20+1 σπαρταριστά σατιρικά τραγούδια της μεταπολίτευσης

Το σατιρικό τραγούδι άνθισε (και συνεχίζει να ανθεί) διαχρονικά στην Ελλάδα. Υπάρχει όμως μια συγκεκριμένη δεκαετία που “έζησε” την χρυσή του εποχή. Φυσικά αναφερόμαστε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Από το 1974 και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’80, συνθέτες, στιχουργοί και ερμηνευτές, μάς έδωσαν τα σημαντικότερα δείγματα αυτού του είδους της μουσικής, προσφέροντας στο κοινό μια τεράστια γκάμα θεμάτων, ρυθμού και μελωδίας. Η σκληρή λογοκρισία, ο φόβος και η υποψία στη διάρκεια της επταετίας, έδωσαν τη θέση τους στην απελευθερωμένη καλλιτεχνική έκφραση που δεν έχασε την ευκαιρία να “ντύσει” το χιούμορ με νότες και στίχους. Από τους πολιτικούς, τις εκλογές και το καθεστώς των συνταγματαρχών μέχρι την καθημερινότητα, τον απλό κόσμο και τα ήθη της εποχής, το σατιρικό τραγούδι “τα έβαλε” με τους πάντες και τα πάντα, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία και δημοτικότητα.

Στο σημερινό κείμενο διαλέξαμε 21 από τα σημαντικότερα τραγούδια εκείνης της εποχής που καλύπτουν τη δεκαετία από το 1974 μέχρι και το 1984. Όλα τους με πανέξυπνους στίχους (αφού η λογοκρισία συνέχιζε να παραμονεύει και οι συνθέτες έπρεπε να “καλύπτουν” ονόματα και καταστάσεις), αλλά και με συνθέσεις που κάλυπταν ένα τεράστιο φάσμα από μουσικές φόρμες: λαϊκά, χασάπικα, ελαφρά, τάνγκο, βαλς, εμβατήρια, μοντέρνα, σάμπες, ρούμπες, μάμπο, τα πάντα! Πρωτεργάτες του σατιρικού τραγουδιού εκείνης της εποχής, υπήρξαν ο Γιάννης Λογοθέτης και ο Γιάννης Μαρκόπουλος, οι οποίοι παρέδωσαν τη σκυτάλη στους Χάρρυ Κλυνν, Δημήτρη Πουλικάκο και Λουκιανό Κηλαηδόνη κατά κύριο λόγο. Όμως ανάμεσα σε αυτά τα 21 τραγούδια, θα βρείτε μικρά “διαμαντάκια” του είδους και από άλλους, γνωστούς συνθέτες ή ερμηνευτές, όπως ο Γιώργος Μαρίνος, ο Νίκος Καρβέλας, ο Γιάννης Ντουνιάς, ο Θέμης Ανδρεάδης, ο Θύμιος Καρακατσάνης, ο Τάκης Μηλιάδης, ο Γιάννης Καλατζής, ο Λάκης Χαλκιάς και ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Τέρμα όμως η πολυλογία, αβάντι μαέστρο και ξεκινάμε!

1. Ουγκάγκα μπούμ (1979)

Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης & Χάρρυ Κλυνν / Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης. Ίσως το πιο αναγνωρίσιμο τραγούδι του Χάρρυ Κλυνν. Βρίσκεται στον δεύτερο δίσκο του, το “Δοξάστε με”, που κυκλοφόρησε το 1979. Ένα υπέροχο κοινωνικό σχόλιο της εποχής, με την απάντηση σε κάθε ερώτημα να είναι το επικό “ουγκάγκα μπουμ μπουμ”! Από τις κορυφαίες στιγμές του μεγάλου Πόντιου, που τότε βρισκόταν στο απόγειο της δόξας του.

 

2. Τούμπου τούμπου ζα (1975)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος. Από τον δίσκο “Ανεξάρτητα” του Γιάννη Μαρκόπουλου που κυκλοφόρησε το 1975. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο δημοφιλή τραγούδια της εποχής και αποτελεί μια ηθογραφία του σύγχρονου Νεοέλληνα με σαφείς πολιτικές και εκλογικές προεκτάσεις: “μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός και πίσω του οι σκύλοι”! Πρώτη εκτέλεση από τους Λάκη Χαλκιά και Παύλο Σιδηρόπουλο, ενώ το ερμήνευσαν και οι Κώστας Βουτσάς και Γιώργος Μαρίνος.

