Πώς γυρίστηκε το 50λεπτο 3D μονοπλάνο που συγκλόνισε τις Κάννες

Ο νεαρός Κινέζος σκηνοθέτης είχε κάνει ένα κάποιο θόρυβο λίγα χρόνια νωρίτερα με το εκπληκτικό ντεμπούτο του,’Kaili Blues’, το οποίο είχαμε συμπεριλάβει στις σκηνές της δεκαετίας τον περασμένο Δεκέμβριο. Εκεί υπήρχε στην καρδιά του φιλμ ένα tracking shot που έμοιαζε να μας ταξιδεύει σε έναν ολόκληρο γαλαξία, και επρόκειτο να είναι απλώς προπομπός του τι θα ακολουθούσε μετά.

Στη δεύτερη ταινία του, το ‘Long Day’s Journey Into Night’, ο Μπι Γκαν ακολουθεί έναν άντρα που επιστρέφει στην πόλη που μεγάλωσε, και ξεκινά την αναζήτηση μιας γυναίκας (η Τανγκ Γουέι του ‘Blackhat’ και του ‘Lust, Caution’) που του έχει μείνει αξέχαστη. Θυμάται μόνο ένα όνομα. Και απόψε, 2 χρόνια μετά, το φιλμ επιτέλους φτάνει σε ελληνική αίθουσα για πρώτη φορά, στο πλαίσιο των 26ων Νυχτών Πρεμιέρας.

Η ταινία, γράφαμε το 2018 στην ανταπόκριση από τις Κάννες, εξελίσσεται σαν ένας ονειρικός στοχασμός πάνω στη φύση της μνήμης που θυμίζει κάτι από Απιτσατπόνγκ και Ταρκόφσκι. Όμως καθώς ο ήρωας αναζητά τη γυναίκα και χάνεται σε διαδρομές της πόλης και σε διαδρομές του μυαλού του, δεν είναι ποτέ σαφές αν όσα βλέπουμε και βλέπει, είναι αναμνήσεις, είναι όνειρα ή είναι απλά προβολές και επιθυμίες του.

Πώς αποδίδει ο Μπι Γκαν αυτό το νοητικό ταξίδι; Μέσα από ένα 3D ονειρικό trance απίστευτης βιρτουοζιτέ όπου ο χρόνος και η μνήμη διαστέλλονται και συστέλλονται. Το γύρισμα εμπλέκει drones και steadicams, διαδραματίζεται στο έδαφος και στον αέρα, μετατοπίζεται ανάμεσα σε αντικειμενικό και υποκειμενικό πλάνο, χαρτογραφεί έναν ολόκληρο χώρο ανεβοκατεβαίνοντας σκάλες, περνώντας μέσα από πόρτες, αλλάζοντας σκηνικά.

Μετά το τέλος της προβολής, και με την Κρουαζέτ να παραμιλά, βρήκαμε τον σκηνοθέτη για να μάθουμε ό,τι μπορούμε για το μοναδικό φιλμ του. Μιλήσαμε για την τεχνολογία στο σινεμά, την ανάγκη του να είναι αφηγητής και μάγος, και το πώς κατάφερε να γυρίσει κάτι τόσο φιλόδοξο παραμένοντας μακριά από τα φιλμικά κέντρα της χώρας του.

***

Η ταινία είναι κάτι το μοναδικό ως εμπειρία. Ποια ήταν η πρώτη ιδέα που είχες για το φιλμ;

Η πρώτη εικόνα που είχα ποτέ ήταν το φιλί. Από το ‘Kaili Blues’ έγραφα ήδη άλλες ιστορίες κι αυτός ο τρόπος, με το 3D και με το μονοπλάνο, ήταν ο καλύτερος τρόπος για να πω την ιστορία που είχα στο κεφάλι μου. Από το προηγούμενό μου φιλμ υπήρχε ήδη μες στο κεφάλι μου.

