Μία επίσκεψη στην Οικία Τέλλογλου

Ο κόσμος στην Αριστοτέλους, τα απογεύματα της Τετάρτης, πυκνώνει ασυναίσθητα όπως και τα σύννεφα πάνω από μία Θεσσαλονίκη που αρνήθηκε φέτος πεισματικά να υποδεχτεί τον χειμώνα. Βιαστικά βήματα και λεπτές φιγούρες ανεβαίνουν από το Ολύμπιον και χάνονται στα στενά της Τσιμισκή. Όχι όλες. Για 30 από αυτές η σημερινή Τετάρτη θα είναι διαφορετική.

Το ρολόι δείχνει 17:55.

Σε λίγα λεπτά θα ξεναγηθούν για πρώτη φορά στο εσωτερικό της Οικίας Τέλλογλου. Ένα σημαντικό μάθημα πολιτισμού στην καρδιά της πόλης. Μέχρι να χαθούν και πάλι στους ρυθμούς της. Πιο πλούσιοι. Σε ιστορίες και εικόνες.

*Φωτογραφίες: Αναστάσης Μαυρογιάννης

Η Αλίκη Τέλλογλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Ήταν το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας του Ναούμ και της Λουκίας Ωρολογά, προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη και το Μοναστήρι. Από μικρή διψούσε για το διάβασμα και την τέχνη και ενώ όνειρό της ήταν να σπουδάσει αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, τελικά εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή. Ο Νέστορας Τέλλογλου, από την άλλη, γεννήθηκε στη Σμύρνη. Η οικογένειά του, έμποροι και τραπεζίτες, υπήρξαν ευεργέτες στον τόπο τους. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, η οικογένεια ήρθε στη Θεσσαλονίκη, με τον ίδιο επιστρέφοντας από σπουδές στην Ελβετία να αναπτύσσει έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα εντός της. Η γνωριμία τους κατέληξε σε γάμο το 1953 και σχεδόν ταυτόχρονα ξεκίνησε η συλλεκτική τους δραστηριότητα, είναι τα εισαγωγικά λόγια της Αλεξάνδρας Γουλάκη – Βουτυρά, που με συνοδεύει στην ξενάγηση.

Οι δυο τους άφησαν στη Θεσσαλονίκη ένα κοινό τους όνειρο: να προσφέρουν με όλες τους τις δυνάμεις, τις συλλογές, την περιουσία αλλά και την προσωπική τους υποστήριξη στην παιδεία του τόπου. Οι συλλογές που κληροδότησαν και αυξήθηκαν με την πάροδο των χρόνων με σημαντικές δωρεές αποτελούν για την σύγχρονη ελληνική τέχνη στην Ελλάδα μια σημαντική βάση για έρευνα, γνωριμία και εξέλιξη με το σήμερα του ελληνικού πολιτισμού, αναφέρει η γενική γραμματέας του Δ.Σ. του Τελλογλείου Ιδρύματος και Καθηγήτρια του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. Η συζήτησή μας πηγαίνει στην Οικία.

Η Οικία Τέλλογλου βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στον τέταρτο όροφο της πολυκατοικίας στην οδό Αριστοτέλους 2, πάνω από τον κινηματογράφο “Ολύμπιον”. Στο σπίτι αυτό εγκαταστάθηκε το ζεύγος Τέλλογλου το 1965, μερικά χρόνια μετά τον γάμο τους και εκεί έζησε η Αλίκη Τέλλογλου και μετά τον θάνατο του συζύγου της Νέστορα, έως το 2008. Πρόκειται για ένα σπίτι γεμάτο καλλιτεχνικές αναμνήσεις, αφού οι τοίχοι και τα δωμάτιά του ήταν πάντα διακοσμημένα με έπιπλα και έργα τέχνης, αποκτήματα των φιλότεχνων συλλεκτών από Έλληνες και Ευρωπαίους δημιουργούς των δύο προηγούμενων αιώνων, αλλά και σπάνια κειμήλια από μακρινές εποχές και τόπους. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ανάμεσα σε βιβλία και έργα τέχνης, και με εξαιρετική θέα προς τη θάλασσα από το ωραιότερο μπαλκόνι της πόλης, η Αλίκη Τέλλογλου συναντούσε τους φίλους και συνοδοιπόρους της, και οραματιζόταν την ίδρυση του Τελλογλείου (1971) και τη δωρεά της συλλογής. Η οικία Τέλλογλου, άλλωστε, αποτελεί τμήμα του Τελλογλείου Ιδρύματος.

