα) από ένα επαναστατικό chatbox το οποίο εμφανίστηκε ξαφνικά και μιλούσε σαν άνθρωπος, συνέτασσε κανονικά κείμενα και περνούσε με επιτυχία πανεπιστημιακές εξετάσεις, γιατί «είχε πρόγραμμα» στην κυριολεξία. Ταυτόχρονα, ένας συγγενικός του αλγόριθμος σε διπλανό url παρήγαγε AI-generated εικόνες και έκανε τον Πάπα, ντυμένο στο λευκό puffer jacket Balenciaga να κατακτήσει το ίντερνετ.
Στην αρχή, είχε πλάκα. Μετά, ήρθαν οι δεύτερες σκέψεις. Πώς στο καλό θα διακρίνουμε το πραγματικό από το κατασκευασμένο, σε λίγο καιρό; Τα μάτια δεν θα αρκούν. Ποια είναι λοιπόν η άμυνα που έχουμε μεμονωμένα ως χρήστες μπροστά στην οθόνη του κινητού μας κι ένα timeline, το οποίο σταδιακά αλλάζει, μεταλλάσσεται, σφηνώνοντας στο ατελείωτο καθημερινό scroll down και AI-generated υλικό, άλλοτε για πλάκα και άλλοτε όχι. Άλλοτε με ανάλογη σήμανση από τον δημιουργό και άλλοτε όχι. Άλλοτε για εμπορικούς και άλλοτε για πολιτικούς σκοπούς.
Ενδεικτικό για τη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται είναι το report το οποίο δημοσίευσε πρόσφατα το διεθνές γραφείο για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Freedom House: οι ερευνητές κατέγραψαν τη χρήση του generative AI από πολιτικά κέντρα σε 16 χώρες, «με σκοπό να σπείρουν αμφιβολίες, να δυσφημήσουν τους αντιπάλους ή να επηρεάσουν τη δημόσια συζήτηση».
Η παγκόσμια ελευθερία του ίντερνετ βρέθηκε να υποβιβάζεται για 16η συνεχή χρονιά, σημειώνοντας αρνητικό ρεκόρ. Έχει διαπιστωθεί ότι τουλάχιστον 47 κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν χρησιμοποιήσει σχολιαστές για να χειραγωγήσουν online συζητήσεις προς το συμφέρον τους – π.χ. αναπαράγοντας παραποιημένες ειδήσεις, ενθαρρύνοντας την πόλωση με ακραίο λόγο και σπαμάροντας μέχρι ελέους.
Γνωρίζουμε πια ότι οι τακτικές επικοινωνίας μεταβολίζονται· ζήσαμε τις πρώτες «εκλογές του TikTok» στη χώρα, για παράδειγμα. Το ίδιο διαπιστώνουμε και στις τακτικές παραπληροφόρησης, σε έναν κόσμο που ισορροπεί επάνω σε λεπτό σκοινί:
Τα ανεξήγητα ban που υπέστησαν λογαριασμοί επειδή εξέφραζαν θέσεις υπέρ της Παλαιστίνης, τα deepfake βίντεο πολιτικών αρχηγών από την Ουκρανία μέχρι τις πρόσφατες εκλογές στην Ινδία, και η γενικότερη αίσθηση ότι αλήθεια σταθερή δεν υπάρχει, παρά μια αλήθεια μετέωρη, που καταστρέφεται και ανασκευάζεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, όσο παραμένει ο αντίχειρας σε ένα post μέχρι να διώξει ράθυμα την οθόνη προς τα πάνω.
«Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο πραγματικό και το ψεύτικο γίνεται όλο και πιο θολή», δήλωσε ο Peter Sokolowski, επικεφαλής στο Merriam-Webster, «ως αποτέλεσμα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο μάρκετινγκ, το αυθεντικό έχει γίνει η χρυσή σταθερά για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης». Σε αυτή τη νέα εποχή, ίσως το λάθος αποδειχθεί ακόμη πολυτιμότερο από τη συνέπεια, αρκεί να προέρχεται από ανθρώπινο χέρι. Να είναι δηλαδή αυθεντικό.
