Ήξερες ότι το Wi-Fi επηρεάζει την υγεία ενός αθλητή;

Εκτός όλων των άλλων ειδικοτήτων μας, στην Ελλάδα είμαστε όλοι μας και γιατροί. Κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον αγώνα στον οποίο ένας αθλητής τραυματίζεται, σε δευτερόλεπτα έχουμε σχηματίσει τη δική μας διάγνωση, η οποία περιλαμβάνει από το μέγεθος της ζημιάς, μέχρι και το χρόνο της αποθεραπείας.

Την ίδια στιγμή που όλοι εμείς παριστάνουμε τους ειδικούς από τον καναπέ, σχολιάζοντας από το πότε θα επιστρέψει ο Λοτζέσκι μέχρι το γιατί μία ομάδα έχει πολλούς τραυματισμούς μέσα στην σεζόν, η αθλητική επιστήμη, με βασικό της σύμμαχο την τεχνολογία, πραγματοποιεί άλματα για να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα που πάνε τις ομάδες και φυσικά τους ίδιους τους αθλητές μπροστά. 

Πόσο μεγάλη ευθύνη έχει το βεβαρημένο καλεντάρι μίας σεζόν στην αύξηση των τραυματισμών; Ποιος τραυματισμός είναι ο συχνότερος και πότε είναι η σωστή στιγμή ένας αθλητής να επιστρέψει στα γήπεδα; Πόσο κοστίζουν σε κάθε σωματείο οι τραυματισμοί;  Πληροφορίες χωρίς τις οποίες, μια ομάδα δεν μπορεί να λειτουργήσει.

Επειδή εμείς εδώ στο Oneman δεν έχουμε ακόμη πρόσβαση σε όλες αυτές τις τεχνολογίες που θα μας δώσουν τις απαραίτητες απαντήσεις, απευθυνθήκαμε στον καταξιωμένο αθλητικό επιστήμονα, Γιώργο Κακαβά, ο οποίος είναι φυσικοθεραπευτής, ειδικός οστεπαθητικός και ερευνητής πάνω στην πρόληψη των αθλητικών κακώσεων, με εμπειρία ως ομιλήτής σε δεκάδες διεθνή συνέδρια αθλητικής επιστήμης. Ως ιδρυτής του Fysiotek Spine & Sports Lab, εργάζεται καθημερινά με Έλληνες και ξένους αθλητές, βοηθώντας στην ομαλή και ταχεία αποκατάστασή τους.

Τις παρακάτω απαντήσεις και πολλά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία, θα τα αναλύσει ακόμη περισσότερο στην ομιλία του στο Game Changer in Sports, στις 30 Μαΐου, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.

‘Dead Money’ και καταγραφή τραυματισμών

Η εικόνα που έχω τουλάχιστον εγώ για τους τραυματισμούς στα σπορ τα τελευταία χρόνια, είναι πως έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Αθλητές χάνουν σεζόν, μένουν έξω για μήνες, παθαίνουν υποτροπές. Ας το πιάσουμε όμως από την αρχή, δηλαδή από το ποιοι επηρεάζονται από τους τραυματισμούς.  

“Υπάρχουν δύο κομμάτια, αυτό της υγείας του αθλητή αλλά και το πόσο κοστίζουν αυτοί οι τραυματισμοί στα σωματεία. Το κόστος αυτό έχει να κάνει με τα νοσήλεια, με τα ασφάλιστρα, αλλά και με το γεγονός πως ένας ποδοσφαιριστής κάθεται και πληρώνεται κανονικά, τα λεγόμενα ‘dead money’ όπως ονομάζονται στην Αμερική”. Υπάρχει δυνατότητα καταγραφής των τραυματισμών;

