James Hawes, πώς γυρίζεις σήμερα ένα κλασικό κατασκοπικό θρίλερ;

Στον Ερασιτέχνη, ο Rami Malek παίζει έναν αναλυτή της CIA που βλέπει τη γυναίκα του να σκοτώνεται σε μια κατάσταση ομηρίας, κι αποφασίζει να πάρει το νόμο στα χέρια του όταν βλέπει πως η Υπηρεσία σέρνει τα πόδια της – για δικούς της λόγους. Όμως μην περιμένετε να δείτε τον δεινό αναλυτή να μετατρέπεται ξαφνικά σε υπερήρωα. Οι μέθοδοί του παραμένουν εγκεφαλικές. Οι παγίδες του, γρίφοι και διλήμματα. Όπλο του, η λογική.

Έτσι, η ταινία δεν προδίδει ποτέ ούτε το είδος αυτού του espionage θρίλερ, ούτε τον παραδοσιακό κατασκοπικό σκελετό της εποχής από την οποία προέρχεται η ιστορία: το φιλμ βασίζεται εξάλλου σε ένα βιβλίο από τα ‘80s, διασκευασμένο σε ένα εντελώς σύγχρονο και τεχνολογικό περιβάλλον παρακολούθησης και τεχνο-παράνοιας.

Όχι τυχαία, ο σκηνοθέτης James Hawes αναφέρει ως δίπολο αναφορών, τόσο τις Τρεις Μέρες του Κόνδορα, όσο και το Enemy of the State – αμφότερα αυτά τα δύο φιλμ, προσφέρουν κάτι στο DNA του Ερασιτέχνη.

Με τον Hawes λοιπόν να μεταπηδά από το τηλεοπτικό Slow Horses στον κινηματογραφικό Ερασιτέχνη, δουλεύοντας έτσι σε δύο ταμπλό τη μοντέρνα προσέγγιση σε ένα κλασικό είδος του σινεμά, ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να κάνουμε μαζί του μια κουβέντα περί κατασκοπικού θρίλερ – και τι είναι αυτό που λέει για τον σημερινό μας κόσμο, τελικά.

 

Ο σκηνοθέτης James Hawes (δεξιά) μαζί με το καστ του Ερασιτέχνη (Rami Malek, Laurence Fishburne, Caitriona Balfe) στην πρεμιέρα της ταινίας στο Λονδίνο. / Thomas Krych/Invision/AP

Έχεις μιλήσει για τον κεντρικό χαρακτήρα της ταινίας ως έναν αναπάντεχο ήρωα.

Αναπάντεχος και υποτιμημένος. Η οποία είναι και η αγαπημένη φράση του Rami. Όταν μπαίνεις στο Λάνγκλεϊ μαζί του, στο αρχηγείο της CIA, παρατηρείς ότι κατεβαίνει πέντε ορόφους. Είναι ο σπασίκλας, αν θες, στην παραδοσιακή εκδοχή αυτής της ταινίας. Που όταν πηγαίνει για εκπαίδευση, ξαφνικά αποδεικνύεται ένας εξαιρετικός σκοπευτής, μαθαίνει κάποιες δεξιότητες κοντινής μάχης και φεύγει, όπως έχουν κάνει πολλές ταινίες, και γίνεται Ο Κατάσκοπος.

Αυτό που μου αρέσει σε αυτή την ταινία είναι ότι παραμένει για πάντα ο ερασιτέχνης και ως εκ τούτου, έχουμε το αουτσάιντερ. Έχουμε το αουτσάιντερ για να υποστηρίξουμε. Κι έχουμε την ίδια αντίδραση με τον Henderson [σσ. Ο χαρακτήρας του Laurence Fishburne, που κάνει τον εκπαιδευτή του], που σκέφτεται ότι αποκλείεται αυτός ο τύπος να τα βάλει με αυτούς τους εκπαιδευμένους δολοφόνους. Και όμως τα καταφέρνει. Η έκπληξη είναι και ότι μπορεί να τους αντιμετωπίσει, και ότι τα καταφέρνει.

