Συνέντευξη: Ο Claes Bang δεν είναι σίγουρος για τα υψηλά ιδανικά
- 14 ΔΕΚ 2017
Αν ο Claes Bang είχε γεννηθεί σε αγγλόφωνη χώρα, οι παραγωγοί του James Bond θα είχαν σταματήσει εδώ και καιρό να εκλιπαρούν τον Daniel Craig να μείνει στο ρόλο για Άλλη Μια Ταινία, και θα είχαν προ πολλού προσλάβει αυτό τον χαρισματικό πρωταγωνιστή.
Είμαστε λοιπόν όλοι τυχεροί που ο Bang (με ένα όνομα που, συμπτωματικά, θα μπορούσε να ανήκει σε κάποια νέμεση του Bond) είναι Δανός, γιατί μπορεί τώρα να πρωταγωνιστεί σε ταινίες σαν το ‘Τετράγωνο’ (‘The Square’), για το οποίο μόλις πριν λίγες μέρες κέρδισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Κινηματογράφου Αντρικού Ρόλου.
Το ‘Τετράγωνο’ του Ostlund, μια σάτιρα του κόσμου της τέχνης και #της_κοινωνίας γενικότερα (κανείς δε μπορεί να κατηγορήσει τον Ostlund για έλλειψη αφηγηηματικής φιλοδοξίας), είχε βραβευτεί στις Κάννες με τον Χρυσό Φοίνικα και πριν λίγες μέρες σκούπισε και τα βραβεία Ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Πήρε Ταινία, Σκηνοθεσία, Σενάριο και Ανδρικό Ρόλο. Καλή ταινία γενικά.
Ο Bang παίζει τον Christian, έναν επιμελητή μουσείου που μπλέκει σε μια αμφιλεγόμενη καμπάνια και βλέπει κάθε του υψηλό ιδανικό να δοκιμάζεται σε μια σειρά από σπαρταριστά επεισόδια που συνθέτουν την αφήγηση της ταινίας. Όσο κι αν μεγάλος μέρος της δύναμης του φιλμ βρίσκεται στο πώς ο Ostlund δομεί τα επεισόδια αυτά, η συνεισφορά του Bang είναι επίσης τεράστια, καθώς βρίσκεται στο κέντρο όλου του φιλμ, είναι το κέντρο βάρους του.
Στις Κάννες συναντήσαμε τον ηθοποιό και μιλήσαμε μαζί του για τη φιλοδοξία του Ostlund, για το πώς το φιλμ βασίστηκε σχεδόν απολύτως σε αυτοσχεδιασμούς, και για την κοινωνική συνείδηση.
Το ‘Τετράγωνο’ προβάλλεται ήδη στις αίθουσες από τη Feelgood.
Ποια είναι η γνώμη σου για τον Christian;
Αν τον συναντούσα σίγουρα θα έλεγα ότι είναι λίγο κόπανος. Έχει υψηλά ιδανικά και έχει όλες αυτές τις ιδέες για το Τετράγωνο και το πώς πρέπει να πιστεύουμε ο ένας στον άλλον και μετά πάει και κάνει τελείως ανόητα πράγματα. Θέλω να πώ, κάθε άτομο που μπορεί να κάνει αυτό που συμβαίνει με το παιδί, είναι κάποιος που δεν θα ήθελες… Ξέρεις.
Πώς προετοιμαζόσουν με τον Ruben;
Ποτέ δε μιλούσαμε για το τι θα κάνουμε κάθε μέρα αναλυτικά. Μου έλεγε πως η κατάσταση σήμερα ας πούμε είναι ότι θα κάνουμε τη σκηνή όπου η δημοσιογράφος έρχεται και σου λέει τι θα γίνει. Με αυτό τον τρόπο δουλεύει πάντα, εστιάζει στην κάθε κατάσταση, όχι στην ψυχολογία ή στο background του χαρακτήρα. Συνδέεται με την κατάσταση. Και μετά κάνει πολύυυυυυ μεγάλες λήψεις και πάρα πολλές. Με κάποιον τρόπο σε εξαντλεί ώσπου να μπεις σε μια κατάσταση. Και μετά κάπου στην 20ή ή 25η λήψη αρχίζεις να νιώθεις πως μπορείς να χαλαρώσεις και η κατάσταση παίρνει τον έλεγχο και σου κάνει ό,τι θέλει. Αυτό είναι πολύ κουλ στην πραγματικότητα. Σταματάς να ερμηνεύεις, είσαι απλά εκεί και αυτό θέλει ο Ruben από σένα. Δεν σε κρίνει κανείς, γίνονται πολλά ανόητα πράγματα, και εννοώ πως όλοι μας κάνουμε σαχλά πράγματα.