“Στην Αγγλία υπάρχει το premier injuries, ένα site το οποίο παρακολουθεί τους τραυματισμούς στην Premier League. Το site αυτό, στην ουσία βγάζει 4 σημαντικά αποτελέσματα. Πρώτον, τους τραυματισμούς που αφήνουν έναν ποδοσφαιριστή έξω για περισσότερες από 10 ημέρες, που θεωρούνται δηλαδή major injuries και συμβαίνουν σε κάθε κλαμπ. Εκεί βλέπεις τι συμβαίνει με το κλαμπ και αν συνδέεται με τη βαθμολογική του θέση. Φέτος για παράδειγμα η Τσέλσι είχε λίγους τραυματισμούς και βγήκε πρώτη, ενώ η Γιουνάιτεντ είχε πολλούς και βγήκε έκτη. Αυτό λοιπόν είναι το δεύτερο, το κατά πόσο αυτοί οι τραυματισμοί επηρεάζουν την απόδοση της ομάδας. Το τρίτο, είναι το πόσα χρήματα κόστισε όλο αυτό στην Premier League σαν πρωτάθλημα, για παράδειγμα πέρσι το ποσό αυτό έφτασε τα 168 εκατομμύρια λίρες. Και τέλος, το κατά πόσο υπάρχει μια στρατηγική σήμερα για να μειωθεί αυτό το ποσό”. Στην Ελλάδα υπάρχει κάτι αντίστοιχο;

“Στην Ελλάδα προς το παρόν δεν υπάρχει καμία στρατηγική, δεν έχει αναγνωριστεί καν το πρόβλημα. Δεν έχει καθίσει η Super League να καταγράψει τους τραυματισμούς για να δει, φέτος ήταν 5 ή 35; Αρχικά, πρέπει να καταγραφεί αυτό για να δούμε πού βρισκόμαστε σε σχέση με το μέσο όρο. Το δεύτερο που πρέπει να γίνει είναι να δούμε ανά κλαμπ, πόσο κοστίζει όλο αυτό, ειδικά τώρα που ζούμε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Απ’ τη μία δηλαδή έχεις ένα μειωμένο μπάτζετ κι απ’ την άλλη δεν ξέρεις πόσα λεφτά σου κοστίζουν οι τραυματισμοί”. Σε διεθνές επίπεδο υπάρχει αντίστοιχη με την Αγγλία καταγραφή;  

“Η πιο οργανωμένη δουλειά γίνεται από τη FIFA τα τελευταία 10 χρόνια, όπου έχει δημιουργηθεί ένα research group με έδρα τη Σουηδία, στο οποίο μελετάμε τους τραυματισμούς. Κι όχι απλά τους μελετάμε, αλλά μαζευόμαστε μια φορά το χρόνο και βγαίνει μια κοινή γραμμή. Για παράδειγμα πρέπει να συμφωνήσουμε τι κάνουμε στην περίπτωση των θλάσεων, δεν γίνεται ο καθένας να κάνει το δικό του. Είναι μια παγκόσμια ιστορία και υπάρχει το ερωτηματικό τι κάνουμε εμείς εδώ. Υποτίθεται ότι είμαστε μια χώρα που τουλάχιστον το ποδόσφαιρό μας και το μπάσκετ έχει κάποιες επιτυχίες αλλά αν ρωτήσεις πόσους τραυματισμούς είχαμε πέρσι δεν θα λάβεις απάντηση”.

“Η UEFA έχει κάνει ένα σύστημα, στο οποίο είναι μέσα ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός και καλεί τα κλαμπ να στείλουν στοιχεία από τους τραυματισμούς τους, τα οποία τα επεξεργάζεται και μας δίνει μια γενική εικόνα, όχι της Ελλάδας ειδικά. Για να βρούμε τις λύσεις σε ένα πρόβλημα, πρέπει αυτό να καταγραφεί κι αυτό δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Έχω προσπαθήσει να έρθω επαφή με τις μεγάλες ομάδες ζητώντας στοιχεία, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Σε κάθε δουλειά ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει με κάποιο τρόπο αξιολόγηση για να πάμε μπροστά”.

