Η εξωφρενική διαχρονικότητα του Ρότζερ Φέντερερ

Βάλτε οποιονδήποτε σταρ δίπλα στον Ρότζερ Φέντερερ. Να, κοιτάξτε. Την Κυριακή, μετά τον πιθανότατα πιο εύκολο τελικό Γουίμπλεντον που έχει παίξει ποτέ στην καριέρα του (ίσως μαζί με αυτόν απέναντι στον Άντι Ρόντικ το 2005), μπήκε στο All England’s Club, μία επίλεκτη λέσχη που πρέπει να τη φανταστούμε σαν αυτή όπου ο Φιλέας Φογκ έπαιζε μπριτζ και έβαλε το στοίχημα να κάνει το γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Εκεί τον περίμεναν όλοι. Ο Ρότζερ Φέντερερ συνάντησε πρώτα τη σύζυγό του, Μίρκα, ίσως το πιο σημαντικό πρόσωπο από εκείνον σε αυτό το δωμάτιο, μπορεί και σε όλο το Λονδίνο. Έπειτα ασπάστηκε τη μέλλουσα βασίλισσα της Αγγλίας Κέιτ Μίντλετον (σόρι Ελίζαντεθ). Φτωχή συγγενής. Χαιρέτησε με αρμόζουσα στον ενθουσιασμό, σούπερ politically incorrect για το Μπάκιγχαμ χειραψία τον πρίγκιπα Ουίλιαμ. Φτωχός συγγενής. Αγκάλιασε τον μπαμπά του. Πήγε στον πρώην προπονητή του, Στέφαν Έντμπεργκ, ο οποίος τον αγκάλιασε με τη μέγιστη δυνατή θέρμη που έχει πιάσει ποτέ Σκανδιναβός άνθρωπο. Ο Έντμπεργκ, που φορούσε ένα θαυμάσιο κοστούμι, ζήτησε το τρόπαιο του Γουίμπλεντον, το οποίο ο ίδιος έχει σηκώσει δύο φορές, το 1988 και το 1990. Δεν είχε, όμως, διαφορά από κάποιον γκρούπι. Ο Σταν Σμιθ και οι Μάργκαρετ Κορτ απέδωσαν τα δικά τους συχαρίκια: φτωχοί συγγενείς. Πήγε στον Ροντ Λέιβερ, με τον οποίο ασφαλώς αστειεύτηκε. Όταν ο Ρότζερ Φέντερερ είναι μαζί με τον Ροντ Λέιβερ, τον θρυλικό Αυστραλό, τον τελευταίο τενίστα που έκανε το calendar slam το 1969 (και τα τέσσερα Major την ίδια χρονιά) κάνουν παρέα. Μετά μπήκε σε ένα διάδρομο, η κάμερα τον ακολούθησε. Χαιρέτησε σχεδόν όποιον βρήκε στο δρόμο του, με πολλή αλεγκρία απευθύνθηκε στα ball boys και girls και τους φυσικοθεραπευτές. Μετά άνοιξε μία πόρτα. Ο δημοσιογράφος που περιέγραφε, έκοψε την όρεξη του τηλεθεατή με έναν φλεγματικό τρόπο. “Η κάμερα δεν γίνεται να μπει εκεί μέσα και αυτό είναι”. 

  (Φωτογραφία: Daniel Leal-Olivas / Pool Photo via AP)