Πόσες λήψεις κάνατε και πόσο καιρό προετοιμαζόσασταν;

Υπήρξαν δύο ενότητες γυρισμάτων. Την πρώτη φορά, με 1-2 μήνες προετοιμασία, γυρίσαμε 3 εκδοχές και καμία δεν βγήκε σωστά. Πήγα πίσω τελικά, η δεύτερη ενότητα νέων γυρισμάτων είχε τελικά 5 λήψεις, και η τελευταία είναι αυτή που βλέπουμε τελικά στην οθόνη.

Οπτικά τι επιρροές είχες στη σύνθεση του φιλμ και της 3D σεκάνς;

Έδειχνα πίνακες του Σαγκάλ στην Τανγκ Γουέι για έμπνευση για τον χαρακτήρα της! Τους έδειχνα στο iPhone μου. Είχα μια ιδέα ότι αυτό είναι το είδος της ταινίας που κάνω αλλά όταν το είδα γέλασα γιατί δεν ήταν τελικά το φιλμ που νόμιζα.

Είναι εντυπωσιακή η δουλειά στον φωτισμό στην ταινία, από το επίπεδο του δρόμου ως τα βαρελότα στο τέλος.

Ο διευθυντής φωτισμού που δούλεψε στην ταινία είναι συνεργάτης του Γουόνγκ Καρ-βάι και μου είπε πως όταν δουλεύει μαζί του έχει πολύ συγκεκριμένες ιδέες για το χρώμα, τι εκπροσωπεί, τι mood συναντάμε στο φιλμ. Το χρώμα είναι συναίσθημα, οπότε όταν το βλέπεις εκπροσωπεί τα πάντα.

Στη σκηνή του μπιλιάρδου όταν οι εραστές γνωρίζονται το φως είναι φωτεινό, δεν υπάρχει αγάπη ακόμα μεταξύ τους, αλλά όσο προχωράμε το φως αλλάζει. Υπάρχει σεληνόφως και κόκκινες χροιές, γιατί η εσωτερική τους εκτίμηση μεγαλώνει και το χρώματα εκφράζει την αγάπη και την οικειότητά τους. Μέσα από τα χρώματα, ναι.

Σε ποιο σημείο της διαδικασίας της δημιουργίας του φιλμ μπήκε το 3D και το μονοπλάνο στον σχεδιασμό, ήταν από την αρχή η ιδέα που είχες;

Πάντα ήθελα το δεύτερο μισό να είναι σε 3D γιατί σύμφωνα με την ιστορία που ήθελα να πω, η ταινία θα ήταν σε δύο μέρη. Πέρασα χρόνια ερευνώντας την ιστορία του 3D, την τεχνική του να κάνεις ένα εξαρχής 3D φιλμ, τη σκηνοθετική του ιδιαιτερότητα. Έκανα πολλά τεστ και ένιωσα πως ο τρόπος που το βλέπουμε τελικά στην οθόνη είναι ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτή η ταινία.

Αλλά ήταν κάτι που το είχες στο μυαλό σου από την πρώτη σου ταινία, το ‘Kaili Blues’; Εκεί υπάρχει ένα παρεμφερές long take, οπότε αναρωτιέμαι αν είναι κάτι που είχες από τότε στο μυαλό σου ότι ίσως ήθελες να δοκιμάσεις όταν είχες τις πρακτικές δυνατότητες.

Ήταν έμπνευση από τότε όσο το έκανα, ότι ίσως να κάνω κάτι σε 3D, ναι. Δεν είχα κάνει όμως τεστ και ήταν απλά μια ιδέα, δεν ήξερα αν θα πάω και θα κατευθυνθώ όντως προς τα εκεί. Ήταν ο χρόνος που το μελέτησα επισταμένα που αποφάσισα σίγουρα ότι θα πάω στο 3D.

Η περιοχή στην οποία διαδραματίζεται η ταινία έχει μυθικές προεκτάσεις, ποια είναι η σημασία του μέρους, του τόπου στο σινεμά σου;

Όσο έκανα το ‘Kaili’ πάντα φανταζόμουν ένα μέρος πολύ πνευματικό για τους χαρακτήρες. Οι άνθρωποι της περιοχής -που εμφανίζεται και στις δύο ταινίες μου-, μίλησα μαζί τους για να μου πουν αν υπάρχει όνομα για την περιοχή. Το Dangmai είναι ένα όνομα για αυτή την περιοχή, την φαντάζομαι ως ένα μέρος που θα πηγαίνουν τα πνεύματα θα πηγαίνουν και θα περιφέρονται. Αργότερα έμαθα ότι δεν ήταν το σωστό αλλά το κράτησα γιατί μου άρεσε!

