Η προσπάθεια των G7 να πολεμήσει τους φορολογικούς παραδείσους μάλλον θα αποτύχει
Στις αρχές Ιουνίου, οι υπουργοί Οικονομικών των ισχυρότερων κρατών είχαν μία ιστορική συμφωνία. Η εφαρμογή της όμως είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί.
- 1 ΙΟΥΛ 2021
Η φράση «φορολογικός παράδεισος», μετάφραση του αγγλικού tax heaven είναι εν πολλοίς ένας ευσύνοπτος αλλά ακριβής τρόπος για να μιλήσεις για μέρη του κόσμου που φορολογούν ελάχιστα (ή και καθόλου) τον πλούτο και επομένως γίνονται αγαπημένο στέκι μεγάλου μέρους του κεφαλαίου θέτοντας συνήθως εκτός ατζέντας οποιαδήποτε προσπάθεια αναδιανομής του πλούτου.
Υπάρχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις χώρες που λειτουργούν ως φορολογικοί παράδεισοι σε σύγκριση με όσες έχουν πολύ χαμηλές φορολογίες αλλά δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστούν ως τέτοιοι. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι τελικά ένας φορολογικός παράδεισος;
Πρόκειται ουσιαστικά για μέρη και κρατικές οντότητες που προσφέρουν, όπως προείπαμε, πολύ χαμηλή ή καθόλου φορολογία με σκοπό να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις. Όλα αυτά βέβαια με πλήρη διαφάνεια και νομιμότατα, σύμφωνα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Παρότι, λοιπόν, μπορεί να φαίνεται ότι όσοι στέλνουν τα χρήματά τους σε φορολογικούς παραδείσους, κατά κάποιον τρόπο, παραβιάζουν τον νόμο, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτός δεν είναι ο κανόνας.
Ένας βασικός παράγοντας για να καταστεί ένα μέρος φορολογικός παράδεισος είναι και μία σχετική διαφάνεια αλλά και μία σταθερότητα. Οι επενδυτές που σκοπεύουν να στείλουν τα κεφάλαια τους σε τέτοια μέρη, προτιμούν να μην υπάρχει το άγχος αλλαγών, επαναπροσεγγίσεων, γραφειοκρατίας και καθυστερήσεων. Όσο πιο σταθερή είναι η πολιτική κατάσταση, τόσο πιο εύκολα τα κεφάλαια ρέουν.
© 2013, Todd VanSickle/ Associated Press
Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι η ιδιωτικότητα και το απόρρητο των συναλλαγών. Μέχρι το 2008 αυτό ήταν κάτι που εξασφαλιζόταν και από τις ελβετικές τράπεζες. Από τότε όμως οι τελευταίες συμφώνησαν με 43 ευρωπαϊκές χώρες να παρέχουν reports για τους καταθέτες τους.
Φορολογικός παράδεισος αλλά εξαρτάται από πού τον βλέπεις
Το να ταυτοποιηθεί ένας φορολογικός παράδεισος ως τέτοιος είναι κάτι σχετικά εύκολο για τους ίδιους τους φορολογούμενους. Είναι όμως πολύ δυσκολότερο για τα κράτη που προσπαθούν να ελέγξουν τα κεφάλαιά τους. Αυτό γίνεται, σύμφωνα με την οικονομολόγο και νομικό Beverly Moran, ακριβώς επειδή οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί τείνουν να θεωρούν ότι ένας φορολογικός παράδεισος είναι κάπου αλλού από εκεί όπου ζουν οι φορολογούμενοι.
Το παράδειγμα που φέρνει είναι αυτό του Λουξεμβούργου ή και της Ιρλανδίας. Δύο κράτη που θα μπορούσαν θεωρητικά να ονομαστούν φορολογικοί παράδεισοι αλλά όπως είναι προφανές, αυτό δεν συμβαίνει. Τουλάχιστον για όποιον μιλάει μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χαρακτηριστικό είναι ότι το Forbes χαρακτηρίζει φορολογικό παράδεισο και μάλιστα καλύτερο από κάθε άλλον τις ΗΠΑ. Η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση δεν θα αποδεχόταν ποτέ προφανώς αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Ο αγώνας των κυβερνήσεων να καταπολεμήσουν το φαινόμενο
Είναι προφανές ότι με βάση το ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι περισσότερες κυβερνήσεις του κόσμου αυτή τη στιγμή, ο έλεγχος της μετακίνησης κεφαλαίων και καταθέσεων ελέγχεται πολύ δύσκολα. Ωστόσο, στις αρχές Ιουνίου, η G7 πήρε στο Λονδίνο μίας μεγάλης σημασίας και κρισιμότητας απόφαση.
© 2021, Phil Noble/ Associated Press
Σύμφωνα με αυτή τη συμφωνία, θα πρέπει να επιβληθεί μία οικουμενική μίνιμουμ φορολογία της τάξης του 15%. Το πολύ βασικό πρόβλημα σε αυτή την πολύ λογική κίνηση; Κατά πόσο αυτή μπορεί να εφαρμοστεί με τα υπάρχουσα νομικά μέσα. Πρέπει να πειστούν κοντά στις 140 χώρες να επιβάλλουν τέτοιες φορολογίες, πράγμα που μπορεί να είναι εναντίον των συμφερόντων των ιδίων αλλά και των φορολογουμένων που εξυπηρετούν.
Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως έχει διαφανεί και από τη διακυβέρνηση Biden, οι πολιτικοί προσπαθούν να βρουν τρόπους να κλείσουν την τεράστια ψαλίδα ανισότητας που ανοίγει κάθε χρόνο που περνάει.
