Τι γέννησε τη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης

Τα γεγονότα που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση είναι πολλά και πάρα πολύ σύνθετα για να αναλυθούν στην ολότητά τους σε ένα τέτοιας έκτασης κείμενο. Αυτό που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε είναι ένα (σύντομο) timeline της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων από την αφετηρία της μέχρι κατά βάση και τον Πόλεμο των Έξι Ημερών και τη νίκη του Ισραήλ που ουσιαστικά γέννησε το παρόν status quo στην περιοχή.

Η αρχή της σύγκρουσης

Στη Διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, που είχε υπό έλεγχό της την περιοχή, εντάχθηκε στη συμμαχία της Γερμανίας ενάντια στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και τη Γαλλία. Το 1917 ο βρετανικός στρατός κερδίζει τους Οθωμανούς Τούρκους και αποκτάει εκείνος τον έλεγχο στα εδάφη της Παλαιστίνης η οποία έμεινε υπό τον έλεγχο των Βρετανών καθ’όλη τη διάρκεια του πολέμου. Με τη Συνθήκη των Βερσαλιών, η οθωμανική κατοχή στη Μέση Ανατολή έληξε και επισήμως.

Tότε, ο TE Lawrence έγινε ο ενδιάμεσος μεταξύ του ηγέτη του Σιωνισμού Weizmann και τον ηγέτη των Αράβων Πρίγκηπα Faisal bin Hussein. Σκοπός ήταν να βρεθεί μία συμφωνία κατά την οποία θα ιδρυόταν μία πατρίδα για τους Εβραίους στα εδάφη της Παλαιστίνης και ταυτόχρονα ένα ανεξάρτητο αραβικό εθνικό κράτος για τους Παλαιστινίους. Αυτή έμελλε να είναι -διακηρυκτικά τουλάχιστον- και η στάση της διεθνούς κοινότητας για το ζήτημα τον επόμενο καιρό.

Η βρετανική διοίκηση της περιοχής κινούνταν σταδιακά προς την κατεύθυνση της εγκατάστασης του εβραϊκού στοιχείου στην περιοχή. Μεταξύ άλλων νομοθετικών πρωτοβουλιών, η εβραϊκή γλώσσα έγινε επίσημη, ενώ δημιουργήθηκε ξεχωριστό εκπαιδευτικό σύστημα για τους Εβραίους πολίτες της περιοχής. Ο δρόμος για την κήρυξη του ανεξάρτητου Ισραήλ είχε ήδη ανοίξει.

Οι ροές μεταναστών Εβραίων πολιτών προς τα παλαιστινιακά εδάφη άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία. Εβραίοι μετανάστες έρχονταν από κάθε μεριά του πλανήτη προκειμένου να βρουν νέο σπίτι σε ένα μέρος που μπορούσαν να αποκαλέσουν σπίτι. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λιγότερο από μία πενταετία, από 4.000 το 1931 φτάσαμε τις 62.000 το 1935. Οι Άραβες της περιοχής άρχισαν να αντιδρούν στη μαζική ροή μεταναστών και οι πρώτες εξεγέρσεις έκαναν την εμφάνισή τους. Λίγο αργότερα ο πλανήτης βυθιζόταν και πάλι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι Εβραίοι γίνονταν θύματα μίας τερατώδους δίωξης από τη ναζιστική Γερμανία του Hitler. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 6 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πολλοί ακόμη αναγκάστηκαν να κρυφτούν για να γλυτώσουν τις διώξεις. Σε αυτό το πλαίσιο αυτοπροστασίας το 1942 άρχισαν να γίνονται πιο στενές οι επαφές με τις ΗΠΑ κατά βάση σε ένα συνέδριο που έγινε στο Biltmore Hotel της Νέας Υόρκης. Από αυτό προέκυψε μία ένοπλη σιωνιστική παραστρατιωτική οργάνωση με το όνομα Irgun.

Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και το κράτος του Ισραήλ

Η νίκη των Συμμάχων έφερε στο επίκεντρο τη βία μεταξύ Αράβων και Εβραίων στην περιοχή της Παλαιστίνης. Η λύση των δύο ξεχωριστών κρατών στη διαφιλονικούμενη περιοχή προωθήθηκε το 1947 από τα Ηνωμένα Έθνη. Σύμφωνα με αυτή, θα δημιουργούνταν ένα νέο κράτος από τα δυτικά της Παλαιστίνης μέχρι τον Ιορδάνη ποταμό. Έτσι θα υπήρχαν πια δύο κράτη. Ένα για τους Άραβες και ένα για τους Εβραίους.

Μετά και από διπλωματικές πιέσεις των ΗΠΑ, η λύση αυτή επικυρώθηκε από τον ΟΗΕ αλλά απορρίφθηκε από τους Παλαιστινίους που θεωρούσαν εαυτούς αδικημένους από αυτή ισχυριζόμενοι ότι οι Εβραίοι κάτοικοι της περιοχής, που δεν κατείχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή περισσότερο από το 5,5% της περιοχής, δεν είχαν δικαίωμα μέσα από μία συμφωνία να αποκτήσουν τον έλεγχο στο 56%. Η απόρριψη αυτή όξυνε τις εντάσεις και ένας εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε.

