Ο Baz Luhrmann δεν φοβάται πια απολύτως τίποτα
Με αφορμή τη μίνι σειρά Faraway Downs για το Disney+, ο auteur πίσω από το Moulin Rouge! και το Elvis μας μιλά για το πιο ανατρεπτικό πρότζεκτ του – μέχρι το επόμενο.
- 3 ΔΕΚ 2023
Φαντάσου τώρα να είσαι ένας από τους πιο ξεχωριστούς σκηνοθέτες του παγκόσμιου σινεμά, με ένα οπτικό και αφηγηματικό στυλ που ξεκάθαρα κανείς δε θα μπερδέψει με άλλου, να έχεις μόλις βγάλει μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της καριέρας του, μια ταινία που όλοι περίμεναν πως θα αποτύχει (το Elvis, παγκόσμιο μπλοκμπάστερ, με πρεμιέρα στις Κάννες, και με 8 υποψηφιότητες Όσκαρ), και τη στιγμή που μπορείς να κάνεις ό,τι θες, να διαλέγεις το πιο απίθανο πρότζεκτ από όλα.
Να επιστρέψεις πίσω στο παρελθόν, στη μόνη στιγμή που γνώρισες κάτι-σαν-αποτυχία στην καριέρα σου.
Αυτό έκανε ο Baz Luhrmann, ο σπουδαίος δημιουργός του Moulin Rouge! και του Romeo + Juliet, ταινιών δηλαδή που καθόρισαν στην εποχή τους το πώς μοιάζει και το πώς κινείται μια κινηματογραφική, μελοδραματική εξτραβαγκάντσα. Σινεμά με τα όλα του, που ξεπερνά τα σύνορα ανάμεσα στην κωμωδία και το ρομάντσο, το camp και την τραγωδία, το υπερβατικό με το προσγειωμένο. Οι ταινίες του Baz, γεμάτες χρώματα, μουσικές, πυροτεχνήματα, κίνηση, ακραία παλιομοδίτικες αναφορές τυλιγμένες με μια εκτυφλωτικά ποπ ευαισθησία, πολύ απλά είναι παράλογο που δουλεύουν.
Δε θα έπρεπε αυτή η παράτολμη ισορροπία που δοκιμάζει, να μπορεί να πετυχαίνει. Κάθε ταινία του στο χαρτί μοιάζει με βέβαιο φιάσκο. Αλλά καμία δεν είναι. Καμία;
Το πιο κοντινό που έχει φτάσει ποτέ του σε αληθινή αποτυχία είναι το Australia με τους Nicole Kidman και Hugh Jackman, μια ταινία που παρά την εμπορική της επιτυχία, δεν άρεσε στο κοινό και μπέρδεψε την κριτική. Εν μέρει δικαίως κιόλας – αυτή τη φορά, η σύγκρουση στοιχείων ίσως έφτασε τόσο πολύ στα άκρα, που τελικά τίποτα δεν λειτούργησε απολύτως σωστά.
Η ταινία, η επόμενη του σκηνοθέτη μετά το υπερεπιτυχημένο και παγκοσμίως λατρεμένο Moulin Rouge!, ήταν μια επιστροφή στην πατρίδα του μέσα από την ιστορία και τον μύθο. Με φόντο το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρακολουθούμε την περιπέτεια μιας Αγγλίδας που κληρονομεί ύστερα από τον θάνατο του άντρα της, ένα ράντσο στη μέση του πουθενά στην Αυστραλία. Και συμμαχεί θέλοντας και μη με έναν ντόπιο γελαδάρη για να τη βοηθήσει να μετακινήσει χιλιάδες βόδια στην άλλη άκρη της ερήμου, σώζοντας στο μεταξύ έναν μικρό αβορίγινα που απειλείται με απαγωγή από τις αρχές – είναι η ιστορία της λεγόμενης Κλεμμένης Γενιάς, με παιδιά αβορίγινων που τα απήγαγε το κράτος για να τα μεγαλώσει μέσα στη λευκή κοινωνία.
Αν αναρωτιέστε τώρα, κάπως σοβαρό και βαρύ δεν είναι αυτό το θέμα, για να ταιριάξει με το κιτς μεγαλείο του Baz Luhrmann; Τότε η απάντηση είναι ναι, φυσικά.
