Ο Δημήτρης Ήμελλος κάποτε σνόμπαρε το θέατρο. Τώρα, νιώθει ΟΥΚάς στην τηλεόραση.

Ο Δημήτρης Ήμελλος βρίσκεται στην Αθήνα. Σε λίγες ημέρες θα κατηφορίσει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου για τις τελευταίες πρόβες του σοφόκλειου Αίαντα σε σκηνοθεσία Αργύρη Ξάφη, πριν τις δύο παραστάσεις που θα δοθούν στις 29 και 30 Ιουλίου. Έχει προηγηθεί ένα 15ήμερο διάλειμμα από τις τηλεοπτικές του υποχρεώσεις και προσεχώς, θα μπει ξανά στα πλατό για τα γυρίσματα του δεύτερου κύκλου του Σασμού, της σειράς που τον έκανε αναγνωρίσιμο στο ευρύ κοινό.

Δεδομένου ότι ο Αίαντας έχει πάρει τον δρόμο του, ένα πράγμα τον αγχώνει: «Το δύσκολο είναι να κρατήσω το θέατρο. Πέρυσι, δεν είχα πρόβες, αλλά φέτος θα έχω παράλληλα με τα τηλεοπτικά γυρίσματα και φοβάμαι μην την πληρώσει ο θεατρικός μου εαυτός».

Ο Δημήτρης Ήμελλος δουλεύει αδιάλειπτα στο σανίδι κάτι παραπάνω από δύο δεκαετίες (το 2001 ήταν ο πρώτος νέος ηθοποιός που τιμήθηκε με το βραβείο Χορν για την ερμηνεία του στη Φρεναπάτη του Τόνι Κούσνερ σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, με τον οποίο συνεργάστηκε επί σειρά ετών στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ο έτερος μεγάλος του δάσκαλος ήταν ο Λευτέρης Βογιατζής).

Το θέατρο είναι η δουλειά του, όπως με διαβεβαιώνει. «Αν αυτό που κάνω στην τηλεόραση και στο σινεμά έχει αξία είναι γιατί υπάρχω και δουλεύω στο θέατρο. Είναι ο αναπνευστικός μου σωλήνας. Πρέπει να βγαίνω συχνά στην επιφάνεια να παίρνω ανάσες, διαφορετικά αν μείνω πολύ στον βυθό, θα σκάσω».

Μία τέτοια βαθιά ανάσα ετοιμάζεται να πάρει τώρα με τον Αίαντα. Η συμμετοχή του στην καλοκαιρινή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ήταν η αφορμή για τη συζήτησή μας.

Ο Δημήτρης Ήμελλος υποδύεται τον Οδυσσέα στον Αίαντα, με τον Στάθη Σταμουλακάτο (αριστερά) να κρατά τον ομώνυμο ρόλο στη σοφόκλεια τραγωδία.

«Ο Αίας είναι μία ιστορία για τους loosers της ιστορίας»

Φέτος, είναι η 12η φορά που ο Δημήτρης Ήμελλος κατεβαίνει στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. «Άγχος υπάρχει πάντα. Δε σου συμβαίνει να βλέπεις κάποια πράγματα που έχεις δει ξανά και ξανά, αλλά κάθε φορά να είναι σαν να τα αντικρίζεις για πρώτη φορά; Ε, αυτό μου συμβαίνει με την Επίδαυρο.

Βέβαια, σήμερα, οι πρόβες δεν είναι όπως παλιά, που οι ηθοποιοί δούλευαν στο Αρχαίο Θέατρο για ένα και δύο μήνες πριν την πρεμιέρα. Πλέον, όλα λειτουργούν με πιο γρήγορους ρυθμούς και η Επίδαυρος μοιάζει πολλές φορές με ένα απλό θέατρο που θα φιλοξενήσει κάποιες παραστάσεις. Για μένα είναι το πιο φιλόξενο θέατρο που μπορεί να παίξει κάποιος».

