Επιτέλους, η μόδα αποδομεί τη συμβατική ομορφιά

Αυτή η κοινωνία κινείται ακόμα, παρά τις έντονες προσπάθειές μας για το αντίθετο, με διακρίσεις πραγμάτων που θεωρούνται ‘σοβαρά’ και άλλων που θεωρούνται ‘ευτελή’ και ασήμαντα. Σε αυτή την κλίμακα, η μόδα έχοντας συνδεθεί με τα ‘γυναικεία ενδιαφέροντα’ και αυτό την έχει καταστήσει κάτι ασήμαντο, χαζό και ανάξιο λόγου. Σίγουρα λιγότερο σημαντικό από το αντρικό ποδόσφαιρο ή τα αυτοκίνητα. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι μιλώντας για τη μόδα, μιλάμε για κάτι απίστευτα σημαντικό.

Βλέπετε, η επικοινωνία δεν είναι μόνο γλωσσική. Όπως έχουν πει και άλλοι πριν από εμένα, η μόδα είναι ένα κομμάτι της. Ο τρόπος που επιλέγεις να παρουσιάζεις τον εαυτό σου είναι ένας πρώτος μη λεκτικός τρόπος να επικοινωνείς. Με λίγα λόγια, αυτά που φοράς είναι σαν να μιλούν για σένα χωρίς να χρειαστεί καν να ανοίξεις το στόμα σου. Φορώντας ένα hoodie δηλώνεις ότι είσαι λίγο πιο αλητάκος, φορώντας ένα κουστούμι γίνεσαι πιο συμβατικός, μια μπλούζα με μέταλ μπάντα δείχνει ότι η μουσική για σένα είναι βασικός παράγοντας του τι είσαι.

Eκτός από αυτό όμως, η μόδα στη φάση της έντονης εμπορευματοποίησής της υπήρξε για πολλές δεκαετίες ένας χώρος που απέκλειε ανθρώπους με βάση τον τρόπο που αυτοί επιθυμούσαν να επικοινωνήσουν τον εαυτό τους. Νομίζω δεν χρειάζεται να πούμε καν για την εμμονή σε ανθρώπινα σώματα που είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρηθούν από ανθρώπους των οποίων η δουλειά τους δεν είναι αυτή: το να διατηρούν δηλαδή τέτοια σώματα. Τα τέλεια και πανέμορφα μοντέλα που βλέπουμε στις διαφημίσεις γίνονται όχι μόνο αντικείμενα θαυμασμού. Γίνονται και πρότυπα ομορφιάς που πρέπει να ακολουθήσουμε. Αν δεν το κάνουμε, νιώθουμε ότι υστερούμε, χάνουμε ένα εισιτήριο. Εξάλλου δεν είναι λίγες οι έρευνες όπου συντριπτικά ποσοστά νέων ανθρώπων τονίζουν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι με τουλάχιστον ένα μέρος του σώματός τους.

Έτσι, λόγω ακριβώς αυτών των δύο ρόλων της (αυτού της επικοινωνίας και μαζί αυτού που θέτει τα πρότυπα ομορφιάς), η μόδα επί δεκαετίες στιγμάτιζε, όριζε τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου να χωράει στο περιβάλλον του. Δεν εννοώ προφανώς ότι μαζεύονταν οι μεγάλοι σχεδιαστές και φωτογράφοι, για να συνωμοτήσουν εις βάρος όσων δεν ταίριαζαν στα πρότυπά τους γελώντας σατανικά, ενώ ένας κεραυνός έλουζε τα πρόσωπά τους. Ακόμα και αν πολλοί έχουν πειστεί ότι ο κόσμος λειτουργεί έτσι, ε, δεν λειτουργεί όσο και αν η υπεραπλούστευση φαίνεται πολύ γοητευτική. Ίδιως αν βαριέσαι να μπλέκεις σε θεωρητικές κουβέντες.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, βλέπουμε ότι -σε όλο αυτό το liberal πεδίο των δικαιωμάτων- η μόδα έχει κάνει μια μικρή μεν αλλά σημαντική μετατόπιση. Έχει ανοιχτεί πια ως προς τα πρότυπα που θέτει. Aς πάρουμε για παράδειγμα την Καναδή Winnie Harlow ένα από τα μεγαλύτερα μοντέλα που θα βρει κανείς στον σύγχρονο χώρο της μόδας, μια γυναίκα που αποτελεί τη βιτρίνα μεγάλων οίκων μόδας, πριν από λίγα χρόνια δέχονταν bullying ακριβώς λόγω της εμφάνισής της, καθώς έπασχε από τη γνωστή αυτοάνοση ασθένεια, τη λεύκη, η οποία της είχε προκαλέσει αποχρωματισμό τμημάτων του δέρματός της ακόμα και στο πρόσωπο.

