Πώς οι νέες ταυτότητες απειλούν τον φωτογραφικό κλάδο με κατάρρευση

«Δεν ξέρω εάν είναι τυχαίο, αλλά από αρχές της προηγούμενης εβδομάδας δεν έχει μπει πελάτης για ταυτότητα στο μαγαζί», μεταφέρει η Κατερίνα Τριχιά, που διατηρεί φωτογραφικό στούντιο στην περιοχή των Εξαρχείων. Να θυμίσουμε ότι από τη Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε η διαδικασία έκδοσης για τα νέου τύπου Δελτία Ταυτότητας στη χώρα, τα οποία γνωρίζουμε ότι εκδίδονται σε μέγεθος πιστωτικής κάρτας και πληρούν τα ζητούμενα χαρακτηριστικά ασφαλείας, όπως αυτά ορίζονται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

Εκείνο που αγνοήσαμε, εστιάζοντας όλο αυτό τον καιρό στο περίφημο «τσιπάκι», το «χάραγμα του Αντίχριστου» και τους γραφικούς συνωμοσιολόγους που φωνάζουν στο Σύνταγμα με σταυρούς στα χέρια, είναι ότι οι νέες ταυτότητες διεκπεραιώνονται με μια σκιώδη ανάθεση-μαμούθ, όπως και ότι με τη νέα διαδικασία, χωρίς να αιτιολογείται από κάπου, απειλείται ένας ολόκληρος κλάδος.

«Η υπόθεση δεν αφορά μόνο τις φωτογραφίες ταυτότητας», επισημαίνει η επαγγελματίας Κατερίνα Τριχιά. «Με αυτή την απόφαση, ξεκινά ένα ντόμινο που θα συμπεριλάβει μελλοντικά όλα τα κρατικά έγγραφα και έτσι με δύο λόγια αχρηστεύεται εξοπλισμός υψηλού κόστους, στον οποίον έχουμε επενδύσει. Ήδη τα συνοικιακά φωτογραφεία παραπέουν – χωρίς τα έσοδα από τα κρατικά έγγραφα, δεν θα υπάρχει νόημα να διατηρείς φυσικό κατάστημα. Θα μείνουν μόνο φωτογράφοι με πελατολόγειο, αλλά τα μαγαζιά θα κλείνουν το ένα μετά το άλλο».

Την ίδια εικόνα, αλλά με βάση τα συνολικά δεδομένα του κλάδου, μου μεταφέρει ο Πρόεδρος Ένωσης Καλλιτεχνών Φωτογράφων, Βασίλης Στάμος.

«Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν φωτογραφεία που ζουν αποκλειστικά από αυτό. Αλλά ακόμη και στα φωτογραφεία με ανεπτυγμένο πελατολόγειο, τα κρατικά έγγραφα καλύπτουν τουλάχιστον το 30% των μηνιαίων εσόδων. Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, ο φωτογραφικός κλάδος θα καταρρεύσει, εάν συνεχίσει η κατάσταση ως έχει με τις νέες ταυτότητες. Και μαζί με τους φωτογράφους, θα καταρρεύσουν 12-14 δραστηριότητες που είναι άμεσα συνυφασμένες με τα φωτογραφεία, όπως οι βιοτεχνίες κορνιζοποιίας, οι τεχνικοί των μηχανημάτων και οι προμηθευτές».

Από την εμπειρία του υπολογίζει ότι βάλλονται άμεσα 15.000 φωτογράφοι και δευτερογενώς επιπλέον 250.000-300.000 επαγγελματίες. Γι’ αυτό τον λόγο, από την προηγούμενη εβδομάδα η Ένωση προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αίτημα ακύρωσης στις υπουργικές αποφάσεις που αφορούν την έκδοση των νέων ταυτοτήτων, ενώ η είδηση είναι πως την τρέχουσα εβδομάδα ακόμη δύο σωματεία θα προσφύγουν στο ΣτΕ με το ίδιο αίτημα.

Τι έχει συμβεί και οι φωτογράφοι έχουν εξοργιστεί, βλέποντας τις δουλειές τους να απειλούνται;

Ένα παιχνίδι άνισο

Η επίμαχη Κοινή Υπουργική Απόφαση έχει ημερομηνία έκδοσης 17/02/2023 και αποτελεί τροποποιημένη έκδοση εκείνης του 2018, με την οποία ορίστηκε πρώτη φορά η διαδικασία έκδοσης των νέου τύπου Δελτίων Ταυτότητας. Στα απαιτούμενα δικαιολογητικά περιλαμβάνεται «μία φωτογραφία, σε ψηφιακή μορφή, η οποία θα εκδίδεται με μέριμνα του ενδιαφερόμενου, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές του εγγράφου 9303 του ICAO».

Και αμέσως μετά, διευκρινίζεται: «Η φωτογραφία δύναται να λαμβάνεται είτε απευθείας από τις αρχές έκδοσης, είτε θα την προσκομίζει ο ενδιαφερόμενος εντός εξωτερικού ψηφιακού δίσκου μνήμης (τύπου usb stick), με τις προδιαγραφές του προηγούμενου εδαφίου. […] Δύναται [η φωτογραφία] να λαμβάνεται με τις ίδιες τεχνικές προδιαγραφές και να αναρτάται από τους πιστοποιημένους επαγγελματίες φωτογράφους στην [σχετική] εφαρμογή, απ’ όπου την ανακτά ο υπάλληλος της αρμόδιας Αρχής έκδοσης».

Στη συνέχεια, απορρίφθηκε –ορθώς για την μείωση του ρίσκου πλαστοπροσωπίας– η δυνατότητα προσκόμισης της φωτογραφίας με USB, αλλά παρέμειναν σε ισχύ οι δύο δυνατές επιλογές όσον αφορά τη λήψη της φωτογραφίας: Για πρώτη φορά, οι Έλληνες πολίτες μπορούν αντί να επισκεφθούν επαγγελματικό φωτογραφείο για τη λήψη, να εξυπηρετηθούν εντός του αστυνομικού τμήματος. Για πρώτη φορά, δηλαδή, οι αστυνομικοί βρέθηκαν να αναλαμβάνουν ρόλο φωτογράφου. Να τονίσουμε ότι τέτοια αρμοδιότητα σε κρατικά όργανα δεν απαντάται σε καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αλλά ήταν όντως δύο οι επιλογές που παρατέθηκαν στους πολίτες για τις νέες ταυτότητες; Φρόντισαν, δηλαδή, οι αρμόδιοι να εξασφαλίσουν ίσες ευκαιρίες για τους φωτογράφους; Μάλλον όχι, αφού για μια σειρά από λόγους, τόσο σε πρακτικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο, ο κόσμος οδηγείται στην επιλογή του να ολοκληρώσει τη διαδικασία στο αστυνομικό τμήμα, χωρίς να επισκεφθεί φωτογράφο.

Πιο αναλυτικά, έχουμε:

Διαφορά στο κόστος
Σε αντίθεση με τις παλιές ταυτότητες, για την έκδοση των καινούργιων έχει οριστεί παράβολο αξίας 10 ευρώ, «το οποίο αντιστοιχεί στο αντίτιμο του σώματος του δελτίου, τα έξοδα εκτύπωσης-προσωποποίησής του, καθώς και τη δαπάνη ασφαλούς μεταφοράς των δικαιολογητικών και του δελτίου προς και από τη Διεύθυνση Διαβατηρίων και Εγγράφων Ασφαλείας του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας», όπως αναφέρει η σχετική ΚΥΑ.

Επικοινωνιακά, το έξοδο αυτό αιτιολογήθηκε με το επιχείρημα ότι καλύπτει και τα έξοδα της φωτογράφησης.

Ωστόσο, σε περίπτωση που ο πολίτης απευθυνθεί σε πιστοποιημένο φωτογραφείο, όπως έκανε όλα τα προηγούμενα χρόνια, καλείται φυσικά να πληρώσει και τις δικές του υπηρεσίες, δηλαδή κατά πάσα πιθανότητα επιπλέον 10 ευρώ. Το αντεπιχείρημα από πλευράς του φωτογραφικού κλάδου είναι ότι με αυτό το κόστος «καλύπτονται πρακτικά τρία ή και τέσσερα έγγραφα, καθότι η φωτογραφία παραμένει διαθέσιμη για ένα έτος – πέρα από την αστυνομική ταυτότητα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο δίπλωμα οδήγησης, την κάρτα ΑμεΑ και μελλοντικά το διαβατήριο», ενώ το αστυνομικό τμήμα δεν προσφέρει αυτή τη δυνατότητα.

Με απόφαση της κυβέρνησης, συνεπώς, επικράτησαν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, επάνω σε μια δραστηριότητα που ήταν κατεξοχήν φωτογραφική.

Διαφορετικο λογισμικό
Υπάρχουν δύο συστήματα λογισμικού που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή για την καταχώρηση των βιομετρικών φωτογραφιών: Α. το myPhoto (μια κρατική πλατφόρμα που λειτουργεί απ’ το 2021 και ελέγχεται απ’ το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης), όπου αναρτώνται οι λήψεις από τους επαγγελματίες φωτογράφους και, κατόπιν, με τον σειριακό κωδικάριθμο που αποστέλλεται στον πολίτη ολοκληρώνεται η διαδικασία στο αστυνομικό τμήμα, και και Β. Ένα εσωτετικό software που χρησιμοποιείται από την αστυνομία.

«Από τις πρώτες μέρες παρατηρήθηκαν πολλές περιπτώσεις αναντιστοιχίας ανάμεσα στα δύο λογισμικά. Υπήρξαν, δηλαδή, πολλές αναφορές για φωτογραφίες που ενώ κατατέθηκαν επιτυχώς στο myPhoto και εγκρίθηκαν για τις προδιαγραφές τους, οι ίδιες δεν έγιναν τελικά δεκτές στο εσωτερικό software της αστυνομίας», μεταφέρει ο Βασίλης Στάμος. «Δεν καταλαβαίνω τον σκοπό που δεν διανεμήθηκε το ίδιο λογισμικό και σε επαγγελματίες φωτογράφους».

Τέτοιες αναντιστοιχίες «διασύρουν τον κλάδο», όταν πελάτες που έχουν πληρώσει για φωτογραφία ταυτότητας, τελικά διαπιστώνουν ότι οι λήψεις δεν τηρούν τις προδιαγραφές του συστήματος. Και, φυσικά, καλλιεργούν τη νοοτροπία «πήγαινε απευθείας στο αστυνομικό τμήμα, για να είσαι σίγουρος».

Ασαφείς οδηγίες και προδιαγραφές
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά άλλαξαν ριζικά στις νέες φωτογραφίες. Και, σε αντίθεση με τα αστυνομικά τμήματα που είχαν εφοδιαστεί με το software το οποίο αναφέραμε (και προτείνει επί τόπου τις αναγκαίες αλλαγές προς διόρθωση), οι επαγγελματίες φωτογράφοι έπρεπε να ξεδιαλύνουν μόνοι τους το κουβάρι, με βάση ένα πρόχειρο PDF που τους δόθηκε με εμφανώς λάθος δείγμα – μια κοπέλα με ριγμένο το μαλλί της στο ένα αυτί, να χαμογελάει (!).

«Οι οδηγίες ήταν τουλάχιστον προβληματικές», εξηγεί ο Πρόεδρος της Ένωσης. «Από τη στιγμή που μιλάμε για βιομετρικές φωτογραφίες, δεν είναι δυνατόν να μην αναφέρονται χαρακτηριστικά όπως το εύρος στο μέγεθος του προσώπου, το εύρος για τις αποστάσεις μεταξύ των ματιών, των αυτιών κοκ».

Επικοινωνιακή διαχείριση
Το σύντομο αφήγημα που αναπαράχθηκε από το καλοκαίρι στα κανάλια και τις ιστοσελίδες ανέφερε τη σύντομη εκδοχή της ιστορίας: «πηγαίνετε στο αστυνομικό τμήμα, καταβάλλετε το παράβολο, βγάζετε εκεί τη φωτογραφία και είστε έτοιμοι». Όπως καταγγέλλει ο Βασίλης Στάμος, «υπήρξε μια προπαγάνδα από τα media. Προσπαθούσαμε να αντιδράσουμε αλλά παραμέναμε για καιρό στο σκοτάδι. Μάλιστα, τα ενημερωτικά βίντεο που ανέβασαμε στο YouTube μετά τη διαμαρτυρία στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, έγιναν report και κατέβηκαν».

Το αίτημά τους έγινε ευρύτερα γνωστό αφού προσέφυγαν στο ΣτΕ.

Παρότρυνση αστυνομικών
Όπως καταγγέλλει ο Βασίλης Στάμος, την τελευταία εβδομάδα επισκέφθηκε μια σειρά από τμήματα και διαπίστωσε το εξής: πριν κάνει γνωστή την ιδιότητά του, και παρά την ΚΥΑ που είναι σε ισχύ, οι υπάλληλοι παρότρυναν τους πολίτες να βγάλουν επί τόπου τις φωτογραφίες για τη νέα ταυτότητα. «Δε χρειάζεται να βγάλετε αλλού φωτογραφίες, εδώ θα έρθετε και θα το κάνουμε εμείς», άκουσε να αναφέρεται στο τηλέφωνο από κρατικό υπάλληλο.

Και όπως θα δούμε αναλυτικότερα στη συνέχεια, είναι αδύνατο να προκύπτει αυτή η αντίδραση από δική τους πρωτοβουλία, αφού με την ανάληψη της νέας τους αρμοδιότητας έχουν φορτωθεί έναν τεράστιο μπελά.

Αστυνομικοί υπάλληλοι σε ρόλο φωτογράφου

Σταδιακά από το καλοκαίρι, μέσα στα γραφεία εκατοντάδων αστυνομικών τμημάτων ανά τη χώρα τοποθετήθηκαν φωτογραφικές κάμερες, πανιά και λοιπός αναγκαίος εξοπλισμός, και παράλληλα παραδόθηκε (θεωρητικά) μια σύντομη εκπαίδευση στους υπαλλήλους της αστυνομίας, «ώστε οι επιθυμούντες έκδοσης νέου είδους ταυτότητας να μπορούν να βγαίνουν φωτογραφίες με την βοήθεια της Αστυνομίας», όπως ανέφεραν τα δελτία Τύπου.

Την ίδια στιγμή, οι αστυνομικοί βρέθηκαν προ εκπλήξεως με τη νέα τους αρμοδιότητα, συνειδητοποιώντας ότι πρόκειται για ένα πάρεργο, το οποίο, μεταξύ άλλων, πρόκειται να «επιφέρει καθυστερήσεις» και μάλιστα «με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας». Τα λόγια αυτά προέρχονται, συγκεκριμένα, από ανακοίνωση που εξέδωσε η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Αχαΐας, τέλη του Αυγούστου.

Από την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής της νέα διαδικασία έκδοσης, άλλωστε, τα ευτράπελα και τα παρατράγουδα μιλούν από μόνα τους, σε όποιο αστυνομικό τμήμα και αν τύχει να βρεθείς για αυτοψία:

Ταλαιπωρία, καθυστερήσεις, εκνευρισμός, με τους πολίτες να φωτογραφίζονται ξανά και ξανά μέχρι να βρεθεί η σωστή λήψη, και οι κρατικοί υπάλληλοι να τεστάρουν τα όρια της υπομονής τους.

Ανώνυμη πηγή υψηλόβαθμου στελέχους από αστυνομικό τμήμα του Δήμου Αθηναίων εξηγεί στο OneMan ότι δεν είναι μόνο θέμα υπομονής: «Στο τμήμα ασφαλείας έχουμε έξι αστυνομικούς και αυτή τη στιγμή όλοι ασχολούνται με τις ταυτότητες. Δεν υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό για περιπολίες, για τα περιστατικά. Είναι τραγική η κατάσταση. Και εντωμεταξύ, η υπόσχεση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ήταν να απελευθερωθούν αστυνομικοί για την προστασία του πολίτη. Συμβαίνει λοιπόν το ακριβώς ανάποδο».

Με τα τωρινά δεδομένα, κάθε τμήμα εξυπηρετεί 6-8 ραντεβού την ημέρα. Είναι μια διαδικασία που διαρκεί 50-80 λεπτά (για την καταχώρηση της αίτησης έκδοσης), ενώ ακόμη και με την εξοικείωση των υπαλλήλων σταδιακά, φαίνεται πρακτικά αδύνατο να εξυπηρετηθεί το σύνολο των Ελλήνων πολιτών μέχρι το 2026, όταν και θα πάψουν να ισχύουν οι παλαιού τύπου ταυτότητες. Από τα δεδομένα του Προέδρου για την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής της ΚΥΑ, προκύπτει ότι το 70% του κόσμου όντως έχει στραφεί στα αστυνομικά τμήματα, ενώ το υπόλοιπο παραμένει να εμπιστεύεται τα φωτογραφεία.

Γιατί συνέβη όλο αυτό;

Η επιλογή του να στηθούν φωτογραφικοί θάλαμοι στα αστυνομικά τμήματα δεν έχει δικαιολογηθεί επαρκώς. Το επιχείρημα που έχει ακουστεί από επίσημα χείλη, ανάμεσά τους και ο Πρόεδρος της Ένωσης Αστυνομικών, Γιώργος Καλλιακμάνης, ήταν η ασφάλεια: Ότι με την ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός του αστυνομικού τμήματος, αποκλείεται κάθε πιθανότητα πλαστοπροσωπίας και επεξεργασίας των φωτογραφιών, κατόπιν διαρροής. Αλλά αυτός ο κίνδυνος είχε εξουδετερωθεί με το MyPhoto, την ψηφιακή πλατφόρμα που αναφέραμε παραπάνω.

Μια πλατφόρμα η οποία ούτως ή άλλως είχε δημιουργηθεί ακριβώς για τα κρατικά έγγραφα που απαιτούν φωτογραφία, σαν ενδιάμεσος ψηφιακός κρίκος ανάμεσα στους πολίτες και το «κυβερνητικό νέφος (G-Cloud)», όπως είχε ειπωθεί χαρακτηριστικά στο λανσάρισμα.

«Εφόσον τα πάντα παραμένουν καθ’ όλη τη διαδικασία άυλα, δεν υπάρχει δυνατότητα παραποίησης στοιχείων», επισημαίνει ο Βασίλης Στάμος. «άλλωστε, τη χρησιμοποιούμε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αρχικά για τις φωτογραφίες διπλώματος και στη συνέχεια για τις φωτογραφίες καρτών ΑμεΑ». Και ο ίδιος συνεχίζει, «ούτε μπορώ να δεχτώ ψευδοεπιχειρήματα περί ψηφιακής αναβάθμισης της κρατικής μηχανής, όταν βλέπουμε την ατέλειωτη ταλαιπωρία και τα ευτράπελα στα αστυνομικά τμήματα».

«Για να μη κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, το θέμα είναι τα 800 εκατομμύρια».

Επίσημα, και το ποσό της ανάθεσης παραμένει άγνωστο, αλλά με βεβαιότητα αγγίζει αστρονομικό ύψος. Είχαν προηγηθεί δύο διαγωνισμοί-μαμούθ των 500 εκατομμυρίων ευρώ για την ανάδοχο εταιρεία που θα αναλάμβανε το νέο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Εντύπων Ασφαλείας (ΟΠΣΕΑ), το 2019 και το 2022, που δεν τελεσφόρησαν, ματαιώθηκαν (χωρίς επαρκή αιτιολογία) και έτσι οδηγηθήκαμε στην απευθείας ανάθεση που τρέχει τώρα για την έκδοση των κρατικών εγγράφων. Όλο αυτό το διάστημα, το περιεχόμενο της συμφωνίας παραμένει απόλυτα σφραγισμένο, καλυμμένο πίσω από το δικαίωμα απορρήτου που κατέχει το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για τα κονδύλια που διαχειρίζεται.

Και ίσως μέσα στις αναγραφόμενες παραμέτρους, εξηγείται και η απόφαση να στήσει φωτογραφικούς θαλάμους στα αστυνομικά τμήματα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ORIGINALS

Κυριακή απόγευμα στην Πλατεία Συντάγματος, ανάμεσα στους «στρατιώτες του Χριστού»