Το λιντσάρισμα ως δικαίωμα, υποχρέωση και μαγκιά
Ο θάνατος των τριών παιδιών στην Πάτρα έφερε τη δίκαιη αγανάκτηση του κόσμου. Η απόσταση όμως που χωρίζει την οργή από την επικίνδυνη αυτοδικία είναι χαώδης.
- 31 ΜΑΡ 2022
Είναι μακάβριο να κατατάσσεις τα εγκλήματα ανάλογα με την αγριότητά τους ή το θύμα. Είναι όμως ταυτόχρονα και αναμενόμενο – αυτή τη λογική ακολουθούν οι νόμοι, το ίδιο κάνουν και οι άνθρωποι, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα. Καθώς, όμως, η υπόθεση με τον θάνατο των τριών παιδιών στην Πάτρα ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας παίρνοντας παράλληλα την πιο αποτρόπαιη τροπή, μαζί της βλέπουμε να ξετυλίγονται και τα πιο χαμηλά ένστικτα της ελληνικής κοινωνίας.
Φυσικό επακόλουθο ύστερα από το πλέον ειδεχθές από τα ειδεχθή εγκλήματα (παιδοκτονία) ή ευκαιρία για να «ξεμπουκώσει» το σαρκοβόρο πλήθος;
Η αγανάκτηση του κόσμου είναι απόλυτα δίκαιη από όπου και αν προέρχεται. Άλλωστε, ακόμα και στις φυλακές υπάρχει ο άγραφος κανόνας ότι ποτέ κανείς και για κανέναν λόγο δεν επιτρέπεται να πειράξει ένα παιδί – όσο, βέβαια, υποκριτικό και αν είναι αυτό σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Είναι όμως θέμα ταμπού, θέμα τιμής. Κάπου εκεί είναι βέβαια που μπερδεύονται, μπουρδουκλώνονται και, τελικά, γίνονται ένα άλυτο κουβάρι οι έννοιες της δικαιοσύνης και της αυτοδικίας.
Χθες το βράδυ, παρακολουθήσαμε σε live μετάδοση το παραλίγο λιντσάρισμα της οικογένειας της Ρούλας Πισπιρίγκου. Το πλήθος ή πιο σωστά ο όχλος που μαζεύτηκε έξω από το σπίτι της έφερε στον νου σκηνές από σκοτεινές εποχές οι οποίες χάνονται στα βάθη των αιώνων. Κρατώντας κινητά στα χέρια αντί για πυρσούς και σταυρούς και γράφοντας «θάνατος» στην πρόσοψη του κτιρίου, ούρλιαζαν για δικαιοσύνη. Ή μήπως για λίγο ακόμα αίμα;
Ναι, υπάρχουν στιγμές που το λαϊκό αίσθημα μπορεί να εκφράσει μία οργή που ξεπερνά ακόμα και τον νόμο, λειτουργώντας ως δικλείδα ασφαλείας σε ένα πολύ συχνά «άδικο» σύστημα. Το ζήτημα όμως είναι το ποιος βρίσκεται απέναντι: αν είναι κάποια κυβέρνηση που έχει χάσει την πυξίδα της, οι αστυνομικές αρχές που έχουν ξεπεράσει κάθε όριο ή μία εγκληματική οργάνωση η οποία φόρεσε κοστούμι και έφτασε μέχρι τη βουλή, τότε κάποιες φορές -και όχι πάντα- υπάρχει νόημα και ουσία.
Η απόσταση που χωρίζει όμως τη δίκαιη οργή από την αυτοδικία είναι όχι απλά τεράστια αλλά χαώδης. Μάλιστα, όταν αυτή δεν έρχεται ως αντίδραση από κάποιον που αδικείται αλλά από τον όχλο που διψά για αίμα, τότε κάτι πάει τελείως στραβά. Κάτι είναι πραγματικά σάπιο στο σωθικά της ελληνικής κοινωνίας.
Είναι γεγονός πως η έννοια της αυτοδικίας είναι βαθιά ριζωμένη στη χώρα μας. Άλλωστε, μόνο τυχαίο δεν είναι ότι ακόμα και στον 21ο αιώνα μαίνονται βεντέτες σε απομακρυσμένα χωριά της ελληνικής επικράτειας. Υπάρχει, λοιπόν, μία πραγματικά επικίνδυνη παρανόηση: η αυτοδικία θεωρείται πολλές φορές υποχρέωση, είναι θέμα τιμής, το ορίζει η «παράδοση» και το απαιτεί το περιρρέον κλίμα.
«Φάτε τους, σκοτώστε τους, κάψτε τους». Οχλοκρατία, πογκρόμ, λιντσάρισμα – στην Πάτρα είναι σαν να άναψε ένα φιτίλι και μετά ο κόσμος να πήρε φωτιά. Γιατί; Επειδή μπορεί.
Όχι, δεν είναι δικαίωμα – πουθενά δε γράφει κάτι τέτοιο το ελληνικό Σύνταγμα, ούτε μπορούμε να το ερμηνεύουμε κατά το δοκούν, κάνοντας λίγο έως πολύ ό,τι γουστάρουμε. Ακόμα περισσότερο όμως δεν είναι υποχρέωση.
Και σίγουρα είναι προβληματικό και επικίνδυνο μία μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας να νιώθει ότι οφείλει να είναι μέρος του ψηφιακού αλλά και πραγματικού πογκρόμ, διότι αν δεν τον κάνει κάποιος θα τους κατηγορήσει ως όχι «αρκετά άντρες», ως «φλώρους», ως ανθρώπους που «δεν σέβονται τα ιερά και τα όσια».
Είναι τρομακτικό αλλά συμβαίνει: έχουμε φτάσει σε σημείο που καλούμαστε να ξεχάσουμε αιώνες δημοκρατικής παράδοσης για να επιστρέψουμε σε ένα «πατροπαράδοτο» Μεσαίωνα όπου το λιντσάρισμα δεν είναι κατάπτυστο αλλά δικαίωμα και υποχρέωση.
Μα, τα τρία παιδιά που έχασαν τη ζωή τους με τόσο αποτρόπαιο τρόπο; Ποιος θα εκδικηθεί για την ψυχή τους; Είτε θα συμφωνήσουμε ως κοινωνία ότι η δικαιοσύνη έχει την απόλυτη ευθύνη να δικάσει και να εκδικάσει ακόμα και το πιο ειδεχθές έγκλημα, είτε θα πρέπει ο καθένας να κρατά από ένα τουφέκι στο σπίτι του για να υπερασπιστεί την τιμή και τα δικαιώματά του.
Δυστυχώς, είναι τόσο απλό. Οτιδήποτε άλλο είναι ακραία επικίνδυνο – ακριβώς όπως δηλαδή ο όχλος που έκανε χθες την εμφάνισή του στην Πάτρα.
Γιατί, σε τελική ανάλυση, ο κόσμος που παίρνει τον νόμο στα χέρια του δε λύνει ούτε τις φριχτές ελλείψεις στην ψυχική υγεία, ούτε την αδιανόητη γραφειοκρατία της δικαιοσύνης, ούτε φέρνει πίσω στη ζωή τα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους. Κάνει απλά τα πράγματα χειρότερα, βοηθώντας σε μία όχι τόσο σιωπηλή στροφή προς την ακραία συντήρηση της ελληνικής κοινωνίας.
