«Όταν εμφανίστηκαν οι Ταλιμπάν, αναγκάστηκα να εγκαταλείψω τη χώρα μου»

Ένας πόλεμος που στοίχισε χιλιάδες ζωές και κόστισε τρισεκατομμύρια δολάρια αποδείχτηκε εν ριπή οφθαλμού μία πανάκριβη τρύπα στο νερό. Το ζήτημα όμως που απασχολεί περισσότερο από κάθε άλλο είναι τι θα γίνει με τους ανθρώπους στο Αφγανιστάν. Γυναίκες, φυλετικές και θρησκευτικές μειονότητες και άνθρωποι που συνεργάστηκαν με την κυβέρνηση, το ΝΑΤΟ και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν αφεθεί στη μοίρα τους και στις ορέξεις των φανατισμένων Ταλιμπάν.

Ο Αλιχάν είναι Αφγανός και ανήκει στη φυλή των Χαζάρων, μία από τις φυλετικές μειονότητες που έχουν υποστεί τα πάνδεινα από τους Ταλιμπάν. Όταν είχαμε μιλήσει πριν περίπου δύο χρόνια για το βίωμα του να είσαι πρόσφυγας στην Ελλάδα, μου είχε τονίσει ότι τα πράγματα στο Αφγανιστάν δεν είναι όπως έμοιαζαν τότε στη Δύση και ότι ένα σημαντικό μέρος των επαρχιών της χώρας ήταν ουσιαστικά υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν.

Τώρα, ζητήσαμε τη γνώμη του από τη Σάμο όπου βρίσκεται και δουλεύει ως διερμηνέας και μεταφραστής στα προσφυγικά camps. Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο Αφγανιστάν, πώς εμφανίστηκαν οι Ταλιμπάν και τι αναμένεται να γίνει στο μέλλον;

Επικοινωνείς με ανθρώπους που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο Αφγανιστάν; Ποια είναι η κατάσταση που σου μεταφέρουν;

«Ναι, επικοινωνώ καθημερινά με το Αφγανιστάν. Έχω ανθρώπους εκεί. Πρώτα από όλα είναι και οι γονείς μου. Ήταν πρώτα σε ένα χωριό στην επαρχία Γαζνί μέσα στα βουνά. Από εκεί δραπέτευσαν και πήγαν στην Καμπούλ θεωρώντας, όπως έλεγε η κυβέρνηση, ότι τουλάχιστον θα είναι ασφαλείς. Το ίδιο ακριβώς έκανε και πολύς άλλος κόσμος που ήθελε να γλυτώσει από τους Ταλιμπάν. Τελικά, τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα περιμέναμε. Είναι μεγάλοι άνθρωποι και αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να βγουν ούτε από το σπίτι. Δεν ξέρουν τι να κάνουν.

Στην Καμπούλ υπάρχει τρόμος παντού. Οι άνθρωποι έχουν ζήσει τι σημαίνει Ταλιμπάν. Αυτά που βλέπουμε στα media είναι αποσπάσματα από τρίτο και τέταρτο χέρι. Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη και η πραγματικότητα τελείως διαφορετική. Εμείς μπορεί να βλέπουμε την πρωτεύουσα Καμπούλ αλλά υπάρχουν 33 ακόμα επαρχίες.  Αν μάθεις, αν ακούσεις ή αν δεις, θα τρομάξεις. Σε εκείνες τις περιοχές δεν τολμάνε ούτε οι δημοσιογράφοι να πάνε ούτε κάλυψη να υπάρχει ούτε τίποτα. 

Τα πλάνα που παίρνουμε συνήθως είναι από το αεροδρόμιο. Τι θα γίνει όμως με τους ανθρώπους που δούλεψαν μαζί με την κυβέρνηση, τις οργανώσεις ή το ΝΑΤΟ στις υπόλοιπες περιοχές; Αυτοί είναι αδύνατον ακόμα και να φτάσουν στην πόλη. Και σκέψου ότι αυτό συμβαίνει τώρα που οι Ταλιμπάν δεν είναι επίσημη κυβέρνηση, γιατί υπάρχουν επαρχίες που ακόμα αντιστέκονται».

Εσύ ο ίδιος αναγκάστηκες να φύγεις από τη χώρα, όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι Ταλιμπάν.

«Ακριβώς. Έχω ζήσει και εγώ και ξέρω τι είναι. Όταν ήρθαν για πρώτη φορά οι Ταλιμπάν, ήταν τέτοιος ο τρόμος που επικράτησε παντού που εγώ τελείωσα το Λύκειο, τα άφησα όλα και δραπέτευσα στο Ιράν, ουσιαστικά για να σωθώ. Δυστυχώς, τώρα μετά από 20 χρόνια, γίνονται τα ίδια.