Η πρόταση για να συμμετάσχει στον Αίαντα έγινε από τον Αργύρη Ξάφη, με τον οποίο τον ενώνει «μία καλλιτεχνική συγγένεια», όπως χαρακτήρισε τη σχέση του με τον ηθοποιό. «Η πρώτη μας συνεργασία ήταν το 2014 στην παράσταση Οι ληστές από την ομάδα ΠΥΡ, όπου συμπρωταγωνιστήσαμε. Η δεύτερη, τέσσερα χρόνια μετά, στις Δούλες του Τσέζαρις Γκραουζίνις στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και η τρίτη, φέτος, με τον Αργύρη σε ρόλο σκηνοθέτη αυτή τη φορά. Είναι ένας δημιουργός που αγαπώ και σέβομαι», αναφέρει και με βάζει στο κλίμα της παράστασης.

«Βρισκόμαστε λίγο πριν την πτώση της Τροίας. Όλοι οι μεγάλοι ήρωες έχουν πεθάνει, μαζί τους και ο Αχιλλέας. Ο Αίαντας είναι ο τελευταίος εν ζωή ήρωας. Ο πιο γενναίος μετά τον Αχιλλέα. Όταν τα όπλα του Αχιλλέα τίθενται σε ψηφοφορία και αποδίδονται τελικά στον Οδυσσέα, ο Αίας χάνει την πιο μεγάλη αναγνώριση της πολεμικής του αρετής και η επιθυμία να εκδικηθεί όσους τον αδίκησαν τον κυριεύει. Η θεά Αθηνά όμως του θολώνει το μυαλό και αντί να σκοτώσει τους Ατρείδες και τον Οδυσσέα, στρέφει τη μανία του στα κοπάδια και στους επιστάτες τους. Συνειδητοποιώντας τι έχει κάνει, δίνει τέλος στη ζωή του με ένα ταπεινωτικό θάνατο, την αυτοχειρία».

Ο Δημήτρης Ήμελλος κρατά τον ρόλο του Οδυσσέα. «Οι Ατρείδες αποφασίζουν να αφήσουν άταφο τον Αίαντα, αλλά σε μία συγκλονιστική σκηνή ο Οδυσσέας επεμβαίνει και αλλάζει την απόφαση του Αγαμέμνονα, υποδεικνύοντας το δίκαιο. Είναι η φωνή της πολιτισμένης πλευράς του ανθρώπου και ο πιο πολιτικός άντρας του έργου. Είναι ο ήρωας που πραγματοποιεί τη μετάβαση από την εποχή του πολέμου, στην εποχή της διπλωματίας».

Τον ρωτώ πού αγγίζει το σήμερα η αρχαία τραγωδία, που έγραψε ο Σοφοκλής μεταξύ 450 και 440 π.Χ. «Είναι συγκινητικό ότι είναι ένα έργο για τους loosers και όχι τους winner της ιστορίας» απαντά και συνεχίζει: «Ο Αίας ανήκει στους χαμένους. Αυτοκτονεί και μαζί του πεθαίνει μία ολόκληρη εποχή: η ηρωική εποχή, που ο σκοπός ήταν ο ωραίος, γενναίος θάνατος και η μόνη λύση για την επίλυση των διαφορών, ο πόλεμος, η μάχη σώμα με σώμα. Η ανερχόμενη δύναμη είναι αυτό που συμβολίζει ο Οδυσσέας: το να προσπαθείς να επιβιώσεις με όπλο το μυαλό, τον νου, την ευφυΐα, τους ελιγμούς, τη διπλωματία.

Σε μία τέτοια μεταηρωική εποχή ζούμε και εμείς, που ο συμβιβασμός, το αλισβερίσι και η διαπραγμάτευση έχουν κυρίαρχο ρόλο στη ζωή των ανθρώπων· που αν και μας κυριεύει πολλές φορές η ορμή, η οργή, ο θυμός, επεμβαίνει ο νους για να μας οδηγήσει σε ένα πολιτισμένο δρόμο. Όχι, βέβαια πάντα. Υπήρχαν, υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν εκείνοι που θα δρουν πολεμικά σαν τον Αίαντα και οι άλλοι που θα προσπαθούν να διαπραγματευτούν σαν τον Οδυσσέα και αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε να συμβαίνει εδώ και μήνες στον πόλεμο που ζούμε».

