Ξαναβλέποντας την περιβόητη συνέντευξη του Νίκου Μαστοράκη στους συλληφθέντες του Πολυτεχνείου

Ο Νίκος Μαστοράκης εισέρχεται στο ΚΕΒΟΠ. Είμαστε λίγες μέρες μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τη βίαιη επέμβαση της Χούντας και τους δεκάδες νεκρούς. Οι Συνταγματάρχες, σε μία πολύ κρίσιμη καμπή για το καθεστώς, δέχτηκαν ένα απροσδόκητο αλλά πολύ δυνατό χτύπημα. Από τις 18 Νοεμβρίου τα πάντα στη χώρα αλλάζουν. Κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος και πολλοί από τους πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου βρίσκονται ήδη στην παρανομία. Άλλοι κρατούνται σε στρατόπεδα και φυλακές.

Η Χούντα ψάχνει τρόπο να απαντήσει στο πολύ δυνατό χτύπημα που είχε δεχτεί τις προηγούμενες μέρες. Τόσο σε επίπεδο καθαρά πολιτικό όσο όμως και στο επικοινωνιακό. Η προπαγάνδα του καθεστώτος θα έπρεπε να βρει έναν τρόπο να καλύψει κάτι αδιανόητο. Το γεγονός ότι ο στρατός και η αστυνομία κινήθηκαν εναντίον της φοιτητικής νεολαίας της χώρας. Ο Μαστοράκης, που είχε μάλλον μία πολύ καλή σχέση με το καθεστώς, κρίθηκε ως η καλύτερη (ή μάλλον η δεύτερη καλύτερη μετά τον Φρέντυ Γερμανό) επιλογή για αυτή την τόσο απαραίτητη για το καθεστώς συνέντευξη.

Οι εγγυήσεις Μαστοράκη και η ελευθερία του λόγου

«Πριν ξεκινήσω την εκπομπή θέλω να πω πως εδόθησαν ορισμένες εγγυήσεις από το υπουργείο, που εγώ προσωπικά είχα ζητήσει. Οι απόψεις των συνομιλητών μας θα είναι ελεύθερες και χωρίς καμία λογοκρισία, όποια τάξη και όποια παράταξη και αν εκπροσωπούν. Δεύτερον οι συνομιλητές μας μιλούν απόλυτα ελεύθερα με μια προϋπόθεση, πως ό,τι πουν δε θα χρησιμοποιηθεί εναντίον τους και ούτε θα έχει καμία επίπτωση στη μελλοντική πορεία της ζωής τους». Ο Μαστοράκης ξεκαθαρίζει στους τηλεθεατές του τα παραπάνω. Έχει τους λόγους του που το κάνει.

Η πληγωμένη από το Κίνημα του Ναυτικού και φυσικά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, Χούντα προσπαθούσε να δημιουργήσει μία αίσθηση φιλελευθεροποίησης. Το καθεστώς είχε μετεξελιχθεί σε κάτι που έμοιαζε με την Τουρκία ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα εξασφάλιζε για περισσότερα χρόνια την εξουσία που είχε ούτε ή άλλως αρχίσει να υφίσταται ρωγμές. Για τον σκοπό αυτό προσπαθούσαν να αξιοποιήσουν έναν παλιό συντηρητικό πολιτικό, τον Μαρκεζίνη, ο οποίος θα διατελούσε χρέη Πρωθυπουργού με Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον ίδιο τον Παπαδόπουλο.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου όμως απέδειξε ότι καμία από αυτές τις διακηρύξεις «φιλελευθεροποίησης» δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Οι συγκεκριμένες, λοιπόν, εγγυήσεις που έδινε ο Μαστοράκης μάλλον εναρμονίζονταν και με όσα ήθελε να δείξει το καθεστώς προσπαθώντας να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα και να βάλει σε μία παρένθεση ένα γεγονός που κλόνισε την εικόνα της στην Ελλάδα και διεθνώς. Η συνέντευξη ακολούθησε αυτή την πεπατημένη.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει ολόκληρη, παρά μόνο κάποια αποσπάσματά της που μπορείτε να τα δείτε σε αυτό το βίντεο. Υπάρχει όμως και μία πολύ αναλυτική αφήγησή της εδώ.

