Ο Νίκος Τόδουλος κάνει την περιπέτεια να μοιάζει με όμορφο ταξίδι

Με συναρπάζουν οι άνθρωποι της περιπέτειας. Σαν παιδί που βλέπει στην τηλεόραση έναν αστροναύτη και θέλει να του μοιάσει. Και έχω συνηθίσει ως άνθρωπος και ως δημοσιογράφος να αποκαλώ περιπέτειες κάθε ανάβαση σε μια μεγάλη κορυφή, κάθε ριψοκίνδυνο κατέβασμα σε ένα μανιασμένο ποτάμι. Ο Νίκος Τόδουλος με έπεισε ότι αυτό που σε εμένα μπορεί να φαίνεται περιπέτεια, για εκείνον είναι ένα όμορφο ταξίδι.

Διαβάζοντας ότι ο Νίκος Τόδουλος εντάχθηκε στην ομάδα των αθλητών της The North Face, ήθελα να μάθω λίγα περισσότερα για εκείνον.

Ο Νίκος έχει στο βιογραφικό του project στην Ισλανδία, το υψίπεδο του Θιβέτ, το βασίλειο του Μπουτάν, τη διάσχιση της Κορσικής μέσα από το δυσκολότερο μονοπάτι της Ευρώπης GR20. Και αυτές είναι ελάχιστες από τις αποστολές του δίπλα σε ορειβατικές και trekking αποστολές στα Ιμαλάϊα, στις Άνδεις, στην Παταγονία στην Αφρική, στο Βόρνεο, στον Καύκασο, στις Βαλκανικές χώρες, στις Γαλλικές και Ελβετικές Άλπεις, στην Ανταρκτική καθώς και στις αρκτικές σκανδιναβικές χώρες με ορειβατικά σκι και χιονορακέτες. Κι αν για εσένα και εμένα αυτά είναι όνειρα μακρινά, για εκείνον είναι άλλη μια Πέμπτη στο γραφείο.

Ο όρος “ορειβάτης” μοιάζει να είναι λίγο στενός για να περιγράψει τις δικές σου ανησυχίες και αποστολές. Εσύ, τι δηλώνεις όταν σε ρωτούν;

Ίσως, αλλά εγώ ξεκίνησα στα βουνά, προέρχομαι από την ορειβατική κοινότητα και ανήκω εκεί. Όλες μου οι δραστηριότητες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το ορειβατικό στοιχείο και την επαφή με τα βουνά. Οι διασχίσεις με ορειβατικά σκι ή χιονορακέτες είναι σε ορεινα και αλπικά πεδία. Ακόμα και το ποδήλατο είναι ορεινή ποδηλασία όταν φτάνεις σε υψόμετρα 5000 μέτρων. Αρα, εγώ είμαι και θα είμαι ορειβάτης. Η ορειβασία δεν είναι απλά ένα χόμπι αλλά χαρακτηρίζει έναν ευρύτερο τρόπο ζωής. 

Συνηθίζουμε να παρομοιάζουμε τους προσωπικούς μας στόχους με “κορυφές”. Οι δικοί σου; Είναι πραγματικές κορυφές;

Για μένα η κορυφή έχει πολύ μικρή σημασία, δεν είναι αυτοσκοπός μου σε κανένα μου ταξίδι. Αν η κορυφή σου γίνει εμμονή το έχεις χάσει το παιχνίδι. Σκοπός είναι η προσπάθεια και το μαγικό ταξίδι που περιβάλει μια ανάβαση σε κάποιο βουνό ή την προσπάθεια μιας διάσχισης με σκι ή με το ποδήλατο. Πραγματικά δεν έχω σκοπό να φτάσω κάπου ή να αποδείξω κάτι. Αυτά που κάνω, θέλω να με καλύπτουν εσωτερικά είναι για μένα και μόνο. Δες το κάτι σαν εσωτερική αναζήτηση. Θέλω όταν πηγαίνω κάπου να περνάω καλά και κάθε φορά να γυρνάω έχοντας μάθει και κάτι παραπάνω. Πάντα μετά από τέτοια ταξίδια το κέρδος που έχεις αποκομίσει είναι τεράστιο.

