Η Μαργαρίτα Πανουσοπούλου έμαθε να διαλέγει τις μάχες της

Υπάρχει ένα αχαρτογράφητο νησάκι στο Αιγαίο όπου δεν υπάρχουν τράπεζες, αμάξια ή rooms to let. Δεν υπάρχουν καν πραγματικά χρήματα. Για τους κατοίκους του Αρμενακίου υπάρχει μονάχα το γέλιο, η χαρά, το τραγούδι, η μουσική, ο έρωτας. Τα λεφτά είναι ντεμοντέ.

Σε αυτό το ειδυλλιακό σύμπαν έβαλε την κόρη του με τη Μπέτυ Λιβανού, Μαργαρίτα, ο Γιώργος Πανουσόπουλος, ένας από τους πιο ερωτικούς σκηνοθέτες που είχε ποτέ η Ελλάδα, στη νέα του ταινία ‘Σ’ Αυτή τη Χώρα Κανείς Δεν Ήξερε Να Κλαίει’. Εκεί υποδύεται την Αύρα, μία ξενομερίτισσα οικονομολόγο που συνοδεύει έναν Γάλλο ευρωβουλευτή στο νησί, με απώτερο σκοπό την ενσωμάτωση των κατοίκων του στον δικό μας, παραδοσιακότερο τρόπο ζωής. Το πολιτισμικό της σοκ μεγαλώνει με κάθε λεπτό που περνά, μέχρι που δίνει τη θέση του στα βασικά της ένστικτα.

Όπως θα διαπιστώσεις και παρακάτω όμως, η ίδια η Μαργαρίτα φαίνεται να μη φοβάται ιδιαίτερα τα δικά της.

Τη συναντήσαμε με αφορμή την ταινία και η συζήτησή μας ξεκίνησε από την αρχή – τη πρώτη συνεργασία με τον πατέρα της στην ‘Ελεύθερη Κατάδυση’, σε ηλικία 10 ετών:

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΗΣ

Δεν έχει διαφορά [η καθοδήγησή του]. Όπως ήταν τότε, ήταν και τώρα. Επειδή, όπως ξέρεις, μεγάλωσα μέσα σ’ αυτόν τον χώρο, από πολύ μικρή μου ήταν πολύ ξεκάθαρος ο ρόλος του καθενός. Για μένα ήταν τόσο σαφές ότι ο σκηνοθέτης δίνει τις οδηγίες και ο ηθοποιός ακούει τον σκηνοθέτη. Μάλιστα είχε κάνει εντύπωση και στη μητέρα μου και στον ίδιο και στους υπόλοιπους συνεργάτες πόσο μεθοδικά είχα δουλέψει σαν επαγγελματίας, παρότι 10 χρονών […]

Θα σου δώσω μια εικόνα, όχι απ’ όταν πήγαιναν ομαλά τα πράγματα, απ’ όταν είχαμε μια δημιουργική διαφωνία. Μου έλεγε για παράδειγμα ο Γιώργος – έτσι τον φωνάζω, δεν τους λέω μαμά και μπαμπά – ήταν η σκηνή που η ηρωίδα πηγαίνει πρώτη φορά και εγκαθίσταται στο σπίτι της χήρας, και έχουν βγει στην αυλή να μιλήσουν. Μου λέει ‘κοίταξε να δεις, πρέπει να γυρίσεις να κοιτάξεις τον ήλιο εκείνη τη στιγμή γιατί σε συνεπαίρνει’. Όχι, λέω, δεν με συνεπαίρνει καθόλου, κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Αυτή [η Αύρα] είναι ακόμα στη δόνηση της πόλης, είναι ακόμα τεχνοκράτισσα ουσιαστικά, και έτσι δεν έχει κανένα ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή για το ηλιοβασίλεμα, την αφήνει παγερά αδιάφορη. [Το αποδεχόταν] όταν του έδινα κι εγώ μια αιτιολογία για μια επιλογή. Όταν δεν συμφωνούσε μου έλεγε, όχι Μαργαρίτα, δεν συμφωνώ με αυτή την επιλογή και προχωρούσαμε […]

Τη χάρηκε τη συνεργασία μας. Τη βρήκε δημιουργική. Θα ήταν χαρά μου [να ξανασυνεργαστούμε] εάν προκύψει. Λέω αν προκύψει γιατί δεν ξέρω ποιο είναι το επόμενό του πλάνο και αν θα κάνει ταινία. Και εγώ δεν με βλέπω να σκηνοθετώ κάποια ταινία ή να κάνω παραγωγή κάποιας ταινίας σύντομα, οπότε σ’ αυτό το context λίγο δύσκολο σ’ αυτή τη στιγμή. Αλλά ναι, αν προκύψει και είναι κατάλληλες οι συνθήκες με πολλή χαρά [….]

