Γιώργος Μαυρωτάς: «Μαθαίνουμε συνεχώς, ως το τέλος»
Ο Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού μίλησε στo OneMan για πόλο, επιτυχίες, αποτυχίες και τι είναι αυτό που τελικά έχει τη μεγαλύτερη σημασία στη ζωή.
- 19 ΟΚΤ 2022
Ο Γιώργος Μαυρωτάς ακόμα μαθαίνει τη ζωή. Πιστεύει πως αυτή η διαδικασία δε σταματά ποτέ, πως δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Οι 511 συμμετοχές του με το εθνόσημο, οι πέντε συμμετοχές σε Ολυμπιακούς Αγώνες, αρχής γενομένης το 1984 σε ηλικία 17 ετών, μοιάζουν να μη μετρούν για κάποιον που δεν επαναπαύεται ποτέ.
Μιλάμε για τον άνθρωπο που με το που κρέμασε το σκουφάκι του αφοσιώθηκε στην ακαδημαϊκή του καριέρα επιστρέφοντας στα πανεπιστημιακά έδρανα αρχικά ως λέκτορας και στη συνέχεια ως επίκουρος καθηγητής της σχολή Χημικών Μηχανικών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Μία καριέρα που η ζωή τα έφερε έτσι και την έβαλε στον πάγκο όταν αποφάσισε να μπει στην αρένα της πολιτικής – πρώτα ως βουλευτής του Ποταμιού από τον Σεπτέμβριο του 2015 και εδώ και 3 περίπου χρόνια ως Γενικός Γραμματέας αθλητισμού στην τωρινή κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Είναι ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια του ελληνικού πόλο; Με τα βεβαιότητας θα πούμε ότι είναι – σημειωτέον το 2015 στα 47 του αποφάσισε να ανανεώσει το δελτίο του, να βάλει πάλι το σκουφί του και να βουτήξει στην πισίνα με τον Υδραϊκό δίπλα σε 20αρηδες «για να δώσει παράταση στην παιδική του ηλικία». Και για να παίξει συμπαίκτης σε επίσημο αγώνα με τον γιο του. Ο πιο πιστός στρατιώτης του ελληνικού πόλο και της Βουλιαγμένης (φόρεσε το σκουφάκι της για 25 χρόνια), ο πρώτος Έλληνας πολίστας που κλήθηκε στη μικτή κόσμου το 1999, πλέον, από τη θέση ευθύνης που κατέχει θέλει να προσφέρει σε όλο τον ελληνικό αθλητισμό. Και όπως και να το κάνουμε, είναι κάπως ευχάριστο, να συνειδητοποιείς ότι μερικές από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις για τον ελληνικό αθλητισμό, τις παίρνει ένας άνθρωπος που τον γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα.
Γεννήθηκα στην Αθήνα και μέχρι τα 6 μου έμεινα στο Κολωνάκι, μάλιστα πήγα πρώτη δημοτικού στο Μαράσλειο. Το 1973 μετακομίσαμε στο Παλαιό Φάληρο. Από τότε όμως που θυμάμαι τον εαυτό μου, παραθερίζαμε στη Βουλιαγμένη.
Από το Παλαιό Φάληρο θυμάμαι τα μικρά μαγαζιά, το ψιλικατζίδικο, την ΕΒΓΑ, τον φούρνο και ένα βιβλιοπωλείο που μου έχει μείνει η μυρωδιά του, αυτή η μυρωδιά από το πλαστικό αυτοκόλλητο.
Το καλοκαίρι του 1977, όταν ήμουν 10, πήγα πρώτη φορά στον Όμιλο στη Βουλιαγμένη για κολύμβηση. Εκείνο το φθινόπωρο με προπονητή τον αείμνηστο Γιάννη Ζομπανάκη μετακομίσαμε στο Ζάππειο. Μετά από 3-4 χρόνια επειδή βαρέθηκα να «μετράω πλακάκια» -όπως λέγαμε στην κολυμβητική αργκό- το γύρισα στο πόλο. Ήμουν πολύ τυχερός γιατί εκείνη την περίοδο φτιαχνόταν η παιδική ομάδα του Ν.Ο.Βουλιαγμένης από τον πρωτεργάτη Γιάννη Γιαννουρή. Έπαιξα και κόλλησα. The perfect timing που λέμε.
Τι θυμάμαι από το ντεμπούτο μου; Ήταν το 1981, ήμουν 14 ετών και έπαιζαν αγώνες μπαράζ η Βουλιαγμένη, η Χίος, ο ΕΝΟΑ για το ποιος θα υποβιβαστεί. Με έριξε στα βαθιά ο προπονητής του ΝΟΒ, Όμηρος Πολυχρονόπουλος, για να παίξω τόσο μικρός σε κρίσιμα παιχνίδια της πρώτης ομάδας. Αδιανόητο αν το σκεφτείς με τα σημερινά δεδομένα. Μάλλον δικαίωσα την τόλμη του, αφού μάλιστα σκόραρα απέναντι στον Βώσο του ΕΝΟΑ που ήταν και τερματοφύλακας της Εθνικής Ομάδας. Τέτοιο γκολ δεν έχω ξαναβάλει από τότε: ψηλοκρεμαστό στον παίκτη παραπάνω από τη θέση του σουτ!
Έφευγα το πρωί από το σπίτι κουβαλώντας όχι μία, αλλά δύο τσάντες. Είχα λιγότερε εξόδους για καφέ, λιγότερη τηλεόραση, λιγότερο χάζεμα, πράγματα που δεν τα θεωρώ και θυσίες. Η διαχείριση του χρόνου και η αυτοπειθαρχία είναι από τα πρώτα μαθήματα που σου δίνει ο αθλητισμός.