Για τον Ρότζερ Φέντερερ, που στις 5 Αυγούστου του 2017 κλείνει τα 36 χρόνια ζωής, αυτές οι στιγμές δεν είναι άγνωστες. Στο Γουίμπλεντον του 2009, όταν νίκησε 3-2 σετ τον Άντι Ρόντικ με 16-14 στο πέμπτο και κατέκτησε το 15ο Major του, είχαν μαζευτεί όλοι εκεί. Εκείνη η παρέα ήταν… αρρώστια: Μπγιορν Μποργκ και Τζον ΜάκΕνρο και Ροντ Λέιβερ και Γκιγέρμο Βίλας και Πιτ Σάμπρας*. Ο τελευταίος βίωσε, εκείνο το απόγευμα των 55 άσων του Ελβετού, την αποκαθήλωση: Θεωρούνταν ο κορυφαίος, ήταν ο πολυνίκης στα Major με 14, σπάζοντας το ρεκόρ του Ρόι Έμερσον από το 1972 μετά από 29 χρόνια και μόλις 7 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της δικής του καριέρας έπρεπε να παρευρεθεί, έμπλεος… jet lag, στο κεντρικό κορτ, εκεί που ο ίδιος είχε πανηγυρίσει 7 φορές, για να συγχαρεί τον Φέντερερ για το 15ο Major, που τον έβαζε στην κορυφή.

*Ο Σάμπρας τώρα είναι τρίτος στη σχετική λίστα. Ο Ράφα Ναδάλ είναι δεύτερος, με 15.

Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, της κατάκτησης του 8ου Γουίμπλεντον και του 19ου Major στην καριέρα του, ο Ρότζερ Φέντερερ δεν έχει πραγματικά κάποια παρέα. Είναι μόνος του, όχι απλώς στην κορυφή του τένις αλλά, στην παραδοχή από τον κόσμο. Μπορεί να σου αρέσει πραγματικά κάποιος άλλος τενίστας, ο πολεμόχαρος Ναδάλ ή ο πρακτικός Τζόκοβιτς, ακόμα και ο σαρκαστικός Άντι Μάρεϊ, μπορεί να μην ψήνεσαι από το γεγονός ότι είναι Ελβετός ή ότι δεν είναι μία αλήτρα, ότι ερωτεύτηκε μία γυναίκα το 2000 και μαζί της ζει ακόμα, με 4 παιδιά, ότι το γέλιο του είναι παιδικό και ότι, τέλος πάντων, το τένις δεν είναι και κάνα σπουδαίο ανδρικό άθλημα, δεν αναδεικνύει τη ρώμη και όλα τα σχετικά που πραγματικά καθορίζουν από αρχαιοτάτων χρόνων τον άνθρωπο, όμως δεν έχει πραγματικά σημασία. Ούτε τα 19 Major, τα 8 Γουίμπλεντον, τα 5 Αυστραλιανά Όπεν, τα 5 US Open και το 1, καλύτερο και από τη Χαμένη Κιβωτό του Ιντιάνα Τζόουνς, Ρολάν Γκαρός έχουν σημασία. Οι περισσότερες εβδομάδες στο νούμερο ένα της παγκόσμιας κατάταξης (302) και οι περισσότερες σερί εβδομάδες στο νούμερο ένα της παγκόσμιας κατάταξης (237), οι περισσότεροι τελικοί σε Major (29), οι περισσότεροι συνεχόμενοι ημιτελικοί σε Major (23), οι περισσότεροι συνεχόμενοι προημιτελικοί σε Major (36), οι περισσότερες νίκες σε Major (321), οι περισσότερες συνεχόμενες συμμετοχές σε Major (65), οι περισσότερες συμμετοχές σε Major (70, μαζί με τον Γάλλο Φαμπρίς Σαντορό) έχουν σημασία. Τα 14, που πρόκειται να γίνουν 15, ρεκόρ που έχει μόνος του, δεν έχουν σημασία.

(Φωτογραφία: AP Photo / Alastair Grant)