Έχουμε συνεργαστεί με τη μητέρα μου όταν γύρισα από την Αγγλία. Η πρώτη μου θεατρική δουλειά ήταν με τη μητέρα μου και την Κατερίνα Λέχου στο θέατρο Τόπος Αλλού. ‘Η Ζήλια σε Τρία Φαξ’, σε σκηνοθεσία της Δήμητρας Αράπογλου. Γυναικείο έργο – γυναίκα συγγραφέας, γυναίκα σκηνοθέτης, γυναικείο καστ. Με πολλή χαρά θα ξανασυνεργαζόμουν και με τη μητέρα μου. Τη θαυμάζω πολύ σαν ηθοποιό. Η μητέρα μου με έχει κάνει να ανατριχιάσω σε παράσταση.

ΣΕ ΕΝΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΣΥΜΠΑΝ

Είναι καλλιτεχνική η φύση μου. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη, αλλά καλλιτεχνική φύση. Αυτό είναι κλεμμένο, αλλά με εκφράζει απόλυτα. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να ζήσει – ας πούμε, συνάδελφοί μου δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς το θέατρο. Εγώ μπορώ να ζήσω μια χαρά. Έχω κι άλλα πάθη.

Δεν είναι το ένα καλύτερο ή χειρότερο. Είναι διαφορετικοί άνθρωποι σε διαφορετικές ζωές και σε διαφορετικά μονοπάτια. Γι’ αυτό και δεν νιώθω καλλιτέχνης. Έχω μια τάση, μια ροπή προς τη τέχνη. Κάτι σχετικό πάντως θα έκανα, δεν μπορώ να το βγάλω το κομμάτι τελείως απ’ έξω. Έχω ασχοληθεί με αρκετά πράγματα – πάντα με έναν τρόπο ακόμα και η δική μου προσέγγιση προς αυτό ήταν καλλιτεχνική, ακόμα κι αν το αντικείμενο δεν ήταν εντελώς τέτοιο.

ΣΕ ΘΕΣΗ ΜΑΧΗΣ

Στα 17 αποφάσισα να γίνω ηθοποιός. Ήταν η περίοδος που έπρεπε να διαλέξω τι θα κάνω. Θα δώσω πανελλήνιες; Θα φύγω στο εξωτερικό; Έπρεπε πρακτικά να αποφασίσω και εκεί το είδα σοβαρά, άρχισα να κάνω μαθήματα, άρχισα να ψάχνω τις σχολές στην Αγγλία που ήθελα να πάω, να στέλνω αιτήσεις και το ανακοίνωσα στους γονείς μου. Στη Β΄Λυκείου. Κάναμε μια συζήτηση ένα απόγευμα και εκεί έμεινε.

Χαίρομαι πάρα πολύ που έλαβα αυτή την εκπαίδευση. Δεν θα την έπαιρνα εδώ στην Ελλάδα. Μπορεί να έπαιρνα κάποια άλλα πράγματα που δεν τα πήρα έξω, ποιος ξέρει, που δεν τα πήρα έξω. Αλλά ήμουν πολύ τυχερή – μάλλον δεν  ήμουν τυχερή γιατί επιλογή είναι – χαίρομαι πάρα πολύ που έκανα αυτή την επιλογή και πήγα στην Αγγλία και έλαβα αυτή την εκπαίδευση που σε μαθαίνει πολλά. Πώς να επιβάλλεσαι στον εαυτό σου, πώς να πειθαρχείς, πώς να διοχετεύεις το ταλέντο σου και την ενέργειά σου χωρίς να τα σκορπάς δεξιά κι αριστερά. [Το είχα ανάγκη] γιατί είμαι τελείως διαφορετική. Με άλλαξε πάρα πολύ. Και όχι αμέσως! Μπήκε ο σπόρος τότε και μετέπειτα στη ζωή μου βλέπω αυτά που ανθίζουν. Όπως το να αποδέχεσαι κάποιες καταστάσεις. Να διαλέγεις τις μάχες σου.

