Ρωτήσαμε τον προβοκάτορα Gaspar Noe πώς νιώθει που το ‘Climax’ αρέσει σε όλους

Ο Gaspar Noe δεν είναι ξένος στο ελληνικό κοινό. Έχοντας σκηνοθετήσει το ‘Irreversible’, μια από τις μεγαλύτερες art house επιτυχίες των ‘00s, θα απολαμβάνει για πάντα τη φήμη του προβοκάτορα, όσο κι ενός ονόματος που εγγυημένα θα φέρνει προσοχή σε κάθε νέα ταινία του.

Επίσης δεν είναι ξένος ούτε και σε εμάς. Πριν λίγα χρόνια, με αφορμή την κυκλοφορία του ‘Love’, είχαμε μιλήσει ξανά, από κοντά, κάνοντας βόλτες στην Αθήνα λες και ήμασταν καμιά μεσημεριανή εκπομπή Κυριακής. Αξίζει να θυμηθείτε εκείνο το προφίλ, καθώς είχαμε πιάσει έναν Noe σε μια τότε μεταβατική κατάσταση, πιο ήρεμο, λιγότερο θυμωμένο κινηματογραφικά, με μπόλικα πράγματα να πει.

Έκτοτε έχουμε περάσει λίγα χρόνια και το πώς θα επανεμφανιζόταν ήταν αντικείμενο ενδιαφέροντος στους σινεφίλ κύκλους. Με το ‘Love’ να οδηγεί το αφήγημα του προβοκάτορα Noe στην, εχμ, κορύφωση του (με έναν χαρακτήρα κυριολεκτικά να τελειώνει προς τους θεατές, σε 3D), τι θα ακολουθούσε;

Από ό,τι φαίνεται, ένα νέο κεφάλαιο. Το ‘Climax’, μια ταινία που δεν ήμασταν καν σίγουροι αν γυριζόταν (ολοκληρώθηκε σε ένα εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα), βραβεύεται στην Quinzaine στις Κάννες αποσπώντας διθυράμβους από την κριτική. Μια ταινία-εμπειρία που ξεκινάει με ένα απολαυστικό μονοπλάνο χορού, το οποίο σταδιακά οδηγεί τους νεαρούς χορευτές-εραστές σε μια κατάσταση παραισθησιογόνου χάους, καθώς η σανγκρία μπλέκεται με LSD κι οι κινήσει χορευτικού ερωτισμού μοιάζουν πια με δαιμονισμό.

Η ταινία φτάνει ένα βήμα από την εκπροσώπηση της Γαλλίας στα Όσκαρ, παίρνει διανομή από την Α24 στις ΗΠΑ και ανοίγει στην Ευρώπη εν μέσω θετικών κριτικών. Σε όλη αυτή τη διαδρομή, δε μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι ένα πράγμα και μόνο. Πώς μπορεί να φαίνεται σε έναν φύσει προβοκάτορα σαν τον Noe, το γεγονός ότι έκανε μια ταινία που αρέσει- χωρίς μάλιστα κανείς να τη συζητά με όρους σοκ;

Πολύ συχνά στο παρελθόν, έπαιζες ταινίες σου και περίμενες ότι θα αποχωρήσουν άνθρωποι.

Όταν κάνεις ταινίες, τις κάνεις για ένα κοινό που πιστεύεις ότι είναι κοντά σε σένα, αλλά όταν αποκαλύπτεις την ταινία σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ ή σε μια δημοσιογραφική προβολή ξέρεις πως πολλοί άνθρωποι δε θα έχουν το ίδιο γούστο ή δε νοιάζονται. Δε ξέρεις πώς θα αντιδράσουν.

