Μέγας είσαι άνθρωπε και θαυμαστό το Ρίο-Αντίρριο

Ένα μοναδικό έργο που προκαλεί δέος. Έχει συμβεί σε όλους, από λίγες έως περισσότερες φορές. Να οδηγάει κανείς και βλέποντας κάτι, να αναφωνήσει ένα πελώριο ‘ουάου’, μαγεμένος από την εικόνα.

Μου συνέβη πριν δεκατρία χρόνια, όταν αντίκρισα για πρώτη φορά τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, πηγαίνοντας στην Πάτρα. Είχα δει από την τηλεόραση πλάνα αυτού του συγκλονιστικού έργου, αλλά περνώντας από απόσταση αναπνοής έμεινα άναυδος. Κι όχι μόνο γιατί αυτό το κολοσσιαίο δημιούργημα έλυσε το πρόβλημα του περάσματος απέναντι βασανιστικό κάποιες φορές, ιδίως το χειμώνα- αλλά επειδή αυτή η υπέροχη γέφυρα έμοιαζε με πίνακα ζωγραφικής, έτσι όπως κρεμόταν θαρρείς στον αέρα. Σαν να το κράταγε ένα γιγάντιο χέρι και να το άπλωνε στη γαλήνη του τοπίου για να μαγέψει φύση και ανθρώπους. Ένα όνειρο που έκανε το Μανχάταν να ζηλεύει.

Τη διάβηκα κάμποσες φορές με το αυτοκίνητο -πέρασμα σε χρόνο μηδέν με το αυτοκίνητο- αλλά ποτέ δεν σταμάτησα να τη χαζέψω σε όλο της το μεγαλείο. Και μετά από δεκατρία χρόνια, επιτέλους βρέθηκε η ευκαιρία να μαγευτώ και ‘εκ των έσω’. Με είχε τρελάνει προκαταβολικά η ιστορία. Γιατί χρειάστηκε να περάσουν 124 ολόκληρα χρόνια για να υλοποιηθεί το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη, που το 1880 οραματίστηκε την ένωση της περιοχής Μεσολογγίου από την οποία καταγόταν με την Αχαΐα.

Τον πέρασαν για τρελό όταν στις 29 Μαρτίου 1889, μίλησε στο Κοινοβούλιο για την ανάγκη γεφύρωσης του στενού Ρίου-Αντιρρίου. Νόμιζαν όταν παραληρεί. Ότι είναι ένας παλαβός που νομίζει ότι μπορεί να ενωθούν με γέφυρα το Ρίο με το Αντίρριο. Και ναι, έγινε το θαύμα, αυτό που αδυνατούσε να συμβεί πριν τόσες δεκαετίες, ως εντελώς ανέφικτο και απολύτως ανεδαφικό. Ακόμα και τα τελευταία χρόνια πολλοί το θεωρούσαν αδύνατο.

Υπήρχε ένας συνδυασμός φυσικών αντιξοοτήτων που καθιστούσε το έργο αρκετά περίπλοκο, όπως το πλάτος του Στενού που είναι περίπου δυόμιση χιλιάδες μέτρα, το βάθος της θάλασσας που έφτανε τα 65 μέτρα, η απουσία βραχώδους υποστρώματος στον πυθμένα και φυσικά η πιθανότητα έντονης σεισμικής δραστηριότητας, οι τεκτονικές μετακινήσεις και οι εξαιρετικά ισχυροί άνεμοι.