Πώς, όμως, πάρθηκε η απόφαση να ανακαινιστεί η Οικία και να ανοίξει οκτώ χρόνια μετά τον θάνατο της Αλίκης Τέλλογλου;

Με απόφαση του Δ.Σ. του Τελλογλείου, το σπίτι αποκαταστάθηκε με τα περισσότερα αντικείμενα και έπιπλά του, πάντα με μεράκι και σεβασμό στην προσωπικότητα των δωρητών και ιδρυτών του. Κατά την ανακαίνιση κρατήθηκε σε μεγάλο βαθμό η επίπλωση, η ατμόσφαιρα, οι προτιμήσεις του ζευγαριού και ιδιαίτερα της Αλίκης Τέλλογλου, γι΄ αυτό και συνεπαίρνει τον επισκέπτη η ιδιαίτερη ‘προσωπικότητα’ του χώρου που αντανακλά την ίδια την Αλίκη. Μετά την ολοκλήρωση της ανακαίνισης, η Οικία άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό την άνοιξη του 2016, με ξεναγήσεις, σεμινάρια καλλιτεχνών και άλλες εκδηλώσεις. Το προσεχές διάστημα, μάλιστα, εντός της Οικίας θα κάνουμε και μαθήματα κινέζικης γλώσσας και πολιτισμού, έκθεση κινέζικης τέχνης από τη συλλογή της Αλίκης Τέλλογλου και διαλέξεις, προσφέροντας την ευκαιρία για μία μοναδική περιήγηση στο εσωτερικό και την ιστορία του σπάνιου αυτού χώρου, τονίζει.

Η ξενάγησή μας συνεχίζεται στο εντυπωσιακό γραφείο της Οικίας.

Ο επισκέπτης της Οικίας Τέλλογλου μπορεί να θαυμάσει σημαντικές δημιουργίες του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα (Γύζη, Ξυδιά, Πανταζή, Γεραλή, Φλωρά-Καραβία), αντιπροσωπευτικά έργα καλλιτεχνών σημαντικών για την εξέλιξη της νεοελληνικής τέχνης, εκπροσώπων του ελληνικού μοντερνισμού, της Γενιάς του Τριάντα και των επιγόνων της, έργα που σηματοδοτούν τη στροφή καλλιτεχνών στην παράδοση αλλά και νεωτεριστικά ρεύματα σε διάφορες κατευθύνσεις (Παρθένη, Μαλέα, Λύτρα, Κόντογλου, Γουναρόπουλου, Μπουζιάνη, Εγγονόπουλου, Σπυρόπουλου, Γαΐτη, Ζούνη κ.α.). Τα έργα, άλλωστε, παρουσιάζουν σε συμβολικό επίπεδο την Ιστορία της Ελλάδας. Προσφάτως, η Οικία εμπλουτίστηκε και με μια μεγάλη ενότητα έργων του Πάνου Βαλσαμάκη, καθώς και με έργα του Όμηρου Γεωργιάδη, της Κούλας Μπεκιάρη, της Ιωάννας Σπητέρη, του Βασίλη Ρογκότη κ.α. Έτσι, ο θεατής μπορεί να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στην ιστορία και την εξέλιξη, τις επιλογές και τις κατευθύνσεις, τις τομές και τις ανανεωτικές τάσεις της νεοελληνικής τέχνης, αλλά και να έρθει σε επαφή με ρεύματα που επηρέασαν τη δημιουργία Ελλήνων καλλιτεχνών, τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου, τον γαλλικό ρεαλισμό, τον οριενταλισμό, τον ιμπρεσιονισμό και τα γαλλικά μεταϊμπρεσιονιστικά ρεύματα (φωβισμό και Nabis), τον εξπρεσιονισμό, τον σουρεαλισμό,  την αφαίρεση κτλ. Επίσης, εκτίθενται περίτεχνα, απρόσμενα και ιδιότυπα αντικείμενα από τον κόσμο της Ανατολής και τα ταξίδια που πραγματοποίησε το ζεύγος Τέλλογλου στην Κίνα, τη Βηρυτό, τη Δαμασκό, περσικές μικρογραφίες, κινέζικα αγγεία, πιάτα από ποικίλα υλικά (πορσελάνη, λάκα) σε διάφορες τεχνικές και με ποικίλες θεματικές, πίνακες ξυλόγλυπτοι με ηθογραφικές σκηνές και σκηνές μάχης, πίνακες με την κινέζικη χαρτοκοπτική jianzi, μεταξωτά κεντήματα, υφαντά, ειδώλια μυθικών μορφών κτλ.Στόχος μας, άλλωστε, είναι να βιώνεται η Οικία Τέλλογλου ως τόπος αισθητικής απόλαυσης των έργων της Συλλογής του Τελλογλείου και παράλληλα ως σημείο συνάντησης, δημιουργικού προβληματισμού και ιστορικής μνήμης, επισημαίνει.