Παταγονία, Άνδεις, Αρκτικός Κύκλος, Θιβέτ, Ανταρκτική. Πού σταματάει το ταξίδι; Ποιος είναι ο ουσιαστικός και ενδεχομένως μακρινός χρονικά στόχος;

Το ταξίδι και η εξερεύνηση δεν σταματούν ποτέ… Aυτά που θέλω να κάνω και τα project που έχω σκεφτεί μάλλον χρειάζομαι δυο ζωές ακόμα αλλά ποτέ δεν σταματάω να σκέφτομαι και για κάτι καινούργιο. Διαβάζω για διάφορους προορισμούς και σκέφτομαι πως μπορείς να τους προσεγγίσεις με έναν διαφορετικό τρόπο, έξω από την δική μας κουλτούρα. Έχω μια λίστα έτοιμη και όταν οι εκάστοτε συνθήκες είναι ώριμες ξεκινάω. Σίγουρα με μαγνητίζουν περισσότερο τα σκληρά, άγονα, αλπικά, κρύα, απομονωμένα και ερημικά τοπία όπως είναι και το επόμενο project στα Icelandic Highlands. Είχαμε επιχειρήσει και το 2010 να τα διασχίσουμε με τα πόδια αλλά καταφέραμε να καλύψουμε το 70% της διαδρομής (περίπου 320χλμ) αφού αναγκαστήκαμε λόγω των πολύ άσχημων καιρικών συνθηκών να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια στην περιοχή του Nyiladur στην οποία εγκλωβιστήκαμε για 4 ημέρες από μια αρκτική θύελλα μετά από 25 μέρες συνεχής προσπάθειας και χρειάστηκε να καλέσουμε τη διάσωση. Παρόλο που δεν τα καταφέραμε τότε, παραμένει η αγαπημένη μου αποστολή, βέβαια μετά την ονειρική αποστολή στην Ανταρκτική τον Μάρτιο του 2013.

Μοιάζει σαν να γυρνάς μια υδρόγειο και να επιλέγεις απλά τον επόμενο προορισμό, την επόμενη πίστα. Πώς διαλέγεις τα μέρη που κάνεις τις αποστολές;

Το έκανα μικρός αυτό. Αλλά επειδή ως γνωστόν τα 7/10 της γης είναι θάλασσα, έπεφτα σχεδόν πάντα στο νερό. Και δεν με λες ακριβώς θαλάσσιο τύπο, ούτε λάτρη του υγρού στοιχείου, έτσι το εγκατέλειψα. Εγώ πιστεύω ότι όλα τα όμορφα ταξίδια, τα όνειρα και οι εξερευνήσεις ξεκινάνε στο μυαλό μας, και δεν είναι απαραίτητο να τα εκδηλώνεις με τον τρόπο που κάνω εγώ.

Το ταξίδι ή προορισμός ή μια κορυφή είναι κάτι το σχετικό. Υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο με πολλά προβλήματα που δεν μπορούν να συμμετέχουν σε τέτοιες δραστηριότητες αλλά παρόλα αυτά φτιάχνουν και δημιουργούν τις δικές τους ιστορίες, τα δικά τους ταξίδια ανακαλύπτοντας άλλους τρόπους έκφρασης. Δεν μπορείς να περιορίζεις την ευρύτερη έννοια της «περιπέτειας» σε ένα ταξίδι ή μια αποστολή. Για άλλους περιπέτεια είναι να βλέπεις την δύση του ηλίου ή απλά να κλείνεις τα μάτια και να σκέφτεσαι έναν προορισμό. Η δημιουργία μιας ζωγραφιάς ή μια βόλτα ξεχωριστή, για πολλούς είναι η δική τους ιστορία.

