Η ημέρα που συνάντησα τον Gandalf

Η διανομή μας πήρε μόλις λίγες ώρες. Έφυγα από τη συνάντηση κρατώντας στα χέρια μου το σενάριο με υπογραμμισμένο το όνομα “Λόρδος Ρος”. Το μισό κείμενο το είχα μάθει ήδη πριν τη διανομή και σε κάθε γραμμή διαπίστωνα ότι οι αμφιβολίες μου όχι μόνο δεν είχαν εξανεμιστεί, αλλά δυνάμωναν συνεχώς. Βρισκόμασταν στη δεύτερη πρόβα μας όταν ο Χρήστος μου έδωσε μία συμβουλή που θα άλλαζε για πάντα τον τρόπο που αντιλαμβανόμουν το θέατρο.

– Δες videos με τον McKellen να παίζει Μακμπέθ για να μπεις στο κλίμα.

– Ποιον McKellen; Τον Gandalf; Τον Magneto; Τον τύπο που με πώρωσε στο Helms Deep περισσότερο απ’ ότι ο Στολτίδης στη Βρέμη;

– Ναι ρε. Ο καλύτερος Μακμπέθ της ιστορίας κι ένας από τους καλύτερους Σαιξπηρικους ηθοποιούς.

Έφυγα από την πρόβα δέκα λεπτά νωρίτερα για να προλάβω να δω τα links που μου έστειλε ο Χρήστος πριν πάω για δουλειά. Για 8 μήνες, μερικές φωτοτυπίες με τις ατάκες μου και τα videos του McKellen κατασπάραζαν τις όποιες ελεύθερες ώρες μου. Όταν ασχολείσαι με κάτι ερασιτεχνικά, οφείλεις να είσαι πρόθυμος να αφιερώσεις ώρες χαλάρωσης, ύπνου ή διασκέδασης για μία προσπάθεια που δε γνωρίζεις αν θα αναγνωριστεί. Αυτή η διαδικασία μπορεί να σε φέρει πολύ ευκολότερα απ’ όσο νομίζεις στο σημείο να μισήσεις αυτό που κάνεις. Κάθε φορά όμως που πλησίαζα σε αυτό το σημείο, αρκούσε η παρακάτω σκηνή για να μου θυμίσει το λόγο που γίνονται όλα αυτά.

Η παράσταση ανέβηκε μετά από αρκετές δυσκολίες. Είναι και η κατάρα του έργου βλέπεις. Η προσπάθεια μας ξεπέρασε κατά πολύ τις όποιες προσδοκίες είχαμε και μετά από μερικές παραστάσεις προχωρήσαμε στο επόμενο εγχείρημά μας. Διαφορετικό κείμενο, μεγαλύτερος ρόλος, άλλο ύφος. Αυτό όμως που μου έμεινε από αυτή την παράσταση ήταν ένας μονόλογος του Μακμπέθ που ήθελα να ξανακούσω. Κι αυτή τη φορά ήθελα να τον ακούσω από αυτόν που μ’ έκανε να τον αγαπήσω. Όταν λοιπόν τον περασμένο Αύγουστο ανακοινώθηκε ότι ο Sir Ian McKellen θα έκανε περιοδεία στην Αγγλία παρουσιάζοντας τα πιο αγαπημένα του αποσπάσματα από τον Tolkien και τον Shakespeare, ήξερα πολύ καλά ότι αυτή την ευκαιρία δε θα την ξαναείχα στη ζωή μου.

Χρειάστηκα 2 μέρες για να κλείσω αεροπορικά εισιτήρια, να βρω εισιτήρια για την παράσταση του Λονδίνου, να βάλω άδεια στη δουλειά και να εξασφαλίσω δια βίου το ασίγαστο μίσος του Χρήστου που θα παρακολουθούσα από κοντά αυτή την παράσταση. Λίγους μήνες αργότερα, βρίσκομαι στο Λονδίνο να περνάω με τον κολλητό μου έξω από την China Town, ενώ κατευθυνόμαστε στο Harold Pinter Theatre. Έχοντας διανύσει ήδη αμέτρητα χιλιόμετρα (με ένα μικρό pub tour) στο ενδιάμεσο κι έχοντας εξοπλιστεί με το πιο σοφιστικέ μας ύφος, φτάσαμε στο θέατρο 3 λεπτά πριν την έναρξη της παράστασης. Ναι, το ελληνικό στοιχείο παρέμεινε σε αυτό, το Λονδίνο δε μας επηρέασε καθόλου.