Τι σημαίνει;

Δεν υπάρχει – υπάρχει. Είναι κάτι ενδιάμεσο, ένα καθαρτήριο. Είναι ένας μέρος όπου ο χρόνος και η μνήμη συνυπάρχουν σε μια ρευστή κατάσταση. Αυτή είναι η θρησκεία του μέρους. Αν θες να το περιγράψεις θετικά είναι ο Παράδεισος, αν το δεις αρνητικά είναι η Κόλαση. Είναι κάτι ενδιάμεσο.

Η ταινία αφορά το κυνήγι ενός χαμένου έρωτα…

Ήθελα απλά να μιλήσω για μια σχέση, δεν το βλέπω σα να έχει να κάνει με απώλεια. Από τη στιγμή που ερωτεύεσαι, τα όνειρα και οι μνήμες είναι μέρος της διαδικασίας.

Τι εντοπίζεις στα ονειρικά σκηνικά που σε ελκύει; Και ιστορίες που δεν έχουν απαραιτήτως ευθεία δομή.

Θέλω να βάλω όσους βλέπουν τις ταινίες μου σε μια συλλογική ονειρική κατάσταση. Το να ακολουθήσω ένα συμβατικό αφηγηματικό τρόπο στο να πω μια ιστορία θα είχε άλλο αποτέλεσμα, αλλά όχι αυτό που με ενδιαφέρει, που έχει να κάνει με τη μνήμη και τον χρόνο. Και νομίζω πως αυτό το ονειρικό πλαίσιο είναι ο καλύτερος τρόπος για να εκφράσω και τον εαυτό μου και τις ιστορίες μου.

Ο τίτλος προέρχεται από το ομώνυμο έργο του Ευγένιου Ο’ Νηλ, ποια είναι η σχέση του με την επιλογή;

Δίνοντας τίτλο σε μια ταινία είναι σα να δίνεις όνομα σε παιδί. Όταν επιλέξεις όνομα για ένα παιδί δεν έχεις καμία αίσθηση πώς θα είναι αυτό. Το φιλμ είναι το παιδί μου και ήθελα έναν κλασικό τίτλο για όνομα. Ο χαρακτήρας πάει σε μακρύ ταξίδι οπότε αυτό είναι το κοντινότερο νοηματικά, αλλά το βασικό είναι ότι είναι διάσημος τίτλο, και τον ήθελα για τίτλο της ταινίας μου.

Αλλά είναι και ένα έργο που αγαπάς;

Ναι, το αγαπώ πολύ γιατί αφορά μια οικογένεια και όλες τις δυσκολίες που την αφορούν.

Ποια είναι η πιο μεγάλη επιρροή σου;

Ποίηση. Τα πράγματα που γράφω για φίλους, για τα παιδιά μου, αυτά χρησιμοποιώ και ως πρώτη ύλη για τις ιστορίες που θέλω να πω. Φυσικά διαβάζω πολλά βιβλία, Φώκνερ από τους αγαπημένους μου, αυτός είναι η μεγαλύτερη επιρροή, το πώς λέει εκείνος μια ιστορία.

Ποιους σκηνοθέτες θαυμάζεις;

Αντονιόνι και Ταρκόφσκι, μεγάλη έμπνευση για μένα.

Βλέπεις τον εαυτό σου ως αφηγητή;

Όχι μόνο αφηγητή αλλά μάγο. Κάποιες φορές λέω στον γιο μου να κλείσει τα μάτια και να μου τι θέλει, ξέρω τι θα μου πει γιατί είναι παιδί μου, αν θέλει αυτοκίνητο όταν ανοίγει τα μάτια του, το κρατάω ήδη στο χέρι μου. Έτσι νιώθω όταν κάνω σινεμά. Όχι μόνο αφηγητής, αλλά και μάγος.