Η πραγματικότητα των συλληφθέντων

Η πραγματικότητα βέβαια ήταν τελείως διαφορετική. Σύμφωνα με τις ίδιες τις μαρτυρίες των ανθρώπων που παρευρέθηκαν στη συνέντευξη, δεν υπήρχε καμία συναίνεση. Κανείς από τους συλληφθέντες δεν ήθελε να βγει στην εκπομπή, επομένως επιλέχθηκαν στην αρχή 6-7 προκειμένου να συμμετάσχουν σε αυτή. Όταν μάλιστα οι συντελεστές της είδαν ότι το πλάνο ήταν φτωχό, επέστρεψαν και διάλεξαν τυχαία σχεδόν άλλους 10. Το αποτέλεσμα ήταν ένα πλάνο βαρύθυμων και κακοποιημένων ανθρώπων οι οποίοι περιστοίχιζαν τον άνετο παρουσιαστή με τη χωρίστρα και τα μαύρα γυαλιά.

Μέσω των ερωτήσεων του, ο έμπειρος παρουσιαστής, που επαναλάμβανε ξανά και ξανά πως δεν θα υπάρχει καμία επίπτωση στους φοιτητές για όσα πουν, προσπαθούσε να κατευθύνει τη συζήτηση σε έναν πολύ βολικό αφήγημα: Η πλειοψηφία των χιλιάδων φοιτητών που βρέθηκαν εκεί, βρέθηκαν από μία ορμή της νιότης αλλά ήταν αθώοι. Η σκοτεινή Συντονιστική Επιτροπή όμως υπηρετούσε δήθεν άλλους σκοπούς.

Oι απαντήσεις στις ερωτήσεις που έθετε δεν ήταν φυσικά ελεύθερες. Όπως λέει χαρακτηριστικά και ένας από τους ανθρώπους που μίλησαν στην εκπομπή «από τη μία μας έδιναν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα πάθουμε τίποτα, από την άλλη ακούγαμε απ’ έξω τα τανκς να μουγκρίζουν».

Τη στιγμή που γινόταν η συνέντευξη πίσω από τις κάμερες βρίσκονταν σημαίνοντα στελέχη του καθεστώτος και μέλη της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας. Μεταξύ αυτών και ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, Σπυρίδων Ζουρνατζής ο οποίος ήταν, σύμφωνα με τον Μαστοράκη, ο άνθρωπος που του πρότεινε να την κάνει.

Οι εγγυήσεις που κατέρρευσαν και η απάντηση Μαστοράκη

Όλες οι εγγυήσεις που δίνονταν δια στόματος του παρουσιαστή κατέρρευσαν. Κάποιοι από αυτούς το ίδιο βράδυ απομακρύνθηκαν από τις αποθήκες του ΚΕΒΟΠ όπου κρατούνταν. Ανακρίθηκαν και βασανίστηκαν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και στον Κορυδαλλό με εικονικές εκτελέσεις και με φάλαγγα. Οι γονείς πολλών από τους φοιτητές δε γνώριζαν αν τα παιδιά τους ζουν πολλές μέρες μετά από εκείνη την ημέρα.

Ο ίδιος ο Νίκος Μαστοράκης πολύ αργότερα προσπάθησε να παρουσιάσει μία πολύ διαφορετική εκδοχή εκείνης της ημέρας σε μία δική του συνέντευξή του στο Βινύλιο. Κατηγόρησε όσους αποκάλυψαν ότι σύρθηκαν χωρίς να το θέλουν στο στούντιο της εκπομπής ότι το έκαναν αργότερα «για κάποιον κομματικό λόγο».

Τόνισε δε ότι οι εγγυήσεις που δόθηκαν δεν έγιναν πράξη λόγω της ανατροπής τους καθεστώτος Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη και της νέας Χούντας του Ιωαννίδη. Υποστήριξε μάλιστα ότι απευθύνθηκε στους φοιτητές και τους συμβούλεψε να το σκεφτούν καλά αλλά εκείνοι του ανταπάντησαν ότι δε θα φοβηθούν μία εκπομπή στην οποία θα ακουγόταν ελεύθερα η γνώμη τους.

Το πιο εντυπωσιακό; Ο Μαστοράκης υποστήριξε ότι θα ξαναέκανε την ίδια συνέντευξη και μάλιστα με τις ίδιες συνθήκες που «ούτως ή άλλως δεν μπορούσες να τις αλλάξεις». Αρκετά παράξενο διατύπωση ιδίως όταν αναφέρεται σε ανθρώπους που βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν ακριβώς για να τις αλλάξουν.

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 17 Νοεμβρίου του 2021 από τον Νίκο Σταματίνη.