Αγόρασα γρήγορα το πρόγραμμα της παράστασης, πήραμε κι από ένα ποτήρι κρασί (είπαμε – σοφιστικέ) και κάτσαμε στις θέσεις μας. Μπροστά μας απλωνόταν μία φαινομενικά μικρή σκηνή με ένα μπαούλο να έχει τον ρόλο του μοναδικού διακοσμητικού. Δεν είχαν περάσει δύο λεπτά απ’ όταν βρήκαμε τις θέσεις μας και ξαφνικά όλο το θέατρο βυθίζεται στο σκοτάδι, ενώ στα ηχεία αρχίζει να παίζει το soundtrack του Lord Of The Rings. Αυτό ήταν. Αν η παράσταση σταματούσε εκεί, και πάλι θα άξιζε κάθε ευρώ που είχαμε ξοδέψει. Σε εκείνο το σημείο όμως ακούστηκε μία γνώριμη φωνή. Ήσυχη, όμως δυνάμωνε σταδιακά. Περιέγραφε ένα κυνηγητό μέσα σε ορυχεία. Μία ομάδα ανθρώπων έτρεχε να ξεφύγει από μία απροσδιόριστη απειλή. Τα φώτα άρχισαν να δυναμώνουν μαζί με τη φωνή. Λίγες στιγμές αργότερα η σκηνή φωτίστηκε ενώ ακουγόταν εκοφαντικά από το Λονδίνο ως το Κάζαν Ντουμ “You shall not pass”. 

Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή σου, οι οποίες γνωρίζεις πολύ καλά πως θα τις θυμάσαι για χρόνια. Κι αυτό το γνωρίζεις κι όταν τις βιώνεις και προσπαθείς τόσο σκληρά να αποτυπώσεις στο μυαλό σου την εικόνα, που αντιλαμβάνεσαι τα πάντα γύρω σου με ένα διαφορετικό τρόπο. Η φωνή που έκανε ένα ολόκληρο θεάτρο να ανατριχιάσει, έσβησε. Στη θέση της τρομερής μορφής που περιμέναμε όλοι, στεκόταν ένας ηλικιωμένος, αρχοντικός κύριος. Σα να συνέχιζε μια κουβέντα που είχαμε αφήσει στη μέση, άρχισε να μιλάει για τη ζωή του. Παράλληλα περπάταγε πάνω-κάτω στη σκηνή, κουβαλόντας μερικά χαλιά και μαξιλάρια. Δε χρειαζόταν σκηνικά για να κάνει τον χώρο δικό του, αλλά με έναν περίεργο τρόπο μας έκανε όλους να νιώσουμε άνετα. 

Αφού δημιούργησε ένα μικρό personal space, συνέχισε να μας διηγείται για τη μέρα που τον βρήκε ο Peter Jackson και του μίλησε για τον ρόλο του Gandalf.

– Απόρησα με αυτή την πρόταση. Κυρίως γιατί δεν ήξερα καν για τι μου μιλάει.

Συνέχισε να περιγράφει τις πρώτες μέρες των γυρισμάτων της Συντροφιάς του Δαχτυλιδιού, ενώ κατευθυνόταν προς το μπαούλο. Την ώρα που μιλούσε για τον Christopher Lee και το πώς τον φόβισε όταν του ψιθύρισε στην πρώτη τους γνωριμία ότι αυτός ήθελε τον ρόλο του Gandalf, έβγαλε μέσα από το μπαούλο με αργές κινήσεις το καπέλο και το σπαθί του γκρίζου μάγου. Μπορούσες να καταλάβεις έναν προς έναν όλους τους nerds του κοινού από το χαζό χαμόγελο που είχε αποτυπωθεί στα πρόσωπα μας. Αυτό ήταν το σημείο που μας εξήγησε ότι αυτό το μυστηριώδες μπαούλο περιέχει όλα τα αγαπημένα του αντικείμενα από την μακροχρόνια καριέρα τους. Και θα μας τα παρουσίαζε ένα προς ένα. 

Επέλεξε ένα κορίτσι μέσα από το κοινό, την ανέβασε στη σκηνή και την ρώτησε αν συμπαθούσε τον Gandalf. Το κορίτσι ψέλλισε ένα σιγανό ναι. Τότε ο Ian McKellen της φόρεσε το καπέλο, της έδωσε το σπαθί, ζήτησε το κινητό της κι έβγαλε μαζί της selfie. Διαβάζοντας την υπόθεση της παράστασης, θα περίμενε κανείς ότι θα παρακολουθούσε ένα δίωρο γεμάτο με απαγγελίες. Όμως αυτός ο άνθρωπος αντιμετώπιζε αυτές τις στιγμές σαν ψυχοθεραπεία κι εμείς απλά περιμέναμε για τη συνέχεια.

Έχοντας ξεκινήσει να βγάζει τα πρώτα βιβλία μέσα από το μπαούλο, μας μίλησε για την πρώτη του θεατρική εμπειρία στο σχολείο, αλλά και τις παραστάσεις που παρακολουθούσε συχνά με την οικογένεια του. Ύστερα ήρθε το πανεπιστήμιο και οι πρώτοι του ρόλοι σε παραστάσεις. Σε ένα από τα πρώτα του έργα γνώρισε και τον ηθοποιό Timothy Carlton.

– Δε βρίσκεις ότι το Carlton είναι κάπως κοινό επίθετο για ηθοποιό.

