Εκλογές 2004: Δαχτυλίδια, υποσχέσεις σε ταβέρνες και Ολυμπιακοί Αγώνες
- 12 ΜΑΙ 2023
Το βράδυ της 7ης Μαρτίου 2004 δεν είχε καμία ιδιαίτερη έκπληξη, ούτε ζήσαμε κάποιο έντονο σασπένς. Για τους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας ήταν δίκαιο και έγινε πράξη, για τους υπόλοιπους γράφτηκε η τελευταία πράξη στο χρονικό μίας προαναγγελθείσας -ήδη από το 2000- εκλογικής νίκης. Σαν να ξέρεις πολλές αγωνιστικές πριν ποιος θα πάρει το πρωτάθλημα και απλά περιμένεις να δεις με πόσους βαθμούς διαφορά.
Το γεγονός ότι τέσσερα χρόνια νωρίτερα, όσοι περνούσαμε με τους γονείς μας εκείνη τη στιγμή από το Καλλιμάρμαρο, ψηφίζαμε δεν ψηφίζαμε ΠΑΣΟΚ, βρεθήκαμε μπροστά σε έξαλλους Νεοδημοκράτες οι οποίοι φώναζαν λίγο-πολύ «ΠΑΣΟΚΟΙ ΤΕΛΕΙΩΣΑΤΕ» είναι μία άλλη πικρή ιστορία που ήδη διηγηθήκαμε. (Ήταν δύσκολο να καταπιούν οι οπαδοί της ΝΔ το «άσος ημίχρονο, δύο τελικό» ύστερα από την ολική ανατροπή των exit polls – και κανείς δεν μπορεί να τους αδικήσει).
Το 2004 όμως ήταν μία άλλη τελείως διαφορετική ιστορία, αφού όλοι γνωρίζαμε τον νικητή των εκλογών. Το ζουμί λοιπόν της εκλογικής αναμέτρησης δεν ήταν η βραδιά των εκλογών αλλά τρεις διαφορετικές στιγμές: μία μερικούς μήνες πριν και δύο λίγο καιρό μετά.
Η βασιλική διαδοχή με το δαχτυλίδι
Το 2004 τελείωσε και η επισήμως η πολιτική αυτοκρατορία του πράσινου ήλιου. Μία εποχή δηλαδή που όλοι πίστευαν ότι θα ολοκληρωθεί με τον θάνατο του πρώτου Έλληνα ροκ σταρ της πολιτικής, Ανδρέα Παπανδρέου. Τελικά, ο Κώστας Σημίτης αποδείχτηκε -έχοντας τελείως διαφορετικά πολιτικά χαρακτηριστικά- πολύ πιο ανθεκτικός από ό,τι πίστευαν πολλοί.
Το 2004 όμως τελείωναν 11 σερί χρόνια ΠΑΣΟΚ – κάτι που πολλοί από εμάς δυσκολευόμασταν να πιστέψουμε, στο μυαλό μας ήταν απλά ανίκητο εκλογικά.
Για τη διάδοχη κατάσταση έχουν χυθεί τόνοι μελάνι. Ή μάλλον πιο σωστά για τον τρόπο που έγινε. Ο Κώστας Σημίτης βλέποντας ότι (μάλλον) χάνει παραιτήθηκε από τη θέση του Προέδρου του κόμματος και -μικρή δραματική παύση- έδωσε τη θέση του στον γιο του αποθανόντος αρχηγού, Γιώργο Παπανδρέου.
Ήταν μία εσωκομματική μάχη με έναν μόνο υποψήφιο, μία βασιλική διαδοχή. Κάπως έτσι, ο όρος «δαχτυλίδι» έκανε την εμφάνιση στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας.
Τα μαχαίρια όμως στις σχέσεις Σημίτη-Παπανδρέου βγήκαν πολύ νωρίς και λίγo καιρό μόνο μετά την εκλογική ήττα, αφού ο δεύτερος θεώρησε πως ο πρώτος προσπάθησε να το μεταφέρει όλη την ευθύνη της ήττας.
Ακόμα όμως και από αυτές τις συνθήκες, το ΠΑΣΟΚ έπιασε 40,55% στις εκλογές του 2004. Η κατάρρευσή του ήταν ακόμα πολύ μακριά, αφού για την Ελλάδα δεν ήταν απλά ένα κυρίαρχο, σχεδόν ανίκητο κόμμα αλλά μία ιδέα – ακόμα και όταν όλα πήγαιναν στραβά για αυτό.