Δεν γιορτάζουμε τον πρωταθλητή, τον πολυνίκη, τον νικητή, αλλά τον ήρωα του Τζορτζ Ρ. Μάρτιν, της Πάμελα Τράβερς, του Τομ Ρόμπινς, του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ. Γιορτάζουμε ένα πορτρέτο του Μιχαήλ Άγγελου, την ‘Τραβιάτα’, το ‘Ραχ 3’, γιορτάζουμε την οπτική εμπειρία, τη γεμάτη με θρησκευτικά συστατικά, στην οποία το 2006, 11 χρόνια πριν, αναφέρθηκε ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας στη νουβέλα Roger Federer as Religious Experience που δημοσιεύθηκε στους New York Times. Γιορτάζουμε το γεγονός ότι ο Χεσούς Απαρίσιο έπεσε σε κώμα στις 12 Δεκεμβρίου 2004, όταν ήταν 18 ετών και ξύπνησε στις 27 Αυγούστου 2015. Όταν ρώτησε για τον Ρότζερ Φέντερερ, του είπαν ότι συνεχίζει να παίζει. Τον είχε αφήσει στα 4 Major και έμαθε ότι είχε φτάσει τα 17. Ο Χεσούς Απαρίσιο, μετά από 11 χρόνια σε κώμα, είδε τον Ρότζερ Φέντερερ να κατακτά άλλα δύο Major μέσα στο 2017. Γιορτάζουμε το γεγονός ότι υπάρχουν γαλαζοαίματοι, όχι αυτοί που μας συστήνει ο κόσμος αλλά εκείνοι που έχουν τη γνώση του σώματός τους και το χρησιμοποιούν προς όφελος της καλλιτεχνίας. Και όταν, πια, αυτή η χρήση οδηγεί και σε ένδοξες νίκες, τότε το μυαλό έχει την ευχέρεια, όσο και τη δυσχέρεια, να πραγματεύεται και να αναλύει για χρόνια αυτόν το συνδυασμό.

Ας μεταφερθεί διαφορετικά: από την πρώτη ρακέτα που χτύπησε μπαλάκι για να περάσει τον φιλέ και να προσγειωθεί σε κάποιο από τα τετράγωνα του κορτ ως τώρα, ο Ρότζερ Φέντερερ είναι ο μόνος αληθινός τενίστας που υπάρχει. Έχει τη δύναμη που πρέπει να έχει κάποιος για να σταθεί στη σύγχρονη εποχή στο σπορ, αλλά όχι εκείνη που θα παρέπεμπε σε αγώνισμα πάλης. Είναι γρήγορος, αλλά όχι τόσο ώστε να σου δημιουργεί νευρικότητα, μπορείς να καταλάβεις ότι κινούνται τα πόδια του και δεν ωθείται από κάποιο εσωτερικό μοτέρ. Είναι ένας τενίστας που θα μπορούσε να παίξει στο πρώτο Major της ιστορίας, το 1877, και πάλι δεν θα καταλάβαινες τη διαφορά.

Είναι αρκετά εγωιστής ώστε να θυμάται πόσα παιχνίδια έχει παίξει και πόσες νίκες έχει κάνει, αλλά και αρκετά κομψός ώστε να μην τα αναφέρει παρά μόνο όταν ερωτάται για αυτά, αν ερωτάται. Έχει γνώσεις εγκυκλοπαίδειας για την ιστορία του τένις και ποτέ δεν παραλείπει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να εκδηλώσει το σεβασμό του στις σημαντικές φυσιογνωμίες του, αν και εδώ και χρόνια δεν είναι καμία τόσο σημαντική όσο ο ίδιος. Και το παιχνίδι του, όσο και αν έχει προκύψει από σούπερ εξειδικευμένη προπόνηση με τα πλέον σύγχρονα μέσα, δημιουργεί σαγήνη ακόμα και αν δεν γνωρίζεις ούτε έναν κανονισμό. Οι άνθρωποι θέλουν να ξέρουν ότι ξέρουν πράγματα, όμως αν δεν είχες καμία ιδέα για το τι είναι τένις και έβλεπες τον Ρότζερ Φέντερερ να μπαίνει στο κορτ, να στριφογυρίζει τη ρακέτα και να παίζει ένα γκέιμ υψηλού ρίσκου, παίρνοντας την μπάλα χαμηλά, εξαπολύοντας το backhand με το ένα χέρι σαν Γάλλος ή Ρώσος ξιφομάχος που παλεύει για τη ζωή του αλλά προτιμάει να πεθάνει κομψά από το να ζήσει άγαρμπα, ή κάνοντας ένα εξωπραγματικό βόλεϊ και βάζοντας τους επιστήμονες στη διαδικασία να επανυπολογίζουν την τροχιά που παίρνει το μπαλάκι, μήπως προσθέσουν στους φυσικούς νόμους μία πρόταση ακόμα, στην πραγματικότητα δεν χρειάζεσαι κάτι άλλο. Μία ακόμα πιο συγκεκριμένη αλήθεια; Δεν χρειάζεται καν να τον δεις να κραδαίνει τη ρακέτα σαν σπαθί η σαν πινέλο και να κάνει καμβά τον αγωνιστικό χώρο. Αρκεί, μόνο, να τον παρατηρήσεις να μπαίνει στο κορτ. Ακόμα και σε άδειο γήπεδο θα χειροκροτούσαν τα καθίσματα.