 

3. Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών (1975)

Στίχοι: Γιώργος Κακουλίδης / Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης. Κυκλοφόρησε το 1975 με τον τίτλο “Μαθήματα δικτατορίας άνευ διδασκάλου” αλλά έχει μείνει γνωστό ως “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών”. Είναι το απόλυτο σατιρικό τραγούδι της εποχής για την χούντα των συνταγματαρχών με πανέξυπνους στίχους και μια εκπληκτική ερμηνεία από τον Γιώργο Μαρίνο, ο οποίος στο ρεφρέν μιμείται τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο.

 

4. Είμαι πολύ ωραίος (1976)

Στίχοι: Γιάννης Λογοθέτης / Μουσική: Λυκούργος Μαρκέας. Το ντουέτο Λογοθέτη – Ανδρεάδη υπήρξε το κορυφαίο δίδυμο στο σατιρικό τραγούδι στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Το “είμαι πολύ ωραίος” κυκλοφόρησε το 1976 στον δίσκο “Ο Θέμης Ανδρεάδης τραγουδά Λογοθέτη” που περιείχε επίσης τις πολύ μεγάλες επιτυχίες “η πεθερά” και “η Λούλα”. Εδώ ο Λογό “τα βάζει” με τον ωραιοπαθή αλλά και ξερόλα Νεοέλληνα.

 

5. Η Λούλα (1976)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Μια ακόμα από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του μεγάλου δίδυμου Λογό-Ανδρεάδη, επίσης από τον δίσκο του 1976  “Ο Θέμης Ανδρεάδης τραγουδά Λογοθέτη”. Εδώ έχουμε να κάνουμε με τον καψούρη Νεοέλληνα και τις “αρσενικές” συνήθειες που ξεκίνησαν να διαμορφώνονται στη Μεταπολίτευση, όπως το ουίσκι και το τσιγάρο. Αλλά από την άλλη μεριά, παρουσιάζεται και η χειραφέτηση της γυναίκας που εκδηλώνεται δειλά για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’70.

 

6. Βρήκαμε τη Λούλα στοπ (1977)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Η συνέχεια στην προηγούμενη “Λούλα”, ήταν ένα χρόνο αργότερα, το 1977, το “βρήκαμε τη Λούλα στοπ”. Το θέμα πάνω κάτω το ίδιο, κάνουν την εμφάνισή τους ο Πάριος και η Διαμάντη, δίπλα στο ουίσκι προσθέστε το βερμούτ και βάλτε στο κασετόφωνο μια κασέτα! Και αυτό μεγάλο χιτ της εποχής. Το τραγούδησαν μετά από αρκετά χρόνια ο Σάκης Μπουλάς και η Αγνή.

 

7. Ο Ταρζάν (1972)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος. Κυκλοφόρησε σε 45άρι το 1972, μέσα στην δικτατορία σε ερμηνεία Θέμη Ανδρεάδη, έγινε όμως ακόμα πιο γνωστό έναν χρόνο αργότερα από τον Γιάννη Ντουνιά. Εκφράζει την τάση φυγής από το χάος των πόλεων και της σύγχρονης ζωής, αλλά αφήνει και αιχμές για το τότε καθεστώς, “μπερδεύοντας” τη ζούγκλα με την “μπόρα του αιώνα”.

 

8. Πολύ ωραίο στιλ (1975)

Στίχοι: Γιάννης Λογοθέτης / Μουσική: Γιάννης Κιουρκτσόγλου. Κυκλοφόρησε το 1975 στον δίσκο “Ελλαδέξ” του Λογοθέτη και την μουσική έχει γράψει ο Κιουρκτσόγλου των Πελόμα Μποκιού. Μια ακόμη ηθογραφία του Νεοέλληνα με την εκπληκτική ερμηνεία-πρόζα του Δημήτρη Πουλικάκου.

 

9. Του άντρα του πολλά βαρύ (1972)

Στίχοι: Ερρίκος Θαλασσινός / Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος. Και αυτό ακολούθησε τον δρόμο του “Ταρζάν”. Κυκλοφόρησε το 1972 με πρώτη ερμηνεία από τον Θέμη Ανδρεάδη, αλλά καθιερώθηκε έναν χρόνο αργότερα από την εκτέλεση του Γιάννη Ντουνιά. Μεστή ηθογραφία για τον βαρύ και ασήκωτο Νεοέλληνα της εποχής.