Υπάρχει κάποιο μέρος που να φοβάσαι; Μία αποστολή για την οποία να μην νιώθεις έτοιμος αλλά έχεις στο βάθος του μυαλού σου σαν απωθημένο;

Όχι, ότι έχω σχεδιάσει στο μυαλό μου, έχω την εμπειρία, την φυσική αντοχή και τεχνικές ικανότητες να το πραγματοποιήσω δεδομένων των εκάστοτε καιρικών συνθηκών ή άλλων απρόβλεπτων παραγόντων. Σίγουρα δεν μπορώ να κάνω τα πάντα και γι’ αυτό βάζω τα δικά μου όρια. Πάντα σε μια δύσκολη αποστολή υπάρχει ο φόβος αλλά δεν είναι το κυρίαρχο συναίσθημα. Έχω πάντα ένταση και άγχος όταν ξεκινάω κάτι, ιδίως όταν είμαι μόνος μου. Όμως πρέπει να δουλέψεις με τον εαυτό σου για να βρεις την ισορροπία χρησιμοποιώντας εποικοδομητικά την ένταση και το άγχος, μετατρέποντας τα σε εγρήγορση έτσι ώστε να είσαι διπλά προσεκτικός γιατί όλα τα μέρη είναι επικίνδυνα και αφιλόξενα και εύκολα μπορείς να μπλέξεις άσχημα.

Ποδήλατο ή πόδια; Τι σε κάνει πιο χαρούμενο αυτόν τον καιρό;

Με κάνει χαρούμενο το ταξίδι, ο προορισμός. οι εικόνες και μόνο αυτό. Είτε με ποδήλατο είτε με τα πόδια ή με τα σκι είναι το ίδιο ακριβώς για μένα. Όλα είναι προέκταση του εαυτού μου, ένα μέσο για τον τελικό προορισμό.

Ποιο είναι το κίνητρο ενός ανθρώπου που τα βάζει με τα ανθρώπινα όρια, που προκαλεί τη φύση; Ποιο είναι το δικό σου καύσιμο που σε κάνει να συνεχίζεις τις αποστολές;

Την φύση πότε δεν την προκαλείς. Πρέπει να την σέβεσαι και την αντιμετωπίζεις σαν σύνολο. Η φύση σου θέτει τα όρια και το μέχρι πού μπορείς να φτάσεις. Πολλές φορές χρειάζεται περισσότερη δύναμη να εγκαταλείψεις κάτι παρά να συνεχίσεις. Πάντα από ένα ταξίδι όπου και να είναι αυτό, σε όποια γωνιά της γης, γυρίζεις πλουσιότερος. Κάθε ταξίδι σου δίνει το απόλυτο αίσθημα της ελευθερίας που στην Ελλάδα με τον τρόπο ζωής που μας επιβάλουν μας περιορίζουν σε λέξεις όπως χρήματα, καριέρα. Μας αιχμαλωτίζουν μέσα σε ένα χρυσό κλουβί και στο τέλος νομίζεις ότι είσαι ευτυχισμένος. αλλά ποτέ δεν είσαι πραγματικά γιατί συνεχώς αυτά που έχεις δεν σου φτάνουν.

Εσύ αποφασίζεις τι εικόνες θα συγκρατήσεις ή όχι, τι θα μάθεις ή τι θα απορρίψεις και τι θα κερδίσεις μέσα από αυτό. Μέσα από το ταξίδι μπορείς να εξερευνήσεις τα σωματικά σου και πνευματικά σου όρια. Για μένα το μεγαλύτερο αγαθό στην σημερινή μας ζωή είναι ο χρόνος που μπορεί ο καθένας να αφιερώσει στον εαυτό του.

Φοβήθηκες ποτέ για τη ζωή σου;

Έχω φοβηθεί 3-4 φορές σε διάφορα μέρη, στην Ελλάδα, στις Άλπεις, στο Μπουτάν. Μια φορά στην Γροιλανδία όπου συναντήσαμε μια πολική αρκούδα. Άσχημο συναίσθημα. Δύσκολη κατάσταση.

Μιλώντας πριν δύο μήνες με τον James Castrission, έναν άνθρωπο που έφτασε με τα σκι του μέχρι τον Νότιο Πόλο, τον ρώτησα αν νιώθει ο ίδιος τόσο παλαβός όσο μπορεί να φαίνεται σε έναν εξωτερικό παρατηρητή. Το ίδιο οφείλω να ρωτήσω και εσένα διαβάζοντας για την αποστολή του Μαρτίου στην Ισλανδία.

