Η Σίλα Σφουντούρη εξηγεί όσα θέλεις να μάθεις για την εταιρική κοινωνική ευθύνη

Σε μία κοινωνική συνεύρεση και μεταξύ ανθρώπων των επιχειρήσεων, η Σίλα Σφουντούρη άρχισε να εξηγεί το πόσο αλλάζει και σε ποιους – πολλούς – τομείς η εταιρική ευθύνη στο εξωτερικό. Γίνεται μέγιστη προτεραιότητα, θα αλλάξει τις ζωές μας, τις ζωές των εργαζομένων και ευελπιστούμε το περιβάλλον και το μέλλον του πλανήτη.

Τη ρωτήσαμε τα πάντα και τα μάθαμε. Αν έχεις επιχείρηση, αν θέλεις να κάνεις επιχείρηση, αν δουλεύεις σε επιχείρηση, θα πρέπει να τα ξέρεις όλα. Γιατί το μέλλον μας οφείλει να είναι καλύτερο από το παρελθόν και είναι στα χέρια μας να καταστρέψουμε ακόμη περισσότερο τον κόσμο που αφήνουμε στα παιδιά μας – όσο κλισέ και μελό ακούγεται τόσο σοβαρό είναι.

Η Σίλα, υπεύθυνη στρατηγικής ανάπτυξης σε εταιρία που ασχολείται με τα δίκτυα και την ασφάλεια, ανήκει στην ερευνητική ομάδα του Researcher Corporate Sustainability and Responsibility Centre (CSRC) ή στα ελληνικά Κέντρο Εταιρικής Αειφορίας και Υπευθυνότητας (CSRC) το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και στη δημιουργία ευαισθητοποίησης, καινοτόμου σκέψης και λύσεων σε θέματα που θεωρούνται καίρια για τις επιχειρήσεις, το κράτος, την κοινωνία και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

«Θα αγοράζατε ποτέ ένα προϊόν από το super market που γνωρίζατε ότι το έφτιαξαν ανήλικα παιδιά που δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες σε κάποιο εργοστάσιο;», μου λέει ξεκινώντας την ανάλυσή της και συνεχίζει. «Θα συνεργαζόσασταν με έναν επιχειρηματία που γνωρίζετε ότι οι εργαζόμενοί του εργάζονται πέντε με έξι ώρες επιπλέον την ημέρα χωρίς να αμείβονται; Θα εμπιστευόσασταν έναν επιχειρηματία που οι αποφάσεις που λαμβάνει στην εταιρεία του δεν βασίζονται σε καμία διαδικασία; Θα αγοράζατε προϊόντα που θα γνωρίζατε ότι εάν συνεχιστεί η παραγωγή τους με τον ίδιο τρόπο μετά από 5 χρόνια ο αέρας που αναπνέετε θα έβλαπτε την υγεία σας;».

Όλα αυτά τα θέματα, λοιπόν, εμπίπτουν στην έννοια του ESG, που αποτελεί ένα εργαλείο μέσα από το οποίο όλες οι επιχειρήσεις μπορούν να μετρούν τις επιδόσεις τους στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση και να δημοσιεύουν τις εκθέσεις αυτές προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Σήμερα η έννοια της βιωσιμότητας δεν είναι απλά ένα δελτίο τύπου «η εταιρεία τάδε συμμετείχε στη δενδροφύτευση του Υμηττού και επένδυσε το x ποσό, δώρισε το x ποσό σε ένα ίδρυμα απόρων κ.λπ.». Σήμερα η έννοια της βιωσιμότητας είναι μετρήσιμη μέσα από τους δείκτες ESG (Environmental, Social and Governance) δηλαδή Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Εταιρική Διακυβέρνηση και μπορεί να αποτυπώσει ακριβείς επιδόσεις, κινδύνους και μελλοντικές στρατηγικές για μια επιχείρηση περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά βιώσιμη. 

Η έννοια της βιωσιμότητας γενικά

Το 1987, η Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών δημοσίευσε την Έκθεση Brundtland, με τίτλο «Το κοινό μας μέλλον». Σε αυτή την έκθεση δόθηκε ένας ορισμός που καθόρισε τη βιώσιμη ανάπτυξη ως «Η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες».

Αυτός ο ορισμός έθεσε σε αμφισβήτηση το παραδοσιακό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, ζητώντας έναν επαναπροσδιορισμό της ανάπτυξης ώστε να συμπεριλαμβάνει τρεις διαστάσεις: την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική.

Τι είναι το ESG;

Το ESG (Environmental, Social, Governance) αναφέρεται στην περιβαλλοντική, κοινωνική και διακυβερνητική επίδοση των επιχειρήσεων. Είναι ένα πλαίσιο που επιτρέπει σε ενδιαφερόμενα μέρη -όπως μέτοχοι, εργαζόμενοι, επενδυτές, ακόμα και η κοινωνία- να κατανοήσουν πώς μια εταιρεία διαχειρίζεται κινδύνους και επιδόσεις που συνδέονται με αυτούς τους τρεις πυλώνες.

Ο όρος ESG εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2005, σε μια μελέτη με τίτλο “Who Cares Wins” («Όποιος νοιάζεται, κερδίζει»).