Τώρα όμως, μετά το Elvis, ο σκηνοθέτης επιστρέφει 15 χρόνια μετά σε εκείνη τη στιγμή της καριέρας του, σε μια ιστορία που εμφανώς τον έχει σημαδέψει με τον τρόπο της, και τα ζυγίζει ξανά τα πράγματα. Έχοντας στη διάθεσή του μόνο το προ 15ετίας υλικό (χρησιμοποιημένο τότε, και μη) προσθέτει σκηνές, αλλάζει ριζικά το φινάλε και επαναμοντάρει με σημαντικές διαφορές την ιστορία, παρουσιάζοντάς την τώρα σε μορφή μιας μίνι σειράς 6 επεισοδίων με τίτλο Faraway Downs.
Η πλοκή ίδια, όμως το στόρι είναι περισσότερο κεντραρισμένο γύρω από το μικρό παιδί, ο ρυθμός λειτουργεί καλύτερα και λιγότερο πιεστικά μέσα από τις επιμέρους κορυφώσεις του κάθε επεισοδίου, ο χρόνος που περνάμε με τους χαρακτήρες είναι περισσότερος, το φινάλε πιο ταιριαστό στην ιστορία. Κι εγένετο, Faraway Downs.
Με αφορμή λοιπόν αυτό το αυθεντικά παράξενο πρότζεκτ, βρήκαμε μέσω zoom τον αγαπημένο σκηνοθέτη, και μιλήσαμε μαζί για την επιμονή του να επιστρέψει και να «διορθώσει» εκείνη την ταινία, για το πόσο μαξιμαλιστικά βλέπει τον κόσμο γύρω του, για το τι είδος ερμηνείες ζητά από τους ηθοποιούς του, για το πώς ο Tom Hanks έπαιξε τον πιο διαβόητο villain της φιλμογραφίας του στο Elvis, και για το αν θα έκανε ποτέ κάτι παρόμοιο με άλλη ταινία του. (Και γιατί αυτή η ταινία είναι το Elvis.)
Μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον που μετά από τις δύο πιο μεγάλες επιτυχίες της καριέρας σου, μετά το Moulin Rouge! και μετά το Elvis, ασχολήθηκες με αυτό το στόρι. Τι σε συνάρπαζε τότε και τι τώρα, τόσα χρόνια μετά; Τις δύο δηλαδή φορές που θα μπορούσες να έχεις κάνει σχεδόν οτιδήποτε ήθελες.
Ναι. Κοίτα, τεχνικά νομίζω ότι συνέβη περίπου παράλληλα με το Elvis. Έχω γίνει σαν συνεχιζόμενο αστείο επειδή το λέω αυτό, αλλά αυτό που λέω είναι: ρίξτε το φταίξιμο στον Tom Hanks. Διαβόητα, ο Tom κόλλησε Covid και τα γυρίσματα του Elvis σταμάτησαν και τότε σκέφτηκα, ωχ, τι θα κάνω τώρα; Και έβλεπα διάφορα πράγματα σε streaming και συνειδητοποίησα τότε ότι είχα γυρίσει το Australia, είχα κάνει μια ταινία που είναι σαν γεύμα, αλλά τη γύρισα με εντελώς επικούς όρους, περισσότερο σαν ένα μεγαλειώδες δείπνο. Και καθώς έβλεπα πράγματα σε streaming, ένιωθα σα να είμαι σε ένα μεγάλο δείπνο.
Θυμόμουν επίσης και το πώς ο Dickens έγραψε όλες τις ιστορίες του σε κεφάλαια και σκέφτηκα, wow, υπάρχει τόσος πλούτος εδώ, τόσο πλουσιότερα κεφάλαια στα οποία μπορούσα να αναπτύξω τη μεγαλύτερη ιδέα της ιστορίας. Κι η μεγάλη ιδέα αυτή τότε, ήταν το να πάρω ένα στυλ παλιομοδίτικου μελοδράματος, να το τουμπάρω, και να βάλω στο κέντρο του ένα πολύ, πολύ δύσκολο ζήτημα για τη χώρα μας, για τις Κλεμμένες Γενιές.
Κι ένιωσα πως έτσι μπορούσα να το αναπτύξω περισσότερο. Καθώς άρχισα να κοιτάζω το υλικό, συνειδητοποίησα πως είχα αρκετό υλικό. 2 εκατομμύρια πόδια υλικού. Αυτό είναι πολύ υλικό!
Αλλά και δομικά είναι ενδιαφέρον. Γιατί έχεις κάνει φανταστική τηλεόραση με το Get Down, έχεις κάνει σινεμά, αλλά αυτό είναι κάτι διαφορετικό – κάθε επεισόδιο ας πούμε έχει τον ρυθμό του και την κλιμάκωσή του.