Παρά τις συγκρούσεις, το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε και επίσημα τον Μάιο του 1948 με πρώτο Πρωθυπουργό τον David Ben-Gurion και αναγνωρίστηκε άμεσα τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Σοβιετική Ένωση. Οι Άραβες της περιοχής συνέχισαν να αντιτίθενται στη δημιουργία του κράτους και επαναστάτησαν εναντίον του. Άλλες 700.000 κατέφυγαν σε γειτονικές χώρες ως πρόσφυγες πολέμου κατά τη διάρκεια της λεγόμενη Nakba Day. Ταυτόχρονα, δυνάμεις από την Αίγυπτο, την Ιορδανία, το Ιράκ, τη Συρία και λίγο αργότερα τον Λίβανο ένωσαν τις δυνάμεις τους επεμβαίνοντας στην περιοχή για την προάσπιση των αραβικών πληθυσμών της.

Η νίκη του Ισραήλ το οδήγησε να ξεπεράσει τα όρια που είχαν τεθεί από τη Συμφωνία του ΟΗΕ και να ελέγξει εδάφη που ανήκαν στο παλαιστινιακό κράτος. Την ίδια στιγμή εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι των γειτονικών χωρών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις περιουσίες τους σε γειτονικά κράτη και μετανάστευσαν με τη σειρά τους στο Ισραήλ. Η πλειοψηφία του αραβικού πληθυσμού παρέμεινε στο Ισραήλ και μάλιστα είχε ισραηλινή υπηκοότητα, ωστόσο με πολύ περιορισμένα δικαιώματα μέχρι το 1966. Οι διακρίσεις εις βάρος του αραβικού πληθυσμού στο Ισραήλ υπάρχουν μέχρι και σήμερα.

Ο Πόλεμος των 6 Ημερών και η νίκη του Ισραήλ

Για δύο δεκαετίες οι συγκρούσεις μεταξύ Παλαιστινίων και των fendayeen από τη μία και του ισραηλινού στρατού και παραστρατιωτικών οργανώσεων ήταν σχεδόν η καθημερινότητα στην περιοχή. Το 1967 υπό τον φόβο επέμβασης των αραβικών κρατών της περιοχής, το Ισραήλ κάνει μία αστραπιαία επίθεση εναντίον της Αιγύπτου που είχε ούτως ή άλλως ηγετικό ρόλο στον αραβικό κόσμο και είχε υπό τον έλεγχό της την περιοχή της Λωρίδας της Γάζας.

Η επίθεση αυτή έγινε γνωστή ως Πόλεμος των 6 Ημερών. Στο τέλος του, το Ισραήλ απέκτησε τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας από την Αίγυπτο καθώς και της Δυτικής Όχθης από την Ιορδανία. Λίγο αργότερα έθεσε υπό τον πλήρη έλεγχό του την ιστορική πόλη της Ιερουσαλήμ. Αυτή η επιβολή σήμαινε την de facto κατάργηση όσων είχαν συμφωνηθεί από τον ΟΗΕ, καθώς πλέον το Ισραήλ είχε τον πλήρη έλεγχο σε όλα τα εδάφη που ανήκαν στη Βρετανία και θεωρητικά θα χωρίζονταν σε δύο κράτη.

Από το τέλος του Πολέμου μέχρι σήμερα, οι αιματηρές συγκρούσεις είναι ο κανόνας που διακόπτεται ανά περιόδους ύφεσης της έντασης. Μεσολάβησαν η εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο το 1982, η Indifada, η Συμφωνία του Όσλο που έδωσε ελπίδες επίλυσης, το Όσλο ΙΙ που αναγνώρισε στους Παλαιστίνιους αυτονομία σε Δυτική Όχθη και Λωρίδα της Γάζας αλλά όχι κρατική οντότητα. Νέα Indifada και επίσης νέα εισβολή των ισραηλινών δυνάμεων στη Δυτική Όχθη, κήρυξη πολέμου εκ μέρους του Ισραήλ εναντίον της Hezbollah, νέες συγκρούσεις καθώς και την απροειδοποίητη αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τον Donald Trump μεταξύ πολλών άλλων.

Οι σημερινές συγκρούσεις είναι ακόμα ένα αιματηρό επεισόδιο σε μία σειρά εχθροπραξιών που διαρκούν εδώ και δεκαετίες και δεν αφήνουν τα περιθώρια για αισιοδοξία. Ο μόνος τρόπος να ζήσουν ειρηνικά οι δύο λαοί είναι η προώθηση μίας δίκαιης συμφωνίας μακριά από de facto καταστάσεις και το δίκαιο του ισχυρού.