Οι τρεις πυλώνες του ESG

Περιβάλλον (Environmental)

Η πτυχή του Περιβάλλοντος στο ESG αφορά την ευθύνη μιας εταιρείας απέναντι στον πλανήτη. Είναι ο τρόπος με τον οποίο οι οργανισμοί μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα, διαχειρίζονται τους φυσικούς πόρους, καταπολεμούν την κλιματική αλλαγή και περιορίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητές τους.

Η περιβαλλοντική απόδοση κάθε εταιρείας εξαρτάται από τον τομέα δραστηριοποίησής της. Μια βιομηχανία παραγωγής επίπλων, για παράδειγμα, έχει διαφορετικές ανάγκες και ευκαιρίες σε σχέση με μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών.

Βασικοί δείκτες:

1. Ενέργεια: Κατανάλωση για λειτουργίες, θέρμανση, ψύξη.
   
2. Νερό: Χρήση, εξοικονόμηση και βιώσιμη διαχείριση.
   
3. Απόβλητα: Μείωση, ανακύκλωση, ετήσιο βάρος απορριμμάτων.
   
4. Εκπομπές CO2: Πολιτικές για τη μείωση ρύπων.
   
5. Περιβαλλοντικά Συστήματα: Εφαρμογή προτύπων διαχείρισης όπως EMS.
   
6. Χρηματοδότηση: Επενδύσεις για βελτίωση περιβαλλοντικών επιδόσεων.

Σε έναν κόσμο όπου οι φυσικοί πόροι γίνονται ολοένα και πιο πολύτιμοι, οι δράσεις των επιχειρήσεων για τη διατήρησή τους δεν είναι μόνο πράξεις ευθύνης αλλά και προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα. Η μέριμνα για το περιβάλλον δεν είναι μόνο μια ηθική επιλογή, είναι μια στρατηγική ανάγκη για το μέλλον.

Κοινωνία (Social)

Το γράμμα “S” στο ESG αφορά την κοινωνική ευθύνη, δηλαδή τις δράσεις μιας εταιρείας που προάγουν την ευημερία των εργαζομένων, τη δίκαιη μεταχείριση και τη σύνδεση με την κοινωνία.

Τι περιλαμβάνει:

• Εργασιακές πρακτικές: Δίκαιοι όροι απασχόλησης και σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα.
  
• Ποικιλομορφία και ένταξη: Ισότητα φύλων, ηλικιών και καταγωγών.
  
• Υγεία και ευημερία: Ασφάλεια στον χώρο εργασίας, υποστήριξη ψυχικής υγείας.
  
• Κοινωνική δέσμευση: Υποστήριξη κοινοτήτων και κοινωνικών δράσεων.

Μετρήσιμοι δείκτες:

1. Σύνθεση εργαζομένων (φύλο, ηλικία).
   
2. Ισορροπία επαγγελματικής-προσωπικής ζωής.
   
3. Εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων.
   
4. Μισθολογική ισότητα.
   
5. Δέσμευση εργαζομένων και κοινοτήτων.

Μετά την πανδημία, οι εταιρείες επενδύουν περισσότερο στην ευημερία και την υγεία των ανθρώπων τους, ενώ η ποικιλομορφία και η ισότητα αποτελούν βασικές στρατηγικές για μακροπρόθεσμη επιτυχία.

Διακυβέρνηση (Governance)

Η διακυβέρνηση είναι η καρδιά της εταιρικής λειτουργίας. Αναφέρεται στη δομή, τις πολιτικές και τις πρακτικές που καθορίζουν πώς διοικείται και λειτουργεί μια εταιρεία. Αφορά τη διαφάνεια, την ηθική και την υπευθυνότητα που χαρακτηρίζουν τη διοίκησή της.

Τι περιλαμβάνει:

Οι εκθέσεις διακυβέρνησης αποκαλύπτουν στοιχεία για:

• Δομή Ηγεσίας: Σύνθεση διοικητικού συμβουλίου, ποικιλομορφία, δεξιότητες και ανεξαρτησία διευθυντών.
  
• Δεοντολογία: Πολιτικές που εξασφαλίζουν υπεύθυνη συμπεριφορά και συμμόρφωση με κανονισμούς.
  
• Διαχείριση Κινδύνων: Στρατηγικές για την αντιμετώπιση οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων.
  
• Σχέσεις με Προμηθευτές: Δέσμευση σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια.

Η σωστή διακυβέρνηση δεν είναι μόνο θέμα ηθικής. Είναι ο θεμέλιος λίθος για τη δημιουργία εμπιστοσύνης, τη μείωση κινδύνων και την εξασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης. Μια εταιρεία με ισχυρή διακυβέρνηση θέτει τις βάσεις για μακροχρόνια επιτυχία, εμπνέοντας εμπιστοσύνη σε μετόχους, πελάτες και εργαζομένους.

Τα προβλήματα εφαρμογής του ESG στις ΜΜΕ

Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη βιωσιμότητα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εφαρμογή του ESG. Τα κυριότερα εμπόδια περιλαμβάνουν:

• Περιορισμένους πόρους: Έλλειψη χρημάτων και εξειδικευμένου προσωπικού.
  
