Γιατί όλος ο πλανήτης μισεί τον Martin Shkreli;

Αρκετές απ’ τις μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας, είχαν κατορθώσει να αποκτήσουν φανατικούς θαυμαστές κι ακόμη πιο φανατικούς εχθρούς. Ακόμα και άνθρωποι οι οποίοι κατά γενική ομολογία ήταν τεράστιοι μαλάκες, με κάποιον τρόπο είχαν καταφέρει να πείσουν ένα μεγάλο ποσοστό ακολούθων τους πως κάτι κάνουν καλά.

Διάολε υπήρχε κόσμος που σκοτωνόταν για τον Χίτλερ και τον υμνεί ακόμα και σήμερα, τι παραπάνω να γράψουμε;

Κι όμως, φαίνεται πως υπάρχει εκεί έξω ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει πετύχει να κάνει ολόκληρο τον πλανήτη να τον μισεί θανάσιμα. Το όνομά του, Martin Shkreli, κι αν δεν ξέρεις την ιστορία του, κάτι μου λέει πως σε λίγα λεπτά που θα ολοκληρώσεις αυτό το κείμενο, θα προστεθείς κι εσύ στη λίστα των haters του.

Τέκνο Αλβανών και Κροατών γονιών, οι οποίοι μετανάστευσαν στις Η.Π.Α κι εργάζονταν ως επιστάτες, ο 33χρονος σήμερα επιχειρηματίας θα μπορούσε να είναι η επιτομή του αμερικάνικου ονείρου.

Ξεκίνησε από μια φτωχή οικογένεια, χωρίς να έχει στον ήλιο μοίρα, παράτησε το Λύκειο λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, όμως κατάφερε μόλις στα 17 του να κερδίσει μια θέση μέσω υποτροφίας σε hedge fund της Wall Street. Εκεί, προβλέποντας διαδοχικές πτώσεις μετοχών φαρμακευτικών εταιρειών, κατάφερε να ανελιχθεί και το 2006, σε ηλικία 23 ετών, ίδρυσε την Elea Capital Management, το πρώτο δικό του Hedge Fund.

Μάγκας, θα έλεγε κανείς, αν δεν διάβαζε πως οι γνώσεις του Shkreli για την πτώση των μετοχών τέθηκαν υπό δικαστική έρευνα, ενώ η εταιρεία του έχασε αγωγή ύψους 2,3 εκατομμυρίων απ’ την Lehman Brothers, γλιτώνοντας πάντως την καταβολή του ποσού, αφού τους πρόλαβε το ‘κανόνι’ του κολοσσού

Το 2009, ίδρυσε με τον παιδικό του φίλο Marek Biestek την MSMB Capital Management, η οποία -μάντεψε- βρέθηκε μπλεγμένη σε σκάνδαλα με μετοχές φαρμακευτικών εταιρειών, ενώ λίγο αργότερα, ο Shkreli δοκίμασε να εξαγοράσει την AMAG Pharmaceuticals, μόνο και μόνο για να εμποδίσει την συγχώνευσή της με την Allos Therapeutics. Όταν η συγχώνευση πάγωσε, απέσυρε την προσφορά του.

Τελικά, το 2011, ιδρύει την Retrophin, μια εταιρεία με έμφαση στην βιοτεχνολογία, με στόχο την καταπολέμηση σπάνιων ασθενειών. Μέχρι τότε, ελάχιστος κόσμος γνωρίζει ποιος είναι ο Shkreli.

Στους επιχειρηματικούς κύκλους, δεν είναι παρά ένας 28χρονος entrepreneur, ο οποίος με τουλάχιστον αμφιλεγόμενο τρόπο κατάφερε να χτίσει μια περιουσία, μοιάζοντας να πρωταγωνιστεί σ’ ένα ‘Big Short’ στην αληθινή ζωή.

Haters πάντως, δεν είχε ακόμα, εκτός ίσως απ’ όσους είχε βλάψει οικονομικά με τις μεθόδους του. Αντίθετα, για αρκετούς, ένα παιδί που ξεκίνησε απ’ το τίποτα, ανέπτυξε μια αγάπη για τη χημεία επειδή μέλος της οικογένειάς του υπέφερε από μετά-θεραπευτική κατάθλιψη και βρέθηκε να ιδρύει εταιρείες με σκοπό την πρόληψη σπάνιων ασθενειών, θα μπορούσε να είναι μέχρι και συμπαθές.

Κι οι μέρες του στην Retrophin όμως, ήταν επεισοδιακές. Η εταιρεία προμηθεύεται το φάρμακο Thiola, για την καταπολέμηση της σπάνιας ασθένειας ‘κυστινουρία’ κι ο Shkreli αποφασίζει να ανεβάσει την τιμή του από 1,5 δολάριο το χάπι σε 30 δολάρια, σαν μια μικρή προαναγγελία του σκανδάλου ‘Daraprim’ που τον έκανε διάσημο και μισητό.