Ο ίδιος έχει ζήσει στη Ρωσία εν μέσω πολεμικής σύρραξης. «Το 1996, πήγα στη Μόσχα για να σπουδάσω στην Ακαδημία Θεατρικής Τέχνης (GITIS). Εκείνη την περίοδο, οι Ρώσοι συγκρούονταν με τους Τσετσένους, ενώ πέντε χρόνια πριν είχε πραγματοποιηθεί το Πραξικόπημα του Αυγούστου από μέλη της κυβέρνησης της ΕΣΣΔ προκειμένου να αναλάβουν τον έλεγχο της χώρας από τον Σοβιετικό Πρόεδρο και Γενικό Γραμματέα Mikhail Gorbachev. Δεν υπήρχε κράτος, αλλά ένα τεράστιο χάος με τη μαφία σε πρώτο πλάνο. Τα πράγματα ήταν πολύ ζόρικα, υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας το βράδυ, αλλά εγώ ήμουν προστατευμένος λόγω της σχολής. Θυμάμαι να μου κόβεται η ανάσα με τα αντιαεροπορικά πυρά. Αν με ρωτούσες σήμερα, αν θα πήγαινα θα σου έλεγα όχι. Τότε βέβαια ήμουν 29 χρονών και μπροστά στην καλλιτεχνική μου ζωή και ύπαρξη δε λογάριαζα από ρίσκα».

«Οποιαδήποτε δουλειά αν θέλεις να την κάνεις καλά, είναι δύσκολη και η τηλεόραση είναι ένας στίβος μάχης».

«Στην τηλεόραση νιώθω ΟΥΚάς»

Ρίσκο ήταν όμως κατά κάποιο τρόπο και η απόφασή του να γίνει κομμάτι του παζλ της μυθοπλασίας που ανθεί στην ελληνική τηλεόραση. Ενώ μέχρι πρότινος δεν είχε παίξει σταθερά σε μία σειρά, αλλά έκανε επιλεγμένες εμφανίσεις σε επεισόδια, πιο πολύ σαν guest δηλαδή, ο Δημήτρης Ήμελλος πρωταγωνίστησε πέρυσι όχι σε μία, αλλά σε δύο σειρές: πρώτα ήρθε ο Σασμός στον Alpha και μετά, ο Άγιος Παΐσιος, Από τα Φάρασα στον Ουρανό στο Mega Channel.

Κάπως έτσι, έγινε ξαφνικά το όνομα και το ταλέντο του γνωστό στο ευρύ κοινό. Η αναγνωρισιμότητα αρχικά τον τρόμαξε, αλλά τώρα τον χαροποιεί. Ίσως, γιατί κατάφερε να φέρει την τηλεόραση στα μέτρα του, να την αντιμετωπίσει με σοβαρότητα και ο κόσμος το αντιλήφθηκε.

«Ήμουν πάντα αφιερωμένος στο θέατρο και στη διδασκαλία (διδάσκει υποκριτική στην ΑΡΧΗ και στον Πειραϊκό Σύνδεσμο), που είναι βασικά κομμάτια της ζωής μου. Δεν υπήρχε χρόνος και χώρος για κάτι άλλο. Κι αν υπήρχε, έκανα κινηματογράφο.

Η πανδημική κρίση και οι καραντίνες άλλαξαν όμως τα δεδομένα και δημιούργησαν καινούργιες συνθήκες. Τα θέατρα σταμάτησαν και ο ελεύθερος χρόνος ήταν πλέον πολύς. Ο κόσμος που έβλεπε τηλεόραση αυξήθηκε. Ακόμα και άνθρωποι που δε συνήθιζαν να βλέπουν τηλεόραση στην καθημερινότητά τους, στράφηκαν σε αυτήν αναζητώντας ένα διαφορετικό από το τετριμμένο περιεχόμενο. Ακόμα και ηθοποιοί που μέχρι πρότινος δεν είχαν παίξει ποτέ σε σειρές, έπαιξαν. Η τηλεόραση άνοιξε τα φτερά και την αγκαλιά της στους ηθοποιούς του θεάτρου και στην καλή μυθοπλασία. Μέσα σε αυτή την αγκαλιά βρέθηκα και εγώ. Η συμμετοχή μου στην τηλεόραση προέκυψε ουσιαστικά από μία συγκυρία που άνθισε μέσα σε αυτό το τοπίο».