Κι έγιναν δύο θαύματα. Το ανθρώπινο μυαλό με τη βοήθεια της τεχνολογίας ξεπέρασε όλα τα εμπόδια κι έτσι έγινε μια από τις καλύτερες γέφυρες στον κόσμο και μάλιστα με μοναδικά στοιχεία. Το συνεχές καλωδιωτό κατάστρωμα, το οποίο εκτός του ότι είναι το μακρύτερο στον κόσμο, είναι και πλήρως αναρτημένο. Αυτό δημιουργεί ένα αποτελεσματικό σύστημα μόνωσης που μειώνει σημαντικά τις σεισμικές δυνάμεις που ασκούνται και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την απαιτούμενη ευκαμψία ώστε να παραλαμβάνονται οι πιθανές μετακινήσεις ρηγμάτων μεταξύ των γειτονικών βάθρων. Στην εγκάρσια διεύθυνση, το κατάστρωμα θα συμπεριφέρεται σαν εκκρεμές και οι πλευρικές του κινήσεις πρέπει να περιορίζονται. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση υδραυλικών αποσβεστήρων στους πυλώνες και στα μεταβατικά ακρόβαθρα, στόχος των οποίων είναι να περιορίσουν τις σχετικές πλευρικές μετατοπίσεις μεταξύ του καταστρώματος και των πυλώνων απορροφώντας μεγάλο μέρος της ενέργειας που εισάγεται κατά τη διάρκεια σεισμικών γεγονότων. Επιπλέον, το κατάστρωμα πρέπει να παραμένει σταθερό κατά τη διάρκεια πολύ ισχυρών ανέμων αποτρέποντας την άσκοπη καταπόνηση του συστήματος απόσβεσης.

AP Photo/Thanassis Stavrakis

Να το πούμε πιο απλά: η γέφυρα -2252 μέτρα- σχεδιάστηκε ώστε να αντέχει σεισμό μεγαλύτερο των 7,5 ρίχτερ, σύγκρουση δεξαμενοπλοίου εκτοπίσματος 180 χιλιάδων τόνων, ταχύτητα ανέμων 265 χιλιομέτρων την ώρα που αντιστοιχεί σε τυφώνα κατηγορίας 5, το ανώτατο επίπεδο στην κλίμακα Σαφίρ-Σίμπσον.

Το δεύτερο θαύμα εξίσου…τεράστιο; Το έργο παραδόθηκε τέσσερις μήνες νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Με τα εγκαίνια Σουφλιά στις 12 Αυγούστου 2004, παραμονή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων. Κι ανάμεσα στους λαμπαδηδρόμους που διέσχισαν για πρώτη φορά τη γέφυρα, ήταν ο Ότο Ρεχάγκελ και ο Κώστας Λαλιώτης, υπουργός Δημοσίων Έργων όταν ξεκίνησε η κατασκευή της γέφυρας, την οποία θεμελίωσε στις 19 Ιουλίου 1998 Κώστας Σημίτης παρουσία του Κωστή Στεφανόπουλου, Προέδρου της Δημοκρατίας.

Το κόστος έφτασε τα 630 εκατομμύρια ευρώ, κατ’ άλλους άγγιξε τα 840 εκατομμύρια. Ποιος όμως μπορεί να αμφισβητήσει ότι είναι ένα ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ έργο για όλους τους Έλληνες και για τις επερχόμενες γενιές; Λόγους για να γκρινιάζουμε και να μαλώνουμε, βρίσκουμε πάντα.

Δέος

Με το ειδικό κράνος και το γιλέκο, δίπλα στους μηχανικούς και τους γεωλόγους, αρχίσαμε να περπατάμε στο πλάι της γέφυρας, εκεί που το δέος με κύκλωνε περισσότερο κι απ’ τους αέρηδες. Μοιάζαμε με ανθρώπους ‘ελικόπτερα’ πάνω από τη θάλασσα.

Όσοι έχουν υψοφοβία, απλώς μπορεί να λιποθυμήσουν, αφού κάτω από τα πόδια τους βλέπουν ‘χάος’. Μπήκαμε μέσα στον πυλώνα και κατεβήκαμε προς τα κάτω, κι εκεί με περίμενε μια ακόμα έκπληξη. Γιατί μια ολόκληρη πολιτεία είναι απλωμένη μέσα και γύρω από τους πυλώνες.

Με εντυπωσίαζαν βέβαια οι τεχνικές λεπτομέρειες που μου ανέφεραν κάθε λίγο και λιγάκι, αλλά στάθηκα στο ανθρώπινο κομμάτι των συναισθημάτων, εκεί που η Ελένη, μια μηχανικός που δούλεψε από την πρώτη μέρα της κατασκευής ως την τελευταία, με το ζόρι κρατούσε τα δάκρυά της.

