H Clio Barnard μιλά για την επιστροφή στη φύση

Οι δύο πρώτες ταινίες της Clio Barnard είναι από τα απόλυτα must-see του σύγχρονου αγγλικού σινεμά. Το πειραματικό ντοκιμαντέρ ‘Arbor’ όπου ηθοποιοί κάναν lip synch τα αληθινά λόγια από τα κλιπ αρχείου, και το σπουδαίο ‘Selfish Giant’, μια παρελθοντοφουτουριστική διασκευή του έργου του Oscar Wilde.

Παραμένοντας σταθερή σε μια εμφανή της διάθεση να μην επαναλαμβάνεται ποτέ, στην τρίτη της ταινία γυρίζει στη φύση. Στον ‘Σκοτεινό Ποταμό’, που βγαίνει στις αίθουσες αυτή τη βδομάδα από τη StraDa, η Barnard αφηγείται την ιστορία της Alice, η οποία επιστρέφει στην οικογενειακή φάρμα μετά το θάνατο του πατέρα της όπου ανείπωτα οικογενειακά μυστικά αποκαλύπτονται ύστερα από μια αντιπαράθεση με τον αδερφό της.

Την Alice, σε μια ερμηνεία-αποκάλυψη, παίζει η Ruth Wilson του ‘The Affair’, ενώ την ιστορία η Barnard εμπνεύστηκε από το ένα βιβλίο του 2010 (‘Trespass’), ολοκληρώνοντας ένα ακόμα αγγλικό φιλμ που διαδραματίζεται σε επαρχιακό σκηνικό (‘God’s Own Country’, ‘The Levelling’).

Μιλήσαμε τηλεφωνικά με την αγαπημένη σκηνοθέτη, για την ανάγκη αυτής της επιστροφής στη φύση, για τη συνεργασία της με τη Ruth Wilson, και για το πόσο την έχει εμπνεύσει το ‘Florida Project’ του Sean Baker.

Πώς εξελίχθηκε το βιβλίο σε αυτό που βλέπουμε τελικά στην οθόνη;

Με ενέπνευσε το βιβλίο ‘Trespass’ της Rose Tremain που έχει στην πραγματικότητα δύο ζεύγη ενήλικων αδιελφιών. Αλλά ήταν τα αδέρφια στα οποία βασίζονται η Alice κι ο Joe που ενέπνευσαν την φαντασία μου. Με ενδιέφερε πάρα πολύ το πώς κι οι δύο έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε πολύ παρόμοιες συνθήκες, κάτι που τους φέρνει σε σύγκρουση μεταξύ τους. Εκείνος κουβαλάει το βάρος μιας ενοχής που δεν ανήκει σε αυτόν. Εκείνη έχει μέσα της πολύ θυμό και κρατά μέσα της και καταπιέζει πολλά από αυτά, που τελικά εκφράζονται έτσι. Πρέπει να κάνει αυτή τη θυσία για εκείνη. Υπάρχει και η αναζήτηση μιας προσωπικής ελευθερίας που μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Τι είναι αυτό που απελευθερώνεται και στους δύο και κατά κάποιο τρόπο εκφράζει την οργή τους.

Στο ‘Selfish Giant’ υπήρχε μια σαφής αχρονική αίσθηση, σαν η ταινία να μην ανήκει στο παρελθόν ή στο παρόν. Ο ‘Σκοτεινός Ποταμός’ έχει επίσης μια τέτοια συγγενική διάθεση, νομίζω, το προσέγγισες έτσι;

Χαίρομαι που το λέει κάποιος, στο ‘Selfish Giant’ σκεφτόμουν αυτές τις ιδέες πριν το γυρίσω. Εδώ ήταν λιγότερο συνειδητό, αλλά αυτό που έχουν κοινό οι ταινίες, υποθέτω, είναι όντως το πόσο εφήμερη είναι η παρουσία μας και πόσο ανθεκτικό και μονίμως παρόν είναι το τοπίο. Βιομηχανικό τοπίο στο ‘Selfish Giant’, αγροτικό τοπίο στον ‘Σκοτεινό Ποταμό’, επειδή… κάπως… τα έχουμε γαμήσει όλα; [γελάει] Υπό μία έννοια αυτό που έχουμε κάνει είναι ότι έχουμε αισθητικοποιήσει την εξοχή ως κάτι που βρίσκεται μονίμως σε κίνδυνο. Βάζοντας αυτή τη γη πάνω σε ένα βάθρο με ένα παράδοξο τρόπο φερόμαστε σαδιστικά απέναντί της. Υποστηρίζουμε πως αγαπούμε τη φύση αλλά της φερόμαστε σαν αντικείμενο, σαν κάτι που είναι εκεί για να το κοιτάς και να το θαυμάζεις κι όχι για να το ζεις. Είναι κάπως creepy. Και προσπαθούσα έτσι να τραβήξω παραλλήλους ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο φέρονται στην Alice και στο σώμα της, που επίσης γίνεται αντικείμενο, γίνεται απόκτημα.