– Αυτό είναι το καλλιτεχνικό μου. Με το πραγματικό μου επίθετο δε θα μπορούσα να κάνω ποτέ καριέρα.

– Πώς λέγεσαι;

– Cumberbatch.

Ένα από τα πιο δυνατά γέλια που έχω ακούσει απλώθηκε σε όλο το θέατρο. Δε σταμάτησε όμως εκεί. Συνέχισε να μιλάει για εκείνα τα χρόνια, τα οποία του φαινόντουσαν ιδιαίτερα, αφού τότε στην Σκωτία ήταν παράνομο να είσαι γκέι.

– Βέβαια, για να πω την αλήθεια, τότε παρανομούσα κάθε βράδυ με τη σχέση μου.

Τα αντικείμενα διαδεχόντουσαν το ένα το άλλο, από το πρώτο του κοστούμι, ως ένα σκαμπό, με τις ιστορίες να ακολουθούν. Ιστορίες για το θέατρο, την πολιτική, το cinema, την ομοφυλοφιλία. Μας αποκάλυψε πως όσο κι αν δεν ντρεπόταν για τις προτιμήσεις του, του πήρε δεκαετίες μέχρι να αποκαλύψει στη μητριά του την αλήθεια. Κι όταν τελικά το έκανε, αυτή του αποκρύθηκε “Αυτό είναι όλο; Και νόμιζα ότι συναίβει κάποιο κακό.”

– Κι αυτή η γυναίκα ήταν που στεκόταν δίπλα μου όταν έλαβα τον τίτλο του Sir. 

Στο δεύτερο μέρος της παράστασης, είχε φτάσει η στιγμή για την οποία περιμέναμε όλοι. Τράβηξε εβλαβικά μέσα από το μπαούλο μία στοίβα με βιβλία και τα ακούμπησε πάνω στο τραπέζι.

– Αυτά είναι όλα τα έργα του Shakespeare. Ποια από αυτά ξέρετε;

Κάθε φορά που ακουγόταν ένας τίτλος, ο ηθοποιός επέλεγε το βιβλίο και μας χάριζε απλόχερα κάποια ιστορία από κάποια παράσταση ή έπαιζε έναν μονόλογο με διαφορετικό ύφος κάθε φορά. Άλλοτε σατίριζε τον σαχλό έρωτα της Ιουλιέτας κι άλλοτε σκοτείνιαζε και γινόταν σε κλάσματα δευτερολέπτου ο πιο επιβλητικός βασιλιάς Ληρ που είχα δει. Δεν απέμεναν παρά 6 βιβλία για το τέλος όταν επιτέλους επέλεξε τον Μακμπέθ. Περπάτησε αργά στο κέντρο της σκηνής κι άνοιξε το βιβλίο στο σημείο του πιο γνωστού μονολόγου. 

 

Έσφιγγα τα μπράτσα της θέσης μου και περίμενα να θαυμάζω την πιο επική ερμηνεία. Αντ’ αυτού, ο McKellen προτίμησε να αρκεστεί σε έναν απαλό μονόλογο. Χωρίς στόμφο, χωρίς ένταση, χωρίς κινήσεις. Δε φώναξε, δεν έκλαψε. Απλά είπε όσα είχε μέσα του. Κι αυτή ήταν η στιγμή που έγινα μάρτυρας της καλύτερης θεατρικής ερμηνείας. 

Κλείνοντας την παράσταση, θέλησε να μας μιλήσει για το προσφυγικό πρόβλημα και για την κατανόηση που οφείλουμε να έχουμε σε κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο διπλανός μας. Μας ευχαρίστησε θερμά για το υπέροχο βράδυ που πέρασε και κατευθύνθηκε προς τα καμαρίνια. Η αυλαία έπεσε κι ενώ φτάναμε στην έξοδο, αυτός περίμενε ήδη εκεί, με έναν μικρό, κίτρινο κουβαδάκι. Ήθελε να συγκεντρώσει ένα ποσό για τους πρόσφυγες και προτίμησε να το κάνει ο ίδιος. Κινήθηκα προς το μέρος τους, άφησε λίγες λίρες στο κουβαδάκι, με ευχαρίστησε κι έφυγε.

Στον χώρο του θεάτρου, είναι κοινό μυστικό ότι οι παραστάσεις με αποσπάσματα είναι απλά ένα κόλπο του εκάστοτε ηθοποιού για μερικά εύκολα χρήματα. Ίσως και να συμβαίνει, δε διαφωνώ. Όμως αυτό που παρακολούθησα εκείνο το βράδυ στο Λονδίνο, δεν είχε να κάνει με τα χρήματα. Δεν είχε να κάνει με δόξα και υστεροφημία. Αυτό το βράδυ ήταν φτιαγμένο για έναν έφηβο ηθοποιό στο σώμα ενός 81χρονου που απλά ήθελε να ξαναζήσει αυτές τις στιγμές γιατί τις είχε λατρέψει. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα για έναν καλλιτέχνη.