Ποια είναι, όμως, τα 3 αντικείμενα που ξεχωρίζει η ίδια μέσα στην Οικία;

Η Αλίκη Τέλλογλου αγαπούσε ιδιαίτερα – φανατικά τους φίλους της. Τον Πάνο Βαλσαμάκη για παράδειγμα. Γι’ αυτό μια μικρή γκουάς με έναν βοσκό ήταν για την Αλίκη το ωραιότερο δώρο καθώς απέδιδε ένα κεραμικό του που είχε πουληθεί και δεν μπορούσε πλέον να αποκτήσει. Παράλληλα, λάτρευε την τέχνη της Άπω Ανατολής, με τις δύο λευκές θεότητες από πορσελάνη να ήταν αγαπημένα της έργα, ενώ δεν θα μπορούσα να μη συμπεριλάβω και το ίδιο το Αλογάκι Rosenthal (λευκή πορσελάνη), γαμήλιο δώρο που έλαβε για τον γάμο της με τον Νέστορα Τέλλογλου, καταλήγει.

Στιγμές μετά την απόλαυση της ωραιότερης θέας της πόλης από το εμβληματικό μπαλκόνι της Οικίας, το όραμα της ίδια της Αλίκης Τέλλογλου, όπως το είχε διηγηθεί λίγο πριν τον θάνατό της, με συντρόφευε καθώς κατέβαινα τη μεγάλη σκάλα που οδηγεί στην Πλατεία Αριστοτέλους.

Εμείς δεν κάναμε ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη, όπου απλώς θα εκτίθενται έργα τέχνης. Εκείνο που θέλαμε ήταν να αποκτήσει το κοινό παιδεία γύρω από την Τέχνη, να δημιουργηθεί ένα σχολείο για να ξυπνάει τα ωραία πράγματα που έχει ο καθένας μέσα στην καρδιά του, τα οποία τον βοηθούν να ομορφαίνει τη ζωή του και τη ζωή των άλλων.

Info:Οι ξεναγήσεις στην Οικία Τέλλογλου διαρκούν 30 λεπτά, έχουν κόστος 5 ευρώ και πραγματοποιούνται (με σειρά προτεραιότητας) τις Τετάρτες, μεταξύ 18:00-19:00. Μπορείτε να κρατήσετε τη δική σας θέση στο 2310991610.

Περισσότερες πληροφορίες: www.teloglion.gr