ΣΕ ΘΕΣΗ ΑΜΥΝΑΣ

Χάνω λίγο από το σήμερα. Εξαγοράζω – ή τουλάχιστον έτσι πιστεύω – λίγο πόνο, χάνοντας λίγο από το σήμερα. Δεν τους αποχαιρετάω [τους αγαπημένους μου ανθρώπους] πριν της ώρας τους, αλλά προσπαθώ να μη συνδέομαι τόσο πολύ συναισθηματικά. Γιατί είμαι τόσο συναισθηματικός χαρακτήρας που αν δεν το ελέγξω αυτό το πράγμα θα με τσακίσει, θα με καταβάλει, θα με γονατίσει, θα με καταστρέψει, θα με καταγκρεμνίσει.

ΣΕ ΡΥΘΜΟ

[Η άγκυρα] είναι ο χορός. Πάντα ασχολούμαι με το τάνγκο, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Κάναμε το υπέροχο το φεστιβάλ τον Ιούνιο στην Αθήνα το διεθνές, πήγε πάρα πολύ καλά, ήρθε κόσμος απ’ όλη τη γη, και τώρα ετοιμάζουμε τα επόμενα σχέδια. Αλλά προς το παρόν στη σχολή στο Γκάζι, κάνουμε μαθήματα. [Στη σχολή] κάνω κάποια αναπληρωματικά μαθήματα, έχουμε ξεκινήσει όμως μαθήματα αρχαρίων, έχουμε αναλάβει και κάποια άλλα τμήματα εκτός Αθηνών, πάμε κάνουμε σεμινάρια. Κάνουμε πολλά πράγματα – events, βραδιές τάνγκο, φεστιβάλ, weekends […] Δεν μου αρέσει η διδασκαλία και στο τάνγκο δεν το παίζουμε δάσκαλοι. Μπορούμε να δείξουμε αυτά που ξέρουμε. Ο δάσκαλος δεν δείχνει μόνο αυτά που ξέρει. Για να συνεννοούμαστε λέμε ‘δάσκαλοι’, εντάξει. Προσέχουμε όμως αυτόν τον όρο.

Στο θέατρο δε, ποτέ δεν πήγα προς τα κει. Με τη μητέρα μου έχουμε κάνει μια ερασιτεχνική ομάδα, την ‘Εν Λευκώ’, την ιδρύσαμε το 2010. Έκτοτε κάνουμε παραστάσεις, εκείνη σκηνοθετεί, εγώ κάνω θεατρική αγωγή, είναι όλοι ερασιτέχνες, τεράστιος θίασος, γίνονται μεγάλες παραστάσεις και πάνε τα έσοδα σε σχολεία, σε ιδρύματα – διατίθενται σε κοινωφελείς σκοπούς. Ενώ τους έκανα θέατρο, ούτε εκεί είχα την αίσθηση και τον ρόλο του δασκάλου. Είμαι ένας άνθρωπος που έχω έρθει να σας μάθω αυτό που ξέρω.

ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΡΑ

Δεν την πάω πολύ αυτήν πάντως. Θα σου πω μια διαφορά. Τον χαρακτήρα που θα υποδυθείς θα τον αγαπήσεις. Πρέπει να βρεις έναν λόγο να τον αγαπήσεις. Αυτό όμως είναι κάτι διαφορετικό από το αν τον πας τον άνθρωπο ή όχι. Στη ζωή σου δεν υπάρχουν άνθρωποι που αγαπάς, αλλά δεν θέλεις να τους βλέπεις μπροστά σου; Μακριά κι αγαπημένοι; Και τους αγαπάς πραγματικά, αλλά δεν γίνεται! Αυτό μου συνέβη με αυτόν τον ρόλο.

ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ

Δεν χρειάζεται για να το βρεις να τα αφήσεις όλα και να πας στο Αρμενάκι ή στο κάθε Αρμενάκι και να βρεις και τον γκόμενο καπάκι. Δεν είναι απαραίτητο αυτό το πακέτο. Αλλά το να είμαστε σε επαφή με τα ένστικτά μας ουσιαστικά, κάπως το έχουμε αφήσει λίγο πίσω μας. Έχει ξεχαστεί. Και χρειάζεται, χάνουμε πολλή απ’ τη γυναικεία μας δύναμη, απ’ τη θηλυκή μας δύναμη έτσι […] Η γυναίκα έχει την ικανότητα να φέρει και να συντηρεί τη ζωή. Ό,τι και να σημαίνει αυτό, είτε μέσω της γέννας, της εγκυμοσύνης, της γαλουχίας που φέρνουν ένα παιδί στον κόσμο, αλλά και σε ό,τι κάνει. Στην αγάπη της προς έναν άντρα, προς τον συνάνθρωπό της. Είναι ένα περιβάλλον, μία μήτρα ζεστή όπου μέσα της μπορεί να διατηρηθεί η ζωή. Αυτό είναι που ξεχνάμε και δεν το βλέπω στις γυναίκες. Έχουν γίνει άντρες δηλαδή οι γυναίκες, νομίζουν ότι ανακτούν τη δύναμή τους με την καταστροφή και την αδηφαγία […]