Εκλογικές νύχτες με άρωμα Ολυμπιάδας
Οι προεκλογικές εμφανίσεις του Κώστα Καραμανλή είχαν έναν αέρα νίκης και ένα άρωμα μεγαλοπρέπειας το οποίο ταίριαζε γάντι στα χρυσά ελληνικά χρόνια των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.
Η άνεση του στις κάμερες, η ικανότητά του στο να αγορεύει και η γοητευτική εικόνα που έβγαζαν προς τα έξω ως ζευγάρι με τη Νατάσα Παζαϊτη τον έκαναν να κερδίσει μεγάλες συμπάθειες ακόμα και στα αντίπαλα στρατόπεδα. Ήταν τόσο κοντά και τόσο μακριά ταυτόχρονα – ένας από εμάς, ένα διάσημο όνομα της πολιτικής που όμως κάθεται με ευκολία στην ταβέρνα δίπλα σε εμάς τους απλούς ανθρώπους.
Το αναπάντεχο κάζο του 2000 ήταν πια παρελθόν, ένα στιγμιαίο ατύχημα που δεν μπορούσε να συμβεί ξανά, αν και σίγουρα μέχρι να ανακοινωθούν τα exit polls, οι πιο απαισιόδοξοι κρατούσαν μικρό καλάθι. Εκείνος όμως εμφανιζόταν ως νέος Αυτοκράτορας που ήλθε, είδε και νίκησε.
Ήταν το κατάλληλο πρόσωπο για το πιο glamorous καλοκαίρι της Αθήνας, τότε που υπήρχαν παντού λεφτόδεντρα και σε κάθε Έλληνα αναλογούσαν 15 λεπτά μεγαλείου. Κερδίσαμε το Euro, πήραμε ένα σωρό μετάλλια, νιώσαμε εθνικά υπερήφανοι (όχι άδικα πολλές φορές), ζήσαμε γενικά το όνειρο.
Για κάποιο καιρό, όλοι γοητευτήκαμε από μαζικές ψευδαισθήσεις. Άλλωστε, ήταν οι εκλογές της ενισχυμένης αναλογικής όπου ο δικομματισμός εμφανίστηκε πιο ισχυρός από ποτέ: η Νέα Δημοκρατία σάρωσε με 45,36% και 165 έδρες, το δεύτερο ΠΑΣΟΚ πέρασε το φράγμα το 40%, το ΚΚΕ με την Αλέκα Παπαρήγα πήρε το κλασικό του 5,52% ενώ ο πρώιμος ΣΥΡΙΖΑ του Νίκου Κωνσταντόπουλου μπήκε με δυσκολία στη Βουλή συγκεντρώνοντας μόλις 3,26%.
Η περιβόητη συνάντηση στον Μπαϊρακτάρη
«Δε θα κάνουν κουμάντο πέντε νταβατζήδες». Αυτή ήταν η περιβόητη ατάκα από το περιβόητο γεύμα στον Μπαϊρακτάρη. Ο νέος Πρωθυπουργός, αφού είχε περάσει ένα μαγικό καλοκαίρι γεμάτο Ολυμπιακούς Αγώνες, συγκέντρωσε τους πιο στενούς τους συνεργάτες στο γνωστό ψητοπωλείο της οδού Μητροπόλεως στο Μοναστηράκι.
Η συγκεκριμένη φράση δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ από το τότε πρωθυπουργικό επιτελείο. Εκείνο όμως που επιβεβαιώθηκε ήταν ότι όντως ο Κώστας Καραμανλής είχε βάλει ως πρώτο στόχο την πάταξη της διαφθοράς αλλά και το να «σπάσει αυγά» σε κομμάτια του Δημοσίου που θεωρούσε συνδικαλιστικές συντεχνίες (ΔΕΗ, ΟΤΕ).
Πάλι, στο γενικευμένο κλίμα ευφορίας της εποχής υπήρχαν πολλοί που πίστεψαν στις διαρροές, ακόμα και ψηφοφόροι αντίπαλων κομμάτων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπήρξε διάθεση για κάτι τέτοιο. Το αν πραγματικά το προσπάθησε ή όχι ο Κώστας Καραμανλής θα το δείξει η ιστορία.
Σε κάθε περίπτωση ένα είναι σίγουρο: οι εκλογές του 2004 ήταν το αποκορύφωμα μίας glamorous Ελλάδας, μία χώρας έτοιμης για τη μεγάλη ζωή, ανέτοιμης όμως για τη σκληρή πραγματικότητα που την περίμενε.
