Ο Άρης Τερζόπουλος δεν έκλαψε το τέλος των περιοδικών

Λίγο πριν το τέλος του καφέ με τον Άρη Τερζόπουλο στο ισόγειο του Golden Hall, πηγαίνω την κουβέντα στην πίστη, εκεί δηλαδή που ήθελα να την πάω περισσότερο από τη στιγμή που κανονίσαμε αυτή τη συνέντευξη. Η πίστη. Έχω δίπλα μου τον άνθρωπο που άνοιξε το ΚΛΙΚ και άθελά του την πόρτα του εν τέλει υπερτροφικού και διάττοντα κόσμου των ανδρικών περιοδικών. Ενός κόσμου που δεν φτούρησε πάνω από είκοσι χρόνια, αλλά έχτισε αυτόν τον γκοτζίλα με το μετροσέξουαλ όνομα ‘Lifestyle’, που για χιλιάδες εκεί έξω ευθύνεται για τα κακά που μας βρήκαν τα τελευταία χρόνια.

Η πίστη. Η πίστη ότι το ΚΛΙΚ μπορεί να ζει από την Κυριακή του Πάσχα ως περιοδικό (“και εφημερίδα και τηλεόραση”, όπως μου ‘χει πει νωρίτερα) στο ίντερνετ. Ως klik.gr. Άλμα πίστης, όπως είναι η ανεπαρκής μετάφραση του ‘leap of faith’. Ο Άρης δεν πηγαίνει στην εκκλησία να προσευχηθεί, αλλά πιστεύει. “Με τον τρόπο μου ναι, πιστεύω. Δεν βάζω ταμπέλα. Θεός δεν είναι αυτό που έφτιαξε ο Μιχαήλ Άγγελος στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Δεν μιλάμε για ένα μέγεθος. Η πίστη είναι ένστικτο”.

Συνδέω την ημερομηνία που αποφασίστηκε να ανέβει το site με την ελπίδα για την ανάσταση του brand ΚΛΙΚ. Δεν αρνείται τη σύνδεση. Χαμογελάει. “Για να δούμε”, μου λέει. Σηκώνομαι, τον χαιρετάω βιαστικός να γυρίσω στο γραφείο.

Κοιτάζω το recorder, γράφει 67 λεπτά ηχογράφησης. Το βάζω στην τσάντα μου πάνω από το μπλοκάκι με τις σημειώσεις για τη συνέντευξη. Για πρώτη φορά στα σχεδόν δέκα χρόνια που κάνω τη δουλειά, δεν κοίταξα τις σημειώσεις μου σε μια συνέντευξη. Πίστη;

Η εποχή έχει γίνει απίστευτα πιο γρήγορη. Ένα ζητούμενο δικό μου είναι να κρατήσω κάποιον λίγο παραπάνω στο Klik.gr. Ας είναι για ένα εξάλεπτο. Πρέπει να παρουσιάζω ό,τι κάνουμε θέμα με τρόπο που να λέει κάτι.

Στα 90s ο χρόνος πήγαινε αρκετά πιο αργά.

Όταν βγήκε το ΚΛΙΚ, η εποχή ήταν πολύ πιο συντηρητική στα πάντα. Αυτό που γινόταν παγκόσμια, αλλά ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι ότι οι μεγάλες μάζες έμπαιναν στο παιχνίδι. Το είδα αυτό και έφτιαξα το ΚΛΙΚ. Έτσι κι αλλιώς,πάντα με αντίληψη κοινωνιολογίας έφτιαχνα τα περιοδικά, όχι με έρευνα αγοράς. Μέχρι εκείνη την εποχή, ο κόσμος απ’ το Περιστέρι δεν θα πήγαινε για καφέ στο Κολωνάκι, αλλά αυτό το πράγμα άλλαζε. Έμπαιναν στο παιχνίδι μάζες που τις θεωρούσαμε ως αριστερά. Η μεγάλη μάζα εδώ ήταν αυτοί που αυτοπροσδιορίζονταν ως πασόκοι. Ήθελαν ενημέρωση και συμφιλίωση και ζήτησαν έναν τουριστικό οδηγό για το τι τρέχει. Το ΚΛΙΚ μπόρεσε να διαβάσει σωστά την εποχή και να διακρίνει τα στοιχεία της, και εν πολλοίς το κατηύθυνε. Είχε πολλές φορές έναν ρόλο leader.

