Jo Nesbo: «Οι ιστορίες έρχονται από το πουθενά και νιώθω την ανάγκη να τις αφηγηθώ»

Είσαι ένας πολύ επιτυχημένος συγγραφέας που έχει πουλήσει πάνω από 50 εκ. αντίτυπα. Τι είναι εκείνο που σε κάνει να συνεχίζεις;

Δε χρειάζομαι να με παρακινήσει κάτι. Είναι οι ιστορίες εκείνες που με κάνουν να γράφουν. Γενικά, λατρεύω τις ιστορίες, έτσι όταν μου έρχεται κάποια ιδέα που μου αρέσει, νιώθω ότι κάποιος θα πρέπει να τη γράψει. Αυτός ο κάποιος είμαι εγώ. (γέλια). Θα μπορούσα πια σταματήσω. Να αφιερώσω τη μέρα μου στο να πίνω καφέδες και κρασί και να κάνω αναρρίχηση. Είναι όμως αυτές οι ιστορίες που έρχονται από το πουθενά και νιώθω την ανάγκη να τις αφηγηθώ. 

Είναι κάποιου είδους κάλεσμα;

Εντάξει, θα ήταν επιτηδευμένο να πω ότι πρόκειται για «κάλεσμα». Θα σου πω το πώς το βλέπω: είναι σαν να κάθεσαι σε μία παρέα με φίλους που λένε ιστορίες και να έρχεται η σειρά σου να πεις τη δική σου. Νιώθεις ότι, κατά κάποιον τρόπο, είσαι υποχρεωμένος να μοιραστείς κάτι με τους υπόλοιπους. Για μένα το γράψιμο λειτουργεί κάπως έτσι, σαν μία κοινωνική συνθήκη, όπου καλείσαι να συμμετέχεις. Γράφω, επειδή διαβάζω.

Η Ματωμένη Σελήνη (εκδ. Μεταίχμιο)αποτελεί τη μεγάλη επιστροφή του Χάρι Χόλε. Μπλέκει ξανά με δύσκολες υποθέσεις ενώ είχε προσπαθήσει να τα αφήσει όλα αυτά πίσω του. Είναι η κακή του τύχη ή εκείνος που προκαλεί την τύχη του;

Ο Χάρι είναι ένας χαρακτήρας γεμάτος αντιθέσεις και παράδοξα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ενώ δεν αγαπά, ή μάλλον πιο σωστά πολλές φορές μισεί τη δουλειά του, συνεχίζει να την κάνει. Ξέρεις, πολλές φορές συνεχίζουμε να κάνουμε πράγματα στα οποία θεωρούμε ότι είμαστε καλοί (χωρίς απαραίτητα να το ευχαριστιόμαστε). 

Είναι, δηλαδή, μία δουλειά που «καλεί» τον Χάρι, εξαιτίας και όλων αυτών των ιδιαίτερων ικανοτήτων του – παρ’ ότι είναι ένας άνθρωπος χωρίς φίλους, χωρίς στενές κοινωνικές επαφές, ο οποίος παράλληλα δε νιώθει και καμία υποχρέωση προς την κοινωνία. Στη Ματωμένη Σελήνη, βέβαια, δεν είναι μόνο η δύναμη της συνήθειας που τον ωθεί να αναλάβει ξανά μία υπόθεση, αλλά και η ανάγκη που έχει για χρήματα, αφού έχει μείνει τελείως ταπί.

Είναι το 13ο βιβλίο με ήρωα τον Χάρι Χόλε. Δεν τον βαριέσαι ποτέ;

Κάθε φορά (γέλια). Δεν είναι ακριβώς ότι τον βαριέμαι, απλά όποτε τελειώνω ένα βιβλίο στο οποίο πρωταγωνιστεί, νιώθω ότι με έχει κουράσει, ότι έχω πάρει μεγαλύτερη δόση από όση αντέχω. Για να σου δώσω να καταλάβεις: ο Χάρι είναι όπως ο εκείνος ο φίλος που σου αρέσει η παρέα του, αλλά μετά από ένα Σαββατοκύριακο μαζί του, δεν τον παίρνεις τηλέφωνο τη Δευτέρα. Είναι πολύ έντονος, πολύ σκοτεινός.   .

