‘Γιατί γίνονται Τρίτη;’ – Οι 6 μεγάλες ερωτήσεις σχετικά με τις Αμερικανικές Εκλογές

Υπάρχει και ένα ακόμα κομμάτι που επιτείνει τη σημασία τους. Αν υπάρχει ένας τομέας όπου η αμερικανική κοινωνία έχει ξεπεράσει οποιαδήποτε άλλη με τόσο μεγάλη διαφορά, αυτός είναι το θέαμα. Ο τρόπος που γίνονται οι εκλογές, τα διάφορα στάδια από τα οποία περνάνε, τα debate. Όλα αυτά δίνουν μια αίσθηση ενός πολύ μεγάλου τηλεπαιχνιδιού. Ένος τηλεπαιχνιδιού όμως με αρκετά σημαντικότερο διακύβευμα. Μπορείς να βρεις ανθρώπους που ασχολούνται εμμονικά με τις εκλογές αυτές, χωρίς να ενδιαφέρονται τόσο με το διακύβευμα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τη μέρα του Iowa caucus και όσα χαώδη συνέβησαν, μαζέψαμε όλα όσα πρέπει να ξέρετε. Κατά τους επόμενους μήνες πρόκειται να παρακολουθήσουμε έναν μαραθώνιο που θα τελειώσει τον Νοέμβριο. Τότε είναι που θα αρχίσουμε να σχηματίζουμε μια πρώτη εικόνα για το πού οδεύει ο πλανήτης. Όντως στις παρυφές μιας απίστευτα σημαντικής δεκαετίας.

Πώς εκλέγεται ο Πρόεδρος των ΗΠΑ;

Η λαϊκή ψήφος, όπως αυτή θα προκύψει από τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, δεν έχει -θεωρητικά- άμεση σχέση με το ποιος τελικά θα μπει στον Λευκό Οίκο. Ο νικητής θα προκύψει από ένα σώμα εκλεκτόρων. Νικητής θα είναι μόνο εφόσον καταφέρει να πάρει τουλάχιστον 270 από τις 538 ψήφους τους.

Αυτή η εκλογική διαδικασία είναι που καθιστά κάποιες από τις Πολιτείες εκλογικά πολύ σημαντικότερες από άλλες, ακριβώς επειδή εκείνες εκλέγουν έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό εκλεκτόρων σε σχέση με άλλες. Επιπλέον ο νικητής σε κάθε Πολιτεία παίρνει όλον τον αριθμό των εκλεκτόρων ανεξάρτητα από τη διαφορά με την οποία κέρδισε. Εξαίρεση αποτελούν μόνο το Maine και η Nebraska.

Έτσι, είναι πιθανόν να πάρεις τη λαϊκή ψήφο (popular vote) αλλά να χάσεις τις εκλογές. Όπως ακριβώς συνέβη και στις εκλογές του 2016 με τη Hillary Clinton ή το 2000 με τον Al Gore.

Ποιο όμως είναι το σώμα των Εκλεκτόρων;

Πρόκειται για ένα σώμα ανθρώπων που ψηφίζουν για τον υποψήφιο Πρόεδρο των ΗΠΑ εν ονόματι των πολιτειών που τους εξέλεξαν. Κάθε Πολιτεία έχει έναν δικό της αριθμό εκλεκτόρων ανάλογα με την εκπροσώπηση που έχει στο Κογκρέσο. 

Οι έξι μεγαλύτερες πολιτείες και πιο σημαντικές για την εκλογική διαδικασία είναι: η California(55), το Texas (38), New York (29), Florida (29), Illinois (20) και Pennsylvania (20). Παρόλα αυτά το εκλογικό σύστημα δίνει μεγάλη βαρύτητα σε μικρότερες πολιτείες σε σχέση με ενδεχόμενες εκλογές με βάση τη λαϊκή ψήφο. Αυτό είναι κάτι που καθιστά απαραίτητο για έναν υποψήφιο Πρόεδρο, να γνωρίζει αποδοχή στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. 