 

10. Το σκυλάκι το κανίς (1977)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Ακόμα ένα “διαμαντάκι” του Λογό στην αυθεντική ηχογράφηση του 1977. Εδώ ο Λογοθέτης σατιρίζει τον “καταφερτζή” Νεοέλληνα που με τις λαμογιές του καταφέρνει να “πετύχει” στη ζωή του σε αντίθεση με εκείνους που έχουν εφόδια αλλά όχι γνωριμίες. Διαχρονικό όσο λίγα.

 

11. Στα γενέθλιά μου (1975)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Βρίσκεται και αυτό στον δίσκο “Ελλαδέξ” του 1975 και στο οπισθόφυλλο συναντάμε το εξής παράδοξο. Ενώ στο “πολύ ωραίο στιλ” ως ερμηνευτής αναγράφεται ο Δημήτριος Πουλικάκος, στα “γενέθλιά μου” διαβάζουμε το “Μίμης Πουλικάκος”! Τραγούδι σταθμός για την εποχή, ενώ προκαλεί εντύπωση το πώς πέρασε τη λογοκρισία το σεξιστικό υπονοούμενο της “πίπας”!

 

12. Μαλακά, πιο μαλακά (1984)

Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης / Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης. Κυκλοφόρησε το 1984 στον ομώνυμο δίσκο του Χάρρυ Κλυνν και αναφέρεται στην πλήρη ανικανότητα των πολιτικών στην Ελλάδα, αλλά και στην βλακώδη επιμονή των ψηφοφόρων να συντηρούν συνεχώς τα ίδια πρόσωπα στην εξουσία. Αλλάξτε τους τόνους στο “μαλακά, πιο μαλακά” και θα έχετε τον διαχρονικό χαρακτηρισμό που πολύ έξυπνα δίνει ο Πόντιος γίγαντας σε όλους εμάς.

 

13. Ελλάδα η χώρα του πράσινου ήλιου (1984)

Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης / Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης. Και αυτό από τον δίσκο του 1984 “Μαλακά, πιο μαλακά”. Και αυτό με ευθείες πολιτικές αλλά και κοινωνικές αναφορές. Όλα τα “ήθη” του Νεοέλληνα της αλλαγής, του ΠΑΣΟΚου και όχι μόνο, σε μια περιγραφή που ακούγοντάς την, νομίζεις ότι γράφτηκε μόλις χθες. Έτσι κι αλλιώς, η διαχρονικότητα των τραγουδιών του Κλυνν (αλλά και πολλών άλλων σε αυτή τη λίστα), αποδεικνύουν το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει εδώ και πολλές δεκαετίες τεράστιο μέρος του κοινωνικού ιστού της Ελλάδας.

 

14. Δελτίον ταυτότητος (1978)

Στίχοι & Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης. Ο Λούκυ είχε προλάβει να ηχογραφήσει δυο δίσκους-πολιτικά μανιφέστα μέσα στην δικτατορία σε δική του μουσική και στίχους του Νεγρεπόντη (τα Μικροαστικά & τα Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας) πριν κυκλοφορήσει το “Είμαι ένας φτωχός και μόνος καουμπόι” το 1978. Το “δελτίον ταυτότητος” σατιρίζει τον διαχωρισμό ακόμα και μετά το τέλος της δικτατορίας των πολιτών ανάλογα με τα πολιτικά τους φρονήματα, την εξουσία της αστυνομίας, καθώς και λέξεις ταμπού της εποχής όπως τα ναρκωτικά, η αντίσταση κατά της αρχής και ο αναρχοκομμουνιστής.

 

15. Χορευτής εκ Παρισίων (1975)

Στίχοι: Γιάννης Λογοθέτης / Μουσική: Gerardo Matos Rodriguez. Βρίσκεται στον δίσκο “Τραγούδια με νόημα” που κυκλοφόρησε το 1975 και η μουσική είναι η πασίγνωστη “Cumparsita”, το αργεντίνικο τάνγκο. Σατιρίζει με εκπληκτικό τρόπο τους ανεκπλήρωτους έρωτες, ενώ η ερμηνεία του μεγάλου Θύμιου Καρακατσάνη είναι με μια λέξη εντυπωσιακή.