Πώς πιστεύεις πως έχει εξελιχθεί η σχέση σου με το κοινό σου όλα αυτά τα χρόνια;

Είμαι χαρούμενος επειδή δε μπορώ να κάνω ταινίες χωρίς το κοινό μου, αλλά δε μπορείς ποτέ να ξέρεις ποιο είναι αυτό το κοινό. Ξέρεις ποιοι είναι οι φίλοι σου, ποιοι είναι ο γονείς σου, αλλά όταν κάνεις ταινίες δεν προσπαθείς να γίνεις πρόεδρος της δημοκρατίας. Προσπαθείς απλά να κάνεις κάτι με τον ίδιο τρόπο που άλλοι σκηνοθέτες που θαυμάζεις το έκαναν πριν. Απλά ακολουθείς τα είδωλά σου, υποθέτω.

Θυμάμαι όταν είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν τα πρώτα άρθρα με υποθέσεις για το line-up των Καννών, πολλοί δεν ήξεραν καν σίγουρα αν γυρίζεις καν ταινία.

Έλεγα πως πέταγα στη Νίκαια να μείνω στην αδερφή ενός φίλου μου και να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ επειδή χρειαζόμουν χρήματα για το νοίκι μου, οπότε θα γύριζα αυτό το ντοκιμαντέρ χορού. Επίσης η σύνοψη της ταινίας έγινε υπό τον τίτλο ‘Psychic’ οπότε καταφέραμε να στείλουμε fake news στο ίντερνετ λέγοντας πως όχι, το ‘Climax’ δεν είναι η ίδια ταινία με αυτό και πως το ‘Psychic’ θα γυριζόταν σε ένα χρόνο από τώρα και θα ήταν ντοκιμαντέρ. Οπότε πολλοί παρατηρητές και κριτικοί δεν είχαν ιδέα τι θα ήταν αυτό που θα δείχναμε στις Κάννες.

Ακόμα κι όταν επελέγη η ταινία στο Δεκαπενθήμερο και ζήτησαν σύνοψη, είπα πως δε θέλω να δώσω σύνοψη, δε θέλω ο κόσμος να διαβάσει το οτιδήποτε. Οπότε έγραψα την πιο αόριστη σύνοψη που γινόταν ώστε κανείς να μην ξέρει με τι είχε να κάνει η ταινία, τι θα αφορούσε. Όταν βλέπω ταινίες του Haneke, του Trier, του Kechiche, δε θέλω να ξέρω τίποτα για αυτές. Μετά διαβάζω τις κριτικές, γιατί οι περισσότεροι βάζουν spoilers στις κριτικές. Κάθε ένα άρθρο για το ‘Climax’ αναφέρει το LSD του δεύτερου μέρους οπότε δεν έχεις το στοιχείο της έκπληξης.

Η δομή της ταινίας έχει πολύ ενδιαφέρον, υπάρχει αυτό το πρώτο μέρος το χορογραφημένο…

Η Sofia Boutella πριν καν πει το ναι για την ταινία μου είχε πει να λάβω υπόψη μου μια χορογράφο γιατί έλεγε πως και για την ίδια και για τους άλλους, είναι το καλύτερο άτομο για να δημιουργήσει μια χορογραφία. Η Nina McNeely συμφώνησε να δουλέψει στην ταινία πριν καν και την Sofia. Συναντηθήκαμε στο Παρίσι μαζί της και μαζί με όλους τους χορευτές και δημιούργησε αυτή την απίστευτη χορογραφία που γυρίσαμε την πρώτη μέρα των γυρισμάτων. Κι αν ποτέ κάνω κάτι άλλο με χορό ή κάποιο μουσικό βίντεο, αυτήν θα ζητήσω. Είναι υπερβολικά ταλαντούχα, γλυκιά, φιλική, και το θέμα μου όποτε γυρίζω ταινίες είναι να συναντώ συνεργάτες που είναι ταλαντούχοι και γλυκοί άνθρωποι. Σε κάθε μου ταινία έχω τον ίδιο διευθυντή φωτογραφίας, και τον ίδιο άνθρωπο που κάνει τον ήχο, και αν στο μέλλον χρειαστώ ξανά χορευτική ομάδα θα ζητήσω αυτήν για την ταινία. Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι μαγεία.