“Στην περίπτωση της Εθνικής ποδοσφαίρου, ο γιατρός ο κύριος Γκοδόλιας είχε μαζέψει κάποια στιγμή τους γιατρούς όλων των ομάδων για μια κουβέντα γνωριμίας και συνεργασίας, το οποίο είναι ένα εξαιρετικό πρώτο βήμα. Ο κύριος Γκοδόλιας ζει και εργάζεται στη Γερμανία κι αυτά τα πράγματα εκεί είναι αυτονόητα. Αφού καλώ δηλαδή τον παίκτη σου στην Εθνική, θα ήθελα να ξέρω σε τι κατάσταση είναι για να τον προστατεύσω. Έχει παρατηρηθεί ότι κάποιοι παίκτες πάνε στις Εθνικές και τραυματίζονται και μετά ζητάνε αποζημιώσεις. To ΝBA απ’ ότι ξέρω το κυνηγάει αυτό το ζήτημα, δεν αφήνει κανέναν παίκτη να φύγει ανασφάλιστος”.

Τι οδηγεί σε έναν τραυματισμό

Πέρα από τον αριθμό των τραυματισμών, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποιος ευθύνεται γι’ αυτούς, αφού στις συζητήσεις που γίνονται κατά καιρούς, άλλοι κατηγορούν τα ιατρικά τιμ, άλλοι τις ‘γεμάτες’ σεζόν και κάποιοι τους ίδιους τους αθλητές. Το φετινό παράδειγμα της Ευρωλίγκας μας έκανε σοφότερους;

“Πρόσεξες ότι φέτος είχαμε πολλούς σοβαρούς τραυματισμούς. Αποκολλήσεις μυών, τενόντων, μόνο από Ελλάδα είχαμε Λοτζέσκι, Χάκετ, Γκιστ, η Φενέρ είχε τον Μπογκντάνοβιτς. Άλλαξαν το καλεντάρι με μια τεχνοκρατική ματιά, υιοθετώντας το στιλ του NBA, χωρίς να υιοθετήσουν τίποτα άλλο απ’ αυτό. Θα μπορούσαν ίσως να αυξηθούν κατά δύο οι θέσεις των παικτών, κάτι που το συζητάνε τώρα αλλά η νίλα έγινε. Η Ευρωλίγκα είναι εταιρεία, δεν είναι οργανισμός, και σε έναν οργανισμό παίζει πρώτο ρόλο η υγεία των πρωταγωνιστών, δηλαδή των αθλητών αλλά και το τι συμβαίνει με την απόδοση των ομάδων όταν λείπουν 2 και 3 βασικοί παίκτες. Από τη στιγμή που έχεις ένα μπάτζετ 20-25 εκατομμύρια, το πιο απλό πράγμα είναι διαιρώντας μπάτζετ με τραυματισμούς, παίκτες και ημέρες απουσίας να σου βγει τι έχασε η ομάδα, τα ‘dead money’ που λέγαμε. Αρκεί να υπάρχει σύστημα καταγραφής τραυματισμών. Μιλάμε για ένα τεράστιο πρόβλημα, το οποίο κάποια στιγμή πρέπει να το αντιμετωπίσουμε”. Ποιες είναι όμως οι βασικές αιτίες ενός τραυματισμού και πώς μπορείς να λάβεις τα καλύτερα προληπτικά μέτρα;  

