To μεγάλο debate για το παράθυρο της ημερομηνίας στα ρολόγια

Ένα παράθυρο σε ένα καντράν παραμένει ένα παράθυρο -ένα ξένο σώμα που είναι πολύ δύσκολο να ενσωματωθεί τόσο απόλυτα ώστε το σύνολο να είναι αισθητικά άψογο. Το παράθυρο της ημερομηνίας έχει τους φανατικούς του εχθρούς, έχει όμως και τους φανατικούς του φίλους. Και συνοδεύεται από μια σειρά ερωτήματα που η κάθε πλευρά προσπαθεί να απαντήσει με το δικό της τρόπο, σε ένα debate που μοιάζει πως θα διαρκεί για πάντα.

Μια σύντομη ιστορία του παραθύρου της ημερομηνίας

Το Rolex Datejust έγινε, το 1945, το πρώτο ρολόι χειρός με παράθυρο ημερομηνίας.

Ας γράψουμε πρώτα με λίγα λόγια την ιστορία του: Τα ρολόγια χειρός αγνοούσαν την ημερομηνία στην αρχή. Παρ’ ότι υπήρχαν ρολόγια τσέπης με ενδείξεις ημερομηνίας, στα ρολόγια χειρός από τη μία η πολυπλοκότητα του μηχανισμού και από την άλλη το μικροσκοπικό τους μέγεθος στα πρώτα τους χρόνια έκαναν το παράθυρο ημερομηνίας μια πολύ δύσκολη επιχείρηση. Το 1945 η Rolex έκανε το μεγάλο βήμα, παρουσιάζοντας το Datejust, με τον πρωτοποριακό για την εποχή του μηχανισμό 740.

Επέλεξε για τη θέση του παραθύρου της ημερομηνίας το 3, με τη λογική ότι ο περισσότερος κόσμος φορούσε το ρολόι του στο αριστερό χέρι και άρα με ένα μικρό τράβηγμα της μανσέτας του πουκαμίσου θα μπορούσε εύκολα να δει την ένδειξη δίπλα στην κορώνα, χωρίς καν να χρειαστεί να αποκαλύψει ολόκληρο το ρολόι. Ένας πρόσθετος λόγος για την επιλογή του 3 είναι και ότι η κορώνα που ρυθμίζει την ημερομηνία βρίσκεται ακριβώς δίπλα, άρα το σχετικό κομμάτι του μηχανισμού μπορούσε να είναι πιο μικρό και πιο εύκολα προσβάσιμο από το αν το παράθυρο έμπαινε σε άλλη θέση. Κάπως έτσι, το 3 θεωρείται η «κλασική» θέση της ημερομηνίας.

Το πρόβλημα όμως του μεγέθους δεν είχε λυθεί. Είτε θα έπρεπε να είναι πολύ μεγάλο -και άρα να χαλάει την αισθητική του καντράν- είτε πολύ μικρό και ως εκ τούτου πολύ δύσκολο να διαβαστεί η ένδειξη. Το 1953 ήταν και πάλι η Rolex που έδωσε τη λύση, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά το «μεγεθυντικό φακό» στο κρύσταλλο του ρολογιού, ακριβώς πάνω από το παράθυρο της ημερομηνίας.

H Rolex ήταν η πρώτη ωρολογοποιία που πρόσθεσε «μεγεθυντικό φακό» στο κρύσταλλο, πάνω από την ένδειξη της ημερομηνίας για την κάνει πιο ευανάγνωστη.

Οι σχεδιαστές των ρολογιών, όμως, δεν ήταν πολύ ικανοποιημένοι με την τοποθέτηση της ημερομηνίας στο 3, αφού ανάγκαζε το ρολόι να «γέρνει» προς τα δεξιά. Πολλές εταιρείες άρχισαν να πειραματίζονται με το 6, μια θέση που προσφέρει μεγαλύτερη ισορροπία. Όταν παρουσιάστηκαν οι πρώτοι χρονογράφοι, με τα υποκαντράν – μετρητές του, η εξίσωση έγινε ακόμη πιο δύσκολη. Έτσι η ημερομηνία άρχισε να βρίσκει νέες θέσεις.

To 6 είναι μια πιο ισορροπημένη θέση για την ημερομηνία, όπως στο TAG Heuer Aquaracer GMT, που διαθέτει και μεγεθυντικό φακό.

Πολύ συχνά, στους χρονογράφους, τη συναντάμε ανάμεσα στο 4 και στο 5, σε μια πλάγια στάση, να «χώνεται» στον ελάχιστο χώρο που επιτρέπουν τα δύο υποκαντράν του 3 και του 6. Οι εχθροί της ημερομηνίας στα ρολόγια έχουν για σοβαρότερό τους επιχείρημα ακριβώς τους χρονογράφους αυτούς, που προσπαθούν να χωρέσουν τόσες ενδείξεις σε τόσο λίγο χώρο -με το αποτέλεσμα συχνά να είναι γκροτέσκο.