Ναι. Και ξέρεις τι; Ναι, είναι καλή παρατήρηση αυτή, γιατί εξαρχής το έβλεπα σαν πείραμα. Κι όταν λέω πείραμα, εννοώ ότι η ταινία Australia είναι κάτι που βλέπεις σε μια καθισιά. Γι’αυτό άλλαξα και το όνομα, γιατί παρόλο που είναι ξαδερφάκια, έχουν και διαφορετικές πλοκές. Είναι διαφορετική η δομή. Είχα και τη μεγάλη χαρά να δουλέψω με όλους αυτούς του νεαρούς αβορίγινες καλλιτέχνες, pop artists, ηλεκτρονικούς μουσικούς…
Αλλά ναι, δομικά, αν το κοιτάξεις, έχεις δίκιο. Η ταινία από τη φύση της είχε μια δράση σε επεισόδια. Κι αυτό ήταν κάτι που μπορούσα να εκμεταλλευτώ περισσότερο. Για παράδειγμα, έχεις δίκιο, πάρε ας πούμε το τέλος του πρώτου επεισοδίου. Όταν φτάνουμε σε αυτό το σημείο στην ταινία, έχει περάσει η μισή διάρκεια για να φτάσουμε εκεί. Οπότε εδώ μπόρεσα να το εμπλουτίσω. Αλλά όλα τα μεγάλα σημεία καμπής της πλοκής, μου έδιναν πολύ αβίαστα φινάλε επεισοδίων.
Μιλώντας για το στυλ σου γενικότερα, είναι πολύ μαξιμαλιστικό, χρώματα, στυλ, ιδέες στην οθόνη. Έχεις πάντα μια καθαρή ιδέα εξαρχής τι θες να κάνεις και πώς; Ή καθώς δουλεύεις σκέφτεσαι ότι α, ο Tom Hanks μπορεί εδώ να το ανεβάσει στο 11, ή θέλω περισσότερο χρώμα, κουστούμια… πυροτεχνήματα.
Νομίζω μπορώ πια να το πω αυτό, γιατί είμαι τώρα σε ένα σημείο της διαδρομής μου που με νοιάζει πολύ λιγότερο το να με κοροϊδεύουν αν λέω χαζομάρες. Αλλά είναι αλήθεια, ότι απλά έτσι βλέπω τα πράγματα. Είναι πάντα κάπως ξεκάθαρο στο κεφάλι μου. Κι αυτό δε σημαίνει ότι αν συνεργάζομαι με ανθρώπους δεν αλλάζει και δεν εξελίσσεται μια ιδέα. Αλλά οπωσδήποτε αυτό που έχω μες στο κεφάλι μου δεν είναι μινιμαλιστικό και ασπρόμαυρο! Θα μπορούσε βέβαια, ανάλογα τι είναι ιστορία.
Ο David Hockney μου είπε κάποτε, πώς πάντα αυτό που ζωγραφίζει είναι ο τρόπος που το βλέπει. Και νομίζω πως κι εγώ, απλά αυτός είναι ο τρόπος που βλέπω τις ιστορίες. Αλλά αυτό δε σημαίνει πως πάντα τα πάντα βγαίνουν με ακριβώς σωστό τρόπο. Υπάρχουν πολλές βαθιές συνεργασίες, και πειραματισμοί, και όλα αυτά, για να βγει το αποτέλεσμα.
Και θα σου πω και κάτι ενδιαφέρον για αυτό που κάνει ο Tom στο Elvis. Αν κάνεις την έρευνα που έκανα, θα διαπιστώσεις ότι ο Colonel Tom Parker ήταν σχεδόν κάπως σαν κλόουν με αλυσοπρίονο. Ο αληθινός Tom Parker δε θα μπορούσε ποτέ να μπει σε ένα δωμάτιο και να μην τραβήξει όλο τον αέρα από αυτό, είναι ένας τεράστιος χαρακτήρας. Και βγάζω το καπέλο μου στον Tom που είχε το θάρρος να το πάει τόσο στα άκρα.
Κι είναι το ίδιο με τη Nicole και τον Hugh στο Faraway Downs. Δηλαδή ήθελα να παίξουν στον τόνο της Katharine Hepburn και του Spencer Tracy, ξέρεις. Είναι ένα πολύ παλιό στυλ ηθοποιίας, αλλά είναι και δύσκολο να το κάνεις αυτό με τέτοιο τρόπο ώστε όταν ανατρέπουμε την ιστορία και αρχίζουμε να ασχολούμαστε με ένα πολύ ρεαλιστικό ζήτημα, των Κλεμμένων Γενιών, τότε θα είσαι έτοιμος ως θεατής να το νιώσεις, αντί να φανεί διδακτικό.
