Τι είναι ένα complication Big Date και γιατί το βρίσκουμε μόνο σε πολυτελή ρολόγια
Σε ό,τι έχει να κάνει με τα ρολόγια, η μεγάλη ημερομηνία τρώει τη μικρή.
- 14 ΟΚΤ 2021
Με την ώρα να βρίσκεται παντού με μια ματιά -στην οθόνη του κινητού, του υπολογιστή, στην τηλεόραση, στο καντράν του αυτοκινήτου- ένας άντρας φορά το ρολόι περισσότερο σαν κόσμημα. Βασικά, ένα καλό ρολόι είναι το μόνο κόσμημα που τού επιτρέπεται, αν θέλετε τη γνώμη μου (άντε κι ένα ωραίο σετ μανικετόκουμπα για εμφανίσεις με κοστούμι), αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Πίσω στην ώρα, όμως, και στη μια ματιά που χρειάζεται για να τη δούμε ανά πάσα στιγμή. Με την ημερομηνία τι γίνεται; Υπάρχει κι αυτή σε όλα τα προαναφερθέντα σημεία, σύμφωνοι, αλλά ποτέ δεν είναι τόσο προφανής όσο η ώρα. Θα μου πείτε: «μα το ίδιο ισχύει και για τα ρολόγια, κι εκεί είναι πολύ δύσκολο να διαβαστεί με την πρώτη ματιά».
Κάποια μοντέλα δίνουν λύση σ΄ αυτό το πρόβλημα με τον κλασικό «μεγεθυντικό φακό» στο κρύσταλλο, ακριβώς πάνω απ’ το παράθυρο της ημερομηνίας -τ ο Rolex Submariner είναι η πιο κλασική αναφορά. Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα, όπου η ημερομηνία δεν είναι ένα συμπληρωματικό στοιχείο, αλλά αρχίζει πια να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ναι, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για το complication Big Date.
Από τη μία δίνει το πρακτικό αποτέλεσμα της πιο εύκολης ανάγνωσης της ημερομηνίας. Από την άλλη θα ήταν βέβηλο να το αναφέρουμε μόνο και μόνο γι’ αυτό. Η Μεγάλη Ημερομηνία ξεκίνησε το ταξίδι της για να καλύψει την ανάγκη της πιο εύκολης ανάγνωσης. Αλλά είναι «μεγάλη» και για έναν ακόμη λόγο: Γιατί στο complication της η υψηλή ωρολογοποιία βρήκε ένα από τα πιο υπέροχα φετίχ της.
Πριν 90 χρόνια: Το ξεκίνημα του Big Date
Τυπικό Big Date με δύο παράθυρα, τόσο μεγάλα, που τα ψηφία της ημερομηνίας σχεδόν ανταγωνίζονται τις ενδείξεις της ώρα. Από πίσω τους κρύβονται δύο παράλληλοι δίσκοι. Τέλεια τοποθετημένη πάντως από την Cartier, η Μεγάλη Ημερομηνία πάνω από το 6 ισορροπεί τη συνολική αισθητική ενός από τα πιο δημοφιλή, unisex μοντέλα της.
Τι είναι κατ’ αρχάς η «Μεγάλη Ημερομηνία» σε ένα ρολόι; Αντί για ένα μικρό παράθυρο που εμφανίζει ένα από τα 31 νούμερα που είναι τυπωμένα ή ζωγραφισμένα στον δίσκο που κρύβεται από πίσω της, ένα complication Big Date προσφέρει δύο παράθυρα, ίσου ή και μεγαλύτερου μεγέθους από το κλασικό 1 ως 31 των περισσότερων ρολογιων. Το αριστερό παράθυρο δείχνει τους αριθμούς 0 (ή, συνήθως, κενό) ως 3 και το δεξί από 0 ως 9.
Παράλληλοι δίσκοι, with a twist. Τα οκτώ ψηφία του αριστερά δίσκου δεν έρχονται με την τυπική σειρά 0,1,2,3,0,1,2,3 αλλά με μια αλληλουχία που εξυπηρετεί ένα πιο πολύπλοκο μηχανισμό, που επιτρέπει δύο ακόμη υποκαντράν, ένα για τη μέρα της εβδομάδας και ένα για το μήνα.
Η πρώτη εταιρεία που λάνσαρε τη μεγάλη ημερομηνία ήταν η Helvetia το 1932. Τα ρολόγια τότε είχαν πολύ μικρότερα καντράν από τα σημερινά και αριθμοί όπως το 23 ήταν απλά αδύνατον να αναγνωστούν στα μικροσκοπικά παραθυράκια της ημερομηνίας που διέθεταν εκείνα τα μοντέλα. Το Helvetia του ’3, χρησιμοποιώντας δύο παράλληλους δίσκους ίδιου μεγέθους, απλά άλλαζε ημερομηνία κάθε μέρα χωρίς να σταματάει πουθενά. Μπορούσε να φτάσει ως το 39, αφού το 3 και το 9 να είναι τα μεγαλύτερα νούμερα του κάθε κυλίνδρου. Ο χρήστης του ρολογιού έπρεπε μόνος του να την προχωρήσει μπροστά στην αρχή του κάθε μήνα, για να πάει στο 01.
Παρά τα προβλήματα εκείνου του πρώτου complication, η αγορά το υιοθέτησε με ενθουσιασμό και οι παράλληλοι δίσκοι είναι η πιο δημοφιλής μέθοδος για Μεγάλη Ημερομηνία ακόμη και σήμερα. Η ίδια η Helvetia μετά από λίγα χρόνια πρόσθεσε στο μηχανισμό της μια λειτουργία διόρθωσης, ώστε με ένα απλό πάτημα της κορώνας, η ημερομηνία να πηγαίνει στο 01.