Όχι δεν ήμουν ένας απ’ αυτή τη μάζα. Ο Κωστόπουλος ταίριαζε πολύ να είναι διευθυντής του ΚΛΙΚ, γιατί προερχόταν από αυτό το οποίο… ερχόταν. Υποθέτω ότι ήταν μια σωστή επιλογή να είναι επικεφαλής.

Δεν νιώθω περηφάνια για το ΚΛΙΚ και γενικότερα για τέτοια πράγματα. Έχω αποφύγει τελείως συνειδητά να ταυτίζομαι με οτιδήποτε επαγγελματικό. Θα χαρώ αν πάει καλά το site, αλλά δεν θα χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη. Αν εξαιρέσεις το θέμα των παιδιών μου, είναι συνειδητή τοποθέτηση να αποφεύγω οποιαδήποτε προσωπική ταύτιση με αυτά που έχω κάνει, και να περηφανεύομαι γι’ αυτά. Είναι κάποια πράγματα που έκανα, δεν είμαι εγώ.

Εκείνο που δεν θέλω να χάσω με αυτά τα πράγματα είναι ο εαυτός μου. Είναι σαν τους έρωτες. Έχεις προβλήματα με την γκόμενα; Ή θα χάσεις την γκόμενα ή τον εαυτό σου. Πολλές φορές έχω κάνει κι εγώ τη μαλακία, έχω χάσει τον εαυτό μου για να κρατήσω την γκόμενα. Σαν τελική άποψη για το θέμα, είναι καλύτερο να κρατάς τον εαυτό σου, γιατί έτσι κι αλλιώς όλα περαστικά είναι, δεν πειράζει.

Καθόλου δεν με πείραξε το τέλος των περιοδικών. Τι να κάνουμε; Μ’ άρεσε πολύ το χαρτί, αλλά τώρα έχω γοητευτεί από τις δυνατότητες του ίντερνετ.

Η κρίση είναι καθαρτική. Μπορεί να περάσαμε και να περνάμε άσχημα, αλλά γεννιούνται καινούργια πράγματα. Τους δύο τελευταίους μήνες έχω δει όσο κόσμο δεν είδα σε όλη μου τη ζωή. Άλλοι δουλεύουν στο θέατρο, άλλοι είναι φωτογράφοι, άλλοι μουσικοί. Παντού καινούργια ταλέντα που κάνουν καινούργια πράγματα. Είναι πολύ ελκυστικό να τα ψάξεις και να τα βρεις.

Παλιά θα ήθελα σώνει και ντε κάνω τα γραφεία στο Μαρούσι ή στην Κηφισιά, τώρα δε μου λέει τίποτα. Μου λέει το να τα κάνω στου Ψυρρή, γιατί εκεί, στις περιοχές γύρω από την Ακρόπολη, έχει γεννηθεί κάτι καινούργιο. Έχουν ανοίξει τόσα πολλά και διαφορετικά μαγαζιά, σχεδόν χωρίς λεφτά. Έχουν γίνει μαγευτικά πράγματα.

Δεν με βολεύει να μου μιλάει κανείς στον πληθυντικό. Ακόμη και τα παιδιά που δουλεύουν για μένα. Με βάζει σε μια θέση που δεν θέλω να μπω. Προτιμώ να είμαι εξίσου με οποιονδήποτε, να μπορώ να τον καταλάβω και να μου πει κάτι που δεν θα πάει το μυαλό μου. Αν έχουμε αυτή τη σχέση ενικού-πληθυντικού, δεν πρόκειται να μου το πει αυτό.

Υπήρξα συγχρόνως και χίπης και κυριλές. Μην τα παίρνεις και τόσο σοβαρά αυτά τα πράγματα. Φοράμε το κοστούμι, φοράμε μια γραβάτα, ε και τι έγινε; Είναι αρκετό να παγιδεύεσαι στο να είσαι μόνο το ένα ή μόνο το άλλο; Αν είναι να σε δένει η γραβάτα αντί να τη δένεις εσύ, άστο.

