Και τι θα κάνουμε τώρα που έχασε ο Bernie;

Aς μην ξεγελιόμαστε όμως. Αυτό που κατάφερε ο Bernie Sanders συνεχίζει να είναι ένα μικρό θαύμα. Χωρίς προβολή από τα συστημικά media, κόντρα στην ιδέα ότι οι φρέσκιες ιδέες χρειάζονται και φρέσκα πρόσωπα και με μια αρκετά ριζοσπαστική ατζέντα, ο Bernie τα κατάφερε πολύ καλά. Ακόμα και αν ηττήθηκε τόσο τώρα, όσο και το 2016. Ακόμα και αν φαίνεται πια αδύνατον να τον ξαναδούμε στις επάλξεις των εκλογών του 2024 όπου θα είναι στα 82 του και θα έχει μπροστά του μια προοπτική τετραετίας.

Αναμφίβολα, ο λόγος και η ρητορική που άρθρωσε ο Bernie Sanders ήταν πολιτικός. Και αυτό το έκανε σε μια εποχή που η πολιτική βιώνεται μέσα από την απουσία της. Με όρους μάρκετινγκ, με κενή συνθηματολογία και με μια λογική ηγεσιών που μοιάζουν πρώτα από όλα να διαχειρίζονται και όχι να οραματίζονται. Ο Bernie προσπάθησε να μιλήσει και πάλι πολιτικά και εν μέρει το κατάφερε. Έθεσε ζητήματα που αφορούν την κοινωνία, που κάνουν κάτι με αυτή. Έθεσε πρώτα το πολιτικό του όραμα και με βάση αυτό αναφέρθηκε στα επιμέρους ζητήματα διαχείρισης. Μίλησε με όρους που μοιάζουν παλιοί. Κι όμως τους επαναπλαισίωσε στο σήμερα.

Η αλήθεια βέβαια είναι και η εξής: Όπως συμβαίνει πάντως πολύ συχνά με πολιτικούς που εκφράζουν μια απογοητευμένη πλευρά της κοινωνίας, ο Bernie ήταν πολύ λιγότερο ριζοσπαστικός από ένα μεγάλο μέρος όσων των ακολούθησαν. Ο ίδιος δήλωνε επανειλημμένα ότι είναι ‘social-democrat’ δανειζόμενος έναν όρο της ευρωπαϊκής πολιτικής πραγματικότητας. Έναν όρο μάλιστα στην Ευρώπη έχει γίνει πια συνώνυμο της μετριοπάθειας. Ταυτόχρονα όμως μιλoύσε για μια επανάσταση.

Γιατί έχασε και τι θα γίνει μετά

Ο φιλόσοφος Alain Badiou αναφέρει πολύ συχνά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού ως μια απώλεια ιστορικής πίστωσης για την αριστερά. Ο Bernie δεν είχε ακριβώς στο μυαλό του ένα μοντέλο. Καλύτερα, δεν είχε ένα παράδειγμα με το οποίο θα προσέφερε την ασφάλεια μιας βιωμένης πραγματικότητας σε ένα μεγάλο κομμάτι του εκλογικού σώματος. Καθόλη την καμπάνια του έπρεπε ο ίδιος να το στήσει στο μυαλό του ψηφοφόρου του. Ταυτόχρονα, έπρεπε να αποκρούσει όλες τις μετριοπαθείς φωνές που έβλεπαν στην πιθανή επικράτηση του πλάνου του Bernie μια κάποιου τύπου σεισμική μεταστροφή της πιο καπιταλιστικής χώρας του πλανήτη. Κάποια πράγματα μοιάζουν πιθανά μόνο στη μυθοπλασία. Και η εκλογή ενός υποψηφίου που αυτοχαρακτηρίζεται σοσιαλιστής στην Προεδρία των ΗΠΑ είναι ένα από αυτά.

Από την άλλη, βέβαια, ο Bernie είχε να αντιμετωπίσει ένα κόμμα που λειτούργησε πολύ πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τον κύριο αντίπαλό τους. Αν ο Trump το 2016 ξέφυγε ως η ακραία υποψηφιότητα που δεν ήθελε η ελίτ του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, στους Δημοκρατικούς τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Πολύ διαφορετικά. Με πραγματικά εντυπωσιακούς στρατηγικούς ελιγμούς κατάφεραν να ελέγξουν την κατάσταση. Κι αν η Hillary έμοιαζε από την αρχή το φαβορί, υπήρχε μια στιγμή -στην αρχή των εσωκομματικών εκλογών- που ο Biden φάνηκε καμμένο χαρτί. Δεν μπορούσε να εμφυσήσει κανέναν ενθουσιασμό. Δεν είχε καμία λάμψη, τίποτα αιχμηρό στην ατζέντα του. Ήταν μια σχεδόν γραφειοκρατική επιλογή. Κι όμως νίκησε.