Τελικά, λίγο καιρό αργότερα, ο Shkreli εκδιώχνεται απ’ την εταιρεία που ίδρυσε και δέχεται νέα αγωγή, με την κατηγορία της χρήσης εταιρικών πόρων και της χειραγώγησης μετοχών. Όσο ήταν CEO, υπάλληλοι της εταιρείας του χρησιμοποιούσαν ψεύτικα account στο Twitter για να ενθαρρύνουν την πώληση μετοχών και να κάνουν και μερικά αστειάκια για ραπ γκάνγκστερς.

Καταλαβαίνεις ήδη φαντάζομαι πως το παιδί μεταναστών που μεγάλωσε σε εργατική οικογένεια του Μπρούκλυν, είχε μια τάση προς την ανομία και το εύκολο κέρδος. Όταν έφυγε απ’ την Retrophin, χαρακτηρίστηκε “έξυπνος, αλλά πολύ ανώριμος για CEO”.

Μετά την Retrophin, ίδρυσε την Turing Pharmaceuticals κι είχε έρθει η στιγμή να γίνει μισητός σε όλο τον πλανήτη. Πώς; Κάνοντας τα γνωστά του κόλπα, δηλαδή ανεβάζοντας την τιμή του φαρμάκου ‘Daraprim’ κατά του ιού HIV απ’ τα 13,50 δολάρια το χάπι στα 750 δολάρια(!) το χάπι

Τότε, κατάφερε επιτέλους να γίνει διάσημος, έστω και για τους λάθος λόγους και δεν έκρυψε ποτέ ότι όλη αυτή τη φήμη την απολαμβάνει όσο τίποτα. Η κριτική ήρθε από παντού. Απ’ τις άλλες φαρμακευτικές, από ασθενείς, από οργανώσεις, μέχρι κι απ’ τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τον χαρακτήρισε “κακομαθημένο πλουσιόπαιδο“.

Ο ίδιος, υπερασπίστηκε την αύξηση της τιμής με την ατάκα: “Αν μια εταιρεία πουλάει Aston Martin σε τιμές ποδηλάτου κι εμείς αγοράσουμε την εταιρεία κι αυξήσουμε τις τιμές σε επίπεδα Toyota, δεν νομίζω ότι κάνουμε κάποιο έγκλημα”.

Δεν έπεισε πάντως πολύ κόσμο, ούτε με την υπεράσπισή του, ούτε με κάποιες ενέργειες στις οποίες προχώρησε, όπως η έκπτωση 50% στα νοσοκομεία. Σε γενικές γραμμές, παρέμεινε ανυποχώρητος, προσλαμβάνοντας μέχρι και PR specialist για να δικαιολογήσει την αύξηση της τιμής.

Με τους πάντες να τον βρίζουν, άρθρα να τον χαρακτηρίζουν τον πιο μισητό άνθρωπο στον κόσμο και την δικαιοσύνη να συνεχίζει να τον κυνηγά, o Shkreli βρήκε την ευκαιρία να κάνει τα δικά του, δείχνοντας πως απολαμβάνει την προσοχή και πιθανότατα αυτήν επεδίωκε απ’ την αρχή, περισσότερο κι απ’ τα ίδια τα χρήματα.

Μέσα στη γενική κατακραυγή, ξόδεψε σε online δημοπρασία 2 εκατομμύρια δολάρια για να αγοράσει το μοναδικό αντίτυπο του άλμπουμ των Wu-Tang Clan, ‘Once Upon a Time in Shaolin’. Και πού είναι το κακό σε αυτό, μπορεί να αναρωτηθείς;

Μα, πολύ απλά, ο ίδιος ο ιδρυτής του συγκροτήματος, RZA, αποκάλυψε ότι η συμφωνία πώλησης τους δίσκου είναι μυστική κι η ταυτότητα του αγοραστή θα παραμείνει κρυφή, πριν βγει φυσικά ο ίδιος ο εκατομμυριούχος επιχειρηματίας κι αποκαλύψει πως βρίσκεται πίσω απ’ την αγορά, ξεκινώντας μάλιστα και σκληρή κόντρα με τα μέλη των Wu-Tang. Τον περασμένο Αύγουστο μάλιστα προσέφερε 15 εκατομμύρια στον Kanye West για να αγοράσει αποκλειστικά αυτός το τελευταίο άλμπουμ του ράπερ ‘The Life of Pablo’.  Είπαμε, ο Shkreli, σαν παιδάκι που δεν του δίνουν σημασία, θέλει την προσοχή μας, χωρίς να τον νοιάζει αν γίνεται αντιπαθής.