Γιατί γίνονται κάθε φορά Τρίτη;

Πρόκειται για μια παράδοση που υπάρχει από το 1845. Εκεί είναι που θα βρούμε και τον λόγο που αυτό διατηρείται μέχρι σήμερα. Έτσι, σύμφωνα με αυτή, οι εκλογές γίνονται την Τρίτη, μετά την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου. Ο λόγος που επιλέχθηκε αυτή η μέρα σχετίζεται με την καθημερινότητα των μέσων του 19ου αιώνα.

 

Τότε οι ΗΠΑ ήταν μια οικονομία κατά βάση αγροτική. Επίσης η επικράτεια ήταν χαώδης και οι μετακινήσεις προφανώς δυσκολότερες. Λαμβάνοντας αυτά υπόψη μπορούμε να δούμε πιο συγκεκριμένα τους λόγους. Το Σάββατο ήταν εργάσιμη μέρα η οποία αφορούσε τις βαριές δουλειές του αγροκτήματος. Η Κυριακή ήταν αφιερωμένη στον Θεό και στην εκκλησία, ενώ η Τετάρτη ήταν παραδοσιακά η μέρα που γίνονται τα πανηγύρια και οι αγορές.

Με βάση όλα αυτά, η επιλογή θα ήταν μεταξύ της Τρίτης ή της Πέμπτης. Επιλέχθηκε η πρώτη μάλλον με τη λογική ότι θα μπορούσε να ξοδευτεί η Δευτέρα για τις μετακινήσεις.

Θα κάνουν οι Ρεπουμπλικάνοι εκλογές για το δικό τους χρίσμα;

Παραδοσιακά, ένας εν ενεργεία Πρόεδρος των ΗΠΑ ο οποίος διεκδικεί ξανά το χρίσμα της Προεδρίας σε δεύτερες εκλογές δέχεται τη στήριξη του κόμματός του χωρίς να έχει κάποιον συνυποψήφιο. Οι διαδικασίες γίνονται τελείως τυπικά και πολλές φορές το κόμμα του εν ενεργεία Προέδρου μπορεί να ακυρώσει τις εκλογές σε μεγάλες πολιτείες, για να εξοικονομήσει χρήματα.

Πολύ σπάνια υπήρξε σοβαρή απειλή για τον ενεργεία Πρόεδρο να χάσει το χρίσμα από συνυποψήφιο του ίδιου κόμματος. Μια φορά ήταν το 1976, όταν ο Ronald Reagan διεκδίκησε το χρίσμα του Gerald Ford χάνοντάς το μεν αλλά κερδίζοντας 23 Πολιτείες (ο Ford έχασε τελικά από τον Δημοκρατικό Jimmy Carter). Παρόμοια ιστορία και με τον Ted Kennedy ο οποίος διεκδίκησε με αξιώσεις το χρίσμα του Jimmy Carter για τις Προεδρικές Εκλογές του 1980 αλλά έχασε. Αργότερα έχασε όμως και ο Carter από τον Reagan.

Ως προς τις Προεδρικές Εκλογές του 2020, ο Donald Trump θα έχει την ενιάια και αδιαχώριστη στήριξη του Ρεπουμπλικανικού κόμματος όπως αυτό επίσημα ανακοίνωσε τον περασμένο Γενάρη μετά από μια συνάντηση που έγινε στο Νέο Μεξικό. Αυτό τον καθιστά ακλώνητο φαβορί για τη νίκη. Σε μια που να μην έχει καν νόημα η όλη διαδικασία.

Ποιοι είναι τα φαβορί για το χρίσμα των Δημοκρατικών;

Η τετραετία διακυβέρνησης Trump ήταν μια τετραετία κατά την οποία οι Δημοκρατικοί έκαναν πολύ σκληρή κριτική. O Τrump έγινε καρτούν, πράγμα ιδιαίτερα παράδοξο δεδομένου του πώς βλέπουν συνήθως οι Αμερικανοί τον Πρόεδρό τους. Ταυτόχρονα, βρίσκονταν σε μια σχεδόν υπαρξιακή κρίση -κρίση που μοιράζονται και πολλά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη- σχετικά με το πόσο ριζοσπαστική πρέπει να είναι η ατζέντα τους.