Σας δίνει χώρο για αυτοσχεδιασμούς;
Ναι, στην πραγματικότητα κάποια στιγμή ήρθε και μου είπε ότι απλά γράφει σενάρια για να μπορέσει να κάνει αίτηση για χρηματοδότηση. [γελάει] Δεν είμαι σίγουρος ότι μιλάω όντως με ακρίβεια πάνω σε αυτό! Οπότε αυτό που εννοώ είναι ότι αυτό που τελικά κατέληξε στην ταινία είναι πολύ κοντά στην αίσθηση του σεναρίου αλλά η διαδρομή προς τα εκεί μας άφησε πάρα πολύ χώρο για αυτοσχεδιασμούς. Ας πούμε η σκηνή που η Elisabeth μπαίνει στο μουσείο και μιλάει με τον Christian πάει διαρκώς σε διαφορετική κατεύθυνση από ό,τι περιμένεις, και ο Ruben της έκανε αλλαγές ακόμα κι αφού τελειώσαμε. Οπότε δεν υπάρχει καθόλου διάλογος εδώ που ήταν γραμμένος. Δεν λέμε απολύτως τίποτα που να υπάρχει στο σενάριο αλλά κάνουμε τις σκηνές ακριβώς όπως περιγράφονται. Αλλά ο διάλογος είναι αυτοσχεδιασμός στη διάρκεια της σκηνής.
Το τιμ της ταινίας ‘The Square’ στο κόκκινο χαλί του Φεστιβάλ Καννών (Arthur Mola/Invision/AP)
Ο Ruben μιλούσε για τις Κάννες όσο γυρίζατε την ταινία;
Όλη την ώρα. Όλη την ώρα!! Είχε πει σε μια συνέντευξη τύπου στη Σουηδία πως είχε αυτό το στόχο εδώ και 2 χρόνια. Γυρίζαμε και θα έλεγε “ω αυτό μοιάζει πολύ ωραίο, είναι εντελώς επίπεδο Καννών” και εγώ ήμουν “μπορείς να σταματήσεις να το γκαντεμιάζεις!” [σσ. βαράει χέρι στο τραπέζι] “Σταμάτα να μιλάς για τις Κάννες όλη την ώρα!” [γελάει] Εντάξει, υπερβάλλω, αλλά ήταν σίγουρα κάτι που υπήρχε συνεχώς εκεί. Υπάρχει αυτή η πίεση που ασκεί στον εαυτό του ώστε να βελτιώνει διαρκώς την επίδοσή του.
Και η σκηνή με τον περφόρμερ; Τον Terry Notary;
Αυτό ήταν… θεέ μου. Δεν ήξερα τι θα κάναμε εκείνη τη μέρα. Με τραυμάτισε όσο όλους. Ήμασταν στο δείπνο και ξέραμε ότι κάτι θα συμβεί, μας είπαν να κάνουμε ό,τι μας πει. Την πρώτη μέρα που γυρίζαμε τη σκηνή ήμασταν εκεί κι άρχισε να παίζει το ‘Welcome to the Jungle’ και ξαφνικά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα άγριο ζώο, ήμασταν 300 άνθρωποι καθισμένοι κι αυτός παρενοχλούσε κάθε έναν από εμάς. Αναρωτιόμασταν τι θα συμβεί! Στο σενάριο όταν έρχεται πάει κατευθείαν στο alpha male και μετά θέλει να αναπαραχθεί. Αυτά υπήρχαν εκεί. Ό,τι υπήρχε στο ενδιάμεσο απλώς εξελίχθηκε με τον Terry. Για 3 σερί μέρες κάναμε τουλάχιστον 50 λήψεις τη μέρα.