Μετά το πρώτο μέρος έχουμε αυτό το μεσαίο κομμάτι με την κάμερα να εστιάζει στα πρόσωπα όπου μας συστήνονται οι χαρακτήρες και το τρίτο μέρος είναι χάος, κόλαση. Μου άρεσε πολύ αυτή η ακολουθία, πώς συνέλαβες αυτή τη δομή των τριών κεφαλαίων;

Ήταν ιδέα της τελευταίας στιγμής. Αρχικά η ταινία θα ήταν δύο μέρη, όπως το ‘Full Metal Jacket’ του Kubrick ας πούμε, πρώτο μέρος και δεύτερο μέρος, και θα είχα μια μεγάλη λήψη για το πρώτο και μια μεγάλη λήψη για το δεύτερο. Και αρχικά θα δημιουργούσα τη χρονική απόσταση βάζοντας την κάρτα τίτλου στη μέση της ταινίας. Αλλά μετά κάτι δημιουργήθηκε καθώς κάναμε τα γυρίσματα. Γιατί ήθελα να γυρίσω την ταινία σε αυτές τις μεγάλες λήψεις, αλλά όποτε ήθελα οι χορευτές να μιλάνε, δε μπορούσα να τους αφήσω να αυτοσχεδιάσουν πολύ μπροστά στην κάμερα. Οπότε σκέφτηκα να παραμερίσω το αρχικό μου concept και να τους αφήσω να ζήσουν μπροστά στην κάμερα. Και δημιουργήθηκαν αυτές οι σκηνές που για 40 λεπτά προσπαθούν να είναι αστείοι και συναισθηματικοί και να δημιουργήσουν τους χαρακτήρες. Διασκεδάσαμε πολύ δημιουργώντας αυτούς τους χαρακτήρες.

Στην τρίτη πράξη μοιάζει δύσκολο να ακολουθήσεις το χάος.

Είχα πάρει εγώ στα χέρια μου την κάμερα. Συμφωνήσαμε πως ήταν καλύτερο για τους ηθοποιούς και τους χορευτές αν ήμουν κοντά τους, οπότε ήμουν πίσω τους όλη την ώρα τρέχοντας. Ξεκινάγαμε στις 2 και γυρίζαμε ως τα μεσάνυχτα, αλλά δεν κάναμε πρόβες. Απλά αρχίζαμε το γύρισμα και μετά βλέπαμε τι υλικό είχαμε, μετά κάναμε δεύτερη λήξη και τρίτη λήψη και τέταρτη, και πάντα γινόταν καλύτερο. Στο τέλος κάθε μέρας είχαμε φτάσει σε μια λήψη που δεν ήταν τέλεια αλλά ήταν καλή. Βρισκόμασταν σε μια κατάσταση συνεχούς βελτίωσης της κάθε προηγούμενης λήψης.

Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας πως τη βλέπεις σε σχέση με τις προηγούμενές σου; Είναι κάτι που φτιάχτηκε πιο γρήγορα αλλά και αποτελεί και κάτι νέο για εσένα.

Από τη μία ξέρω τώρα πώς να χρησιμοποιήσω γερανό, πώς να κρατάω την κάμερα κάνοντάς το να φαίνεται σα να είναι Steadicam. Επίσης μου αρέσει ο αυτοσχεδιασμός, και στις προηγούμενες ταινίες μου ήθελα αυτοσχεδιασμούς, εδώ έγινε πολύ, οι διάλογοι είναι πολύ πιο πλούσιοι από κάτι που μπορείς να γράψεις μόνος σου. Είναι αστείο πόσο καλά πήγαν όλα, όταν το δείξαμε στις Κάννες γελάγαμε με τον παραγωγό μου στο πίσω μέρος της αίθουσας επειδή είχαμε την ιδέα για αυτή την ταινία 4μιση μήνες νωρίτερα. Συνήθως κουβαλάς μια ταινία 2-3 χρόνια από όταν αρχίζεις να τη γράφεις, και μου αρέσει το πόσο γρήγορα έγιναν τώρα ώρα. Είναι λιγότερος χρόνος από όσο χρειάζεται μια γυναίκα για να γεννήσει ένα μωρό.