«Πίσω από την κάμερα όμως ήδη κάνουν ό,τι θέλουν. Σκοτώνονται άνθρωποι κάθε μέρα»

Τότε δεν άφηναν κανέναν να πάει στο σχολείο. Τους νέους τους μάζευαν να πάνε στρατό και να πολεμήσουν. Ειδικά όσους είναι από άλλες φυλές, όπως εγώ, μας θεωρούσαν κατώτερους, καθάρματα. Με βάση τους νόμους τους δικούς τους, μπορούσαν να μας σκοτώνουν ή να μας παίρνουν τα πάντα χωρίς δικαιολογία.  Δεν υπάρχει λογική. Δεν υπάρχει βέβαια καν ισλαμικός νόμος που να τηρείται. Μπορεί να το λένε ότι το ακολουθούν οι πάνω αλλά οι από κάτω είναι αγράμματοι και δεν τον γνωρίζουν καν».

Τώρα προσπαθούν να δείξουν προς τη διεθνή σκηνή μία πιο μετριοπαθή εικόνα. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, ισχύει αυτό;

«Οι ίδιοι προσπαθούν να δείξουν στον πλανήτη μία καλύτερη εικόνα, ακριβώς γιατί ξέρουμε όλοι τι είναι. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε όμως, χτυπάνε πόρτες σε σπίτια και ψάχνουν να βρουν ποιος δούλευε στην κυβέρνηση, ποιος ήταν εναντίον τους κτλ. Υπάρχει πολύ μεγάλη πίεση στον λαό. Τέτοια γεγονότα έχουν ξεκινήσει πια ακόμα και μέσα στην Καμπούλ. Ειδικά στις γυναίκες δεν επιτρέπουν να δουλέψουν έξω και να κυκλοφορήσουν στον δρόμο. Δεν επιτρέπεται να κάνουν τίποτα άλλο πέραν των δουλειών του σπιτιού.

Επομένως, εγώ δεν τους πιστεύω καθόλου. Απλά αυτή τη στιγμή εξυπηρετεί διάφορα συμφέροντα (ακόμα και των ίδιων των Αμερικανών) να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως πιο μετριοπαθείς. Τουλάχιστον μπροστά στην κάμερα. Πίσω από την κάμερα όμως ήδη κάνουν ό,τι θέλουν. Σκοτώνονται άνθρωποι κάθε μέρα.

Δεν αντέχουν καν την παλιά σημαία που είναι τόσα χρόνια στο Αφγανιστάν. Θέλουν να αλλάξουν τα πάντα. Τις μαζεύουν όλες και τις αλλάζουν με μία άσπρη που μοιάζει πολύ με του ISIS. Μπορεί να σε σκοτώσουν και μόνο επειδή έχεις την παλιά σημαία του Αφγανιστάν. Θεωρείται πια πράξη αντίστασης εναντίον τους.

Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν ούτως ή άλλως δεν είναι οργανωμένοι. Μέσα τους υπάρχουν δύο διαφορετικά ρεύματα για την εξουσία. Ο καθένας τραβάει τον δρόμο του. Επικρατεί ένα χάος. Αυτοί που διοικούν για παράδειγμα μία επαρχία δε δίνουν λόγο σε κανέναν και δε λογαριάζουν τίποτα. Ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Δεν λειτουργούν ως κράτος ή ως κυβέρνηση και φυσικά δεν ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ανθρώπινες ζωές και τις διεθνείς σχέσεις. 

Η εικόνα που είχε η Δύση γι’αυτά τα 20 χρόνια που μεσολάβησαν στο Αφγανιστάν ήταν αληθινή;

Στο Γαζνί αλλά και σε πολλές επαρχίες οι Ταλιμπάν είχαν τον έλεγχο εδώ και μήνες ή και χρόνια. Δεν ήταν δηλαδή κάτι πρωτοφανές. Δεν ήρθαν από τη μία στιγμή στην άλλη, μέσα σε δέκα μέρες, να καταλάβουν την πρωτεύουσα και τις μεγάλες πόλεις. Τότε όμως δεν έδειχναν τίποτα τα media. Υπήρχαν ούτως ή άλλως και άλλες επαρχίες που η κυβέρνηση δεν πάτησε ποτέ το πόδι της όλα αυτά τα 20 χρόνια. 

«Στο Αφγανιστάν, λοιπόν, εδώ και χρόνια διαλέγεις από τα δύο κακά, το λιγότερο κακό»

Εκεί συνέβαιναν τα ίδια που βλέπουμε και τώρα. Σκηνές βίας, τρόμος, εκφοβισμός. Ζήταγαν ένα ποσοστό να δίνουν από ό,τι έβγαζαν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι της περιοχής. Εφαρμοζόταν κανονικά η σαρία, ο ισλαμικός νόμος. Στις μεγάλες πόλεις υπήρχε μία βελτίωση αλλά και πάλι υπήρχαν πολλές επαρχίες που ήταν υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν. Εκεί για παράδειγμα οι γυναίκες συνέχιζαν να μην επιτρέπεται να πάνε σχολείο ή επιτρεπόταν να πάνε μέχρι ορισμένη τάξη.