Μπορείς να νιώσεις ότι αυτή η ταινία είναι έντονα εμπνευσμένη από μερικά από αυτά τα σημαδιακά πολιτικά θρίλερ της ακμής του είδους όπως οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα και άλλα από τη δεκαετία του ’70. Και το βιβλίο στο οποίο βασίζεται η ταινία διαμορφώθηκε στα μεταγενέστερα στάδια εκείνης της περιόδου. Τι σε προσέλκυσε στον χώρο των θρίλερ εκείνης της εποχής;

Ναι, χωρίς αμφιβολία. Μόλις είχα τελειώσει το Slow Horses όπου είχα τη δυνατότητα να παίξω στο είδος του John le Carré. Ειλικρινά; Αυτές είναι οι ταινίες που θέλω να βλέπω. Οπότε κάνουμε υπόκλιση προς αυτές. Ελπίζω να αξιοποιήσαμε λίγη από την ατμόσφαιρα αυτών των ταινιών για τις οποίες μιλάς. Ακόμα και στην εμφάνιση, την αίσθηση και τη μυρωδιά τους. Αλλά η ιδέα ήταν να το κάνουμε έντονα σύγχρονο και με κάποιους συγκεκριμένους τρόπους το καταφέραμε.

Το βιβλίο, για παράδειγμα, διαδραματίζεται σε μεγάλο βαθμό στην Πράγα. Η Πράγα είναι μια πόλη που γνωρίζω και αγαπώ αυτές τις μέρες, αλλά ΔΕΝ είναι ένα επικίνδυνο μέρος του Ψυχρού Πολέμου με κατασκόπους. [γελάει] Είναι πιο πιθανό να σε πατήσει ένα ποδήλατο που κουβαλάει μπύρες παρά να σε σκοτώσει ένας Ρώσος δολοφόνος. Έτσι, αποφασίσαμε, ή εγώ έριξα την ιδέα να μεταφέρουμε τη δράση από την Πράγα στην Κωνσταντινούπολη, όπου έχεις μια πόλη που βρίσκεται πολύ περισσότερο στα όρια της πολιτικής και μοιάζει λιγότερο οικεία, πιο επικίνδυνη, πιο νευρική.

Αυτό που κάναμε ήταν να πάρουμε κάποια από την κληρονομιά αυτών των ταινιών που πολύ σωστά αναγνωρίζετε και να αναζητήσουμε έναν τρόπο να την αναβαθμίσουμε τόσο σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο, όσο και στην τεχνολογία του σήμερα, ώστε να την αισθανόμαστε εξαιρετικά επίκαιρη.

Τι είδους έρευνα έκανες; Μίλησες με συγκεκριμένους συμβούλους για να πετύχεις τη σωστή τεχνολογία;

Ναι, το κάναμε. Δεν μπορώ να τους κατονομάσω επειδή είναι εν ενεργεία αξιωματικοί της CIA, αλλά κάποιοι εν ενεργεία υπάλληλοι της CIA συμμετείχαν στον έλεγχο της κάθε λεπτομέρειας της επιχείρησης και της λογικής μας. Αυτό που βρήκαμε τόσο συναρπαστικό όσο και τρομακτικό, ήταν ότι μερικά από τα πράγματα που φανταζόμασταν ως μυθοπλασία του εγγύς μέλλοντος συνέβαιναν ήδη. Και σίγουρα οι περισσότερες από τις τεχνικές παρακολουθήσεις είναι πολύ πιθανές.

Έτσι, μου ήρθε η ιδέα, για παράδειγμα, ο Heller [σσ. Ο χαρακτήρας του Rami Malek] να στρέψει την παρακολούθηση εναντίον των διωκτών του, ρίχνοντας αυτό που ονομάζουμε ψηφιακή άχνη για να τους αποσπάσει την προσοχή. Αυτό είναι απολύτως εφικτό. Και είναι πράγματα σαν αυτό που θα βλέπουμε στο μέλλον.

Αυτό το είδος ταινιών, τα κλασικά, κατασκοπικά θρίλερ του Ψυχρού Πολέμου ή τα πολιτικά θρίλερ, αντανακλούν κάτι από τις σύγχρονες πολιτικές καταστάσεις στον κόσμο τους. Φέρνοντάς το στο σήμερα, τι είναι αυτό που βρήκες ότι έχει να πει για τον κόσμο μας;

Έγραφα κάτι σχετικά με αυτό μόλις χθες. Για την ιδέα ότι υπάρχει κάτι σε αυτό το είδος που φωτίζει τα σημεία πολιτικής τριβής, τα σημεία τριβής του κόσμου μας. Προσφέρει επίσης μια αντεστραμμένη εκδοχή του κόσμου, όπου παίρνεις τον ήρωά σου και τον βάζεις σε ένα μέρος που αρχικά είναι οικείο, είτε πρόκειται για τους δρόμους της Ουάσιγκτον είτε για το Λονδίνο είτε για το Παρίσι, αλλά φαίνεται να αντιστρέφει τον κόσμο. Τον αναποδογυρίζει τόσο ξαφνικά. Αυτό που ήταν ασφαλές και οικείο είναι επικίνδυνο και κοιτάς από πάνω, όπως και η αφίσα, πολύ συνειδητά. Ο Heller κοιτάζει πάνω από τον ώμο του. Δεν είσαι σίγουρος από πού προέρχεται η απειλή.