Στα 55 του χρόνια, η τηλεόραση αποτέλεσε ένα νέο βήμα που δεν το αντιμετώπισε στιγμή σαν μία εύκολη δουλειά. «Οποιαδήποτε δουλειά αν θέλεις να την κάνεις καλά, είναι δύσκολη. Η τηλεόραση είναι ένας στίβος μάχης. Οι χρόνοι της είναι καταιγιστικοί. Με κάνουν να αισθάνομαι σαν ΟΥΚάς».

Στον Σασμό, που ο πρώτος του κύκλος ολοκληρώθηκε πριν από μερικές εβδομάδες, κρατά τον ρόλο του Αντώνη Φραγκιαδάκη, του αστυνομικού διευθυντή και ανεκπλήρωτου έρωτα της Μαρίνας Βρουλάκη (την ερμηνεύει η εξαιρετική Μαρία Πρωτόπαππα). Για να μπει στο κλίμα της σειράς, αλλά και στο πετσί του ρόλου του, επισκέφθηκε πολλές φορές την Κρήτη. «Μιλούσα πολύ με ντόπιους, συζητούσαμε μαζί τους και προσπαθούσα να τους καταλάβω. Ο λόγος είναι σκέψη και το ζητούμενο δεν ήταν να μάθω να μιλάω κρητικά, να μιμηθώ την ντοπιολαλιά, αλλά να σκέφτομαι κρητικά. Δεν μπορείς να παίζεις σε μία σειρά που διαδραματίζεται στην Κρήτη, ο ήρωας σου να είναι ένας βουνίσιος Κρητίκαρος που κατέβηκε στην πόλη και να μιλά σαν πρωτευουσιάνος. Είναι σαν να θέλεις να αποφύγεις τα εμπόδια, τα δύσκολα. Μα αυτό είναι το ωραίο στη δουλειά μας. Πήρα το ρίσκο μου, δε φοβήθηκα αν και θα μπορούσα να είχα αποτύχει».

Πράγματι, αν κλείσεις τα μάτια σου και τον ακούσεις, νομίζεις ότι ακούς έναν Κρητικό. Εν μέρει, διαφωνεί: «Οι Κρητικοί σίγουρα μπορούν να διακρίνουν ότι δεν είμαι Κρητικός, αλλά ναι, προσπάθησα η σούμα να βγει υπέρ μου και πιστεύω ότι παραπλάνησα το κοινό, το ταξίδεψα σε έναν τόπο.

Ξέρετε, η δουλειά του ηθοποιού δεν είναι να παίζει κάποιον, αλλά να είναι αυτός ο κάποιος, κάτι που ξεκινά από τον λόγο, την ομιλία. Στην Αμερική, όλοι οι ηθοποιοί καταφέρνουν να μιλούν τις διαφορετικές ντοπιολαλιές του τόπου τους, να αλλάζουν προφορές από τη νεοϋρκέζικη στη μακρόσυρτη, τεμπέλικη προφορά του νότου και να το κάνουν με σοβαρότητα και μελέτη. Εδώ, η ντοπιολαλιά στην υποκριτική αντιμετωπίζεται με ελαφρότητα. Χρησιμοποιείται κυρίως κοροϊδευτικά στις κωμωδίες για να γελάσουν οι πρωτευουσιάνοι με τους βλάχους. Πόσο προσβλητικό μπορεί να είναι αυτό!».

Μιλώντας για τη σχέση του με την τηλεόραση ως θεατής, παραδέχεται ότι δεν είναι καλή. «Δε μου αρέσει η τηλεόραση γιατί κατά κάποιο τρόπο με εθίζει. Η δύναμη της εικόνας είναι τόσο ισχυρή που με αιχμαλωτίζει, με παρασύρει στο να αποβλακώνομαι. Είμαι επιρρεπής στο να βλέπω μία μπούρδα για ώρες ολόκληρες σαν υπνωτισμένος.

Κολλάω επίσης με τις διαφημίσεις. Είναι τόσο καλοφτιαγμένες. Αυτά τα 30 δευτερόλεπτα που βλέπεις μπορεί να κοστίζουν όσο μία ολόκληρη ταινία. Φοβερό, αν το καλοσκεφτείς».

