Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο πρώτος ροκ σταρ της πολιτικής

Ας ξεκινήσουμε με μια ατάκα – trademark της εποχής ΠΑΣΟΚ, μέσα από την ταινία Ας Περιμένουν Οι Γυναίκες του Σταύρου Τσιώλη, που επέδρασε καθοριστικά στο DNA του μέσου ψηφοφόρου του ΠΑΣΟΚ. Και όχι μόνο. Μία αυθόρμητη αντίδραση, που μέχρι και σήμερα έχει φωνή, μυαλό, σκέψη, μέσα από εκείνους που ήταν εκεί όταν υπήρχε ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και από εκείνους που νοσταλγούν εκείνη την εποχή, χωρίς καν να την έχουν ζήσει. Μέσα από αυτό το οξύμωρο γεννάται η διαχρονικότητα της λατρείας του πάλαι ποτέ ηγέτη του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργού. Υπάρχει κόσμος που τον αγαπά ακόμα, παρόλο που δεν τον έζησε ποτέ. Ένας άνθρωπος μύθος, ένα από τα πολιτικά πρόσωπα που λατρεύτηκε και αμφισβητήθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο Πρωθυπουργό στη Μεταπολίτευση. Ποιος ήταν όμως ο Ανδρέας Παπανδρέου και γιατί σήμερα, 102 χρόνια μετά τη γέννησή του και 25 μετά τον θάνατό του, μοιάζει να μην έχει φύγει λεπτό από κοντά μας;

Στον Δρόμο

Το 1974 ήταν η χρονιά που σήμανε το τέλος της χούντας. Όμως το καθεστώς είχε προλάβει να φυτέψει το σπόρο της αστυνομικής καταστολής, του χαφιεδισμού, των «παγίδων» που κυκλοφορούσαν στις σκοτεινές γωνιές των δρόμων. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει κρατηθεί στις φυλακές Αβέρωφ, έχει αυτό-εξοριστεί στο Παρίσι ως «δημόσιος κίνδυνος» του καθεστώτος και έχει γυρίσει στην Αθήνα για να παλέψει υπέρ της ελεύθερης δημόσιας έκφρασης, υπέρ των ατομικών ελευθεριών, υπέρ μιας νέας, δημοκρατικής πραγματικότητας. Είναι ένας ηγέτης σοσιαλιστικού κόμματος, που διαδηλώνει στο δρόμο. Τουλάχιστον προκλητικό. Τουλάχιστον επικίνδυνο.

Μάχες κόντρα σε ακατάβλητους εχθρούς

Η ατάκα της Margaret Thatcher, της «Σιδηράς Κυρίας» της Μεγάλης Βρετανίας για τον Παπανδρέου που έχει μείνει στην ιστορία είναι μια τεράστια, κυνική ομολογία; «Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του». Οι σχέσεις του με την ηγέτιδα της Βρετανίας εξελίσσονταν με όρους ενός διαρκούς μπρά-ντε-φέρ, ενώ αποτελεί άξιο θαυμασμού το γεγονός πως κατάφερε να διατηρήσει καλές σχέσεις με τον ηγέτη της Λιβύης, Muammar Gaddafi και παράλληλα, να αποκτήσει δίαυλο επικοινωνίας με την προεδρία των ΗΠΑ, επί εποχής Ronald Reagan, έχοντας απέναντί του για αρκετά χρόνια φωνές με ευρύτατη επιρροή στη γεωπολιτική σκακιέρα, όπως ο Henry Kissinger. Ποτέ δεν προσέγγισε τις μεσολαβήσεις σε διεθνές επίπεδο μονόπλευρα, αλλά με μια στρατηγική «πολλαπλών χτυπημάτων».