Αυτή ήταν η σκέψη και… δεν θέλω να πω ότι έχω δίκιο, αλλά απλά αυτό είναι το πείραμα που προσπαθούσα να κάνω.
Κοιτώντας πίσω με αυτό τον τρόπο, τι νιώθεις πως βλέπεις διαφορετικά στον εαυτό σου; Γιατί μιλάμε για κάτι που είχες ξοδέψει τόσο χρόνο πάνω του, τόσα χρόνια πριν. Πώς έχεις αλλάξει;
Νομίζω κοιτώντας πίσω, έβλεπα μόλις τώρα ένα making of κλιπάκι, και απλά σκέφτομαι… πόσο τρελός ήμουν και μόνο που το αποπειράθηκα. Δηλαδή θέλω να πω, δεν ξέρω αν έχω γίνει λιγότερο τρελός τώρα αλλά… και δεν είναι ακριβώς τρέλα, αλλά περισσότερο αφελής φιλοδοξία; Επειδή όταν το κοιτάω σκέφτομαι, wow, είναι τα πάντα.
Τις παλιές εποχές, αν έκαναν το Όσα Παίρνει ο Άνεμος, αυτό ας πούμε είναι γυρισμένο στο πίσω μέρος ενός στούντιο. Δεν βγήκαν έξω στον πραγματικό κόσμο για να γυρίσουνε ας πούμε σε μια έπαυλη του Νότου. Το έχτισαν στο backlot της MGM, σωστά; Κι εγώ βγήκα έξω στον πραγματικό κόσμο, σε ένα μέρος όπου το μόνο πράγμα που έχουν σε αφθονία είναι το τίποτα. Κι έχτισα ένα πραγματικό ένα αληθινό ράντσο. Φαντάζεσαι ότι ήρθαμε αντιμέτωποι με μπόλικα εμπόδια.
Γενικά είναι κάτι που σου αρέσει το να επισκέπτεσαι ξανά το παλιότερο έργο σου; Το κάνεις γενικά ή ήταν αυτή μια εξαίρεση;
Ποτέ. Αυτή ήταν η πρώτη φορά. Και σκέφτομαι τώρα πως δε θα έκανε τίποτα αντίστοιχο με το Moulin Rouge! ή το Strictly Ballroom γιατί είναι πολύ σφιχτά. Αλλά νομίζω οπωσδήποτε πως, είτε το κάνω του χρόνου είτε τον επόμενο χρόνο, θα μπορούσα να κάνω κάτι ανάλογο με το Elvis επειδή ξέρω ότι είναι επίσης επεισοδιακής δομής. Με όλα αυτά τα επίπεδα αφήγησης που έχω, έπρεπε να βρω ένα τρόπο να τα συμπιέσω σε… ξέρω γω, όση είναι η διάρκειά του. Αλλά όσο περισσότερο το σκέφτομαι, νομίζω πως ίσως το προσπαθήσω.
Κι αν έκανα αυτή τη μακρά εκδοχή της ιστορίας, ίσως ακολουθήσω ένα ριζικά διαφορετικό στυλ αφήγησης για να την πω. Δηλαδή δεν έχω κανένα φόβο πάνω σε αυτό, ξέρεις τι εννοώ; Το θέμα με το streaming είναι ότι… αν ζητήσεις από το κοινό να έρθει στο σινεμά και να πληρώσει λεφτά και να δώσει 2μιση ώρες από το σαββατόβραδό του, αυτή είναι μια πολύ σημαντική απαίτηση. Την παίρνω πολύ σοβαρά, με απόλυτη αίσθηση ευθύνης.
Αλλά η διαφορά με το streaming είναι ότι μπορείς πάντα να το κλείσεις και να πας να κάνεις κάτι άλλο. Δεν είναι το μόνο πράγμα που έχεις γύρω σου για δυο ώρες μετά το φαγητό. Έχεις μια επιλογή εκεί. Οπότε κι εγώ από την πλευρά μου νιώθω ότι μπορώ να είμαι πιο ριζοσπαστικός.
Ναι, ΟΚ, τώρα ελπίζω μελλοντικά ίσως να το δούμε μια μέρα.
Κι εγώ. Το πρόβλημα είναι, αν το κάνω αυτό, δίνω επίσης τον χρόνο μου. Αλλά θέλω να κάνω κάτι καινούριο. Είτε αυτό, είτε να αποχωρήσω.
*Το Faraway Downs στριμάρει στο Disney+.