Προφανώς και στην Ελλάδα όλους εμάς που ασχολούμαστε με αυτές τις δραστηριότητες μας χαρακτηρίζουν γραφικούς και τρελούς. Πολλές φορές έχω ακούσει να μου λένε “έλα ρε που τρέχεις τώρα, άντε σε καμιά παραλία να αράξεις“. Εμένα προσωπικά η ενασχόληση με την φύση μου φαίνεται φυσιολογική και όλα αυτά που καθημερινά βιώνουμε παλαβά. Σίγουρα θα έλεγα ότι είμαι ιδιαίτερος χαρακτήρας. Στο γυμνάσιο είχα διαβάσει το παρακάτω και με εντυπωσίασε και το έχω στο μυαλό μου ακόμη και σήμερα.

Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία της προσωπικότητας που θα κάνουν έναν άνθρωπο της περιπέτειας να φτάσει τους στόχους του; Να παραμείνει υγιής; Να μην τον καταβάλει η φύση;

Είναι απλά θέμα θέλησης, χαρακτήρα, υπομονής και επιμονής σε συνδυασμό με κάποιας καλής φυσικής κατάστασης (που είναι πολύ εύκολο να την αποκτήσει κανείς). Ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να το κάνει αν αποφασίσει να σηκωθεί από τον καναπέ. Πραγματικά θαυμάζω πάρα πολλούς ανθρώπους μεγάλης ηλικίας που συνεχίσουν ακόμα να μην φοβούνται να εξερευνήσουν καινούργια πράγματα ακόμα και ανθρώπους με ειδικές ανάγκες που δοκιμάζουν τον εαυτό τους στα όρια.

Το «δεν με ενδιαφέρει», «το βρίσκω ανώφελο» και «δεν μου αρέσει» τα δέχομαι σαν επιχειρήματα. Ο μεγάλος ορειβάτης Reinhold Messner είχε πει ότι η ορειβασία και οι δραστηριότητες υπεραντοχής βασίζονται κατά 80% στον πνευματικό και ψυχολογικό παράγοντα  και μόνο 20% στον παράγοντα της φυσικής κατάστασης. Αν λυγίσει το μυαλό σου το σώμα σου δεν μπορεί να σε ακολουθήσει σε τίποτα.

Κάθε άνθρωπος της περιπέτειας έχει τις δικές του σκέψεις που τον ηρεμούν. Τις δικές του εικόνες που φέρνουν ηρεμία στο μυαλό και την ψυχή όταν αυτό είναι απαραίτητο. Ποιες είναι αυτές οι εικόνες για εσένα;

Καταρχήν δεν είμαι άνθρωπος της περιπέτειας. Όπως αναφέρει ο μεγάλος Νορβηγός εξερευνητής των Πόλων Αmunsden στο ημερολόγιο του: «Περιπέτεια είναι το αποτέλεσμα του κακού προγραμματισμού, της ελλιπής προετοιμασίας και του λάθος εξοπλισμού». Εγώ ποτέ δεν ήμουν περιπετειώδης τύπος. Θέλω να βλέπω το κάθε project σαν ένα όμορφο ταξίδι, σαν μια νέα δοκιμασία και όχι σαν περιπέτεια. σκέφτομαι πάντα άσχετα πράγματα για να απασχολώ το μυαλό μου από στίχους τραγουδιών, μέχρι διαφημίσεις στην τηλεόραση. Πολλές φορές όμως δεν σκέφτεσαι τα επουσιώδη, πρέπει να είσαι συγκεντρωμένος στο επόμενο βήμα. Πολλές φορές τα επόμενα 20 μέτρα είναι πολύ πιο σημαντικά από τα επόμενα 20 χρόνια.

Υπάρχει πολύς κόσμος στην Ελλάδα που ασχολείται ερασιτεχνικά με την ορειβασία και με το mountain. Υπάρχει περιθώριο σχολών; Ουσιαστικής εκπαίδευσης πέρα από τις διάφορες ομάδες που υπάρχουν;

Βεβαίως και υπάρχουν. Υπάρχουν πάρα πολλοί ορειβατικοί σύλλογοι μέλη της ΕΟΟΑ (Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας και Αναρρίχησης) που διοργανώνουν εκδρομές τα ΣΚ, από εύκολες πεζοπορικές μέχρι δύσκολες ορειβατικές. Αυτοί οι σύλλογοι κάθε χρόνο διοργανώνουν σχολές ορειβασίας και αναρρίχησης έτσι ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να προσεγγίσει με ασφάλεια τις ορεινές δραστηριότητες. Σε όλες τις σχολές της Ομοσπονδίας γίνεται πολύ σοβαρή δουλειά σε όλα τα επίπεδα με άριστους εκπαιδευτές. 