Τα βιβλία σου είναι γεμάτα αναφορές στην ποπ μουσική. Μάλιστα, υπάρχουν και κάποιες αναφορές στο χέβι μέταλ. Πώς ένα από τα πιο ευνομούμενα κράτη στην Ευρώπη είναι γνωστό για δύο τόσο σκοτεινά είδη: το μπλακ μέταλ και το nordic noir;

Ναι, είναι κάπως παράδοξο όλο αυτό. Δεν είμαι σίγουρος, βέβαια, ότι αυτά τα δύο είδη τέχνης δίνουν τη συνολική εικόνα της νορβηγικής κοινωνίας αλλά περισσότερο ένα κομμάτι της. Είναι αστείο, αλλά οι περισσότεροι Νορβηγοί δε θα αναγνωρίσουν έναν διάσημο μουσικό της μπλακ μέταλ σκηνής στον δρόμο, ενώ αντίθετα θα αντιληφθούν αμέσως έναν γνωστό influencer. Κατά κάποιον τρόπο, το μπλακ μέταλ είναι πολύ πιο μεγάλο εκτός Νορβηγίας παρά στο εσωτερικό της χώρας. 

Υπάρχει μία ιστορία που πάντα με κάνει να γελάω. Πριν πολλά χρόνια, σε ένα ταξίδι στο Μεξικό, αποφασίσαμε να πάμε μία βόλτα από ένα παζάρι με πανκ δίσκους. (Βασικά όχι δίσκους, αλλά κασέτες). Εκεί υπήρχε μία τεράστια ταμπέλα πάνω από ένα πάγκο που έγραφε: «Μπλακ Μέταλ Κασέτες – Αυστηρά Νορβηγικό Μπλακ Μέταλ». 

Στις ηχογραφήσεις που κάναμε με την παλιά μου μπάντα μου, γνώρισα αρκετούς από τους μουσικούς της σκηνής. Πολλοί από αυτούς είναι πολύ καλά παιδιά, πολύ καλοί μουσικοί και παίρνουν πολύ σοβαρά αυτό που κάνουν. Απλά επαναλαμβάνω: οι ξένοι εντυπωσιάζεστε περισσότερο από το μπλακ μέταλ από ό,τι συνήθως οι Νορβηγοί. 

Θυμάμαι, δηλαδή, μία από τις κασέτες των Mayhem στο παζάρι του Μεξικού με τίτλο Live in Sarpsborg. Μπορεί να σου ακούγεται εντυπωσιακό, σαν είναι κάτι σαν τον Royal Albert Hall του Λονδίνου, αλλά στην πραγματικότητα είναι μία μικρή και μάλλον βαρετή πόλη λίγο έξω από το Όσλο.

Οι περιγραφές των εγκλημάτων στα βιβλία σου είναι πραγματικά ανατριχιαστικές. Έχεις κάποια μέθοδο για να τα κάνεις να δείχνουν τόσο αληθοφανή;

Δεν ξέρω αν υπάρχει μέθοδος. Πάντως, το ζήτημα δεν είναι να προσπαθήσεις να τρομάξεις τους αναγνώστες. Το ζήτημα είναι να είσαι όσο πιο πιστός γίνεται στην ιστορία που αφηγείσαι. Μεγάλωσα σε μία οικογένεια γεμάτη παραμυθάδες, αλλά πολύ συχνά ζητούσαν από μένα όταν ήμουν μικρός να πω τις τρομακτικές ιστορίες με τα φαντάσματα. Τότε, δεν καταλάβαινα το γιατί.

Μερικά χρόνια αργότερα, ρώτησα γιατί επέμεναν αν τις λέω εγώ. Σκεφτόμουν ότι η απάντηση θα ήταν ότι είμαι πολύ καλός αφηγητής. Τελικά, ήταν και αυτό αλλά -κυρίως- κάτι άλλο: το γεγονός ότι μπορούσαν να ακούσουν τον φόβο στη φωνή μου.

 Μάλλον, λοιπόν, γίνομαι ένα με τις ιστορίες που λέω. Δε χρειάζεται, με άλλα λόγια, να προσπαθείς να τρομάξεις τους αναγνώστες σου. Αρκεί να είσαι πιστός σε αυτό που αφηγείσαι.