Και νομίζω ότι τόσες πολλές από αυτές τις ταινίες είναι πραγματική κληρονομιά. Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα, που το αναφέραμε. Ή το Enemy of the State του Tony Scott, όπου ξαφνικά σε καταδιώκει η τεχνολογία και δεν ξέρεις ποιον να εμπιστευτείς. Δυστυχώς, σε αυτόν τον κόσμο, νομίζω ότι αυτό είναι το απόλυτο σημείο στο οποίο νιώθουμε ότι βρισκόμαστε τώρα. Δεν είμαστε σίγουροι με τον μεταβαλλόμενο κόσμο μας, ποιος είναι ο καλός και ποιος όχι. Όλα αλλάζουν. Και αυτό κάνει αυτή την ταινία. Δεν είναι ένα αυστηρά πολιτικό έργο, αλλά ανταποκρίνεται σε αυτό το πλαίσιο. Και νομίζω ότι το είδος θα ανανεώνεται συνεχώς και θα συνεχίσει να ανταποκρίνεται καθώς ο κόσμος γύρω μας αλλάζει.

Πώς ήταν η συνεργασία με τον Rami Malek, ο οποίος είναι επίσης παραγωγός, για τη δημιουργία του χαρακτήρα της ταινίας;

Μια από τις προσεγγίσεις μου είναι να κάθομαι στο δωμάτιο και κυριολεκτικά επί μέρες με τον Rami, να γυρίζουμε τις σελίδες των σκηνών. Είχαμε το backstory, αν θέλετε, από το μυθιστόρημα, το οποίο αξιοποιήσαμε όπου ήταν χρήσιμο. Δεν ήμασταν δέσμιοι. Αλλά για να περάσουμε πραγματικά μέσα από τη διαδρομή του πού βρισκόταν ο χαρακτήρας του σε κάθε δεδομένο σημείο, θέλαμε να χαρτογραφήσουμε την ιστορία του πένθους, επειδή αυτό έδινε μια ειλικρινή συναισθηματική μηχανή.

Για παράδειγμα, ο τύπος αυτός ξεκινάει εμπιστευόμενος τα αφεντικά του, θεωρώντας ότι δεδομένου ότι είναι μέρος αυτού του εξαιρετικά ισχυρού οργανισμού, θα τον βοηθήσουν και θα ξέρουν ποιος φταίει. Ή τουλάχιστον ότι θα προσπαθήσουν να το ανακαλύψουν. Στη συνέχεια χαρτογραφείται το πώς γίνεται καχύποπτος, πώς αρχίζει να συνωμοτεί, πώς προχωράει στον εκβιασμό και ότι ακόμη και οι δολοφονίες που στη συνέχεια πραγματοποιεί έχουν διαφορετική υφή ανάλογα με τα διαφορετικά στάδια θλίψης στα οποία βρίσκεται.

Επίσης, εξετάζει εξονυχιστικά κάθε σκηνικό ή prop που του δίνεται ή στο οποίο μπαίνει. Ότι το τάδε κομμάτι τεχνολογίας πρέπει να βγάζει νόημα, πρέπει να δουλεύει. Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ καλό για την ταινία. Είναι κάτι που έμαθα στο Black Mirror με τον Charlie Brooker. Είναι κάτι στο οποίο μας βοήθησαν κάποιοι από τους συμβούλους μας στη CIA εδώ, ώστε τα πράγματα να έχουν ρίζες και να είναι δεμένα στη γη. Και στη συνέχεια τους δίναμε αυτό το μικρό χολιγουντιανό λίφτινγκ ώστε να μοιάζουν έξτρα συναρπαστικά και κάτι που θέλεις να δεις στη μεγάλη οθόνη.