Σκέψου απλά ότι εκεί έξω υπάρχει ένα μόνο αντίτυπο άλμπουμ μιας θρυλικής μπάντας κι ο μοναδικός της κάτοχος, είναι ένας ημί-τρελός επιχειρηματίας που τελικά αποφάσισε να στριμάρει κάποια τραγούδια για να γιορτάσει την εκλογή του Τραμπ, του ίδιου ανθρώπου δηλαδή που τον χαρακτήρισε κακομαθημένο

Η εμπλοκή του με την πολιτική όμως, δεν σταματάει εδώ, αφού αποφάσισε να στηρίξει οικονομικά την καμπάνια του Bernie Sanders, χρήματα τα οποία ο πολιτικός δεν εκμεταλλεύτηκε, αντίθετα αποφάσισε να δωρίσει. Όταν το χρίσμα κατέληξε στην Χίλαρι, ο Shkreli πήρε το μέρος του Τραμπ, σε τέτοιο βαθμό που έφτασε σε σημείο να κοροϊδέψει δημόσια όσους διάσημους στο Twitter είχαν στηρίξει την πρώην Πρώτη Κυρία. Πάλι καλά που δεν έκανε και καθρεφτάκι. Παρεμπιπτόντως, ο Τραμπ εξακολουθεί να τον κράζει. Φαντάσου.

Εκτός απ’ το να ιδρύει εταιρείες, να κάνει κομπίνες με μετοχές, να ανεβάζει τις τιμές φαρμάκων και να αγοράζει σπάνιους δίσκους, ο Shkreli έχει ιδρύσει την Odyssey eSports. Όχι, δεν είναι φαν των σπορ, πρόκειται για ομάδα του ηλεκτρονικού παιχνιδιού League of Legends, φανατικός παίκτης του οποίου είναι ο επιχειρηματίας με τα ψευδώνυμα ‘Imagine Cerebral’ και ‘Turingboss’. Προφανώς, ένας τύπος σαν τον Shkreli έχει και το δικό του κανάλι στο YouTube, στο οποίο τον απολαμβάνουμε σε ζωντανή μετάδοση να παίζει LoL, σκάκι και να προσφέρει οικονομικές συμβουλές.

Όλα αυτά θα ήταν αστεία κι ακίνδυνα, αν επρόκειτο απλά για έναν τρελό που επιζητά λίγη δημοσιότητα. Το γεγονός όμως πως μπορεί κι επηρεάζει το μέλλον της υγείας χιλιάδων ασθενών, είναι που τον κάνει τόσο επικίνδυνο και μισητό.

Και μπορεί πριν μερικούς μήνες ο Shkreli επιτέλους να συνελήφθη για όλες τις κατηγορίες που τον ακολουθούσαν απ’ την εποχή της Retrophin, ωστόσο αυτή τη στιγμή είναι έξω με εγγύηση και συνεχίζει να προκαλεί. Όπως προκλητικός ήταν και όταν κλήθηκε να αιτιολογήσει την αύξηση της τιμής του ‘Daraprim’ ενώπιον του Κογκρέσου, επικαλούμενος την 5η τροπολογία ακόμη και σε ερώτηση σχετικά με την αγορά του δίσκου των Wu-Tang, για να χαρακτηρίσει στη συνέχεια τα μέλη του Κογκρέσου “ανόητους που αποφασίζουν για το μέλλον της χώρας“.

Άλλωστε για τον Shkreli, οι αρχές τον κυνηγάνε απλά “για να τον τιμωρήσουν για την αύξηση της τιμής των φαρμάκων και λόγω της έντονης προσωπικότητάς του”.

Ποιος ξέρει τι άλλο μας επιφυλάσσει το μέλλον ο επιχειρηματίας, όσο δεν βρίσκεται πίσω απ’ τα σίδερα της φυλακής για τις δεκάδες απάτες του; Το μόνο βέβαιο είναι πως ο πραγματικός λόγος για να τον αντιπαθήσεις δεν είναι ούτε οι κομπίνες του, ούτε αυτή καθεαυτή η παράλογη αύξηση της τιμής των φαρμάκων, αλλά όλα ότι αυτά τα κάνει επειδή είναι μια τεράστια attention whore, που δεν υπολογίζει τίποτα για λίγη προσοχή.

Μοναδικό θετικό της δράσης του, όπως επεσήμανε σε άρθρο του στο New Yorker ο δημοσιογράφος Kelefa Sanneh, το γεγονός πως ξεγύμνωσε τα τεράστια κενά και προβλήματα του φαρμακευτικού συστήματος των Η.Π.Α

Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για να μην δημιουργηθούν ουρές για το ποιος θα τον πρωτοχαστουκίσει.