Έπαιξες ποδόσφαιρο επαγγελματικά, ήσουν τραγουδιστής σε μπάντα, είσαι ένας διάσημος αστυνομικός συγγραφέας και ένας επίμονος αναρριχητής. Θα ήθελες μία πιο τυπική ζωή και μία καθημερινή οκτάωρη δουλειά γραφείου;

Τώρα πια, σίγουρα δεν είναι για μένα. Εντάξει, αν έπρεπε να το κάνω, φαντάζομαι ότι μάλλον θα επιβίωνα – αλλά δε θα ήμουν χαρούμενος. Είχα άλλωστε μία τέτοια δουλειά για 10 περίπου χρόνια, όταν εργαζόμουν ως οικονομικός αναλυτής, αλλά δεν την αγάπησα ποτέ. Ναι, πλήρωνε καλά για να μπορώ να ζω με άνεση. Εκείνο, όμως, που περίμενα όλη μέρα ήταν να φύγω από το γραφείο για να πάω να παίξω μουσική με την μπάντα μου. 

Είχα συναδέλφους που λάτρευαν αυτό που έκαναν σε τέτοιον βαθμό, ώστε να αφήνουν ανοιχτό τον υπολογιστή το βράδυ, έτσι ώστε αν ξυπνήσουν μες στη νύχτα να ρίξουν μία ματιά για το πώς πηγαίνει ο δείκτης Dow Jones. ‘

Έχω δουλέψει ταξί, έχω δουλέψει σε εργοστάσια, έχω δουλέψει σε ψαροκάικα, γνωρίζω καλά ότι είναι δύσκολο να βγει το μεροκάματο – ενώ όταν είσαι χρηματιστής βγάζεις μάλλον εύκολα χρήματα. Έτσι, όταν πια είχα το δικό μου διαμέρισμα, και γνωρίζοντας ότι μπορώ να ζήσω μία ζωή χωρίς πολλά λεφτά, παραιτήθηκα. Ήταν πριν εκδώσω το πρώτο μου βιβλίο, δεν είχα δηλαδή καμία σιγουριά ότι θα πετύχω. 

Εκτός από hard boiled αστυνομικά, γράφεις και παιδικά βιβλία. Πώς τα καταφέρνεις; Χωρίζεις τον εγκέφαλό σου στα δύο;

Με βοήθησε πολύ ότι έχω μία κόρη, η οποία με χρησιμοποιούσε σαν τζουκ μποξ όταν ήταν μικρή. Μου παράγγελνε ιστορίες και μάλιστα με συγκεκριμένα στοιχεία: άλλες φορές ήθελε δεινόσαυρους, άλλες πριγκίπισσες και πάει λέγοντας. Απλά χρειαζόταν από πλευράς μου να αυτοσχεδιάσω.

Η σειρά του Doctor Proctor είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα εκείνων των ιστοριών. Κατά κάποιον έμμεσο τρόπο η κόρη μου με οδήγησε μέχρι εκεί. Αλλά όπως είπα και πιο πριν: το ζήτημα δεν είναι να προσπαθείς να ικανοποιήσεις το κοινό σου, αλλά να μένεις πιστός στην ιστορία που αποφάσισες να πεις.

Ένα είδος τέχνης είναι τα αστυνομικά, ένα άλλο τα ποπ κομμάτια που γράφω με την μπάντα μου, ένα άλλο είναι τα παιδικά βιβλία. Μου αρέσει να πηδάω από είδος σε είδος. Μου αρέσει να σπάω τους κανόνες, βοηθά πολύ τη δημιουργικότητά μου.

Είχες κάποιον μυθιστορηματικό serial killer που φοβόσουν περισσότερο πριν γίνεις συγγραφέας;

Θα έλεγα τον Hannibal Lecter. Επιστρέφω συχνά στην κινηματογραφική του εκδοχή εξαιτίας της φανταστικής ερμηνείας του Anthony Hopkins. Η καμαρωτή στάση του, το έντονο βλέμμα και πάνω από όλα η απαλη φωνή του, που σχεδόν ψιθυρίζει μέσα στο μυαλό σου. Θα μπορούσε να ήταν ιερέας, αν δεν ήταν μανιακός δολοφόνος – και αυτό είναι που κάνει πιο τρομακτικό το «τέρας», αφού είναι ένας καλλιεργημένος, γοητευτικός άνθρωπος. 

Και ο δικός σου πιο τρομακτικός δολοφόνος;

Θα έλεγα ο χαρακτήρας που τον πυροβολούν στο τέλος του Αστυνομία, της 10ης περιπέτειας του Χάρι Χόλε. (σ.σ: δεν ήθελε να πει περισσότερο για να αποφύγουμε τα spoilers).