“Είναι πολυπαραγοντικό. Αν ρωτήσεις έναν γυμναστή θα σου πει ότι είναι θέμα προπόνησης, αν ρωτήσεις έναν διατροφολόγο θα σου πει ότι είναι θέμα διατροφής. Εμείς έχουμε κάνει ένα πρόγραμμα πρόληψης τραυματισμών τα τελευταία χρόνια, για το οποίο έχουν δείξει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και γραφεία ατζέντηδων από το εξωτερικό. Στον αθλητή υπάρχουν τρία είδη στρες. Το μηχανικό, δηλαδή τα τρεξίματα, τα άλματα, η μυϊκή και αρθριτική σου κατάσταση. Το δεύτερο είναι το ψυχολογικό, αν ας πούμε αγχώνεται για την ανανέωση του συμβολαίου του. Και το τρίτο είναι το βιοχημικό, που έχει να κάνει με τη διατροφή και το πόσο προσέχει τη ζωή του. Αν αυτά τα τρία στρες μπουν σε ένα μίξερ, θα μας δείξουν τι γίνεται με την πρόληψη τραυματισμών, μέχρι τότε κινούμαστε σε θολά νερά”.

“Οι τραυματισμοί είναι στην ουσία ένα λάθος του νευρικού συστήματος. Αν βάλεις τον Ντάνι Άλβες να τρέξει 100 φορές πάνω-κάτω τη γραμμή, την 101η θα τραυματιστεί. Υπάρχει ένα σενάριο ότι μπορεί να κουράστηκε, ένας σύγχρονος παίκτης όμως μπορεί και να μην κουραστεί, υπάρχει ωστόσο και το σενάριο η κόπωση του νευρικού συστήματος να έκανε τη λάθος κίνηση. Ψάχνουμε να βρούμε αυτό το κομμάτι του νευρικού συστήματος, όπως σε ένα software ψάχνουμε το κομμάτι που έχει ιό”. Αν σε ξενίζουν λέξεις όπως ‘software’ στην ίδια πρόταση με τον αθλητισμό, περίμενε να διαβάσεις και το παρακάτω, για να δεις πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η τεχνολογία τόσο στην πρόληψη, όσο και στην αποκατάσταση των τραυματισμών. 

“Ο Nick Monroe, ο Digital Communications Manager των Bucks που θα μιλήσει στο Game Changer, μας εξηγούσε στην Κωνσταντινούπολη ότι το πρόγραμμα των ομάδων του NBA μέσα στη σεζόν είναι πολύ ιδιαίτερο, αφού στην ουσία δεν υπάρχουν προπονήσεις. Υπάρχουν πτήσεις, αποκατάσταση και αγώνες και χτίζουν ό,τι μπορούν στο ξεκίνημα της σεζόν. Ψάχνουν κι αυτοί βοήθεια μέσω της τεχνολογίας, για παράδειγμα ο Curry κάνει ένα floating, μπαίνει σε ένα κλειστό κουκούλι με νερό που απομονώνει τις αισθήσεις. Υπάρχει ένα πράγμα στον αθλητή που λέγεται ομοιόσταση, το οποίο σημαίνει ότι ο αθλητής είναι καλά. Η ομοιόσταση επηρεάζεται από πολλά πράγματα, απ’ την έλλειψη ύπνου, απ’ την αλλαγή ζώνης ώρας, αλλά και από κάτι που πολλοί αθλητές δεν το ξέρουν, απ’ το Wi-Fi! Η ακτινοβολία ενός κινητού ή τάμπλετ, επηρεάζει την υπόφυση του αθλητή, γι’ αυτό και τους δίνονται ειδικά γυαλιά που μπλοκάρουν την ακτινοβολία. Αν δεν γίνει αυτό, ο αθλητής δεν ξεκουράζεται, δεν κοιμάται καλά και επουλώνει πιο αργά έναν τραυματισμό. Η παραμικρή λεπτομέρεια λοιπόν, ειδικά σε τέτοιους αθλητές, παίζει ρόλο”.  Όσο για το άθλημα που είναι πιο επιρρεπές σε τραυματισμούς;

