Πήγαμε στην πιο παλιά αγορά με χριστουγεννιάτικα δέντρα της Αθήνας

Στα πεζοδρόμια, όμως, το τοπίο είναι εντελώς διαφορετικό. Παντού γύρω υπάρχουν χριστουγεννιάτικα δέντρα, ενώ το μόνο που ακούγεται είναι οι συζητήσεις μέσα από τα τροχόσπιτα των αγροτών και οι ήχοι από τα αλυσοπρίονα που κόβουν τους κορμούς. Βρισκόμαστε στο τέλος της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και μπροστά μας βρίσκεται η πιο παλιά αγορά με έλατα της Αθήνας. 

Ένας από τους ανθρώπους που πιάνουμε κουβέντα είναι ο Μηνάς, με τον εντυπωσιακό του καπέλο. Ο ίδιος μπορεί να μην είναι παραγωγός, ωστόσο, εργάζεται στο συγκεκριμένο πόστο από τη δεκαετία του ‘90. «Ήμουν στα Εξάρχεια και φοβόμουν πολύ. Μόλις είχα έρθει στην Ελλάδα από την Αλβανία και μιλούσα σπαστά τη γλώσσα. Δεν ήξερα πού να πάω. Έφτασα στο Πεδίον του Άρεως, είδα μερικά φώτα και πήγα κοντά τους. Εκείνη την ώρα έψηναν κρέατα. Μου έδωσαν να φάω και εγώ τους ζήτησα δουλειά. Πήγα την επόμενη μέρα και εργάστηκα για ένα δεκαήμερο. Κάρφωνα δέντρα στις βάσεις, φόρτωνα, ξεφόρτωνα. Από τότε δεν έχω φύγει» εξηγεί.

Τριάντα χρόνια μετά, ο Μηνάς δουλεύει ακόμη με τους γιους του ανθρώπου που του έδωσε δουλειά εκείνο το βράδυ του 1990. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η συγκεκριμένη αγορά ελάτων είναι η ιστορικότερη στην Αθήνα. «Τότε αν έψαχνες να βρεις δέντρο θα ερχόσουν εδώ. Δεν υπήρχαν όλα αυτά τα στέκια, όπως σήμερα».

Οι περισσότεροι από τους παραγωγούς πληρώνουν κάθε χρόνo κόμιστρο στο Δήμο Αθηναίων και έχουν ένα συγκεκριμένο σημείο που τοποθετούν τα χριστουγεννιάτικα τους δέντρα.

Η περιοχή, σύμφωνα με τους ίδιους, έχει αλλάξει πολύ από την πρώτη φορά που πάτησε το πόδι του σε αυτή. «Παλιότερα δεν υπήρχαν κάγκελα και έβλεπες έλατα παντού μέσα στο πάρκο». Γνωρίζουν, όμως, τόσο καλά τον τόπο που μπορούν να καταλάβουν τι ώρα είναι, από το σημείο που ο ήλιος κρύβεται στην απέναντι πολυκατοικία. «Για να φέξει εδώ, πρέπει να πάει 12:30 το μεσημέρι» προσθέτει γελώντας.

Το 70% από τα έλατα παράγεται σε ένα χωριό

Σχεδόν όλοι οι παραγωγοί που φτάνουν στην Αθήνα κάθε Δεκέμβρη για να πουλήσουν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα τους κατάγονται από ένα συγκεκριμένο χωριό: τον Ταξιάρχη Χαλκιδικής. Ο οικισμός βρίσκεται στα 670 μέτρα υψόμετρο και το μόνο πράγμα που φυτρώνει τόσο ψηλά, όπως λένε γελώντας, είναι τα συγκεκριμένα δέντρα.

Οι εικόνες από τα οδοιπορικά στο χωριό είναι εντυπωσιακές, καθώς το βλέμμα χάνεται στις απέραντες καλλιέργειες που είναι καλυμμένες με έλατα. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι ασχολούνται με το συγκεκριμένο επάγγελμα, μιας και πρόκειται για μια ιδιαίτερα απαιτητική καλλιέργεια η οποία χρειάζεται πολύ κόπο και μεγάλη υπομονή.

«Το κάθε δέντρο μεγαλώνει δέκα πόντους ετησίως. Τα έλατα που έχω εδώ μπροστά μου θέλουν 15 χρόνια για να φτάσουν σ’ αυτό το ύψος. Ο τρόπος για να καταλάβεις πόσο χρονών είναι ένα έλατο είναι να μετρήσεις τις σειρές με τα κλαδιά. Κάθε μία απ’ αυτές είναι κι ένας χρόνος» εξηγεί ο Μηνάς που έχει μάθει τα πάντα γι’ αυτά, στα τόσα χρόνια που δουλεύει στο Πεδίον του Άρεως.