Η σκηνή σεξ με την Elisabeth Moss είναι πολύ αστεία επίσης, πώς την προσεγγίσατε;
Ήταν δύσκολη γιατί ήταν αστεία και γελάγαμε διαρκώς εκείνη τη μέρα όσο τη γυρίζαμε. Στη στιγμή του actual σεξ αυτή δεν ήταν καν εκεί. Απλά είμαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι με τον καμεραμάν καθισμένο πάνω μου και εγώ κάνω ό,τι κάνω. Και για εκείνην, ο καμεραμάν είναι ξαπλωμένος κι αυτή είναι πάνω του. Θα μπορούσαμε να είμαστε σε διαφορετικές χώρες για αυτή τη σκηνή!
Και μετά η σκηνή με το προφυλακτικό είναι ξεκαρδιστική και δύσκολη στο γύρισμα επειδή γελάγαμε όλη την ώρα. Υπήρχε ένα σημείο που έπρεπε να αυτοσχεδιάσω στο τέλος και πραγματικά είχα ξεμείνει από ιδέες για το τι να κάνω, και μου δίνει το προφυλακτικό και μου λέει ότι πρέπει να το φάω, οπότε το έφαγα. Το κατάπινα. Και μετά το τράβαγε από το στόμα μου. Αλλά τους φάνηκε υπερβολικό.
O Claes Bang μαζί με την Elisabeth Moss στο κόκκινο χαλί των Καννών (AP Photo/Alastair Grant)
Πιστεύεις πως η ταινία είναι ακριβής απεικόνιση της Σουηδίας;
Και της Δανίας, είμαστε πολύ όμοιοι λαοί. Και της Ευρώπης. Σχολιάζει πολύ τον δυτικό τρόπο ζωής. Υποθέτω όλοι βλέπουμε τον εαυτό μας ως καλούς σαμαρίτες, γεμάτοι καλές προθέσεις, όλοι θα λέγαμε πως είμαστε καλοί άνθρωποι που φέρονται στους άλλους με σεβασμό και είμαστε καλοί αλλά ακόμα έχουμε αδύναμα σημεία, χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Μπορεί ας πούμε να περπατήσουμε στο δρόμο δίπλα σε κάποιον που λέει “σας παρακαλώ”, κι εγώ δεν ξέρω σίγουρα τι θα έκανα σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είμαι σίγουρος ότι θα ήμουν ο άγιος.
Συζητήσατε με τον Ruben κατά πόσο ο Christian θα μάθαινε κάτι στο τέλος;
Ξέραμε πως θα έπρεπε να κάνουμε το ένα και το άλλο και να δούμε πώς θα ταιριάξουν στο τέλος. Ήταν περισσότερο… αλλά εσύ, πιστεύεις ότι μαθαίνει κάτι;
Νομίζω είναι ανοιχτό. Αν θες να το πιστέψεις. Αλλά είναι κάπως κοινωνικά προκαθορισμένος, δεν έχει μεγάλα περιθώρια να μάθει πράγματα.
Ναι, δεν ξέρω καν αν συναντά το αγόρι στο τέλος που πάει στο κτίριο. Δεν ξέρω τι θα του έλεγε κιόλας. Μιλήσαμε γι’αυτό κιόλας. Στο μυαλό μου ο Christian ήθελε περισσότερο να νιώθει καλά με τον εαυτό του λέγοντας πως λυπάται και μετά ΟΚ. Δεν έχει αλλάξει σαν άνθρωπος ξαφνικά, σκέφτεται πως ΟΚ, έχασα τη δουλειά μου, θα περιμένω να δω αν θα προκύψει κάτι παρόμοιο. Και πιθανότατα θα προκύψει, έτσι; Γιατί έτσι δουλεύουν αυτά τα πράγματα, απλά μετακινούνται όλοι γύρω-γύρω.