Πέσαμε θύματα μιας κατάστασης που έγινε πολύ γρήγορα για άλλους λόγους, μην κρυβόμαστε τώρα, πολιτικοί και οικονομικοί ήταν οι λόγοι που έγιναν την ώρα που έγιναν με τον τρόπο που έγιναν. Όχι ότι ο αγώνας των γυναικών τους τελευταίους αιώνες είναι αμελητέος! Μου είναι πολύ σαφές ότι έχουμε κάποια δικαιώματα σήμερα επειδή κάποιοι άλλοι πάλεψαν, είναι τελείως σαφές για μένα αυτό και το διαχωρίζω. Αλλά έγινε πολύ άτσαλα. Δεν νομίζω ότι έγινε 100% με δική μας πρωτοβουλία. Είναι λίγο συγκεχυμένα τα πράγματα κι έχει φέρει τα αποτελέσματα που έχει φέρει – τα οποία είναι κάποια πολύ καλά, φυσικά. Υπάρχει δρόμος ακόμα. Δεν υπάρχει ακριβώς ισότητα. Είναι λίγο μπερδεμένο το πράγμα, ποιος είναι ίσος, ποιος έχει πιο μεγάλη δύναμη. Ακόμα θέλει χρόνο να καταλαγιάσει γιατί είμαστε κι εμείς φρικαρισμένες οι γυναίκες. Αμάν, τα δικαιώματά μας! Και πέφτουμε να τους φάμε όλους έτοιμες στη γωνία, τους περιμένουμε να τους πυροβολήσουμε, να τους εκτελέσουμε, κι έχουμε αγριέψει.

ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

Η ταινία σίγουρα μιλάει για μια ουτοπία και ο δημιουργός το καθιστά και ξεκάθαρο ότι δεν πάει να κάνει κάποια πολιτική πρόταση ή οικονομική πρόταση. Επομένως η ταινία δεν μιλάει γι’ αυτό.

Τώρα κοίτα, εννοείται ότι [ο άνθρωπος] μπορεί να το εφαρμόσει. Όπως έχει εφαρμόσει όλα τα συστήματα. Ό,τι θέλει μπορεί να κάνει, απλά βλέπεις ότι δεν το πάμε εκεί τώρα, είναι άλλο το πλάνο της παγκοσμιοποίησης. Δεν πάμε προς τα εκεί. Η ανθρωπότητα όμως μην ξεχνάς, ότι απ’ τον πρώτο πολιτισμό έχουν περάσει μερικές χιλιάδες χρόνια, ενώ οι άνθρωποι είναι εκατομμύρια χρόνια πάνω στη Γη.

Έχουμε πολύ, πολύ δρόμο μπροστά μας για να αγγίξουμε επίπεδα συνειδητότητας. Ανεβήκαμε το πρώτο μαξιλαράκι πολιτισμού και έχει η ανθρωπότητα πολλές γενιές – κι όταν λέω γενιές δεν εννοώ γενιές ανθρώπινες, εννοώ φάσεις συμπαντικές – ακόμα να περάσει για να φτάσουμε σε μία άλλη συνειδητότητα και να ασχοληθούμε με άλλα πράγματα. Τώρα αυτή τη στιγμή, η ανθρωπότητα και ο πλανήτης έχει ανάγκη να περάσει από αυτό το στάδιο που περνάει […] Δεν ξέρεις ποιος είναι ο σκοπός του πειράματος Άνθρωπος πάνω στη Γη. Μπορεί κάτι που με τον συλλογικό μας, κοινό νου να μας φαίνεται καταστροφικό, αλλά αυτό να είναι μέρος ενός ανώτερου σχεδίου που πάει μόνο προς την εξέλιξη. Οπότε προσπαθώ να μην τα κρίνω αυτά με βάση τη λογική την ανθρώπινη, την επίγεια.

***

* Το ‘Σ’ αυτή τη Χώρα Κανείς Δεν Ήξερε να Κλαίει’ θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες στις 20 Σεπτεμβρίου από τη Feelgood.

Ευχαριστούμε το Rodriguez bar για τη φιλοξενία.