Οι λύσεις στο πρόβλημα

Ο μεγεθυντικός φακός της Rolex ήταν μια πρώτη λύση, που απαντούσε στο πόσο μεγάλο έπρεπε να είναι το παράθυρο της ημερομηνίας. Στο πρόβλημα του κοντράστ που έκανε το βάθος και το λευκό του χρώμα, όταν το καντράν είχε άλλο χρώμα -κυρίως πιο σκούρο- οι περισσότερες ωρολογοποιίες απάντησαν με το να δίνουν στο δίσκο της ημερομηνίας το ίδιο χρώμα με το καντράν και στον αριθμό της το λευκό. Αυτό ναι μεν βοηθά την όλη αισθητική, αλλά δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την ανάγνωση της ημερομηνίας -ειδικά αν κάποιος έχει πρεσβυωπία ή ο φωτισμός είναι χαμηλός.

Μια εναλλακτική ήταν ο τέταρτος δείκτης.

Υπάρχουν και ρολόγια χωρίς παράθυρο, αλλά με 4ο δείκτη για την ημερομηνία. Πολύ μπερδευτικά.

Αντί η ημερομηνία να εμφανίζεται σε παράθυρο, πολλά ρολόγια έχουν μια κλίμακα από το 1 ως το 31 στην εσωτερική στεφάνη του καντράν και έναν ακόμη δείκτη που παραπέμπει στις ενδείξεις αυτές. Δεν είναι και η καλύτερη λύση, οφείλουμε να σχολιάσουμε. Έχουμε όλοι μας συνηθίσει τα ρολόγια με τους 3 δείκτες και ένας 4^ος, όσο καλοφτιαγμένος και διακριτικός και να είναι, πάντα μπερδεύει στην ανάγνωση της ώρας.

Εκεί που οι εχθροί της ημερομηνίας είναι απολύτως κάθετοι, είναι τα dress ρολόγια. Περισσότερο κοσμήματα, παρά εργαλεία, μερικές φορές δεν έχουν καν δείκτη δευτερολέπτου -για να είναι όσο πιο λιτά γίνεται. Η όλη τους λογική απορρίπτει εντελώς το παράθυρο που θα χαλάσει την αισθητική τους. Κι όμως, κάποιοι οίκοι επιμένουν να τα φορτώνουν με παράθυρα ημερομηνίας –«καίγοντας» με το καλημέρα ένα κομμάτι του πιθανού αγοραστικού τους κοινού.

Χρειάζεται μεγάλη μαεστρία για να ενσωματωθεί η ημερομηνία στο καντράν ενός χρονογράφου. Η Audemars Piguet δίνει ρεσιτάλ αισθητικής στα Royal Oak της, αλλά πάντα υπάρχει το ερώτημα: «τελικά η ημερομηνία μπορεί να διαβαστεί εκεί που είναι και έτσι όπως είναι;»

Όλα τα παραπάνω, βέβαια, είναι σχετικά. Η ομορφιά είναι διαφορετική για τον καθένα -όπως και η χρήση που θέλει να κάνει στο ρολόι του.

AP Dress
Άλλο ένα Audermars Piguet, αυτή τη φορά χωρίς καθόλου ημερομηνία, αφού πρόκειται για ένα απόλυτα λιτό dress watch.

Για κάποιον είναι σημαντικότερο, ας πούμε, να μπορεί να διαβάζει εύκολα την ημερομηνία, άρα δεν τον χαλάει ένα τεράστιο παράθυρο που κάνει μεγάλο κοντράστ με το υπόλοιπο καντράν. Κάποιος άλλος βλέπει το ρολόι του αποκλειστικά σαν κόσμημα και συγκινείται κάθε φορά από τη φροντισμένη μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας αισθητική του, χαρούμενος που δεν υπάρχει ημερομηνία να τού χαλάει το σύνολο.

Όπως και να έχει, το debate συνεχίζεται και κάθε φορά που παρουσιάζουμε ένα καινούργιο ρολόι, ψάχνουμε να βρούμε αν έχει παράθυρο ή κάποια άλλη ένδειξη ημερομηνίας και τι λύσεις έχουν βρει οι σχεδιαστές του για να συνδυάζουν λειτουργικότητα και αισθητική. Σύμφωνοι, υπάρχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα στον κόσμο, αλλά επιτρέψτε μας να έχουμε κι εμείς τα φετίχ μας.