“Το πιο επιρρεπές σε τραυματισμούς είναι το ράγκμπι με τους κανόνες της Αυστραλίας, επειδή δεν έχει προστατευτικά. Έχει προσκρούσεις σώμα με σώμα αλλά και τραυματισμούς χωρίς επαφή, γι’ αυτό και στην Αυστραλία έχουν εξελίξει πολύ την αθλητική επιστήμη, γιατί αυτό προσπαθούν να καταπολεμήσουν. Ένα τεράστιο πρόβλημα στην Αμερική πάλι, είναι οι διασείσεις. Οι παίκτες του NFL γίνονταν βίαιοι, αλκοολικοί ή αυτοκτονούσαν κι ένας Νιγηριανός γιατρός που εργαζόταν σε νοσοκομείο άρχισε να μελετά τους εγκεφάλους τους και να μιλάει με τις οικογένειές τους. Ανακάλυψε λοιπόν ότι ευθύνονται οι διασείσεις κι άρχισε να αναπτύσσεται τεχνολογία προστασίας, με αισθητήρες στα κράνη και ξοδεύονται τώρα εκατομμύρια σε έρευνα του Harvard ακριβώς γι’ αυτό το σκοπό”.        

Το παράδειγμα της Μπαρτσελόνα και το Return to Play

Το γεγονός ότι η Μπαρτσελόνα είναι χρόνια μπροστά και στο κομμάτι της αθλητικής επιστήμης, φαντάζομαι δεν προκαλεί εντύπωση σε κανέναν. Ας πάρουμε μια γεύση απ’ τον τρόπο που δουλεύουν στην Καταλονία.

“Η Μπαρτσελόνα  έφτιαξε ένα Sports Innovation Hub, δηλαδή έχουν από πίσω ένα τεχνολογικό ίδρυμα της Καταλονίας που λέγεται Leitat. Το ίδρυμα αυτό φτιάχνει εφαρμογές για ό,τι μπορείς να φανταστείς που συνδέεται με το ποδόσφαιρο, από ένα καινούριο παπούτσι μέχρι τα social media, το οποίο η Μπαρτσελόνα θα το έχει πρώτο. Όλα αυτά, μαζί με τη Μασία, το μπάσκετ, το νοσοκομείο, στεγάζονται μαζί και υπάρχει μια κοινή φιλοσοφία σε ό,τι έχει να κάνει με τις θεραπείες. Οι θεραπείες αυτές λέγονται evidence based, δηλαδή είναι αποδεδειγμένο ότι δουλεύουν. Δεν γίνεται να κάνεις μια θεραπεία στον Μέσι με βάση αυτά που νομίζεις, ποιος είσαι εσύ πού θα πάρεις την ευθύνη;” Η τελική ευθύνη για το πότε επιστρέφει ο παίκτης στη δράση, είναι ένα τεράστιο ζήτημα στο σύγχρονο αθλητισμό.

“Ένα ακόμη μεγάλο ζήτημα, το οποίο θα το θίξω και στο συνέδριο, είναι το ποιος παίρνει την απόφαση για το λεγόμενο return to play, δηλαδή την επάνοδο στη δράση χωρίς τον κίνδυνο να πάθει υποτροπή ο παίκτης. Έχουν βγει διάφοροι αλγόριθμοι, στην Ελλάδα πάμε να φτιάξουμε τον δικό μας που τον ονομάζουμε ‘πι’, ο οποίος πρέπει να δίνει μια πληροφορία στο τεχνικό και το ιατρικό τιμ, πότε πρέπει να γυρίσει ένας αθλητής πίσω. Το να μην πονάει ένας αθλητής δεν έχει καμία σημασία, για να γυρίσει ο αθλητής πρέπει να πληρούνται κάποια κριτήρια και τα κριτήρια αυτά δεν είναι οι εξετάσεις. Μια μαγνητική είναι μια φωτογραφία, δεν αρκεί να στηρίξεις εκεί την επιστροφή σου. Έχει κάνει το FIFA Research Group μια έρευνα σε 100 ποδοσφαιριστές στην Νορβηγία, η οποία δείχνει ακριβώς αυτό, ότι παρά τις καθαρές εξετάσεις αρκετοί έπαθαν υποτροπή”. Ποιες είναι όμως οι βασικές παράμετροι που επηρεάζουν το χρόνο επιστροφής ενός αθλητή;