Το κεντρικό θέμα αυτής της εποχής είναι να τελειώσουμε με τα παραμυθιάσματα. Έχουμε φάει τέτοιο παραμύθι αδερφάκι μου από κάθε μεριά που δεν χωράει άλλο. Έχουμε φάει παραμύθι στα πάντα. Από την πολιτική μέχρι τα κοινωνικά και τις σχέσεις.

Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια τα έχω βρει με τον εαυτό μου και περνάω την καλύτερη μου περίοδο. Όταν είσαι νεότερος, κάνεις ένα σωρό μαλακίες. Ο εαυτός μας έχει πάντα μια απαίτηση από εμάς. Αν σε προσβάλλω, έχει την απαίτηση να μου δώσεις μια μπουνιά. Αν δεν το κάνεις, θα πας σπίτι και μέσα σου θα λες τι κότα είμαι. Αυτό έχει μεγάλη ποινή. Όταν δεν κάνουμε αυτό που απαιτεί ο εαυτός μας από εμάς, μας τιμωρεί αυτός και όχι οι άλλοι. Κάποια στιγμή, αν είσαι τυχερός, αρχίζεις να τον ακούς περισσότερο.

Από το ’10 ως το ’13 πέρασα τη χειρότερη φάση της ζωής μου. Ήταν πολύ άσχημες μέρες. Είχε κλείσει συνολικά ο κύκλος της προηγούμενης ζωής μου και βρισκόμουν μπροστά από ένα άγνωστο μέλλον. Ό,τι με καθόριζε επαγγελματικά προηγουμένως (τα περιοδικά, τα λεφτά που είχα, ο κύκλος ζωής) είχε χαθεί. Οι γονείς μου είχαν ήδη πεθάνει, η οικογένεια που είχα φτιάξει είχε φύγει κι αυτή, είχα χωρίσει με την Ευγενία. Βρέθηκα σε ένα σπίτι μόνος και όλα ήταν σε μια φουσκάλα του χρόνου, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Μου ήταν δύσκολο να συνηθίσω σε αυτό, αλλά μαγευτικό όταν κατάφερα να το κοντρολάρω.

Δεν υπάρχει καλύτερο μάθημα για τη ζωή απ’ το να μείνεις και να μπορέσεις να σταθείς μόνος σου. Μετά κάνε ό,τι θέλεις. Η ζωή είναι μια περιπέτεια. Μπορείς να τη ζήσεις κλειδωμένος στην ντουλάπα;

Το μεγαλύτερο λάθος μου είναι ότι ξαναέβγαλα το ΚΛΙΚ το 2003 που το πήρα πίσω απ’ τον Λαμπράκη. Τεράστια ηλιθιότητα. Το έκανα για λάθος λόγους σε μια εποχή που δεν το σήκωνε. Το κατάλαβα λίγο πριν βγει το πρώτο τεύχος. Δεν είχα όρεξη να κάνω περιοδικό. Θυμάμαι, είχα πάει για έναν καφέ στην Πολιτεία και σε όλα τα τραπέζια κάθονταν ζευγάρια, κάθε ηλικίας και είχαν από δυο τρεις κυριακάτικες. Οι άντρες διάβαζαν τις εφημερίδες και οι γυναίκες τα περιοδικά. Εκεί λέω “μάγκα μου την πατήσαμε”.

Είναι πολύ βαρύς ο φόβος του θανάτου. Φτιάχνει ρίζες για τα πάντα και καθορίζει τη ζωή μας. Δεν είναι η σχέση μου με το θάνατο όπως παλιότερα που τον φοβόμουν. Τώρα μου είναι λίγο τρέχα γύρευε το θέμα. Δεν το σκέφτομαι. Δεν μου κάνει νόημα αυτή η πραγματικότητα όπως είναι. Τίποτα δεν είναι όπως το νομίζεις. Ούτε ο θάνατος ούτε τίποτα.

Δεν μπορούσα ποτέ το οπαδιλίκι. Είναι σαν να παραδίδεις την αυτονομία και τη σκέψη σου. Θα δω την ωραία μπάλα της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ όπως θα δω μια χορεύτρια να χορεύει ένα ωραίο μπαλέτο. Αλλά να γίνω και οπαδός; Γιατί; Είναι κακή αυτή η ιδιότητα. Αυτομικραίνεσαι. Ο οπαδός δεν έχει πια κρίση, χάνει την έννοια του καλού και του κακού.