Γύρισες ένα κατασκοπικό θρίλερ που έχει όμως λιγότερη δράση και έχει περισσότερο να κάνει με την τεχνολογία. Ποια είναι η πρόκληση ώστε να διατηρείς το ενδιαφέρον οπτικά;

Έχεις απόλυτο δίκιο ότι η πολλή τεχνολογία, οι πολλές οθόνες κινδυνεύουν να γίνουν βαρετές. Έτσι, θέλαμε πολύ να διατηρήσουμε το 3D όσο πιο ενεργό μπορούσαμε, με τρόπο που να μοιάζει με την αιχμή του δόρατος του κοντινού μέλλοντος. Και θέλαμε να βεβαιωθούμε ότι όλα αυτά που κάνουμε με αυτό, δεν είναι τελικά παρά η επίλυση ενός μυστηρίου.

Για παράδειγμα, κοιτάξτε την σεκάνς όπου ο Heller χρησιμοποιεί όλο το υλικό που βρέθηκε από την επίθεση στο σταθμό Saint Pancras. Η ιδέα ήταν ότι έτσι βλέπουμε τις ειδήσεις στις μέρες μας. Τις βλέπουμε στα τηλέφωνα των ανθρώπων, σε αποσπάσματα από τις κάμερες ασφαλείας. Είναι παντού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τι θα μπορούσε λοιπόν να συμβεί αν μπορούσε ο ίδιος να συνθέσει την αφήγηση του τρόπου με τον οποίο πέθανε η γυναίκα του από το υλικό που βρέθηκε – και να είναι σε θέση να γίνει ο εγκληματολόγος ντετέκτιβ του Τώρα, αναγνωρίζοντας ανθρώπους με αυτόν τον τρόπο.

Εξάλλου, προφανώς είμαστε ούτως ή άλλως πολύ κοντά σε αυτό που όντως συμβαίνει γύρω μας.

Και μιλώντας για το οπτικό σκέλος, τι είδους ατμόσφαιρα ήθελες για την ταινία;

Εμπνεύστηκα από εκείνα τα πολιτικά θρίλερ της δεκαετίας του ’70 και του ’80 που ήδη αναφέραμε. Ήθελα να θυμίσω κάτι από αυτό το κλασικό είδος. Ήθελα να έχει μια αυξανόμενη κλειστοφοβία. Ήμουν πολύ πρόθυμος να μην γίνει όλο αυτό μια περιήγηση στις τουριστικές εικόνες των πόλεων. Έτσι, δεν γυρίσαμε κόκκινα λεωφορεία και το Big Ben στο Λονδίνο. Προσέξαμε πολύ να προσπαθήσουμε να βρεθούμε στις πραγματικές πόλεις και στα σοκάκια, και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που επιλέξαμε τη Μασσαλία. Αισθανόμασταν ότι βρισκόμασταν κάπου λίγο πιο φρέσκα.

Έχουμε ήδη αναφερθεί στο Slow Horses, και το Black Mirror, και προσωπικά είμαι και μεγάλος φαν των Doctor Who επεισοδίων σου… του The Doctor Dances είναι εκεί ψηλά. Αναρωτιόμουν λοιπόν δεδομένης της μεγάλης εμπειρίας σε επεισόδια τηλεόρασης, τι σου έδωσε όλη αυτή η δουλειά που χρησιμοποιείς σε μια ταινία σας αυτή; Τι έμαθες;

Νομίζω ότι υπάρχουν δύο απαντήσεις. Πρώτον, επειδή η τηλεόραση έχει γίνει τόσο φιλόδοξη τα τελευταία χρόνια, το πέρασμα από τη μικρή οθόνη –αλλά η μικρή οθόνη δεν είναι πια τόσο μικρή!– στη μεγάλη οθόνη είναι λιγότερο τρομακτικό. Συνεργάζεσαι πια με τον Gary Oldman ή τον William Hurt ή τον Andrew Scott στη μικρή οθόνη, άνθρωποι δηλαδή που είναι κατά κάποιο τρόπο ηθοποιοί της μεγάλης οθόνης. Το μεγαλύτερο μέρος αφορά την υπενθύμιση της κλίμακας και του ρυθμού που αξίζει η εμπειρία της μεγάλης οθόνης.