Στο Αφγανιστάν, λοιπόν, εδώ και χρόνια διαλέγεις από τα δύο κακά, το λιγότερο κακό. Το να μην έχεις τους Ταλιμπάν ήταν από μόνο του κάτι ανεκτό. Από την άλλη, υπήρχε στην κυβέρνηση τόσο μεγάλη διαφθορά, απολυταρχία και αδιαφορία για τον λαό και κυρίως για τις φυλετικές μειονότητες.  Κάθε χρόνο κάναμε διαδηλώσεις, ακόμα και στην Αθήνα, για τα δικαιώματα των γυναικών, για τις μειονότητες και τίποτα δεν γινόταν. Φτιάχτηκε μία κυβέρνηση που όλα περνούσαν από τον Πρωθυπουργό. Αυτός είχε βάλει έναν Αντιπρόεδρο Τατζίκο και έναν άλλον Χαζάρο μόνο για τα μάτια του κόσμου και τη δήθεν αντιπροσώπευση. Δεν έκαναν κάτι. Δεν είχαν καμία δικαιοδοσία. Αυτή η κυβέρνηση ήταν που πούλησε το Αφγανιστάν. 

Μαθαίνουμε ότι δημιουργούνται οι πρώτες εστίες αντίστασης στο Αφγανιστάν, στην κοιλάδα Παντζσίρ και όχι μόνο. Ποιο θα είναι το μέλλον για τη χώρα; 

Είναι ο γιος του Αχμάντ Σαχ Μασούντ που αντιστεκόταν επί Σοβιετικής Ένωσης. Η κοιλάδα Παντζσίρ είναι μία επαρχία που φημίζεται για αντίσταση και επανάσταση. Αυτός έχει μαζέψει μαζί του κόσμο στην επαρχία. Υπάρχουν όμως πιέσεις να τον κάνουν να συμφωνήσει και να αφήσει τα όπλα λέγοντάς του ότι θα του δώσουν και εκείνου κάτι. Έχουν απελευθερώσει και κάποιες πόλεις σε επαρχίες στις οποίες πληθυσμιακά υπάρχουν κυρίως Χαζάροι και Τατζίκοι.

Αυτή τη στιγμή δεν ξέρουν τι να κάνουν οι άνθρωποι. Υπάρχει μία τεράστια αμηχανία. Δεν βγαίνει κανείς από τα σπίτια. Επικρατεί ένα σοκ. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι αυτό θα κρατήσει για πολύ. Θεωρώ πολύ πιθανό να ακολουθήσει ένας εμφύλιος πόλεμος. Αυτό είναι που φοβάμαι κιόλας.

Η κυβέρνηση ήταν διεφθαρμένη και δεν άφηνε να αντισταθούν. Αν δείτε, στις περισσότερες επαρχίες οι Ταλιμπάν δεν κυριάρχησαν με πόλεμο. Απλά εγκαταστάθηκαν. Υπάρχουν όμως πολλά μέλη του στρατού που ήθελαν να πολεμήσουν και να αντισταθούν αλλά τους ανάγκασαν ουσιαστικά να μην το κάνουν.

Η νέα γενιά που μεγάλωσε και μορφώθηκε, δεν πρόκειται να ανεχτεί τους Ταλιμπάν και την ιδεολογία τους, αν δεν αλλάξουν. Αν τώρα αλλάξουν οι Ταλιμπάν και είναι πιο μετριοπαθείς, όπως λένε, εκεί μπορεί για λίγο διάστημα να επικρατήσει μία σχετική ηρεμία Πάντως ήδη έχει ξεκινήσει η αντίσταση. Πολλοί προτιμούν να πολεμήσουν και να πεθάνουν παρά να υποταχθούν στους Ταλιμπάν, ακριβώς επειδή το Αφγανιστάν ξέρει ποιοι είναι.

Πολύς λόγος γίνεται στην Ελλάδα για την έλευση προσφύγων στη χώρα. Είναι υπαρκτή μία τέτοια πιθανότητα;

Προσφυγικές ροές δεν πιστεύω ότι θα υπάρχουν. Το Αφγανιστάν είναι πάρα πολύ μακριά και υπάρχουν γειτονικές χώρες που πλέον οι Αφγανοί προτιμούν προκειμένου να είναι κοντά και να παρακολουθούν την κατάσταση. Σε περίπτωση που βελτιωθεί να επιστρέψουν. Κανείς δεν θέλει να ξεριζωθεί από την πατρίδα του.

Δεν θα φτάσουν ούτως ή άλλως εύκολα στην Ελλάδα. Προτιμούν για παράδειγμα το Ιράν που είναι πιο κοντά τους και μιλούν την ίδια γλώσσα. Έχουν και την εικόνα για την Ελλάδα με όσα γίνονται εδώ και πλέον δεν θέλουν να έρθουν. Τώρα, αν η κατάσταση χειροτερεύσει πάρα πολύ, τότε μπορεί να έρθουν κάποιοι αλλά και πάλι θα είναι λίγοι.