Πολλοί βλέπουν την φύση ως διέξοδο. Ως έναν τρόπο να ξεσκάσουν από την καθημερινότητα. Είναι σωστός αυτός ο τρόπος προσέγγισης; Δεν απαιτείται συνέπεια και συνεχής προπόνηση για να μπορεί κάποιος να “τα βάζει” με τη φύση και τα όριά του;

Αυτό είναι αλήθεια. Τα τελευταία χρόνια πολύς κόσμος έχει στραφεί σε δραστηριότητες σχετικά με την φύση. Δεν απαιτείται τίποτα άλλο από έναν απλό και πάντα με μέτρο υγιεινό τρόπο ζωής και αλλαγή νοοτροπίας. Δίχως αμφιβολία όσο ανεβαίνει το επίπεδο και η δυσκολία των εγχειρημάτων δεν αρκεί μόνο αυτό. Πρέπει να γίνει τρόπος ζωής η προπόνηση, η καλή διατροφή και ο σωστός ύπνος που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει μεγάλη πειθαρχία και συνέπεια.

Ακούω πολύ συχνά από ορειβάτες, από ανθρώπους της περιπέτειας και της εξερεύνησης ότι όσο περνούν τα χρόνια, είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης πόρων μέσα από χορηγούς. Άλλοι δημιουργούν ντοκιμαντέρ, άλλοι γράφουν ημερολόγια. Εσείς; Πώς καταφέρνετε να χρηματοδοτείτε τις αποστολές σας; Να μπορείτε να αφοσιώνεστε σε αυτό που αγαπάτε;

Έτσι είναι δυστυχώς. Τα project και οι αποστολές έχουν μεγάλο κόστος, και σε όσο και πιο απομονωμένες περιοχές το κόστος ανεβαίνει γεωμετρικά. Δεν μπορεί κάποιος εύκολα να το κατανοήσει αυτό γιατί η πρώτη σκέψη είναι «Σιγά πόσο να κοστίζει, με τα πόδια πηγαίνετε, σε αντίσκηνα μένετε και μαζί σας έχετε τρόφιμα» αλλά δεν είναι έτσι. Τα μεταφορικά, και δεν εννοώ τα εισιτήρια, είναι τρελά ποσά, τα στρατιωτικά ελικόπτερα, τα ναυλωμένα ειδικά ελικόπτερα πολύ ακριβά. Υπολόγισε και ένα κόστος διάσωσης. Υπάρχει ένας συνεχής αγώνας προσπαθώντας να εξασφαλίσουμε πόρους από χορηγούς για τις αποστολές και όσο περνάει ο καιρός γίνεται όλο και πιο δύσκολο.

Βέβαια είναι και το αντικείμενο που δεν έχει ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά. Η γνώμη μου είναι, επειδή η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι έξω από αυτή την κουλτούρα έτσι και η πλειοψηφία των ανθρώπων που χειρίζονται τα τμήματα χορηγιών/διαφημίσεων/marketing δεν μπορούν να το κατανοήσουν και δεν ξέρουν τον τρόπο πως να το εκμεταλλευτούν διαφημιστικά. Η χρηματοδότηση των δικών μου αποστολών γίνεται από χορηγούς αποκλειστικά. Στην δική μου προσπάθεια έχω ως συνοδοιπόρο, την κορυφαία εταιρεία ρούχων και εξοπλισμού για την ύπαιθρο, The North Face, που μου παρέχει τον απαραίτητο και πάνω από όλα ασφαλέστερο εξοπλισμό που έχω ανάγκη στις αποστολές μου. Αρθρογραφώ επίσης και φωτογραφίζω αλλά αυτά είναι πιο πολύ από δική μου ανάγκη και ενδιαφέρον παρά οικονομική.