Ο κορονοϊός σκοτώνει τις πόλεις όπως τις γνωρίζουμε

Ένα πανανθρώπινα κοινό Big City Lights όνειρο ήδη από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης και ως την εποχή που ο παππούς του μέσου σημερινού Αθηναίου άφηνε, στα 50ς, τα χωράφια του στην Μεσσήνη για χάρη ενός ‘μοδέρνου’ δυαριού στην Κυψέλη.

Τουλάχιστον αυτό έρχονται και προβλέπουν όλο και περισσότεροι ειδικοί που επιμένουν ότι αυτό, η ριζική αλλαγή στον τρόπο που είναι στημένες και οργανωμένες οι μητροπόλεις μας, αποτελούν -μαζί με την τηλεργασία- δυο (αλληλένδετες) επιπτώσεις της πανδημίας που ήρθαν για να μείνουν.

Με άλλα λόγια οι πόλεις μας ή πρέπει να αλλάξουν εντελώς ή «να ζήσουμε να τις θυμόμαστε». Κάτι, όσον αφορά την «παρακμή» τους, που στις ΗΠΑ (και γενικότερα στον δυτικό κόσμο) ήδη λαμβάνει χώρα αφού χιλιάδες υπάλληλοι και στελέχη σε εταιρίες που τους έχουν δηλώσει ότι δεν υπάρχει ανάγκη να επιστρέψουν στα γραφεία για τους επόμενους μήνες, επιλέγουν να ξενοικιάσουν τα ακριβά διαμερίσματά τους στο Μανχάταν, το Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες και να μεταφερθούν σούμπιτοι σε μικρές απομονωμένες πόλεις στη μέση του πουθενά.

Εξασφαλίζοντας ότι, στο επόμενο lockdown, θα έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής, ευκολότερη πρόσβαση στο πράσινο και εγγυημένο social distancing. Κάνοντας ταυτόχρονα και οικονομία.

Κάτι που μας αφορά παραπάνω από όσο νομίζεις αν σκεφτείς πόσοι Ευρωπαίοι έχουν μετακομίσει το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα, προκειμένου να κάνουν τηλεργασία (με μισθούς Ευρώπης) απολαμβάνοντας ταυτόχρονα ασφάλεια και ποιότητα ζωής (με σφραγίδα ελληνική).

Προφανώς, όταν ένα δυναμικό μέρος του πληθυσμού εγκαταλείπει την πόλη (ή τουλάχιστον το κέντρο της), με τις εταιρείες να ακολουθούν, αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι παύουν να έχουν λόγω ύπαρξης όλα αυτά τα μαγαζιά και τα εστιατόρια που έχουν πιάσει τις γωνίες-φιλέτο στους εμπορικούς δρόμους της.

Γιατί ποιος πραγματικά είναι ο λόγος να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν την πανδημία; Σφηνωμένοι σαν σαρδέλες στα ΜΜΜ; Ή εσαεί μποτιλιαρισμένοι στις λεωφόρους;

Ουσιαστικά η πανδημία έκανε κρυστάλλινα σαφές ότι, για αρκετούς από εμάς, μια γρήγορη σύνδεση στο ίντερνετ είναι το μοναδικό που χρειαζόμαστε / θα χρειαζόμαστε τα επόμενα χρόνια. Εξού και έχω αρκετούς φίλους που το σκέφτονται σοβαρά να μετακομίσουν λίγο πιο έξω από την Αθήνα (π.χ. Κόρινθο, Κιάτο κτλ) προκειμένου να μπορούν να έρχονται στο γραφείο τη μια φορά την εβδομάδα που αυτό θα είναι απαραίτητο.