Ανέφερες το επαρχιακό σκηνικό, πέρσι στο βρετανικό σινεμά είχαμε τρεις ταινίες με παρόμοιο σκηνικό, το δικό σου, το ‘God’s Own Country’ και το ‘Levelling’. Είναι πολύ διαφορετικές ταινίες μεταξύ τους και είναι φυσικά συμπτωματικό το ότι βγήκαν τόσο κοντά, όμως πιστεύεις πως αυτή η τάση εκφράζει κάτι βαθύτερο;

Ναι, εννοώ αυτό που υποθέτω πως έχουν κοινό και οι τρεις είναι αυτός ο, ας πούμε, αγροτικός ρεαλισμός. Έχει υπάρξει πολύς αστικός ρεαλισμός στο βρετανικό σινεμά και νομίζω πως ο λόγος για αυτή την τάση είναι επειδή γίνεται όλο και πιο άμεση η ανάγκη μας να σκεφτούμε τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο. Νομίζω πως αυτός πρέπει να είναι ο λόγος. Το ελπίζω, υπό μία έννοια. Κατανοούμε πως δεν είναι τόσο ξεχωριστά πράγματα, το αγροτικό και το αστικό, υπάρχει σύνδεση. Ο επαρχιακός κόσμος είναι από μόνος του ένα πολιτικής αμεσότητας ζήτημα. Η πόλη και η επαρχία συνδέονται.

Μίλησες επίσης και για την Alice, τον χαρακτήρα της Ruth Wilson. Η ταινία μιλά για την κακοποίηση με έναν τρόπο που ειδικά τώρα μοιάζει ακόμα πιο επίκαιρη.

Ναι νομίζω υπάρχει μια επίγνωση πάνω στη σεξουαλική κακοποίηση που κάπως μιλάει για τη ζημιά που έχει γίνει, και για αυτά που αφήνει πίσω, για το πόσο αιώνια είναι μια τέτοια ζημιά. Τα δύο αδέρφια είναι ανήμπορα να μιλήσουν το ένα στο άλλο. Μια τέτοια ζημιά μπορεί να μείνει ανείπωτη, και είναι ζημιά και για τους δυο τους. Για να υπάρξει θεραπεία πρέπει να μπορούμε να μιλήσουμε και πρέπει να γίνουμε κατανοητοί, και η ζημιά είναι κάτι που πρέπει να κατανοηθεί από άντρες και από γυναίκες.

Η Ruth Wilson είναι φανταστική, πώς ήταν η συνεργασία;

Ήταν φανταστικό να την σκηνοθετώ, μου αρέσει πολύ να δουλεύω μαζί της. Και οι τρεις μας, μαζί με τον Mark Stanley που κάνει τον Joe, είχαμε μια έντονη συνεργασία. Με την Ruth είχαμε δουλέψει μαζί σε ένα παλιότερο πρότζεκτ και τα πήγαμε πολύ καλά, και τώρα αντέδρασε πολύ καλά στο σενάριο όταν της το έδωσα. Μια από τις μεγάλες απολαύσεις για μένα είναι η διαφορετική διαδικασία του να γράφω τους χαρακτήρες και του να τους δίνω μετά στους ηθοποιούς. Οι δυο τους πήραν τους χαρακτήρες και έκαναν πράγματα που δε θα περίμενα, βρήκαν άλλους τρόπους για να τους εξερευνήσουν. Εξαιρετικά ικανοί ηθοποιοί.

Μιλώντας και για την αναγκαιότητα κοινωνικών στοιχείων στο σινεμά, και δεδομένου του πόσο χάλια είναι ο κόσμος αυτή τη στιγμή, το να κάνεις αυτού του είδους το κοινωνικό σινεμά είναι κάτι που σου δίνει ελπίδα;

Το βρίσκω αυξανόμενης σημασίας γιατί μας βοηθάει να επανεστιάσουμε σε κάθε τι που συμβαίνει γύρω μας. Το σινεμά είναι για μένα ένας πολύ σημαντικός τρόπος ώστε να μπορέσω να καταλάβω καλύτερα τις περιπλοκότητες του κόσμου αυτή τη στιγμή. Και το αβαντάζ του να κάνω ταινίες αυτού του βεληνεκούς είναι ότι έχω απόλυτο δημιουργικό έλεγχο, έχει μεγάλη αξία αυτό για μένα.

AP Photo/Joel Ryan / AP Photo/Joel Ryan

H Clio Barnard παραλαμβάνει το βραβείο καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης στα London Film Festival Awards του 2010 (AP Photo/Joel Ryan)

Μια τελευταία ερώτηση, πριν μερικά χρόνια όταν κυκλοφόρησε το ‘Selfish Giant’ μου είχες πει πως σε είχε εμπνεύσει πάρα πολύ εκείνη την περίοδο το ‘12 Years a Slave’, αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποια ταινία τωρινή που έχεις θαυμάσει αντίστοιχα ή που νιώθεις ότι είναι έμπνευση για σένα.

Πραγματικά, πραγματικά αγάπησα το ‘Florida Project’. Νομίζω πως ήταν θαυμάσιο. Ήταν πραγματικά θαυμάσιο και είμαι απίστευτα ευχαριστημένη που έκανε αυτή την ταινία. Είναι πολύ συγκινητική και πολιτικά επίκαιρη, και είμαι πολύ χαρούμενη που κάνει ταινίες σαν αυτήν στην Αμερική.

*Το ‘Dark River’ (‘Σκοτεινός Ποταμός’) κυκλοφορεί στις αίθουσες από τη StraDa.

|Η ποπ κουλτούρα μέσα από εικόνες| Ακολούθησε το Ιnstagram account του PopCode.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

H Clio Barnard για τον Oscar Wilde και το ’12 Years a Slave’

Συνέντευξη: O Sean Baker του ‘Florida Project’