Πλάι σε αυτή υπάρχει η Mirian Njoh και ο Shaun Ross που πάσχουν από αλμπινισμό, ο Souffrant Ralph που έχει φακίδες στο πρόσωπο και το στέρνο. H Gabi Gragg έχει ένα από τα γνωστότερα instagram εκεί έξω και ακολουθεί αυτόν τον κανόνα του plus-size μοντέλου, κανόνα που ακολουθεί και η πασίγνωστη Candice Huffine, η Ashley Graham και η Maruita Pring. Πρόσφατα είχαμε μια έκθεση φωτογραφίας στο Λονδίνο, όπου ο διάσημος φωτογράφος Brock Elbank φωτογράφισε ανθρώπους με την εκ γενετής πολύ σοβαρή δερματική πάθηση congenital melanocytic nevi.

Ακόμα και σε πιο καθημερινό επίπεδο, κάθε φορά που μπαίνεις σε ένα σάιτ, για να κάνεις τις αγορές σου, δεν θα δεις πια καλογυμνασμένα αντρικά και γυναικεία σώματα με κατάλευκα δόντια και μια τελείως συμβατική ομορφιά. Ίσα-ίσα αυτή η εμμονή μπορεί να αποτελέσει και ανασταλτικό παράγοντα στις αγορές σου, να σου βγάλει μια basic και ξεπερασμένη αισθητική. Πλέον θα δεις -ιδιαίτερα στα site που απευθύνονται σε νεότερους ανθρώπους- όμορφα μοντέλα με φακίδες, με αφάνες, πολύ αδύνατα ή με περισσότερα κιλά, ίσως και να δεις κάποια λίγο πιο στραβά δόντια στο χαμόγελο, πιο έντονα φρύδια.

Το γεγονός βέβαια ότι ο χώρος της μόδας και οι μεγάλοι σχεδιαστές έχουν αρχίσει να ανοίγουν πολύ τα όρια τα πραγμάτων που θεωρούν οι ίδιοι ‘όμορφα’ και που τελικά τα παρουσιάζουν ως τέτοια δεν σημαίνει ότι τα πάντα έχουν λυθεί. Ταυτόχρονα όμως δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε ότι αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα, προκειμένου να εξοικειωθούμε με τα παραπάνω κιλά ή με την εικόνα της δερματικής πάθησης. Eξάλλου, αυτό το αγχωτικό ‘σήμερα είμαι όμορφος;’ έχει πάντα μια συνέχεια που εννοείται ‘σε σχέση με ποιον;’.

Αυτό που πρέπει όλοι να καταλάβουμε είναι ότι τα πρότυπα ομορφιάς δεν είναι εκεί μπηγμένα από κάποια επουράνια παρουσία ως απόλυτος οδηγός που αφορά του πάντες και τα πάντα. Τα πρότυπα ομορφιάς φτιάχνονται από τις κοινωνίες. Πολλές φορές μάλιστα η ακολουθία τους αποτελεί μια ένδειξη του τρόπου που οι κυρίαρχοι λόγοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Όταν ο ποιητής John Keats (πέθανε το 1821) έγραφε για μια κοπέλα με κάτασπρο δέρμα και πολύ έντονες καμπύλες σίγουρα δεν αναφερόταν σε ένα πρότυπο ομορφιάς όπως αυτό που υπηρετούσαν η Brigitte Bardot, η Claudia Cardinale, η Cindy Crawford ή αργότερα η Pamela Anderson ή τώρα η Gigi Hadid.

Ίσως είναι καιρός σε έναν τόσο πολυδιασπασμένο μεταμοντέρνο πολιτισμό, όπως είναι αυτός μέσα στον οποίο ζούμε, να είμαστε εμείς η κοινωνία που μετά από αιώνες θα φτιάξει πολλά και διαφορετικά πρότυπα ομορφιάς αντί του ενός και κυριαρχικού. Πόσο καλύτερο θα ήταν αυτό για όλους μας; Ή τελός πάντων για όσους δεν έχουμε το συμφέρον για το αντίθετο.

(Φωτογραφίες: ΑP Photos)