Ένα φαινόμενο αστι-έχθρας (ή, όπως τέλος πάντων λέγεται) που έρχεται σε αντίθεση με ότι συνέβαινε ως τώρα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν και οφείλουμε να επισημάνουμε ότι αυτό αφορά τον δυτικό κόσμο και όσους έχουν το προνόμιο να μπορούν να κάνουν τηλεργασία. Οι υπόλοιποι είναι και θα παραμείνουν εγκλωβισμένοι στις πόλεις. Αν και όχι απαραίτητα στις πόλεις όπως τις γνωρίζουμε σήμερα.

Γιατί, όπως σε κάθε αμφιταλαντευόμενο ζήτημα, υπάρχει και η άλλη πλευρά. Αυτή που υποστηρίζει ότι οι πόλεις έχουν περάσει πολύ χειρότερα δεινά από ότι η συγκεκριμένη πανδημία. Ότι δεν ιδρώνει το αυτί τους. Και ότι, παρά την «απειλή» της επόμενης πανδημίας και της -μοναδικά στα χρονικά- ευκαιρίας για «επιστροφή στη φύση», που αποτελεί η τηλεργασία, εκείνες θα βρουν τον τρόπο να επιβιώσουν.

Πώς; Mε το να επαναπροσδιορίσουν εντελώς τον σκοπό ύπαρξης τους και, αντί για κέντρα οικονομικής δραστηριότητας, να μετατραπούν σε  κέντρα δημιουργικότητας, εκπαίδευσης και νεανικής επιχειρηματικότητας. Δελεάζοντας πίσω σε αυτές το πιο δραστήριο κομμάτι του πληθυσμού με το να προσφέρουν περισσότερο πράσινο (πάρκα παντού, πράσινες ταράτσες), καλύτερη ποιότητα ζωής, φθηνότερα νοίκια (στους χώρους που κάποτε καταλάμβαναν τα γραφεία) και ευκαιρίες για ουσιαστική συνδεσιμότητα.

Ενδεχομένως αυτό που θα δούμε να είναι κάτι πιο απτό όπως π.χ. σταθερή εφαρμογή του κυλιόμενου ωραρίου ώστε να σταματήσει να επικρατεί συνωστιμός στα ΜΜΜ. Δυνατότητα booking μέσω του smartphone σου της θέσης εργασίας στο γραφείο σου (και πάλι για να μην υπάρχει συνωστισμός) όταν ντε και καλά σε πιάνει η «κάψα» για ανθρώπινη επαφή. Απαγόρευση κυκλοφορίας των αυτοκινήτων και εκμετάλλευσή του χώρου των πεζοδρομίων για να βγάλουν τραπέζια τα εστιατόρια.

Ενδεχομένως να επικρατήσει το πολυσυζητημένο concept του 15 minute city που θέλει να μπορείς να βρεις όλα όσα χρειάζεσαι μέσα σε 15 λεπτά από εκεί που κατοικείς.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι πόλεις, όπως έχουν κάνει μετά από κάθε πανδημία που αντιμετώπισαν, θα αντιδράσουν μετά το αρχικό σοκ. Όπως έκανε π.χ. το Λονδίνο ή η Νέα Υόρκη τον 19ο αιώνα με το να στρώσουν το αποχετευτικό τους σύστημα ή να φτιάξουν πάρκα για κοινωνική εκτόνωση. Οπότε το μόνο που μένει είναι ποιες θα αντιδράσουν πως και αν αυτό θα είναι αρκετά.

Προσωπικά όλα αυτά μου ακούγονται λίγο σαν ευχολόγια. Με βάσει την ιστορία του ανθρώπινου είδους πιο πιθανόν θεωρώ τα επόμενα 20 χρόνια όλα τα downtown των μητροπόλεων να θυμίζουν εικόνες από Μογκαντίσου. Εμπόλεμες ζώνες που δεν τολμάς να μπεις, την ίδια ώρα που όσοι μπορούν μένουν στα προάστια, σε γειτονικές πόλεις ή και ακόμη πιο μακριά. Κανείς δεν ξέρει που θα κάτσει η μπίλια. Αλλά το σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή τη στιγμή η ρουλέτα ξεκίνησε και τρέχει.