Οι σημερινές γυναίκες, απ’ τα 30 ως τα 50, είναι οι πρώτες που έχουν απαλλαγεί απ’ το σύνδρομο ‘γάμος και δύο παιδιά ίσον πετυχημένη γυναίκα και ευτυχία’. Έχουν πάθει μαζικά μια έκλαμψη και λένε “Κάτσε ρε, κάποιο λάθος έχει γίνει, θέλουμε να ζήσουμε λίγο παραπάνω”. Παίζουν αλλιώς το παιχνίδι. Είναι ένα φαινόμενο που άρχισε παγκόσμια από τη δεκαετία του ’50 όταν οι γυναίκες μπήκαν μαζικά στις αστικές δουλειές, έγιναν διευθύντριες κλπ. Με αυτό, άλλαξε κι ένα βασικό πράγμα στις σχέσεις. Οι γυναίκες έγιναν οικονομικά ανεξάρτητες και συνεπώς αποφάσισαν ότι δεν θέλουν να τρώνε στη μάπα έναν άντρα μόνο και μόνο επειδή τον έχουν ανάγκη για να ζήσουν.

Ποτέ δεν μπήκα στο δίλημμα ‘αριστερός ή δεξιός’. Φυσικά κι έχω ψηφίσει αυτόν που έκρινα ως πιο κατάλληλο την εκάστοτε φορά, αλλά κατάλαβα πώς έχει το πολιτικό παιχνίδι στα 14, μια μέρα που γύριζα σπίτι με το σχολικό. Η πολιτική είναι ένα σύστημα πολύ μεγάλων συμφερόντων όπου όλοι είναι υπάλληλοι του ενός ή του άλλου.

Η δουλειά του πολιτικού είναι να λέει ψέματα, έτσι παίζεται η δημοκρατία. Λες ψέματα για να πάρεις την εξουσία και μετά κάνεις άλλα. Έτσι είναι και έτσι λειτουργεί, δεν θα αλλάξει ποτέ αυτό. Όταν ανεβαίνει κάποιος στην εξουσία, φθείρεται και διαφθείρεται.

Δεν ψήφισα κανέναν στις τελευταίες εκλογές. Μου κάνει τραγωδία και Καραγκιόζης αυτό που συμβαίνει αυτόν τον καιρό. Από τη μία, ήταν καλό το αποτέλεσμα για να κυβερνήσει και αυτή η άποψη και να έρθει σε επαφή με την πραγματικότητα, αλλά το αριστερά ή δεξιά δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Υπάρχουν ένα σωρό μεγάλα πρακτικά προβλήματα. Πώς θα τα λύσεις; Με τη γενικά άποψη του τι είναι αριστερά ή δεξιά;

Κάποτε θα πρέπει να καταλάβουν οι Έλληνες πολιτικοί πώς λειτουργεί η οικονομία γιατί δεν έχουν ιδέα, από την εποχή του Νώε που θυμάμαι εγώ μέχρι σήμερα. Αν καταλάβουν, μπορεί να γίνει κάτι καλύτερο για όλους. Είναι σαν να φοράνε περικεφαλαία από την ανάποδη, δεν βλέπουν τίποτα. Δεν έχουμε ούτε πολιτικό ούτε οικονομικό πρόβλημα, έχουμε διανοητικό.

Θα μπορούσα να έχω παίξει με τα συμφέροντα, αλλά μου έκανε πολύ μειωτικό για μένα. Θεωρητικά πάντως θα μπορούσα να το κάνω, μιας και τα περιοδικά πήγαιναν καλά και είχα μια δύναμη. Προτιμώ να κερδίζω τα λεφτά μου από τη δουλειά μου, αν τα καταφέρνω.

Δεν είχα διάθεση να ασχοληθώ με κάποια εφημερίδα. Χρειάζεσαι διαπλοκή, δεν γίνονται εύκολα αυτά.

Αν δεν ασχολιόμουν με τα περιοδικά, θα έκανα κάτι σχετικό με το σινεμά, τη μουσική ή τη ζωγραφική. Ζωγραφίζω καλούτσικα, καλά. Αλλά είπαμε να μην περηφανευόμαστε.