Αυτή το σχίσμα προκύπτει και μέσα από το ποιοι πολιτικοί είναι τα φαβορί για το χρίσμα. Πρώτο φαβορί είναι ο πιο θεσμικός Joe Biden, Αντιπρόεδρος του Barrack Obama και με μια πιο κεντρώα ατζέντα η οποία έρχεται σε αντίθεση με τη σχεδόν αριστερή πολιτική που προτείνει ο Bernie Sanders. Ο τελευταίος έχοντας τη στήριξη πολλών νέων υποψηφίων παραλίγο να κερδίσει το χρίσμα από τη Hillary Clinton στον δρόμο για τις Προεδρικές Εκλογές του 2016. 

Ιδιαίτερα ριζοσπαστική – ιδίως για ΗΠΑ- ρητορική έχει και η Εlizabeth Warren που στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται ως το τρίτο φαβορί. Από τα φαβορί θεωρείται και ο μόλις 37 ετών Pete Buttigieg, ο πρώτος openly gay υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ.

To ημερολόγιο των Αμερικανικών Εκλογών

3 Φεβρουαρίου- 6 Ιουνίου 2020: Παραδοσιακά ξεκινώντας από την Iowa την 3η Φεβρουαρίου του 2020 και τελειώνοντας στις αρχές του Ιουνίου (κατά πάσα πιθανότητα με το caucus των Παρθένων Νήσων). Oι πρώτες εκλογές θα γίνουν για τους Δημοκρατικούς την Τρίτη, 11 Φεβρουαρίου. Στην προηγούμενη εκλογική διαδικασία του 2016, οι εύκολες νίκες των Trump και Sanders έδειξαν από νωρίς την τάση για αντισυστημικές υποψηφιότητες.

13-16 Ιουλίου 2020: Η κορύφωση των προκριματικών εκλογών για τους Δημοκρατικούς θα γίνει στο Milwaukee, στο Εθνικό Συνέδριο των Δημοκρατικών, όπου οι εκλέκτορες που θα έχουν προκύψει από τις Πολιτείες θα επιλέξουν τον υποψήφιο Πρόεδρο στον οποίο θα δώσει το χρίσμα το Δημοκρατικό Κόμμα.

24-27 Αυγούστου 2020: Η αντίστοιχη διαδικασία των προκριματικών εκλογών για τους Ρεπουμπλικάνους θα γίνει στη North Carolina, όπου στις 27 Αυγούστου του 2020 θα επιλεγεί ο υποψήφιος Πρόεδρος από την πλευρά του κόμματος. Αδιαφιλονίκητο φαβορί είναι ο Donald Trump.

29 Σεπτεμβρίου 2020: To πρώτο debate μεταξύ των δύο υποψηφίων Προέδρων θα διεξαχθεί στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame στην Indiana.

3 Νοεμβρίου 2020: Μια από τις πιο κρίσιμες ημερομηνίες της δεκαετίας στη οποία εισήλθαμε έχουν ήδη τσεκαριστεί στο καλεντάρι. Στις 3 Νοεμβρίου 2020, λοιπόν, θα γίνουν οι Προεδρικές Εκλογές για τον επόμενο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών.

20 Ιανουαρίου 2021: Η ορκωμοσία του νέου Προέδρου των ΗΠΑ και η επίσημη έναρξη της θητείας του θα γίνει την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου του 2021. 

Πόσο πιθανή είναι μια επανεκλογή του Donald Trump;

Υπάρχει μια πολύ σημαντική ιδιαιτερότητα ως προς τον Donald Trump. Από τότε που μετρίεται η δημοτικότητα των Προέδρων (1938), αυτός είναι ο μόνος που καθόλη τη διάρκεια της θητείας του έχει αρνητικό πρόσημο. Ποτέ οι θετικές γνώμες για την πολιτική του Trump δεν υπήρξαν περισσότερες από τις αρνητικές. Αυτή τη στιγμή οι σφυγμομετρήσεις δίνουν έναν περίπου 41% θετικών γνωμών έναντι ενός 53% αρνητικών.