Πώς φαντάζεσαι το μέλλον του 3D στο σινεμά;

Δεν βλέπω την Κίνα να σπρώχνει την καλλιτεχνικότητα του 3D. Η Κίνα είναι ένα πολύ εμπορικό industry και δεν βλέπω πώς θα κάνουν κάποιο καλό 3D. Εγώ πέρασα χρόνια κάνοντας έρευνα για να καταλαβαίνω τα βασικά του πώς το αντιμετωπίζεις σαν καλλιτεχνική φόρμα μέσα από την οποία να πεις μια ιστορία.

Στην ταινία μου δεν υπάρχει μοντάζ στο 3D κομμάτι, αλλά οι περισσότεροι σκηνοθέτες σκέφτονται πώς θα μοντάρουν όταν γυρίζουν έτσι ταινία. Οπότε εγώ δεν νιώθω πως σπρώχνω κάτι μπροστά στο 3D, είναι απλά ο δικός μου τρόπος. Στο μέλλον το καλύτερο που θα έχουν να κάνουν είναι να σκεφτούν πώς θα φτιάξουν το μοντάρισμα όταν κάνουν γύρισμα στις τρεις διαστάσεις.

Πώς βλέπεις το ρόλο της τεχνολογίας στο σινεμά σήμερα;

Στο μυαλό μου δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην τεχνολογία και στον παλιομοδίτικο τρόπο να γυρνάς ταινίες. Εφόσον είναι κάτι εφικτό, θέλω να το δοκιμάσω. Ενισχύει τις δεξιότητές μου ως σκηνοθέτης, έτσι το προσεγγίζω. Δεν έχει να κάνει με το αν κάτι είναι νέο ή τίποτα τέτοιο, είναι απλά ένας παράγοντας του να μπορώ να κάνω τις ταινίες που θέλω να κάνω. Αν είχα όλη την πρόσβαση, θα έφτανα στη NASA για να με βοηθήσουν στο επόμενο φιλμ μου.

Πόσο σημαντικό είναι να δουλεύεις στην πόλη σου και να μην πηγαίνεις στο κέντρο, στο Πεκίνο, ή στο Χόλιγουντ; Και να μένεις στην πόλη σου και να κάνεις μεγαλύτερα φιλμ εκει, τοπικά;

Βλέπω τη βιομηχανία κινηματογράφου της Κίνας από μακριά. Είμαι μακριά από το Πεκίνο και δεν έχω μεγάλη σχέση με την κοινότητα. Υπάρχουν 2 λόγοι γιατί γυρνάω ταινίες στην Κάιλι, το σπίτι μου είναι εκεί και ο φαγητό είναι τέλειο. Αν το Χόλιγουντ μπορεί να βρει λύσεις και για τα δύο ίσως πάω να γυρίσω ταινία εκεί.

Είχες παραδοσιακή είσοδο στη βιομηχανία; Σχολή κινηματογράφου;

Σχολή για τηλεόραση, για την ακρίβεια. Όσο για τη γλώσσα του σινεμά, την έμαθα βλέποντας ταινίες και διαβάζοντας βιβλία. Έτσι έμαθα.

Έκανες διαφημιστικά στην αρχή;

Βίντεο γάμου.

Σε μία λήψη;

[γέλια]

Οι άνθρωποι που με προσέλαβαν, δεν τους άρεσε το αποτέλεσμα. Γι’αυτό άλλαξα επάγγελμα και πήγα στο σινεμά. Τώρα που κάνω σινεμά λένε όμως ότι από τότε είχε δυνατότητες!

Θα ήθελα να δω τα βίντεο γάμου που είχες γυρίσει!

[γελάει] θα μπουν έξτρα στο DVD.

*Το ‘Long Day’s Journey Into Night’ προβάλλεται σε πρώτη πανελλαδική προβολή απόψε στο σινεμά Άρτεμις, στο πλαίσιο των 26ων Νυχτών Πρεμιέρας. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε το το 2018 στις Κάννες.