(Φωτογραφία: Daniel Leal-Olivas / Pool Photo via AP)

Κι έτσι, όλα τα ρεκόρ έχουν τη σημασία τους μόνο και μόνο επειδή τα έκανε ο συγκεκριμένος άνθρωπος. Κάποιος που ήταν νέος και σπουδαίος, που μετά έστεκε μόνος του στην κορυφή και όταν, τελικά, ο κρυπτονίτης ήταν ένας παραμυώδης Ισπανός με θέληση Αττίλα και πείσμα 712 γαϊδάρων, ο Φέντερερ συνέχισε τουλάχιστον να χαρίζει συναρπαστικές εικόνες, ακόμα και αν οι οπαδοί του υπέφεραν (με τρόπο που δεν ένιωθαν την οδύνη ούτε με την ομάδα που υποστήριζαν από μωρά) στις ήττες, ακόμα και αν (και αυτό δεν καθιστά υπερβολή) λιμάνια δακρύων σχηματίζονταν στις πλέον επώδυνες στιγμές. Υπάρχουν οπαδοί του στην Ελλάδα που δεν αντέχουν να βλέπουν τα μεγάλα παιχνίδια του, κάνουν βόλτες και απλώς ελπίζουν, ζώντας τη μιζέρια στο μεγαλύτερο ποσοστό της. Άνθρωποι που κλείνουν την τηλεόραση ή το στριμ πριν χάσει, απλώς για να μην τον δουν να χάνει, που βάζουν ξυπνητήρια εις βάρος της πραγματικότητάς τους για να τον παρακολουθούν να παίζει, που μισούν αθλητικά με κάθε διαθέσιμο κύτταρο τους υπόλοιπους σφετεριστές των τίτλων.

Το 2017, τη χρονιά που κλείνει τα 36 χρόνια του, ο Ρότζερ Φέντερερ έχει ήδη κατακτήσει 2 Major. Τούτο μπαίνει στην ελίτ με το Μουντιάλ του Ρονάλντο το 2002, τη νίκη του Τζακ Νικλάους στην Αγκούστα το 1986, στα 46 χρόνια του, τη νίκη του Τζορτζ Φόρμαν επί του Μάικλ Μούρερ το 1994 για τον τίτλο των βαρέων βαρών στην πυγμαχία, όταν ο πρώτος ήταν 45 χρονών και κατέκτησε τον τίτλο με 21 χρόνια απόσταση, το τέταρτο διαδοχικό χρυσό μετάλλιο στη δισκοβολία το 1968, στο Μεξικό. Και πάλι, είναι διαφορετικά. Διότι ο Ρότζερ Φέντερερ κρίνεται στην εποχή της υπερπληροφόρησης και γίνεται το απογειωτικό σημείο του πνεύματός της, του zeitgeist της. Ο μέγας μάγιστρός της, με τη ρακέτα-σκήπτρο και τις κινούμενες ζωγραφιές στο κορτ.

(Κεντρική φωτογραφία: Daniel Leal-Olivas/Pool Photo via AP)