Το να μην ποστάρεις προσωπικές φωτογραφίες γυναικών δεν σε κάνει gentleman

Ας πάρουμε το πρώτο κομμάτι της ιδιωτικότητας. Ζούμε σε μια πρωτόγνωρη για τον άνθρωπο συνθήκη. Η εκτόξευση της χρήσης των social media έχει καταστήσει τελείως ρευστή την άλλοτε απόλυτη διάκριση ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας. Αυτή τη στιγμή εκαντοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ανταλλάσσουν μηνύματα, ποστάρουν φωτογραφίες, σκέψεις, βίντεο. Όλοι αυτοί παραδίδουν ένα μέρος της ιδιωτικότητάς τους σε δημόσια θέα. Τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκτούν με τη συγκατάθεσή μας επιρροή σε όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μας. Τα κομμάτια, λοιπόν, που είναι και παραμένουν ακόμα μέσα σε όλο αυτό ιδιωτικά, αποκτούν, πια, ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Oι προσωπικές μας συνομιλίες, τα ατομικά τσατ, το τι επισκεπτόμαστε. Ένα άλλο επίσης βασικό είναι οι προσωπικές φωτογραφίες που ανταλλάζουμε.

Γυμνές φωτογραφίες στα inbox

Αυτό το τελευταίο αφορά όλους ανεξαρτήτως φύλου. Πολλοί άντρες επιλέγουν και αυτοί να στείλουν προσωπικές τους φωτογραφίες σε συγκεκριμένες συνθήκες και ιδίως σε μια περίοδο που οι σχέσεις εξ αποστάσεως είναι εν πολλοίς το thing της πανδημίας. Δυστυχώς όμως δεν μας αφορά το ίδιο έντονα. Γιατί; Γιατί όπως συχνά συμβαίνει και σε πάρα πολλά άλλα πράγματα, παγιωμένες καταστάσεις και σχέσεις του πραγματικού κόσμου περνάνε και μέσα στον ψηφιακό. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα θύματα δημοσιοποίησης προσωπικών στιγμών δεν αφορούν εμάς τους άντρες. Αφορούν τις γυναίκες. Πρώτα από όλα γιατί οι γυναίκες δεν προβαίνουν σε τέτοιου τύπου τακτικές. Δεύτερον γιατί κανείς δεν ασχολείται με μια γυμνή φωτογραφία άντρα. Για έναν άντρα η σεξουαλικότητα δεν θεωρείται κάτι κατακριτέο.

Όταν νιώθεις εκεί έξω ότι έχεις ρόλο ή θέση στον έλεγχο του γυναικείου σώματος (με όποιον τρόπο και αν γίνεται αυτό), συμβαίνει το ίδιο και στον ψηφιακό κόσμο.  Όταν πιστεύεις ότι έχεις εξουσία πάνω στο τι φοράει μια γυναίκα, πώς το φοράει, πόσα κιλά είναι κτλ, αντίστοιχα περνάς και σε μια θεωρία ότι έχεις δικαίωμα απόλυτου ελέγχου πάνω στις φωτογραφίες της. Πολλοί, λοιπόν, κάνοντας κατάχρηση της εμπιστοσύνης που τους έδειξε μια γυναίκα επιλέγουν είτε εκδικητικά είτε ως μέσο επίδειξης να δημοσιοποιήσουν υλικό από προσωπικές στιγμές. Αυτό δεν είναι γενικά και αόριστα ανήθικο. Δεν είναι γενικά και αόριστα «κάτι που δεν θα έκανε ποτέ ένας τζέντλεμαν». Είναι πρώτα από όλα μια εκδοχή ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Τι λέει ο νόμος γι’ αυτό;

Ρωτήσαμε τον δικηγόρο Γιώργο Κόσσυφα για το ποια είναι στην Ελλάδα η νομική υπόσταση ενός τέτοιου προβλήματος. Είναι πράγματι ποινικά κολάσιμη; «Ήδη από το 1997 και πριν την θέση σε ισχύ του Γενικού κανονισμού προστασίας δεδομένων της ΕΕ, στην Ελλάδα υπάρχει νομοθεσία με ποινική διάταξη για την καταπολέμηση του φαινομένου της διαρροής ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων που αφορούν την ερωτική ζωή ενός ατόμου. Ήδη είναι νοητό πως η συγκατάθεση με τη λήψη ή την αποστολή τέτοιου είδους βίντεο ή φωτογραφίας, δεν συνεπάγεται -στα μάτια τόσο του νομοθέτη όσο και του απλού πολίτη- αυτομάτως και συγκατάθεση ως προς τη περαιτέρω δημοσιοποίηση ή κοινοποίηση σε τρίτους. Αυτό είναι πρόδηλο ήδη από τη φύση της ιδιωτικής σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ δύο συνευρισκομένων».