Και νομίζω ότι το άλλο πράγμα είναι απλά η ορατότητα. Το πόσο μιλάμε και αναλύουμε μια ταινία. Είναι σημαντικό το να έχεις μεγάλη επίγνωση του ότι μπορεί η κυκλοφορία μιας ταινίας να είναι event, κάτι που δεν συμβαίνει απαραίτητα πάντα με ένα τηλεοπτικό έργο. Και τι έμαθα; Ότι τα λάθη μου είναι πιο δημόσια.

Μια από τις μεγάλες σκηνές της ταινίας είναι αυτή στην πισίνα που βλέπουμε στο τρέιλερ. Υποθέτω ότι η σκηνή της πισίνας δεν υπήρχε στο αρχικό μυθιστόρημα λόγω του γεγονότος ότι γράφτηκε τη δεκαετία του ’80. Αναρωτιόμουν λοιπόν αν θα μπορούσατε να μιλήσετε ίσως για την εξέλιξη της συγκεκριμένης σκηνής και πώς την γυρίσατε.

Είναι πραγματικά συναρπαστικό, γιατί αυτό που υπάρχει στο πρωτότυπο μυθιστόρημα είναι ένα ενυδρείο με κολυμβητές μέσα σε ένα εστιατόριο στην Πράγα. Θα έχετε δει αυτή τη σκηνή ή κάτι πολύ κοντινό σε αυτήν στην πρώτη ταινία Mission: Impossible, η οποία προφανώς ήταν εμπνευσμένη από αυτό το μυθιστόρημα!

Έτσι κλείνει ένας κύκλος, κατά κάποιο τρόπο. Πήραμε την αρχική έμπνευση των κολυμβητών στην πισίνα, στο ενυδρείο και την τοποθετήσαμε σε μια ταράτσα. Στη συνέχεια έπρεπε να βρούμε την τοποθεσία. Τυχαίνει αυτή η τοποθεσία, αυτή η πισίνα, να βρίσκεται στο Λονδίνο. Στην πραγματικότητα, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την αμερικανική πρεσβεία. Έτσι έπρεπε να πάρουμε κάποιες πολύ ειδικές άδειες για να κινηματογραφήσουμε εκεί πάνω και να πετάξουμε με drones πάνω από αυτό.

Καταλήξαμε να κατασκευάσουμε ένα τμήμα της σε φυσικό μέγεθος στο στούντιο, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε κάποια από αυτά τα πλάνα με την κάμερα και να μην βασιστούμε στα VFX.

Το τέλος της ταινίας αφήνει χώρο για ένα δεύτερο μέρος. Βλέπεις τον εαυτό σου να επιστρέφει στον κόσμο του Ερασιτέχνη;

Ποτέ δεν λες ποτέ ποτέ. Αλλά αυτό που με ενθουσιάζει περισσότερο είναι το στήσιμο του κόσμου και το χτίσιμο των γεύσεων, του τόνου και η ανακάλυψη των ανθρώπων. Οπότε ποιος ξέρει; Αλλά είμαι αρκετά τυχερός που βρίσκομαι σε ένα μέρος όπου φαίνεται ότι μπορώ να πηγαίνω σε νέες και φρέσκιες περιπέτειες.

Κάνοντας μια τέτοια ταινία με τις περιπλοκές και το εύρος της σύγχρονης παρακολούθησης, μοιάζει σχεδόν με κάποια από τα επεισόδια του Black Mirror… σε κάνει αυτό πιο παρανοϊκό όσον αφορά την προσωπική σου τεχνολογία;

Δεν ξέρω πώς να απαντήσω σε αυτό χωρίς να γίνω στόχος. Θέλω να πω, η ειλικρινής απάντηση είναι… ναι, με κάνει. Και με το Slow Horses επίσης. Είχαμε έναν πρώην αξιωματικό της MI6 να εκπαιδεύει κάποιους από τους δικούς μας σε θέματα παρακολούθησης και αντιπαρακολούθησης στους δρόμους του Λονδίνου. Το Λονδίνο έχει περισσότερες κάμερες ανά τετραγωνικό μίλι από οποιαδήποτε άλλη πόλη στον κόσμο. Νομίζω ότι ο μέσος άνθρωπος που διασχίζει το Λονδίνο από και προς τη δουλειά του βιντεοσκοπείται ή φωτογραφίζεται 300 φορές την ημέρα. Απλά για να το βάλουμε όλο αυτό σε ένα πλαίσιο.

Νομίζω λοιπόν ότι όλοι πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε.

Ο Ερασιτέχνης (The Amateur) κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Feelgood Entertainment.

Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.