«Μεγάλωσα σε μία οικογένεια με επιστημονική καταγωγή, με αποτέλεσμα ό,τι δεν είχε μέσα του επιστήμη να το σνομπάρω».

«Το θέατρο το σνόμπαρα, το θεωρούσα χόμπι»

Παιδί εσωτερικής μετανάστευσης με γονείς από τη Νάξο, ο Δημήτρης Ήμελλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κυψέλη. «Γενικά, δεν πηγαίνω στη Νάξο. Είχα δέκα χρόνια να την επισκεφθώ και πήγα πρόσφατα για επαγγελματικούς λόγους».

Αν και σήμερα, δηλώνει πιστός υπηρέτης του θεάτρου, δεν το αγαπούσε πάντα. Για την ακρίβεια, δεν εκτιμούσε πάντα την υποκριτική.

«Δεν τη θεωρούσα δουλειά, αλλά χόμπι. Μεγάλωσα σε μία οικογένεια με επιστημονική καταγωγή, με αποτέλεσμα ό,τι δεν είχε μέσα του επιστήμη να το σνομπάρω. Έτσι, σνόμπαρα και το θέατρο. Μέχρι που γνώρισα τον Στάθη Λιβαθινό και όλα άλλαξαν μέσα μου. Εγώ άλλαξα. Ενώ σπούδαζα στη Νομική Σχολή Αθηνών, απέδρασα λίγο πριν το πτυχίο για να γίνω ηθοποιός».

Σπούδασε στο Θεατρικό Εργαστήρι του Βασίλη Διαμαντόπουλου και στη Δραματική Σχολή του Διομήδη Φωτιάδη και μετά, έφυγε στη Ρωσία. «Οι Ρώσοι δάσκαλοί μου με έπεισαν ότι η ηθοποιία είναι επιστήμη. Μία πανέμορφη επιστήμη, ένας κόσμος που δε θα άλλαζα με κανέναν άλλον».

***

Αίας του Σοφοκλή

Μετάφραση Νίκος Παναγιωτόπουλος

Σκηνοθεσία Αργύρης Ξάφης

Δραματουργική επεξεργασία Ασπασία-Μαρία Αλεξίου, Αργύρης Ξάφης

Παίζουν (αλφαβητικά) Δημήτρης Ήμελλος (Οδυσσέας), Δέσποινα Κούρτη (Αθηνά), Τάσος Μικέλης (Ευρυσάκης), Γιάννης Νταλιάνης (Μενέλαος), Εύη Σαουλίδου (Τέκμησσα), Στάθης Σταμουλακάτος (Αίας), Χρίστος Στυλιανού (Τεύκρος), Νίκος Χατζόπουλος (Αγαμέμνων). Στον ρόλο του μικρού Ευρυσάκη εμφανίζονται σε διπλή διανομή ο Τάσος Μικέλης και ο Κωνσταντίνος Σπανός.

Χορός Ασημίνα Αναστασοπούλου, Δημήτρης Γεωργιάδης, Αφροδίτη Κατσαρού, Ερατώ Καραθανάση, Φάνης Κοσμάς, Λάμπρος Κωνσταντέας, Ευσταθία Λαγιόκαπα, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Ειρήνη Μπούνταλη, Φώτης Στρατηγός

Μουσικοί επί σκηνής Μάνος Βεντούρας κόρνο, Σπύρος Βέργης τρομπόνι, Στέφανος-Σπυρίδων Δαφνής τρομπέτα, φλικόρνο, Μενέλαος Μωραΐτης τούμπα

Σκηνικά Μαρία Πανουργιά

Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη

Μουσική Κορνήλιος Σελαμσής

Χορογραφία Χαρά Κότσαλη

Φωτισμοί Αλέκος Αναστασίου

Βοηθός σκηνοθέτις Μαρία Σαββίδου

Φωνητική προετοιμασία Απόστολος Κίτσος

Δραματολόγος παράστασης Ασπασία-Μαρία Αλεξίου

Α΄ βοηθός σκηνοθέτη Μάγια Κυριαζή

Β΄ βοηθός σκηνοθέτη Βασιλική Αθανασοπούλου

Βοηθός σκηνογράφου Σοφία Θεοδωράκη