Michael Dukakis: Το ελληνικό φιάσκο των αμερικάνικων εκλογών

Αμερικάνικες Εκλογές 1988: Μια κρίσιμη εποχή

Ο Ronald Reagan βάδιζε προς την πολιτική συνταξιοδότηση και ο George Bush φιλοδοξούσε να γίνει ο πρώτος αντιπρόεδρος που θα κατάφερνε να προβιβαστεί σε πρόεδρο των ΗΠΑ. Δεν θα ήταν τόσο εύκολο όμως. Ο απόηχος του Chernobyl ήταν ακόμα ισχυρός, τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου έχουν αφήσει τις πληγές τους, το Τείχος του Βερολίνου παρέμενε η πιο απτή απόδειξη της ιδεολογικής διχόνοιας εντός του Δυτικού Κόσμου και τα συμφέροντα της Αμερικής στις πηγές πετρελαϊκού πλούτου της Σαουδικής Αραβίας έπρεπε πάση θυσία να θωρακιστούν, ακόμα και με αίμα.

Σε αυτή την κρίσιμη ιστορική συγκυρία, οι Δημοκρατικοί πρότειναν ένα όνομα άφθαρτο, έναν πολιτικό που είχε ταυτίσει το όνομά του με τα χαμόγελα των Βοστονέζων και όλων των ανθρώπων που ζούσαν στην Μασαχουσέτη, του καταγόμενου από το χωριό Πελοπή της Λέσβου – γεννημένου στο χωριό Brookline της επαρχίας Northfolk από οικογένεια μεταναστών, Michael Doukakis.

Στις εσωκομματικές εκλογές του 1988, με μεγάλο αντίπαλο τον Jesse Jackson (και μια συμμετοχή του Joe Biden), ο Doukakis πήρε το χρίσμα των Δημοκρατικών, για να διεκδικήσει την προεδρία. Αμέσως άρχισαν τα (πολύ) δύσκολα.

Ο Πόλεμος Ξεκινάει

Ο Dukakis ήταν παιδί μεταναστών, που είχε πετύχει ως πολιτικός να βάλει την οικονομία της Μασαχουσέτης στα γρανάζια της ευημερίας και της προόδου. Το όνομα και η ιστορία του ήταν η απόλυτη ενσάρκωση του αμερικάνικου ονείρου. Το καλοκαίρι του 1988, υπήρξαν δημοσκοπήσεις που τον έφερναν 17 μονάδες μπροστά σε σχέση με τον George Bush. Ήταν ο πρόεδρος που συμπαθούσαν περισσότερο οι αμερικάνοι ψηφοφόροι, εκείνος που εμπιστεύονταν περισσότερο για τη δουλειά, για την υγεία, για την καθημερινότητά τους.

Όμως ο Bush ήταν εκείνος που ενέπνεε περισσότερη εμπιστοσύνη στο ζήτημα της εθνικής ασφάλειας: οι σχετικές μετρήσεις κυμαίνονταν στο 54% – 18% υπέρ του. Την ίδια εποχή, ο Bush και το επιτέλειο του, είχαν ήδη αρχίσει να ακκονίζουν τα μαχαίρια του επικοινωνιακού πολέμου: παρουσίαζαν τον Dukakis ως ‘διανοητικά άρρωστο’, πατώντας σε μια φήμη περί νοσηλείας του για κατάθλιψη, ενώ και η διήμερη άδεια που είχε δώσει στον William Horton, κατάδικο με ποινές για δολοφονία και διαρρήξεις, έγινε ιδανικό πάτημα για επίθεση. Όμως, την καλύτερη αφορμή για επίθεση διαρκειας προς το πρόσωπο του, την έδωσε τελικά ο ίδιος ο Dukakis.

Το άτιμο το τανκ

Το 2008, κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Barrack Obama είχε επισκεφθεί βάση πεζοναυτών. Ένας εκ των αξιωματούχων, του είχε προτείνει να φορέσει κράνος πεζοναύτη και να φωτογραφηθούν μαζί. Ο Obama φωτογραφήθηκε, αλλά χωρίς το κράνος, διότι, όπως δήλωσε αργότερα: “κανένας πολιτικός δεν φοράει πράγματα πάνω στο κεφάλι του, αν θέλει να εκλεγεί προέδρος”. Η ιστορία έχει δείξει πως ο Obama είχε απόλυτο δίκιο σε αυτήν την αποστροφή του λόγου του. Είκοσι χρόνια πριν, ο Michael Dukakis βρισκόταν σε στρατόπεδο της περιοχής Sterling Heights. Το πρόγραμμα της εκστρατείας του προέβλεπε πως θα  έδινε μια ομιλία με σκοπό να πείσει πως η επένδυση της Αμερικής σε όπλα μαζικής καταστροφής δεν ήταν η συμφέρουσα λύση για την άμυνά της.