Όπως λέει ο ίδιος, υπάρχουν πολλά διαφορετικά μεγέθη ελάτων που μπορεί να αγοράσει κανείς. Η τιμή διαμορφώνεται ανάλογα το ύψος του δέντρου. «Μπορείς να βρεις από 30 μέχρι 300 ευρώ. Υπάρχουν μερικά που φτάνουν ακόμη και τα έξι μέτρα. Αυτά δεν τα παίρνουν για τα σπίτια αλλά για γραφεία, ξενοδοχεία, πλατείες».

Tα πρώτα χριστουγεννιάτικα δέντρα της Ελλάδας

Κανείς δεν γνωρίζει την ακριβή προέλευση του εθίμου, ωστόσο, το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε στην Ελλάδα, βρισκόταν, κατά τα Χριστούγεννα του 1834 στην κατοικία του Όθωνα στο Ναύπλιο. Τα επόμενα χρόνια το έθιμο συνεχίστηκε και στο παλάτι των Αθηνών, ενώ γνωρίζουμε πως στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε έλατο και στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Το έθιμο, όμως, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στη χώρα μας. Τα πρώτα αστικά σπίτια άρχιζαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα τη δεκαετία του ‘30, ωστόσο, ακόμη μέχρι εκείνη την περίοδο, το παραδοσιακό καραβάκι αποτελούσε τον κλασικό εορταστικό στολισμό. Έπρεπε να φτάσουμε στα 80s για να κυριαρχήσουν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στη χώρα.

Σήμερα το έθιμο έχει καθιερωθεί σε όλο τον πλανήτη, ενώ μόνο στην Ευρώπη πουλιούνται κάθε χρόνο περισσότερα από 50 εκατ. φυσικά δέντρα, με τη Δανία να είναι το κράτος με τη μεγαλύτερη παραγωγή στη Γηραιά ήπειρο, καθώς διαθέτει περισσότερες από 2.000 τέτοιου είδους καλλιέργειες στην επικράτειά της.

25 μέρες μέσα σ’ ένα τροχόσπιτο

Όσο συζητάμε, αρκετοί περαστικοί σταματούν στο σημείο, ρωτούν σχετικά με τις τιμές των δέντρων και κάνουν τα πρώτα παζάρια. Άλλοι ψωνίζουν απευθείας, κι άλλοι φεύγουν με ένα κλαδί ελάτου που τους δίνουν οι εργάτες για καλή τύχη. Υπάρχουν κι άλλοι, βέβαια, που σταματούν στο σημείο και πιάνουν κουβέντα. Οι πωλητές βρίσκονται, άλλωστε, τόσα τα χρόνια, στο συγκεκριμένο πόστο ώστε έχουν πιάσει φιλία με τους ντόπιους.

«Προσπαθούμε να είμαστε σωστοί με τους πελάτες. Δεν θέλουμε να τους κοροϊδέψουμε, αλλά να ‘ρθουν και την επόμενη χρονιά. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα δέντρα δεν κόβονται στο δάσος αλλά καλλιεργούνται. Κάθε ένα απ’ αυτά είναι νόμιμο. Να κοίτα: όλα πάνω στα κλαδιά τους έχουν μια σφραγίδα. Χωρίς αυτή, δέντρο δεν πουλιέται» εξηγεί.

«Υπάρχει άνθρωπος που έρχεται από τη Γλυφάδα και ψωνίζει από μας εδώ και 30 χρόνια. Σκέψου πόσα στέκια συναντά στο δρόμο για να φτάσει ως εδώ. Έχουμε πελάτες ακόμη και τριών γενιών. Παλιότερα ερχόταν ο παππούς, αργότερα ο γιος του και προχθές έφερε τον 15χρονο εγγονό του για να μας γνωρίσει» προσθέτει, γεμάτος περηφάνια.

Ο ίδιος, τα βράδια, επιστρέφει στο σπίτι του στο Γαλάτσι, ωστόσο, οι παραγωγοί περνούν όλα αυτά τα μερόνυχτα μέσα στα τροχόσπιτα, που μπορεί να μην είναι πέντε αστέρων, όπως λένε γελώντας, αλλά κάνουν τη δουλειά τους. Εκεί μαζεύονται τα βράδια όταν βρέχει, εκεί τρώνε όλοι μαζί, εκεί διασκεδάζουν.

Στο χωριό γυρνούν την παραμονή των Χριστουγέννων. Πολλά από τα χριστουγεννιάτικα δέντρα τα αφήνουν πίσω και σε μερικές μέρες θα ‘χουν αρχίσει να μαραίνονται. Αφού τελειώσουν οι γιορτές πιάνουν και πάλι στα χωράφια. Έχουν να φυτέψουν, να κλαδέψουν και να ρίξουν λίπασμα στα νέα έλατα. Εξάλλου, μένουν μόνο 350 μέρες για τα επόμενα Χριστούγεννα.