Αμφιλεγόμενες Στιγμές

Το 1988 γίνεται ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που αναγνωρίζει τον Γιασέρ Αραφάτ και το κίνημα της Παλαιστίνης. Την ίδια χρονιά εισάγεται στο νοσοκομείο Χέρφιλντ για εγχείριση καρδιάς και κάνει συνέντευξη μέσα από το νοσοκομείο. Την επόμενη χρονιά, έχοντας συνδέσει το όνομα του με το σκάνδαλο Κοσκωτά, αυτό που εξελίχθηκε στο «Βρώμικο 89» και σε έναν ανεμοστρόβιλο σκανδάλων που λίγο έλειψε να τον εξοντώσει, ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά, κάνει μια μνημειώδη εμφάνιση στη Βουλή. Καθώς ο ηγέτης της Νέας Δημοκρατίας, Κωσταντίνος Μητσοτάκης αναλύει την πρόταση μομφής προς το πρόσωπό του, εκείνος μπαίνει στην αίθουσα σε ένα ξέσπασμα χειροκροτημάτων από την πλειοψηφία των παρόντων του κοινοβουλίου. Τα παραπάνω περιστατικά είναι ένα μικρό ποσοστό εκείνων των στιγμών που ο Παπανδρέου έκανε αυτό ακριβώς που είχε μέσα στο κεφάλι του χωρίς να φοβάται το πολιτικό κόστος, ακούγοντας μόνο τη φωνή της συνείδησης του, εμπιστευόμενος ακόμα και τις παρορμήσεις του.

Το κεφάλαιο Δήμητρα Λιάνη

Ο πρωθυπουργός μιας χώρας σε σχέση με μια «κοινή θνητή», μια αεροσυνοδό; Ο ίδιος με τον δικό του τρόπο είπε «ΝΑΙ, ΔΙΚΗ ΜΟΥ Η ΖΩΗ». Παρ’ολα αυτά, η σχέση του Ανδρέα Παπανδρέου με τη Δήμητρα Λιάνη έγινε η «μαγιά» του αυριανισμού, της εγκαθίδρυσης των πολιτικών tabloids, των εφημερίδων εκείνων που πολεμούσαν τον ίδιο και κάθε πιθανό τους εχθρό με «γαργαλιστικά» πρωτοσέλιδα και fake news. Έζησε με τη Δήμητρα Λιάνη μέχρι το τέλος της ζωής του, χωρίς να τον νοιάζει η καταγωγή της, η περιουσία της ή οτιδήποτε άλλο σχετικό.

Μικρά-μικρά Παπανδρεϊκά

Ο Αντρέας κάπνιζε Philip Morris, βαριά τσιγάρα από τότε που ζούσε στην Αμερική. Του άρεσαν τα gadgets πριν αυτά γίνουν της μόδας, μάλιστα ήταν συλλέκτης πολλών διαφορετικών ηλεκτρονικών συσκευών. Όσοι τον ήξεραν καλά, είχαν να λένε ότι είχε πάθος με τη φωτογραφία, με αγαπημένη του φωτογραφική να είναι μία Leica. Τα μεσημέρια πάντοτε κοιμόταν έστω και για 20 λεπτά, ενώ παρακολουθούσε καθημερινά τις ειδήσεις στην ΕΡΤ και του άρεσε να βλέπει βιντεοταίνιες που του τις έφερνε ο Ησαϊάδης, με το ομόνυμο κατάστημα ηλεκτρονικών στη Σταδίου. Έπινε ουίσκι με μία κουταλιά μέλι και του άρεσε να διαβάζει αστυνομικά μυθιστορήματα.

Προφητικές δηλώσεις

 

Το 1989 δήλωνε ευθαρσώς πως οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές θα μετατρέψουν την Ελλάδα σε ένα «ξενοδοχείο της Ευρώπης», ενώ το 1995 αναρωτιόταν ποια είναι η ισχύς των εθνικών κυβερνήσεων στην ενωμένη Ευρώπη και ποιος τελικά κάνει «κουμάντο» σε αυτή. Πρόκειται για δυο από τα πολλά παραδείγματα της διορατικότητας του Παπανδρέου, δυο δηλώσεις που σήμερα επιβεβαιώνονται πανηγυρικά από τη δύναμη της σύγχρονης εγχώριας τουριστικής βιομηχανίας και τη διαρκής κρίση μεταξύ Βορά και Νότου στην Ε.Ε. Ροκ σταρ και προφήτης.