Το τι θα γίνει από εδώ και πέρα δεν είναι εύκολο να το προβλέψει κανείς. Σε συνθήκες κανονικότητας ο Trump θα ήταν το μεγάλο φαβορί. Η λογική λέει ότι στην πορεία θα γινόταν ακόμα μεγαλύτερο. Ο νυν Πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να μην είναι ο πιο ευφυής άνθρωπος του πλανήτη. Ξέρει όμως πολύ καλά να διαχειρίζεται την εικόνα του. Και το βασικότερο: Δεν έχει κανέναν ηθικό φραγμό να πει και να κάνει οτιδήποτε προκειμένου να νικήσει. Τα debate -ειδικά σε μια αχανή χώρα που ο ρόλος του Προέδρου είναι εν πολλοίς εικόνα- θα είναι ένα ακόμα πλεονέκτημα για τον Trump.

Ο τελευταίος θα έχει και πάλι με κάποιον εντυπωσιακό τρόπο,παρότι δισεκατομμυριούχος και ήδη Πρόεδρος, όλο το αντισυστημικό προφίλ. Ο Biden βγήκε από τους διεφθαρμένους κομματικούς μηχανισμούς και δεν μπορεί να απευθυνθεί εύκολα στις ολοένα και μεγαλύτερες μάζες απογοητευμένων ανθρώπων. Δεν μπορεί ως εκπρόσωπος μιας ελίτ. Δεν μπορεί και μέσω ενός βαρετά μετριοπαθούς προγράμματος που προσπαθεί τελικά να τα έχει καλά με όλους.

Αν τα πράγματα ήταν κανονικά, θα θεωρούσα τον Trump σε αυτή την αναμέτρηση το ακλώνητο φαβορί. Οι Δημοκρατικοί επέλεξαν φοβισμένα να μην τον χτυπήσουν στην πολιτική. Ο ίδιος πλέον θα έχει όλο το γήπεδο δικό του. Υπάρχει όμως και η συνθήκη που ζούμε και αυτή είναι η πανδημία. Στην οποία ο αλλοπρόσαλλος Trump δεν είναι απλώς κατώτερος των περιστάσεων. Είναι και επικίνδυνος. Και αυτό μοιάζει ένα πολύ σημαντικό πλήγμα για τον ίδιο.

Ο ρόλος του Bernie μετά την ήττα

Ποιος θα είναι ο ρόλος του Bernie σε όλο αυτό; Ο ίδιος δήλωνε χθες ότι είναι ο νικητής στην ιδεολογική μάχη. Και αυτό δεν είναι μόνο μέλι για να καταπιούν πιο εύκολα οι οπαδοί του το δηλητήριο που γεύτηκαν. Ο Bernie θα είναι ο εκπρόσωπος του τρίτου πιο ισχυρού κινήματος του κόσμου. Αυτό είναι που θα του δώσει έναν ρυθμιστικό ρόλο. H απογοήτευση ενός τεράστιου μέρους του πληθυσμού των ΗΠΑ απέκτησε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο να μιλάει εκ μέρους της. Απέκτησε δε και συγκεκριμένα αιτήματα, ρίζες προβληματισμος. Εγκαθίδρυσε στην Αμερική έναν ταξικό λόγο που έμοιαζε παντελώς περιθωριοποιημένος.

Η κοινωνική ανισότητα και η αδικία δεν είναι μόνο θέμα φυλής, φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Είναι και θέμα τάξης. Πολλές φορές μάλιστα το τελευταίο διαπλέκεται με τα πρώτα. Αν υπάρχει κάτι που πέτυχε η ρητορική του Sanders είναι ακριβώς αυτό. Να θυμίσει στην ελίτ του κόμματός του και αυτή την πλευρά της κοινωνικής αδικίας. Πλευρά που εκείνο είχε ξεχάσει βολεμένο σε μια εκδοχή μόνο των πολιτικών ταυτότητας.

Το φάντασμα του Bernie θα είναι εκεί ως μια ‘freezing hypothesis’ για να δανειστούμε και έναν όρο από την κοινωνιολογία. Εξάλλου, πολύ συχνά είδαμε τον Bernie να σέρνει τον Biden σε περισσότερο ριζοσπαστικά αιτήματα. Υπήρχαν στιγμές -ειδικά στα debate- που ο Βiden αναγκαζόταν σε live μετάδοση να μετακυλήσει προς θέσεις του Bernie.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο Bernie είναι κάποιου τύπου νικητής. Για ακόμα μια φορά μια πολιτική ατζέντα που θέλησε να μιλήσει για τους αδύναμους ξεκίνησε με μεγάλη αισιοδοξία και τελικά άφησε μια πίκρα. Σαν να πληρώνει την ίδια της την επιλογή να μιλήσει για τους αδύναμους. Γιατί η αλήθεια είναι ότι με μεγάλη δυσκολία θα βρεις κάτι που δεν έκανε καλά ο Bernie. Με όρους στρατηγικής και πολιτικού σχεδιασμού. Κουτούλησε όμως και αυτή στο ταβάνι των συσχετισμών. Ο Bernie δεν θα γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ. Έστησε όμως όλα εκείνα που θα κάνουν λίγο λιγότερο απίθανη την πραγματική πολιτική αλλαγή. Αυτή που όλο ξεκινάει για να έρθει κι όλο συντρίμια γίνεται στο γύρισμα των κύκλων.