Καταλαβαίνει στα αλήθεια τις συνέπειες των πράξεών του;
Σε ένα τεχνικό επίπεδο υποθέτω πως ναι. Αλλά ας πούμε όταν λέει πως πρέπει να υπερασπιστούμε την ελευθερία του λόγου και την επόμενη μέρα ένας δημοσιογράφος τον ρωτάει γι’αυτό, τα μασάει. Έχει ενδιαφέρον αυτό. Και το κοιτάξαμε γενικά. Όλα τα μεγάλα μουσεία σήμερα εξαρτώνται σε λεφτά ιδιωτών και θέλω να πω, αυτοί οι σπόνσορες κατά πόσο μπορούν να έχουν άποψη πάνω στην ίδια την τέχνη που εκτίθεται στο μουσείο; Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο κάποιος διευθυντής θα έλεγε πως δεν έχουν καμία επιρροή. Αλλά έχουν επιρροή. Γιατί αν εκτεθεί κάτι που διαφωνούν μπορούν να πουν “α, δε θα σας υποστηρίξουμε πια”.
(Jordan Strauss/Invision/AP)
Μιλούσαμε πριν λίγο με τον Ruben και μας μιλούσε για την πολιτική ορθότητα στη Σουηδία, εσύ τι πιστεύεις για την προσέγγιση της ταινίας;
Ναι, είναι αλήθεια. Και οι Δανοί είναι υπερβολικά πολιτικά ορθοί. Μας αρέσει να λέμε ότι δεν είμαστε τόσο όσο οι Σουηδοί, αλλά καταλαβαίνω τι λέει ο Ruben.
[σσ. Αναλυτικότερα η γνώμη του Ostlund για το θέμα, στη δική του συνέντευξη.]
Αλλά δεν σε προβληματίζει ότι η άνοδος του ακραίου λαϊκισμού στην παγκόσμια πολιτική σκηνή έχει συνδεθεί με ρητορική εναντίον της πολιτικής ορθότητας; Δεν υπάρχει κίνδυνος να βρεθείς στην ίδια πλατφόρμα με αυτούς;
Ωωωω. Ναι. Πιθανώς και να υπάρχει. Δεν το είχα σκεφτεί. Ότι ενδεχομένως βάζουμε τους εαυτούς μας στην ίδια βάρκα με… Ως άνθρωποι που κοροϊδεύουν το καθεστώς; Ναι, σίγουρα. Δεν είναι και πολύ ευχάριστη σκέψη!
Είναι επίσης μια ταινία που αφορά πολύ το πόσο αλληλεπιδρούμε με τους άλλους. Ποια είναι η δική σου στάση; Ας πούμε όταν δεις στον δρόμο έναν άνθρωπο που ζητά λεφτά.
Είμαι… αναλόγως. Όταν έχω πάνω μου, δίνω.
Το συζητάγατε γενικώς αυτό το θέμα στα γυρίσματα;
Την προσέγγισή μου;
Όλων. Το σκεπτικό γενικά πίσω από την ταινία.
Όχι, δε μιλήσαμε πολύ. Συζητήσαμε για επιμέρους καταστάσεις, αυτή η κατάσταση, η άλλη κατάσταση, δεν μιλήσαμε για την ηθική. Προκύπτει όταν ταιριάζεις τη μία σκηνή μετά την άλλη, χτίζει προς κάτι. Αλλά όχι, όχι. Δεν… δεν συζητήσαμε ας πούμε τι πιστεύει ο ένας και τι ο άλλος. Θέλαμε να δούμε πού θα καταλήξουμε όταν θα ταίριαζε η κάθε πράξη μετά την άλλη, κατά κάποιο τρόπο.
*Η ταινία ‘Το Τετράγωνο’ (‘The Square’) του Ruben Ostlund προβάλλεται ήδη στις αίθουσες από την Feelgood.
ΚΙ ΑΛΛΟ SQUARE