“Κάθε μέρα είχαμε τρομερή αγωνία αν η προσπάθεια θα προχωρήσει. Πόντο με τον πόντο! Και ξυπνούσαμε με την αγωνία να θα τα καταφέρουμε την επόμενη μέρα. Κι όταν πετυχαίναμε κάτι, αγκαλιαζόμασταν και πανηγυρίζαμε σαν μικρά παιδιά. Μιλάμε για τεράστιες δυσκολίες, μιλάμε για προσπάθειες που μας έκοβαν την ανάσα. Άνθρωποι να κρέμονται στον αέρα, να διακινδυνεύουν συνεχώς, να δίνουν όλο τους το είναι. Όσο ζω θα θυμάμαι αυτές τις μέρες“.

Τα γιγάντια καλώδια στέκονταν σαν φρουροί πάνω από τα κεφάλια μας κι ήταν σαν να βρισκόμασταν με φτερά στον αέρα, βλέποντας με κομμένη την ανάσα ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΡΓΑ! Ε, φοβάσαι λίγο όταν πατάς σε μια ειδική σχάρα κι από κάτω είναι το χάος, αλλά πώς να χάσεις τέτοια εμπειρία; Ίσως να χρειάζεται μια συγγνώμη, ίσως και να περιττεύει, αλλά το τολμώ:

ΜΕΓΑΣ ΕΙΣΑΙ ΑΝΘΡΩΠΕ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΣΟΥ!

Γιατί ανθρώπων έργο είναι αυτό το αδιανόητο αριστούργημα που σε υποχρεώνει να μείνεις με το στόμα ανοιχτό. Το (επίσης) καταπληκτικό της ιστορίας είναι ότι μετά απ’ αυτό το κολοσσιαίο έργο, μπορούμε να δίνουμε συμβουλές παρέχοντας τεχνογνωσία σε άλλα κράτη!

Ο μηχανικός που ακολουθούσα και κρεμόμουν από τα χείλη του, ο Άκης, μου είπε ότι τη βραδιά των εγκαινίων, εκεί που η νύχτα έγινε μέρα από τα βεγγαλικά, είδε ανθρώπους να δακρύζουν μπροστά στην τελειότητα και τη φαντασμαγορία. Τον πιστεύω. Ίσως έτσι να ένιωθε κι ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι όταν υλοποιούσε τις κατασκευές του!

Στην επιστροφή στο κεντρικό κτίριο, δίπλα από τα διόδια, με πήγαν στην ειδική αίθουσα, ένα μικρό μουσείο που εξηγεί το απόλυτο θαύμα. Υπήρχαν φωτογραφίες από άλλες γέφυρες, ελληνικές (όπως το περίφημο… Γεφύρι της Άρτας) και ξένες, υπήρχε ακόμα και η ιστορική φωτογραφία της διάνοιξης της διώρυγας της Κορίνθου το 1893, η γέφυρα Στεφανοσαίων στη Θεσσαλία, πέτρινα αριστουργήματα της Ηπείρου, μαγεία.

Αλλά η ιστορία δεν ξεχνά. Έτσι, μέσα στο μουσείο δεσπόζουν οι φωτογραφίες του Χαρίλαου Τρικούπη, του μεγάλου εμπνευστή της γέφυρας και οραματιστή. Με τη μεγάλη μουστάκα του καμαρώνει και χαμογελά. Γιατί ναι, πάντα είχε σπουδαία μυαλά η Ελλάδα αλλά κάποιοι τα έτρωγαν. Τρία χρόνια μετά τη λειτουργία της, η γέφυρα απέκτησε ονοματεπώνυμο: Χαρίλαος Τρικούπης βέβαια, κάτι που έγινε σε ειδική τελετή στις 25 Μαΐου 2007 από τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Τουλάχιστον να μην ξεχνάμε…

Μοναδικό μελανό σημείο είναι το γεγονός ότι η γέφυρα προσελκύει πολλούς αυτόχειρες. Έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πέφτοντας από την γέφυρα, ενώ έχουν αποτραπεί τουλάχιστον είκοσι αυτοκτονίες. Όταν κάποιος είναι αποφασισμένος, δεν τον κρατάει τίποτα. Η γέφυρα. Που θα στέκει εκεί για να θυμίζει στους ανθρώπους ότι με σκέψη και συντονισμό, δυνατά, γίναν όλα δυνατά τ’ αδύνατα!

Μέγας είσαι άνθρωπε…

Κεντρική φωτογραφία: AP Photo/Petros giannakouris