Αυτό παρόλα αυτά δεν καθιστά σε καμία περίπτωση βέβαιη την αποτυχία του Donald Trump να επανεκλεγεί. Αναλυτές βλέπουν πολύ πιθανή μια νέα ήττα των Ρεπουμπλικάνων στη λαϊκή ψήφο (ίσως μάλιστα με ακόμα μεγαλύτερη διαφορά). Βλέπουν όμως εξίσου πιθανή και τη νίκη του Trump στους εκλέκτορες. Θυμίζουμε ότι το 2016 η Hillary Clinton επικράτησε με 2,1% διαφορά αλλά είχε μόλις 227 εκλέκτορες έναντι των 304 του Donald Trump.

Aυτή η πιθανότητα μεγαλώνει και λόγω του τρόπου που αλλάζουν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της χώρας. Οι Δημοκρατικοί συγκεντρώνουν περισσότερες ψήφους στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτό σε αντίθεση με τους Ρεπουμπλικάνους που φαίνεται να τα πηγαίνουν καλύτερα σε πιο αραιοκατοικημένες αγροτικές ή ημι-αγροτικές περιοχές. Όπως είναι λογικό, ο τρόπος που λειτουργεί το αμερικανικό εκλογικό σύστημα ευνοεί τους δεύτερους, σε σχέση με τους πρώτους. 

Aπό ένα σημείο και μετά, η εύκολη επικράτηση σε περιοχές με πυκνή αστικοποίηση, όπως η Νέα Υόρκη και η California, προσφέρει απλά χαμένες ψήφους στους Δημοκρατικούς. Tη στιγμή που οι Ρεπουμπλικάνοι βρίσκουν υποστήριξη σε μικρότερες και πιο διασπαρμένες Πολιτείες.

Σε κάθε περίπτωση, μια ενδεχόμενη νίκη Trump θα φέρει την αμερικανική κοινωνία προ μιας υπαρξιακής κρίσης. Η διακυβέρνηση Trump ήταν θεωρητικά μια από τις λιγότερο επεμβατικές αμερικανικές κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών. Αυτό το δόγμα όμως δεν αφαιρεί έναν μόνιμο αστάθμητο παράγοντα στη διεθνή πολιτική. Ούτε βέβαια αφαιρεί έναν Πρόεδρο με ακραία και αντιδραστική ρητορική.

Aντί επιλόγου

Το Δημοκρατικό Κόμμα μοιάζει να είναι πολύ ικανότερο να διατηρήσει μια πιο ελιτίστικη και συστημική υποψηφιότητα. Όσο κοντά και αν έφτασε στο χρίσμα ο Bernie το 2016 αλλό τόσο μακριά έμεινε από αυτό. Από την άλλη πλευρά, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα απέτυχε παταγωδώς να εκλέξει τον Υποψήφιο Πρόεδρο που ήθελε. Οποιαδήποτε συστημική υποψηφιότητα στρεφόταν εναντίον του Trump ήταν σαν να του έδινε ένα ακόμα βήμα προς την εξουσία.

Ακόμα και μετά από μια τετραετία όμως ο δισεκατομμυριούχος Donald Trump συνεχίζει να έχει ακόμα πολλά αντισυστημικά καύσιμα να κάψει. Μια ενδεχόμενη επικράτηση του πλήρως συστημικού και δικτυωμένου Joe Biden ίσως να γίνει η μεγάλη ευκαιρία του Trump για μια δεύτερη νίκη. Η συνύπαρξή του με τη Hillary Clinton είναι άλλωστε που του έδωσε στον Trump έναν κατάλληλο αντίπαλο, για να κατασκευάσει το προεκλογικό του προφίλ.

Μπορεί να έχει γίνει ένα άχαρο κλισέ. Ωστόσο, αυτή η εκλογική διαδικασία μοιάζει μια από τις κρισιμότερες του αιώνα μας. Μια δεύτερη θητεία ενός Donald Trump που δεν θα έχει κανένα προεκλογικό άγχος (απαγορεύεται ούτως ή άλλως η τρίτη θητεία) μπορεί να γίνει πραγματικά καταστροφική.