Γιατί όμως δεν υπάρχει αυτή η ασφάλεια ότι όποιος προβαίνει σε τέτοιες πράξεις θα τιμωρηθεί; «Η τεχνολογία προηγείται των μέσων καταστολής της εγκληματικότητας εντός του διαδικτύου. Προηγείται όμως και από τόν νομοθέτη. Για τον λόγο αυτό, τα μέσα αντιμετώπισης τέτοιου είδους εγκλημάτων, παρότι επισύρονται βαριές ποινές, είναι τουλάχιστον περιορισμένα. Ως πρόσκομμα στην αντιμετώπιση αυτού του εγκληματικού φαινομένου έρχεται και ο φόβος της κοινωνικής κατακραυγής, της περαιτέρω θυματοποίησης και του στιγματισμού των θυμάτων σε εγκλήματα σεξουαλικού χαρακτήρα, ο οποίος αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα τόσο στη καταγγελία, όσο και στην συνδρομή διερεύνησης τέτοιων εγκλημάτων από τα ίδια τα θύματα».

Γιατί όμως το revenge porn;

Από πού εκπορεύεται όλο αυτό; Όχι δεν εκπορεύεται από μια ακόρεστη δίψα που έχουν «εκ φύσεως» οι άντρες για σεξ. Ο όγκος του πορνογραφικού υλικού που υπάρχει στο Διαδίκτυο από επαγγελματίες ή ερασιτέχνες που το πόσταραν με τη συγκατάθεσή τους είναι πραγματικά ατελείωτος. Δεν φτάνουν ούτε 100 ζωές για να κορεστεί. Από τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές μέχρι τη στιγμή που τις διαβάζετε έχει δημοσιοποιηθεί ήδη υλικό που φτάνει για όλη μας τη ζωή. Τι συμβαίνει τότε; Ξέρω ότι βαράνε καμπανάκια για πολλούς άντρες και μόνο που ακούνε τον όρο αλλά δεν υπάρχει κάτι άλλο για να εξηγήσει ό,τι συμβαίνει από τον όρο μισογυνισμός.

Τελικά τι κάνουμε;

Πώς αντιδράμε εμείς οι άντρες σε όλο αυτό; Προφανώς αφήνουμε στην άκρη κάθε νουθεσία και κάθε “ας πρόσεχε”. Το victim blaming εκτός από ένας πολύ καλός τρόπος να μετακυλήσεις την ευθύνη από τον θύτη στο θύμα, είναι επίσης ένας καλός τρόπος να φυσικοποιήσεις μια τερατώδη κατάσταση. Τι λένε όσοι προβαίνουν σε τέτοιες συμβουλές; «Ο κόσμος είναι έτσι οπότε εσύ οφείλεις να καταπιέσεις το δικαίωμά σου να κάνεις σεξ ή να περπατήσεις το βράδυ ή να φορέσεις κοντή φούστα προκειμένου να ανταπεξέλθεις στις δυσκολίες σου». Τι θα λέγατε όμως σε μια τερατώδη κατάσταση να ασχολούμασταν και λίγο με τα ίδια τα τέρατα;

Ταυτόχρονα δεν βλέπουμε το σεξ και το γυμνό σώμα. Ας αφήσουμε, λοιπόν, και στην άκρη τα διάφορα περί διαπόμπευσης των γυναικών. Ένα γυμνό σώμα ή η σεξουαλική πράξη δεν συνιστά σε καμία περίπτωση κανενός είδους διαπόμπευση. Και αυτό ισχύει για οποιονδήποτε. Τα θύματα αυτής της ιστορίας δεν έχουν διαπομπευτεί. Τα θύματα καμιάς τέτοιας ιστορίας δεν έχουν διαπομπευθεί. Έχει παραβιαστεί η ιδιωτικότητά τους από ανθρώπους στους οποίους την εμπιστεύτηκαν. Δημοσιεύτηκε κάτι προσωπικό τους χωρίς όμως τη συναίνεσή τους. Aν υπάρχει, λοιπόν, κάποιος που απαξιώνεται η ανθρώπινη υπόστασή του είναι αυτός που δημοσιεύει υλικό πάνω στο οποίο δεν έχει δικαίωμα.

Φυσικά το τελευταίο και πιο προφανές. Σε περίπτωση που λάβουμε ή έχουμε στην κατοχή μας υλικό τέτοιου τύπου το κρατάμε για τον εαυτό μας. Επικαιροποιούμε την όποια συναίνεση έχουμε πάρει στο παρελθόν. Προφανώς δεν το δείχνουμε σε κανέναν. Το να μην το κάνουμε, λοιπόν, ούτε δημόσια ούτε στους φίλους μας δεν μας κάνει ηθικά ανώτερους ή Κυρίους ή τζέντλεμεν. Πολύ απλά δεν μας κάνει καθάρματα.

Παρακάτω είναι η φωτογραφία ενός τύπου που το 2015 ήταν από τους πρώτους που καταδικάστηκαν επειδή έδειχνε γυμνές φωτογραφίες της πρώην γυναίκας του. Αυτό, ναι. Αυτό είναι διαπόμπευση: