Προλαβαίνει κανείς να είναι καλός φίλος σήμερα;
Το social battery μας τελειώνει πια πολύ πιο γρήγορα, αλλά τα chats παίρνουν φωτιά. Τι σημαίνει όμως να είσαι φίλος σε έναν αναλογικό κόσμο;
- 30 ΟΚΤ 2024
Νιώθω ότι όλοι γύρω μου είναι συνεχώς κουρασμένοι καθώς προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους υποχρεώσεις, να βγάλουν τον μήνα και να φέρουν εις πέρας όλους τους ρόλους που καλούνται να αναλάβουν (γονείς, φροντιστές, σύντροφοι, επαγγελματίες κτλ). Όσο κι αν αγαπώ τους φίλους μου και αισθάνομαι ευγνώμων για τη σχέση μας, πολλές φορές θέλω απλώς να λιώσω στον καναπέ και να στέλνουμε memes.
Ναι, είναι κι αυτός ένας τρόπος επικοινωνίας, σε μία εποχή όπου οι βαθιές, ουσιαστικές σχέσεις φαντάζουν πολύ δύσκολες. Για να κανονίσουμε μία έξοδο όλοι μαζί, θα πρέπει να γίνουν εξισώσεις για να ταιριάξουν τα προγράμματά μας, ενώ υπάρχουν φορές που ακόμα κι αν καταφέρουμε να βρεθούμε υπάρχουν νεύρα και ένταση. Τελικά, έχει κανείς μας χρόνο και διάθεση να είναι καλός φίλος σήμερα;
Το social battery μας τελειώνει πια πολύ πιο γρήγορα, αλλά τα chats παίρνουν φωτιά. Τα περισσότερα memes που ανταλλάζω με τις φίλες μου αντανακλούν με δεικτικό χιούμορ τις συνθήκες της σύγχρονης εποχής. Είμαστε οι κουρασμένοι millennials που ο μισθός τους τελειώνει στα μέσα του μήνα.
Για τη Χριστίνα Καμπούρη, Ψυχοθεραπεύτρια-Ψυχοδραματίστρια, η έλλειψη χρόνου είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη και διατήρηση των μακροχρόνιων, φιλικών σχέσεων. Δεν είναι όμως ο μόνος. Παρατηρεί ότι οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας καθώς και οι αυξημένες προσωπικές υποχρεώσεις, ενισχύουν ολοένα και περισσότερο μία τάση εσωστρέφειας και απομόνωσης των ανθρώπων, οι οποίοι τείνουν να αντιμετωπίζουν και να επιλύουν προσωπικές δυσκολίες και προβληματικές καταστάσεις μόνοι τους.
Εντοπίζει επίσης, ότι η υπέρμετρη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τείνει να υποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή και κάνει τους ανθρώπους πιο διστακτικούς, ντροπαλούς ή ακόμα και δύσπιστους ως προς τη συναισθηματική επένδυση σε άλλους ανθρώπους. «Αυτό έχει ως επακόλουθο τη δυσκολία ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων που βοηθούν τους ανθρώπους να έρθουν πιο κοντά και να δημιουργήσουν σχέσεις και δημιουργεί συναισθήματα μοναξιάς».
Η Ν.Μ. 33 ετών, θεωρεί ότι τα memes, είναι ένας σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας, τον οποίο η ίδια βρίσκει απολαυστικό. «Μπορείς με μια απλή εικόνα να πεις χιλιάδες πράγματα, τα οποία όμως θα μπορέσουν να καταλάβουν συγκεκριμένοι άνθρωποι. Ακόμα και όταν δεν θέλω να βλέπω κανέναν (γιατί το social battery μου τελειώνει πια πολύ γρήγορα), απολαμβάνω να μιλάω σε chats με τους φίλους μου και δεν θεωρώ αυτή την επικοινωνία επιδερμική. Έχω φίλες που δεν μένουν στην Αθήνα και η τεχνολογία μας έχεις βοηθήσει όχι μόνο για να διατηρηθεί η φιλία μας, αλλά για να γίνει και πιο δυνατή ακόμα».
Τα memes πάνε κι έρχονται
Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι αυτό δεν είναι αρκετό, για αυτό και φροντίζει να τροφοδοτεί δια ζώσης τις σχέσεις της. «Όπως δεν μου φτάνει να μιλάμε μόνο στα chats, έτσι δεν μου φτάνει να βρισκόμαστε και μια φορά το δίμηνο π.χ. Μπορώ να δεχτώ ότι όλοι έχουμε διαφορετικά προγράμματα και δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να βγαίνουμε συνέχεια, αλλά δεν δέχομαι να μην έχεις χρόνο να απαντήσεις στις χαζομάρες που μπορεί να λέμε καθημερινά σε μια διαδικτυακή συνομιλία. Με τον τρόπο που ζούμε πια τις ζωές μας και το πόσο παρούσα είναι πια η τεχνολογία σε όλα, θεωρώ πως αυτές οι ιντερνετικές χαζομάρες είναι απόλυτα αναγκαίες για να διατηρηθεί μια φιλία».
«Καλά τα μηνύματα και τα ατέρμονα chats, αλλά τίποτα δεν συγκρίνεται με το “από κοντά” για εμάς που προλάβαμε και τον αναλογικό κόσμο», τονίζει η Λ.Γ. 39 ετών, η οποία προσπαθεί να βλέπει τους πολύ κοντινούς της φίλους τουλάχιστον μία φορά στις δέκα ημέρες, είτε σε μία μάζωξη στο σπίτι είτε σε ένα μαγαζί με χαλαρό περιβάλλον.
Άλλοι παράγοντες, που επηρεάζουν τις φιλικές σχέσεις σίγουρα είναι κάποιες μεγάλες προσωπικές αλλαγές, σύμφωνα με τη Χριστίνα Καμπούρη, «πχ, γάμος, αλλαγή εργασίας ή τόπου κατοικίας που μπορεί με τη σειρά τους να δημιουργούν και μία μεγαλύτερη φυσική απόσταση που περιορίζει τη συχνότερη επικοινωνία. Επίσης, η ύπαρξη διαφωνιών η παρεξηγήσεων και η συνακόλουθη έλλειψη διάθεσης για ουσιαστική και ειλικρινής επικοινωνία για επίλυση των διαφορών, περιορίζει τα άτομα σε πιο επιφανειακές φιλικές σχέσεις».
«Κάποια στιγμή που όλες μου οι φίλες ήταν δεσμευμένες και ήθελα μια Παρασκευή να βγω για ένα ποτό και δεν μπορούσε καμιά τους, γιατί είχαν κάνει σχέδια με τους συντρόφους τους. Δεν είναι ότι αισθανόμουν ακριβώς πως τις έχανα, απλά δεν τις είχα ολοκληρωτικά δικές μου, έστω και για κάποιες στιγμές. Στις περισσότερες εξόδους ήμασταν όλοι μαζί και όσο κι αν συμπαθούσα τους περισσότερους από τους συντρόφους τους και τους θεωρούσα και δικούς μου φίλους δεν ήθελα να είναι πάντα εκεί μαζί μας», σχολιάζει η Ν.
«Κατά τη γνώμη μου, και σύμφωνα με την εμπειρία μου, ο κυριότερος λόγος για τον οποίο δεν ευδοκιμούν ουσιαστικές φιλικές σχέσεις είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και ο φόβος για τον άλλον, λόγω προηγούμενων τραυματικών εμπειριών από σχέσεις και λόγω γενικότερων κοινωνικών πεποιθήσεων και τρόπου ζωής που ενισχύουν την αξία της ατομικότητας, υπονομεύοντας το μοίρασμα και την αυθεντική ανθρώπινη επαφή», εξηγεί η ειδικός.
Για τη Λ. οφείλει κανείς να δίνει τη δέουσα ενέργεια και προσοχή όταν είσαι παρών. «Καθώς ο χρόνος (μας) τείνει να γίνει η βαριά βιομηχανία, όταν επιλέγουμε να τον αφιερώσουμε σε οποιοδήποτε πρόσωπο, ας είναι συνειδητή και με αρκετό συναισθηματικό απόθεμα. Διαφορετικά ας μείνουμε μόνοι μας να κάνουμε για ακόμη μια μέρα με επιτυχία τα digital zombies που καίγονται μπροστά στα pixel κάποιας οθόνης».
Οι φιλικές σχέσεις περνούν κρίση
«Είναι δύσκολο, θέλει κόπο, να αναπτύξεις νέες φιλίες καθώς μεγαλώνεις ή να διατηρήσεις τις παλιές, ειδικά όταν αλλάζεις κύκλο ζωής και, αντίστοιχα, προτεραιότητες. Εκεί που ήσουν ανέμελος και δεκτικός σε προσκλήσεις, τώρα μπορεί να έχεις βάλει προτεραιότητα την εργασία σου ή χρόνο με την οικογένειά σου ή να έχεις ηλικιωμένους γονείς που χρειάζονται τη φροντίδα σου.
Ή ακόμα, δύσκολα μπορείς να κρατήσεις επαφή, όταν έχεις αλλάξει γειτονιά, πόλη, χώρα, ή και αντικείμενο δουλειάς ή όταν σου λείπει ενέργεια, λόγω των πολλών υποχρεώσεων που έχεις αναλάβει. Η κατανομή του προσωπικού σου χρόνου γίνεται σύμφωνα με αυτές τις προτεραιότητές σου (οικογένεια, εργασία, ηλικιωμένοι γονείς) και τις νέες συνθήκες της ζωή σου», λέει η Κατερίνα Τσεμπερλίδου, συγγραφέας και content creator.
Επισημαίνει ότι ανεξάρτητα από τον κύκλο της ζωή μας, οι φιλίες είναι το στήριγμά μας, κάνουν πιο πλούσια την γκάμα των συναισθημάτων μας, προσφέρουν συντροφικότητα. «Όσο βαθύτερες είναι οι καλές μας σχέσεις με τους άλλους, τόσο πιο ευτυχισμένοι γινόμαστε. Άλλωστε, είμαστε κοινωνικά όντα. Οι φίλοι μειώνουν το άγχος μας και ενισχύουν την ευτυχία μας. Ειδικά στις στιγμές που οι αληθινοί μας φίλοι χαίρονται με τη χαρά μας, ή προσφέρουν το ώμο τους να κλάψουμε όταν περνάμε δύσκολα ή απλά όταν μας ακούνε με ενδιαφέρον να εκμυστηρευόμαστε τα προβλήματά μας, η παρουσία τους είναι σημαντική στη ζωή μας».
«Οι φίλοι προλαβαίνουν το συναίσθημα της απομόνωσης που μπορεί να νιώσει κανείς μεγαλώνοντας και σου δίνουν την ευκαιρία να προσφέρεις και εσύ συντροφικότητα. Η χαρά και η οικειότητα, συναισθήματα που βιώνουμε μαζί τους, είναι ένα είδος φροντίδας στη ζωή μας, πράγμα που – όσο κι αν φαίνεται παράξενο – μας θωρακίζει από το άγχος, την κατάθλιψη, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση».
Η Χριστίνα Καμπούρη επιβεβαιώνει τις σκέψεις μου. Οι φιλικές σχέσεις αποτελούν θέμα συζήτησης σήμερα μεταξύ των ενηλίκων και «απασχολούν πάρα πολλούς ανθρώπους διότι, παρά την κρίση που μπορεί να περνούν στις μέρες μας, οι φίλοι αποτελούν καθοριστικό κομμάτι της ζωής ενός ανθρώπου, απαραίτητο για την ψυχική του υγεία και ευημερία».
Από την εμπειρία της είναι πολύ πιο έντονο, από τη μία μεριά στους νεαρούς ενήλικες που βρίσκονται σε μεταβατικές καταστάσεις πχ, φοίτηση, αναζήτηση εργασίας, κτλ και έχουν πάρα πολύ ανάγκη την υποστήριξη αλλά και τη διασκέδαση και την ανεμελιά που προσφέρουν οι παρέες των συνομηλίκων.
«Από την άλλη, συζητιέται έντονα και από τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, με κυρίαρχο συναίσθημα τη μοναξιά και τη βίωση σημαντικών απωλειών που κάνουν επιτακτική την ανάγκη για συντροφιά με ανθρώπους σε παρόμοια φάση ζωής που θα προσφέρουν κατανόηση και ενσυναίσθηση».
Ο ορισμός μίας καλής φιλίας
«Αυτό που θέλει ένας άνθρωπος σήμερα από έναν φίλο είναι μία ειλικρινής επικοινωνία με διάθεση να ακουστεί χωρίς επίκριση, να μοιραστεί τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του, όπως επίσης και τη χαρά του. Να διασκεδάσει, να γελάσει, να κλάψει μαζί του, να μένει σιωπηλός ίσως όταν το επιθυμεί, να μπορεί να είναι δίπλα του σε μία δύσκολη στίμη και να είναι διαθέσιμος σε μία έκτακτη ίσως απρόσμενη ανάγκη. Να αισθάνεται ότι και αυτός θα μπορέσει να προσφέρει και να επιτύχει ακόμη μεγαλύτερη προσωπική ανάπτυξη και αυτογνωσία μέσα από τη σχέση».
Κατά τη γνώμη της, όταν πληρούνται τα παραπάνω, η έλλειψη χρόνου, που δεν παύει να αποτελεί μία πραγματικότητα, θα πάψει να είναι τόσο μεγάλο εμπόδιο σε μία φιλία. «Με έναν πραγματικό φίλο μπορείς να νιώσεις οικειότητα ακόμα και αν τον βλέπεις ή επικοινωνείς μαζί του σε μία πιο αραιή βάση. Τέτοιου είδους σχέσεις έχουν ανθεκτικότητα στο χρόνο καθώς και σε δύσκολες συνθήκες και αποτελούν ανεκτίμητο κομμάτι και πλούτο της ζωής μας».
Κόπο, χρόνο και αφοσίωση είναι όσα χρειάζονται, όπως τονίζει η Κατερίνα Τσεμπερλίδου, διαχωρίζοντας τις ουσιαστικές φιλικές σχέσεις από το να είναι κάποιος δημοφιλής, να έχει followers ή συμπαθητικές διαδικτυακές γνωριμίες. «Όποιος νομίζει το αντίθετο και πιστεύει στα εύκολα, δεν δίνει θέση για την αληθινή φιλία στον κήπο της ψυχής του. Η φιλία είναι σαν τα φυτά, όπως γράφω και στα βιβλία μου, χρειάζεται πότισμα και ενδιαφέρον».
Για να κρατάς τις σχέσεις φιλίας ζωντανές, επισημαίνει ότι χρειάζεται προσπάθεια, επικοινωνία, να πιεις ένα καφέ με τον άλλον, να προσφέρεις τη στήριξή σου ή τον χρόνο σου ή την παρουσία σου κάπου-κάπου. «Να χαρίσεις ένα τριαντάφυλλο ή μια χειροποίητη κάρτα, να κάνεις baby-sitting στο μωρό του άλλου, να τηλεφωνήσεις για να μάθεις τι έγινε με κάποιο δυσάρεστο γεγονός που αντιμετώπισε ο άλλος, να ακούς τα προβλήματά του. Χρειάζεται να δείχνεις έμπρακτα στον άλλον ότι είναι σημαντικός για σένα».
«Είναι λάθος για έναν έρωτα, όσο σπουδαίος κι αν είναι, όση αφοσίωση κι αν νιώθουμε, να κάνουμε στην άκρη τις αληθινές φιλίες μας. Στη ζωή δεν παίρνουμε όσα χρειαζόμαστε από έναν μόνο άνθρωπο. Από άλλον παίρνουμε έρωτα και τη χαρά κοινών στόχων στη ζωή, από άλλον τρέλα, από άλλον μια συμβουλή για τα συναισθηματικά μας, από άλλον μια κουβέντα θάρρους, με άλλον μοιραζόμαστε φοιτητικές ή μαθητικές αναμνήσεις.
Αν ήταν έτσι δεν θα γίνονταν πάρτι, ούτε πανηγύρια, ούτε θρησκευτικές τελετές, ούτε εκδρομές, ούτε ομάδες εθελοντών. Για όποιον δεν νιώθει την ανάγκη να προσφέρει αληθινή φιλία ή δεν έχει τη διάθεση να κάνει λίγο κόπο, μια υπέρβαση για να πάρει το λουλούδι της φιλίας, υπάρχουν και οι διαδικτυακοί φίλοι-γνωριμίες, χωρίς υποχρεώσεις, με ανταλλαγές πληροφοριών, καλημέρες, αστειάκια, φωτογραφίες συνταγών ή μωρών… αλλά μέχρι εκεί. Διαφορετικά, να γνωρίζετε ότι υπάρχει ο κανόνας 11-3-6, που λέει ότι χρειάζεται να αφιερώσεις 11 διαφορετικά τρίωρα μέσα σε διάστημα 6 μηνών, για να μετατρέψεις έναν απλό γνωστό σε φίλο».
Η Λ. Καταλήγει ότι σε μια εποχή που η συναισθηματική απομόνωση και το κοινωνικό άγχος θυμίζουν την περίοδο της πανδημίας, οι σχέσεις είτε αυτές είναι φιλικές είτε ερωτικές, «μάλλον μας συγκρατούν σαν μια λεπτή ωστόσο πανίσχυρη κλωστή. Από την κάθε τύπου κατάρρευση. Αρκεί, βέβαια, να εξασφαλίζουν ζωτική οικειότητα και νοιάξιμο και να είναι ουσιαστικές».