Φυσικά πρέπει να παραμείνω πολύ ταπεινός. Επειδή ένας σκηνοθέτης σαν τον Fassbinder μπορούσε να κάνει 3-4 ταινίες το χρόνο και δεν ήταν καν περήφανος για αυτό. Εγώ έκανα μία σε 4 μήνες και είμαι περήφανος, αλλά πρέπει να είμαι και ταπεινός. Ο Fassbinder θα ήταν περήφανος αν έκανα άλλες 2 μέσα στον ίδιο χρόνο.

Στις Κάννες είχες πει πως η επιτροπή στο Διαγωνιστικό δε θα σου έδινε ποτέ βραβείο, όμως είναι ενδιαφέρον ότι κέρδισες το Δεκαπενθήμερο.

Ναι, αλλά η ταινία ήταν καλή! Η ταινία ήταν καλή. Και πιθανότατα αν ήταν στο επίσημο διαγωνιστικό η ταινία δε θα μπορούσα να την έχω παίξει κρύβοντας τι είναι. Κι ο κόσμος εκεί είναι πιο επιθετικός. Εγώ ήθελα απλά να παραδώσω μια ταινία. Είχα παίξει ήδη στις Κάννες δύο φορές στην Εβδομάδα Κριτικής, δύο φορές Διαγωνιστικό, μια φορά μεταμεσονύκτια, αλλά ποτέ στο Δεκαπενθήμερο. Ο διευθυντής του τμήματος λάτρεψε την ταινία, ήθελε να παίξουμε στην αρχή, κι αυτή ήταν ιδανική συνθήκη προβολής στο Φεστιβάλ. Όλο αυτό ήταν το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να έχει συμβεί σε αυτή την ταινία.

Πάντα απολάμβανες τη φήμη του προβοκάτορα, οπότε έχει ενδιαφέρον πώς σου φάνηκε τώρα που έκανες μια ταινία με τόσο κοινή αποδοχή.

[γελάει]

Σε όλους άρεσε το ‘Climax’!

Όχι όχι όχι όχι όχι! Δεν άρεσε σε όλους το ‘Climax’! Ήταν έκπληξη βέβαια, σχεδόν όλες οι αντιδράσεις στον βρετανικό τύπο είναι καλές, στην Γαλλία και μετά τις Κάννες πήρε καλές κριτικές. Αλλά τώρα που βγήκε κάποιοι κριτικοί άρχισαν να σκίζουν την ταινία και να γράφουν άρθρα… whatever, dude! Ελπίζω η καλή φήμη από στόμα σε στόμα να δουλέψει και να πάνε άνθρωποι να τη δούνε. Μερικές φορές είναι περίεργη η καριέρα μιας ταινίας. Το ‘Irriversible’ ήταν μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία και ακόμα μεγαλύτερη στην Ελλάδα, στην Τουρκία, μια ταινία από την οποία περίμενα πολύ λιγότερα. Κι όταν έκανα το ‘Enter the Void’ νόμιζα πως θα ήταν κάτι πιο εμπορικό και δεν πήγε όσο καλά περιμέναμε. Σε αυτή την περίπτωση με το ‘Climax’ δεν ξέρω τι σημαίνει. Σε όλα τα νέα παιδιά αρέσει. Και όσοι βγήκαν πιο μελαγχολικοί είναι μεγαλύτεροι άνθρωποι που δεν ξέρουν τους χορούς ή πώς είναι το να μεθάς ή να τσακώνεσαι με την κοπέλα σου.

O Gaspar Noe και το καστ του ‘Climax’ στο κόκκινο χαλί της ταινίας ‘BlacKkKlansman’ στις Κάννες (Vianney Le Caer/Invision/AP)

*Το ‘Climax’ του Gaspar Noe κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες από την Weirdwave.

KI ΑΛΛΟΣ GASPAR NOE

Προφίλ: Μιλήσαμε με τον Gaspar Noe για την αγάπη