Τι άποψη έχεις για όσους παλεύουν με το ποτό όπως ο Χάρι Χόλε;

Έχω ζήσει από κοντά ανθρώπους με προβλήματα αλκοολισμού. Όχι, από το οικογενειακό μου περιβάλλον αν αναρωτιέσαι. Όταν έκανα έρευνα για να εμβαθύνω στον χαρακτήρα, πήγα incognito σε συναντήσεις ανώνυμων αλκοολικών. Κάποιοι όμως με αναγνώρισαν και ήρθαν να μου πουν ότι γράφω σαν να γνωρίζω από μέσα το θέμα, παρ’ ότι κατά κύριο λόγο χρησιμοποιώ τη φαντασία μου.

Νομίζω ότι αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι η αίσθηση της εξάρτησης, το να σε τραβά κάτι που δεν το θες αλλά το έχεις ανάγκη. Ναι, αυτή είναι μία σύγκρουση που καταλαβαίνω καλά. Άλλωστε, όλη μας η ζωή στρέφεται γύρω από διλήμματα και αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε.

Σε κάθε περίπτωση δεν είναι προφανώς όλοι οι άνθρωποι που παλεύουν με τον αλκοολισμό ίδιοι. Το «αλκοολικός» δεν μπορεί να αποτελεί ένα προσχεδιασμένο σενάριο για να αφηγηθείς έναν χαρακτήρα. Δε σκέφτομαι τον Χάρι ως έναν αλκοολικό, αλλά ως έναν ξεχωριστό χαρακτήρα. Κάθε άνθρωπος, άλλωστε, αντιδρά τελείως διαφορετικά απέναντι στο εν λόγω πρόγραμμα. Για αυτό και πιστεύω ότι οι άνθρωποι πιστεύουν όσα γράφω για αυτόν.

Πώς θα ένιωθες αν μία μέρα ξυπνούσες και αυτός ο χαρακτήρας είχε εξαφανιστεί τελείως από τη ζωή σου;

Αν ένιωθα ότι οι ιστορίες του είχαν ολοκληρωθεί, τότε θα αποδεχόμουν με χαρά -και κάποια ανακούφιση- το αντίο του Χάρι Χόλε. Αν όμως κάποιος, για κάποιον λόγο μου απαγόρευε να συνεχίσω να γράφω για αυτόν, και ενώ υπήρχαν και άλλες περιπέτειες στο μυαλό μου, τότε θα ήταν πραγματικά φριχτό. 

Τι είναι η Κάλυμνος για σένα;

Είναι το μέρος που έχω περισσότερους φίλους, γνωστούς και κοινωνική ζωή από ό,τι το Όσλο (γελάει). Κάθε φορά που παίρνουμε την πρωινή πτήση για το νησί από την Αθήνα για το νησί, και πετάμε πάνω από το Αιγαίο, είναι μία από τις καλύτερες στιγμές της χρονιάς για μένα. Α, ναι, και κάτι ακόμα: η Κάλυμνος έχει τον καλύτερο ασβεστόλιθο στον πλανήτη για να κάνεις αναρρίχηση.

Επόμενα σχέδια;

Ασχολούμαι αυτόν τον καιρό με δύο τηλεοπτικά projects. Μόλις όμως τελειώσουν αυτά, θα επανέλθω ξανά στις ιστορίες του Χάρι Χόλε.

INFO: 

Την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2023, στις 7:30 μ.μ., στο Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» (Ακαδημίας 59, Αθήνα). ο Jo Nesbo συνομιλεί με τον συγγραφέα Δημήτρη Σίμο για τα βιβλία του, τον διάσημο επιθεωρητή Χάρι Χόλε και την περιπέτεια της γραφής, απαντά σε ερωτήσεις του κοινού και υπογράφει αντίτυπα των βιβλίων του.

Μαζί τους εκτελώντας χρέη διαδοχικής διερμηνείας και συμμετέχοντας στην κουβέντα η μεταφράστρια αρκετών έργων του και ποιήτρια Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη.

Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου.
Η διάθεση των δελτίων ξεκινά στις 6 μ.μ. της ίδιας ημέρας.
Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

 ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Νορβηγική Πρεσβεία στην Αθήνα, Athens Culture Net
ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ: Δήμος Αθηναίων, Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», ΟΠΑΝΔΑ

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Arne Dahl: «Η αστυνομική λογοτεχνία βουτά στην κόλαση για να βρει στο τέλος λίγο φως»