Αντίθετα, ο συμβατικός εξοπλισμός, με αυτόματα όπλα και τανκς, άξιζε μιας πιο γενναίας επενδυσης. Για να πείσει για τα λεγόμενα του, πριν από την ομιλία, θα έκανε και μια διαδρομή μέσα σε ένα τανκ M1A1. O Matt Bennett, ένας 24χρονος υπάλληλος στην προεκλογική εκστρατεία του Dukakis, προσπαθούσε να πείσει τους προισταμένους του, όπως ο Matt Holzman, να μην πραγματοποιηθεί, ή έστω να αναβληθεί επ’ αόριστον αυτή η διαδρομή. Όμως τελικά βρισκόταν κι εκείνος στο ίδιο σημείο, για να φωτογραφίσει τις στιγμές “Στο τέλος μου είπαν απλά “σκάσε και κάνε τη δουλειά σου”, δήλωνε μετά από χρόνια στο Politico.

H παρέλαση

O Michael Dukakis φόρεσε στρατιωτικό κράνος με το όνομα του επάνω, αλεξίσφαιρο γιλέκο και έκανε thumbs up μπροστά από τις κάμερες. Το αποτέλεσμα προκάλεσε αβίαστα γέλια σε πολλούς από τους παρευρισκόμενους. Ο Dukakis μόνος του, κατάφερε να γίνει σάκος του μποξ για τους Ρεπουμπλικάνους. Αν και η ομιλία του ήταν ουσιώδης, με φιλειρηνικά στοιχεία, με την παράθεση ενός ισορροπημένου προγράμματος επενδύσεων για την άμυνα και την οικονομία που έβλεπε μπροστά από τον Ψυχρό Πόλεμο, αυτό που έμεινε ήταν η εικόνα του επάνω στο άρμα μάχης. Ο Dukakis έγινε η ενσάρκωση όλων των κλισέ του μέσου Δημοκρατικού πολιτικού: anti-war, anti-defence, αλλά ύστερα ανέβηκε πάνω σε τανκ για να κάνει την βόλτα του. Μα ποιος νόμιζε ότι είναι;

Η χαριστική βόλη

Στις 13 Οκτωβρίου 1988, ο Bernard Shaw, πρώην πεζοναύτης στον πόλεμο του Βιετνάμ, νυν δημοσιογράφος του CNN, βρισκόταν στο πάνελ των ανθρώπων των media που θα έδιναν στον Dukakis μια ακόμα ευκαιρία για να αποκτήσει κάποιο δημοσκοπικό προβάδισμα έναντι του George Bush. Η ερώτησή του προς το υποψήφιο πρόεδρο, δεν θα ήταν ‘χάδι’. Ενδεχομένως, θα μπορούσε ακόμα και να τερματίσει την καριέρα του. Ο Dukakis πήγε απροετοίμαστος.

“Κύριε Dukakis, πώς θα αντιδρούσατε αν η Kitty Dukakis (η σύζυγός του) έπεφτε θύμα βιασμού και ύστερα δολοφονούνταν; Θα επιθυμούσατε την θανατική ποινή για το δράστη;”

“Όχι Bernard, όπως ξέρεις, σε όλη τη διάρκεια της πολιτικής μου πορείας έχω εναντιωθεί σθεναρά στη θανατική ποινή….”.

Ο Dukakis στην απάντηση του, δεν ανέφερε ούτε μια φορά το όνομα της συντρόφου του: έδωσε την αίσθηση πως μιλούσε ρομποτικά και ψυχρά. Στην πραγματικότητα, προσπαθούσε να διαχωρίσει την πολιτική του θέση από την συναισθηματική, σε μια (ανήθικη) ερώτηση – παγίδα, που μπορούσε κάλλιστα να μην απαντήσει. Ελάχιστοι έδωσαν έμφαση στο γεγονός πως ο Dukakis έλαβε μέρος στο debate εμπύρετος και έντονα καταβεβλημένος από γρίπη.

Η ήττα

Ο Dukakis υπερίσχυσε του αντιπάλου του μόλις σε 10 πολιτείες των ΗΠΑ, συγκεντρώνοντας 111 εκλέκτορες, έναντι 426 του George Bush. Η ήττα αποδείχθηκε ισοπεδωτική, αλλά διδακτική για τη συνέχεια: ο διάδοχος του, Bill Clinton, πριν ακόμα ξεκινήσει την προεκλογική του εκστρατεία, είχε δημιουργήσει τη δική του ‘task force’, μια ομάδα επικοινωνιολόγων που είχαν ως μοναδική αρμοδιότητα να απαντούν σε όλες τις επιθέσεις των Ρεπουμπλικάνων. “Ήξερα τι ήθελα να κάνω για να βελτιώσω τις ζωές των συμπολιτών μου, αλλά δεν ήξερα πως να απαντήσω στις επιθέσεις των αντιπάλων μου”, λέει μέχρι σήμερα ο Michael Dukakis. Την εικόνα του ως -κάτι σαν- πεζοναύτης πάνω σε τανκ, δεν θέλει ούτε να την θυμάται.