 

16. Τελεβιζιόν (1978)

Στίχοι: Χάρρυ Κλυνν / Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης. Το “τελεβιζιόν” ήταν η πρώτη γνωριμία των Ελλήνων με τον Χάρρυ Κλυνν, αφού όχι μόνο βρίσκεται στο παρθενικό LP του, “Για δέσιμο” (1978), αλλά είναι και το πρώτο τραγούδι του δίσκου. Ο Πόντιος σατιρίζει με μοναδικό τρόπο την αποχαύνωση που δέχεται διαχρονικά ο Έλληνας από την τηλεόραση, το δέσιμό του μαζί της, αλλά και τις διαφημίσεις που τον βομβαρδίζουν με άσχετα και άχρηστα προϊόντα.

 

17. Στη Χονολουλού (1977)

Στίχοι: Βαρβάρα Τσιμπούλη / Μουσική: Νίκος Καρβέλας. Πρόκειται για την πρώτη εμφάνιση του Νίκου Καρβέλα στη δισκογραφία, ο οποίος συμμετείχε με αυτό το τραγούδι στον δίσκο του Γιάννη Καλατζή, “Κάποιος πάντα λέει αντίο”, που κυκλοφόρησε το 1977. Τελείως διαφορετικό από το στιλ του Καλατζή μέχρι τότε, έγινε τεράστια επιτυχία, σατιρίζοντας καταστάσεις… καθημερινής τρέλας. Ένα χρόνο αργότερα, ο Καρβέλας υπέγραψε ακόμα μια μεγάλη επιτυχία του Καλατζή, το “Τεκίλα στο Μεξικό”.

 

18. Κουκουρουκουκού Σουπίτσα (1982)

Στίχοι: Νίκος Γιαννίκας / Μουσική: Γιάννης Ξανθούλης. Κυκλοφόρησε το 1982, στον δίσκο “ότι ανεβαίνει, κατεβαίνει”. Ερμηνεύει εκπληκτικά ο Γιώργος Μαρίνος και εξηγεί ο ίδιος το περιεχόμενο: “Κουκουρουκουκού σουπίτσα; Ε, βλακείες! Όμως τι λέει βασικά; Οι προεκτάσεις τι λένε του τραγουδιού; Ότι φεύγουμε από αυτό τον τόπο με τα καυσαέρια και πάμε σε ένα εξωτικό νησί όπου έχει καθαρή ατ(ι)μόσφαιρα! Άρα; Φυγή! Άρα; Εναντίον του κατεσ(ι)τημένου! Άρα κουλτουριάρικο!” Γενικώς κουκουρούκου…

 

19. Έλα στο πάρτυ (1975)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Βρίσκεται όπως και ο “χορευτής εκ Παρισίων” στον δίσκο “Τραγούδια με νόημα” που κυκλοφόρησε το 1975. Πάρτι, ποτά, χορός, φλερτ, κρυφά ραντεβού, σαλιαρίσματα, πονηρές υποσχέσεις, όλα αυτά σε μια εκπληκτική ερμηνεία του αγαπημένου ηθοποιού Τάκη Μηλιάδη.

 

20. Η πεθερά (1976)

Στίχοι & Μουσική: Γιάννης Λογοθέτης. Ακόμα μια μεγάλη επιτυχία από τον δίσκο του 1976  “Ο Θέμης Ανδρεάδης τραγουδά Λογοθέτη”. Ο Λογό σατιρίζει την και καλά ανδροκρατούμενη ελληνική κοινωνική που όμως βρίσκει τον μάστορά της από την μητριαρχική πεθερά, αφήνοντας πάντως και υπονοούμενα για το πολιτικό καθεστώς που είχε προηγηθεί, τελειώνοντας με το ξεκάθαρο “δικτατορίες δεν σηκώνει ο λαός”.

 

21. Σαν δυο πουλάκια (1976)

Στίχοι & Μουσική: Δημήτρης Πουλικάκος. Βγαλμένο μέσα από τον δίσκο αποκάλυψη “Μεταφοραί Εκδρομαί ο Μήτσος” που κυκλοφόρησε το 1976. Ο Πουλίκας σε μεγάλα κέφια σατιρίζει την ελληνική κοινωνία μέσα από τραγούδια όπως το “Σούπερ Μάρκετ”, το “Πες μου βρε τρελή”, το “ο γιατρός παιδιά” κλπ. Πρόκειται για το δισκογραφικό ντεμπούτο του Πουλικάκου, ο οποίος από τότε μέχρι και σήμερα συνεχίζει να υπηρετεί το σατιρικό τραγούδι με θαυμαστή συνέπεια και συνέχεια.