• Πολυπλοκότητα δεδομένων: Δυσκολίες στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων.
  
• Έλλειψη γνώσης: Ελλιπής ενημέρωση για τα πρότυπα και τις πρακτικές ESG.

Ποιους αφορά;

Το ESG αφορά κυρίως τις μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς υποχρεούνται να συμμορφώνονται με σχετικές νομοθεσίες. Ωστόσο, επηρεάζει και εμάς ως πολίτες, καθώς οι επιλογές μας διαμορφώνουν τη ζήτηση για επιχειρήσεις που δίνουν προτεραιότητα σε περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διοικητικές επιδόσεις, πέρα από τα κέρδη.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου υπάρχουν πάνω από 23 εκατομμύρια ΜΜΕ (99% των επιχειρήσεων, υπεύθυνες για δύο στις τρεις θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα), το ESG έχει καθοριστικό ρόλο. Η υιοθέτηση ESG αρχών από τις ΜΜΕ όχι μόνο ενισχύει την ανταγωνιστικότητά τους, αλλά συμβάλλει και σε ένα βιώσιμο οικονομικό μέλλον για όλους.

Γιατί είναι σημαντικό το ESG;

Το ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση) αποτελεί κλειδί για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, με τα εξής οφέλη από την ενσωμάτωσή του:

• Εμπιστοσύνη: Ενισχύει τη διαφάνεια και τη σχέση με επενδυτές, εργαζόμενους και πελάτες.
  
• Βιωσιμότητα: Εντάσσει περιβαλλοντικές και κοινωνικές αρχές στις αποφάσεις.
  
• Πόλος Έλξης: Προσελκύει επενδυτές και εργαζόμενους με όραμα.
  
• Συμμόρφωση: Ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες νομοθετικές απαιτήσεις.
  
• Διαχείριση Κινδύνων: Προστατεύει τη φήμη και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα.

Το ESG δεν είναι απλά μια τάση, είναι το μέλλον της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας.

Οφέλη και Εμπόδια εφαρμογής στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Οφέλη

• Πρόσβαση σε Κεφάλαια: Ενισχύει την ελκυστικότητα προς βιώσιμους επενδυτές, βελτιώνοντας τη χρηματοδότηση.
  
• Φήμη και Ανταγωνιστικότητα: Η διαφάνεια σε θέματα ESG αυξάνει την αξιοπιστία και την προτίμηση από περιβαλλοντικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένους πελάτες.
  
• Διαχείριση Κινδύνων: Βοηθά στον έγκαιρο εντοπισμό περιβαλλοντικών ή κοινωνικών κινδύνων, αποτρέποντας κρίσεις.
  
• Βιώσιμη Ανάπτυξη: Συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη επιτυχία με ηθικές και περιβαλλοντικές πρακτικές.
  
• Προσέλκυση Ταλέντων: Βελτιώνει την εικόνα της εταιρείας για εργαζόμενους με υψηλή κοινωνική συνείδηση.

Εμπόδια

• Περιορισμένοι Πόροι: Λιγοστά χρήματα και εξειδικευμένο προσωπικό δυσκολεύουν την υλοποίηση πρακτικών ESG.
  
• Πολυπλοκότητα Δεδομένων: Χωρίς κατάλληλα συστήματα, η συλλογή και ανάλυση δεδομένων γίνεται δυσχερής.
  
• Έλλειψη Γνώσης: Αδυναμία κατανόησης και εφαρμογής των απαιτήσεων ESG.
  
• Οικονομική Πίεση: Επενδύσεις σε βιώσιμες πρακτικές συχνά θεωρούνται πολυτέλεια χωρίς άμεσα κίνητρα.
  
• Έλλειψη Προτύπων: Η απουσία ενιαίων κανόνων δυσχεραίνει τη μέτρηση και σύγκριση επιδόσεων.

Το ESG στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να είναι πρόκληση, αλλά προσφέρει στρατηγικά πλεονεκτήματα για το μέλλον.

Τι μπορούν να κάνουν οι επιχειρήσεις μελλοντικά

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να αρχίσουν να αποκτούν γνώσεις για το ESG και να συλλέγουν δεδομένα με οργανωμένο τρόπο. Αυτό απαιτεί εκπαίδευση ή την πρόσληψη εξειδικευμένων συμβούλων. Στη συνέχεια, θα πρέπει να σχεδιάσουν στρατηγικά τους πόρους και τις διαδικασίες, για να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα δεδομένα και να δημιουργήσουν εκθέσεις που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ESG.

***

Η Σίλα Σφοντούρη είναι απόφοιτη του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Εφαρμοσμένα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας και ο τίτλος της διατριβής μου είναι «Towards a commonly accepted ESG reporting framework and template for Greek and Cypriot SMEs». Είναι, επίσης, ερευνήτρια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Mess4ge το οποίο αποσκοπεί στην προώθηση της τεχνογνωσίας προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου να μπορούν να καταρτίζουν και να δημοσιεύουν ετήσιες εκθέσεις ESG.