Πάμε στο σήμερα: Ο μηχανισμός ETA 2892-A2, για παράδειγμα, που χρησιμοποιείται από τις περισσότερες εταιρείες σε Big Date ρολόγια είναι απόγονος εκείνου του Helvetia. Κάθε δέκα μέρες ένα ελατήριο από το δεξί δίσκο, γυρίζει τον αριστερό, ενώ ο δίσκος των ωρών που κάνει μια περιστροφή κάθε 12 ώρες, είναι αυτός που γυρίζει τον δεξί δίσκο της ημερομηνίας σε κάθε δεύτερη δική του περιστροφή. Στον αριστερό δίσκο, οι αριθμοί 0 ως 3 επαναλαμβάνονται για να γεμίσουν τις θέσεις που εμφανίζονται στο παράθυρο. Συνολικά υπάρχουν 8 εκτυπωμένα ψηφία, δύο φορές από το 0 ως 3 δηλαδή, ενώ στον δεξιό υπάρχουν 9 (από το 0 ως το 9).
Κάτι σε πιο πολύπλοκο έχετε;
Ο μηχανισμός L121.3 της A. Lange & Söhne χρησιμοποιεί επικαλυπτόμενους δίσκους (ο μικρός πάνω από τον μεγάλο).
Όλα αυτά τα χρόνια, βέβαια, η ωρολογοποιία εξελίχθηκε σημαντικά και σήμερα υπάρχουν ρολόγια που ασχολούνται περισσότερο με την ημερομηνία παρά με την ώρα. Οι δίσκοι της Μεγάλης Ημερομηνίας, κινούν με τη σειρά τους άλλους δίσκους που δείχνουν τη μέρα, το μήνα, ακόμη και το χρόνο. Το complication του Διηνεκούς Ημερολογίου υπάρχει στα πιο ακριβά και σπάνια ρολόγια, αφού η κατασκευή του είναι εξαιρετικά πολύπλοκη – ειδικά όταν διαβάζει τα δίσεκτα έτη. Πού να δεις τι γίνεται όταν συνδυάζεται και με μηχανικό ξυπνητήρι.
Εκτός από τους παράλληλους δίσκους, η Μεγάλη Ημερομηνία μπορεί να αποτυπωθεί και με επικαλυπτόμενους δίσκους. Πάνω από τον δίσκο του 0 ως 9 υπάρχει ένας μικρότερος που έχει μόνο τα τέσσερα ψηφία 0 ή κενό, 1, 2 και 3. Ένας ακόμη πιο εντυπωσιακός τρόπος παρουσίασης Big Date είναι ο μικρός δίσκος να αποτελεί το εσωτερικό του μεγαλύτερου. Ένα υπέροχο παράδειγμα μας δίνει το ανοικτό καντράν του Zenith Chronomaster El Primero Full Open.
Ένας μικρός δίσκος μέσα σε ένα μεγαλύτερο για το Chronomaster El Primero Full Open της Zenith. Το καλύτερο όμως είναι ότι το καντράν είναι skeleton και μας επιτρέπει να δούμε πώς λειτουργεί όλο αυτό το θαύμα.
Τέλος, η πιο ευρηματική μέθοδος που βρήκαν οι ωρολογοποιοί έρχεται από τον οίκο H. Moser που χρησιμοποιεί δύο δίσκους, ίδιου μεγέθους, τον έναν πάνω από τον άλλον. Ο επάνω έχει τυπωμένους τους αριθμούς από το 1 ως το 15 και μεταξύ τους ένα κενό, όπου εμφανίζεται η ένδειξη του κάτω κύκλου, που φιλοξενεί τους αριθμούς 16 ως 31. Όταν κάνει τον δεκαπενθήμερο κύκλο του ο πάνω δίσκος, σταματά να γυρίζει και ενεργοποιεί τον κάτω κύκλο, που ξεκινά από το 16, τερματίζει στο 31 και με τη σειρά του ενεργοποιεί και πάλι τoν πάνω κύκλο. Πανέξυπνο!
O μηχανισμός HMC 100 της H. Moser στοιβάζει δύο δίσκους, τον ένα πάνω στον άλλο, με τον επάνω να έχει ένα κενό για να φαίνεται ο κάτω, όταν έρθει η ώρα του -ή μάλλον η μέρα του.
Από τα παραπάνω παραδείγματα και έχοντας ως δεδομένη την αυτόματη διόρθωση στο τέλος του μήνα, μπορείς να καταλάβεις γιατί το complication της Μεγάλης Ημερομηνίας είναι τόσο πολύπλοκο και άρα δεν το βρίσκεις εύκολα σε κάποιο οικονομικό ρολόι. Και χαζεύοντας τις φωτογραφίες που συνόδευσαν το παρόν κείμενο, συνειδητοποιείς τι αριστουργήματα μπορούν να κατασκευάσουν οι πιο σπουδαίοι από τους ωρολογοποιούς, όταν λαμβάνουν τις κατάλληλες προκλήσεις.
Το Big Date είναι μια από τις πιο χρηστικές λειτουργίες των ρολογιών, αφού σου δείχνει -επιτέλους- την ημερομηνία αρκετά μεγάλη για να μπορείς να τη διαβάσεις με την πρώτη ματιά, ενώ την ίδια ώρα είναι κι ένα αντικείμενο μελέτης για τους φετιχιστές των ρολογιών, αφού κάτι που μοιάζει τόσο απλό, είναι τελικά τόσο πολύπλοκο.