“Στους αθλητές πρέπει να σεβόμαστε δύο πράγματα, τη βιολογία και τη φυσιολογία τους. Βιολογία σημαίνει ότι αν σπάσει κάτι και είσαι 34, θα κολλήσει πιο αργά σε σχέση με το αν είσαι 24. Υπάρχει ένα στάδιο επούλωσης, το οποίο αν το αγνοήσεις, την πάτησες. Υπάρχει μετά ένα στάδιο κατά το οποίο ο ιστός ξαναφτιάχνεται και μετά πρέπει να τον βάλεις να προπονηθεί. Αν ένας αθλητής ξεπεράσει τον τραυματισμό του σε 15 ημέρες, θα χρειαστεί άλλες τόσες για να γυρίσει στη δράση, στη φυσική και την ψυχολογική κατάσταση στην οποία ήταν πριν. Η ψυχολογική κατάσταση του κάθε αθλητή εξαρτάται από την προσωπικότητά του και από το πόσο σοβαρός είναι ένας τραυματισμός. Ο χιαστός για παράδειγμα είναι πολύ ψυχοφθόρος”. Το πόσο δυνατός και γυμνασμένος είναι ο αθλητής παίζει κάποιο ρόλο;

“Η επιστροφή στη δράση δεν έχει να κάνει με το πόσο δυνατό είναι το πόδι, όπως λένε τώρα για τον Ζλάταν ας πούμε. Έχει να κάνει με δύο πράγματα: με το πότε θα αιματωθεί το μόσχευμα και πότε το συγκεκριμένο κομμάτι της ανατομίας θα αρχίσει να στέλνει πληροφορίες στον εγκέφαλο. Αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Σε κάθε σημείο του σώματος, υπάρχει ένας μηχανοϋποδοχέας ο οποίος ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι κάτι συμβαίνει στο συγκεκριμένο σημείο. Γι’ αυτό μετά από ένα χιαστό επιστρέφει μόνο το 60% των αθλητών στην πρότερη κατάσταση. Το παράδειγμα του Φαλκάο είναι χαρακτηριστικό. Ο Φαλκάο έκανε ειδική νευρολογική αποκατάσταση στο Μαϊάμι για να γυρίσει. Στην αρχή πήγε απ’ την κλασική οδό, να δυναμώσει το πόδι του, όμως αν θυμάσαι δεν ήταν πουθενά, δεν έπαιζε. Μετά κατάλαβαν ότι το πρόβλημα ήταν νευρολογικό κι έκανε άλλου τύπου αποκατάσταση, την οποία κάνουμε κι εμείς στην Ελλάδα, να γίνει δίνει δηλαδή όσο πιο γρήγορα γίνεται η σύνδεση μυαλού και τραυματισμένου σκέλους. Αυτή είναι η μεγάλη καινοτομία. Δεν είναι ψυχολογικό στην ουσία, δεν αισθάνεται το πόδι του έτοιμο”.

Αυτή ήταν μόνο μια πρόγευση από όσα θα πει ο Γιώργος Κακαβάς για την αθλητική επιστήμη στο Game Changer in Sports, στις 30 Μαΐου, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Σ’ ένα συνέδριο που θα μιλήσουν κι άλλοι σπουδαίοι εκπρόσωποι του ελληνικού αθλητισμού μεταξύ των οποίων, ο Παναγιώτης Γιαννάκης, ο Παναγιώτης Φασούλας, ο Σπύρος Γιαννιώτης και ο Κώστας Κατσουράνης.

Αν αγαπάς κι εσύ τον αθλητισμό, κλείσε τη θέση σου τώρα για να βρεθείς εκεί.

Κεντρική φωτογραφία: AP Photo/Dave Thompson