Ο πρωταθλητισμός χρειάζεται ένα ταλέντο: το ταλέντο στη δουλειά. Πρέπει αυτό να το καταλάβεις από νωρίς, Δεν υπάρχει ασανσέρ για την κορυφή, πρέπει να πας από τις σκάλες. Και πρέπει να είσαι περήφανος για τον κόπο σου είτε καρποφορήσει και φτάσεις κοντά στην κορυφή, είτε όχι. Έχεις σίγουρα λιγότερες ή καθόλου διακοπές, λιγότερη διασκέδαση και ξενύχτια αλλά αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά στα έντονα συναισθήματα που θα σου προσφέρει. Πολλές φορές μάλιστα επειδή λείπει η ποσότητα στη διασκέδαση δίνεις έμφαση στην ποιότητα.
Όταν ήμουν παιδί ονειρευόμουν να γίνω ότι ονειρεύονται τα παιδιά: από πυροσβέστης ως αστροναύτης. Όταν ξεκίνησα τον αθλητισμό ονειρευόμουν κι εγώ να πρωταγωνιστώ βλέποντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976 στη μαυρόασπρη τηλεόραση.
Η αποτυχία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας. Στην Ελλάδα την έχουμε δαιμονοποιήσει ενώ στην πραγματικότητα είναι το καύσιμο για να πας μπροστά, ή αλλιώς είναι δάσκαλος και πυξίδα. Η επιτυχία στην Ελλάδα είναι σχετική και έχει να κάνει με την προβολή ενώ δε θα έπρεπε να είναι έτσι. Για μένα επιτυχία είναι η διάρκεια και όχι η στιγμή.
Από τους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες (1984) θυμάμαι την πρώτη μου βουτιά στον αγώνα με την Ιαπωνία και το μαγικό Ολυμπιακό Χωριό στο UCLA. Θυμάμαι πάντα με σεβασμό τη φιλοσοφημένη σχεδόν βιβλική μορφή του αξέχαστου σε μένα Ισπανού προπονητή μας Χοσέ Μπράσκο Κατά ή αλλιώς του «Πέπε». Από τη Σεούλ (1988) θυμάμαι το ταξίδι με το αεροπλάνο (ένα Boeing 707) που τα χρειαστήκαμε γιατί κάναμε αναγκαστική προσγείωση στο Ντουμπάι. Από τη Βαρκελώνη (1992) θυμάμαι τον Πύρρο, τη Βούλα (που μπήκαμε οι αθεόφοβοι μέσα στα κουλουάρ και τη σηκώσαμε στους ώμους) και τον τελευταίο αγώνα μας με την Τσεχοσλοβακία όπου έκανα ατομικό ρεκόρ με 5 γκολ σε ένα παιχνίδι υπό καταρρακτώδη βροχή. Από την Ατλάντα (1996) θυμάμαι τον Μοχάμεντ Αλί με Πάρκινσον να ανάβει τη φλόγα και τη νίκη μας επί των Αμερικάνων που μας έβαζε για πρώτη φορά στην ιστορία μας στη 6άδα. Από το Σίδνεϊ (2000) θυμάμαι τις φωτογραφίες που μου έστειλαν του νεογέννητου γιου μου Άρη (5/9/2000) που τον είδα πρώτη φορά ενός μηνός και τα δάκρυα μου μετά από το τελευταίο μου παιχνίδι με το γαλανόλευκο σκουφάκι. Ήταν 1η Οκτωβρίου 2000.
Αν μπορούσα να ξαναπαίξω ένα παιχνίδι με την εθνική θα ήταν ο τελικός στο FINA CUP του 1997 με τις ΗΠΑ. Είχαμε φτάσει στον τελικό αφού αποκλείσαμε την Ουγγαρία και παίξαμε σε ένα κατάμεστο κολυμβητήριο με 10.000 κόσμο όπου όλοι περίμεναν ότι θα κερδίζαμε (οι ΗΠΑ ήταν σαφώς κατώτερη της Ουγγαρίας αλλά δεν μας πήγε το παιχνίδι).
Το πόλο από το ντεμπούτο μου μέχρι σήμερα πιστεύω ότι άλλαξε όπως όλα τα αθλήματα. Έγινε πιο δυνατό αλλά και πιο προβλέψιμο με λιγότερα περιθώρια πρωτοβουλίας.
Είναι πολύ ωραίο στα 47 να ξαναβάζεις το σκουφάκι. Ο αθλητισμός είναι παράταση της παιδικής ηλικίας και ποιος δε θέλει να ξαναγυρνάει εκεί; Αντίπαλος στην πραγματικότητα δεν είναι οι άλλες ομάδες, οι άλλοι αθλητές, αλλά ο χρόνος που προσπαθείς μάταια να τον κερδίσεις.
Γιατί το ελληνικό πόλο βρίσκεται πάντα τόσο ψηλά σε διεθνείς διοργανώσεις; Ο λόγος είναι ότι έχει καλή παράδοση και ανθρώπους με μεράκι κυρίως στις υποδομές – αυτοί είναι οι αφανείς ήρωες. Επίσης τα παιδιά μέσα από τη σκληρή δουλειά που απαιτεί το άθλημα γαλουχούνται και φτιάχνουν χαρακτήρα για τον οποίο είμαστε, συλλογικά ως άθλημα, περήφανοι επειδή μας χαρακτηρίζει. Ένας γονιός θα πάει εύκολα το παιδί του στο πόλο, όχι μόνο για τις διακρίσεις του αθλήματος αλλά και γιατί βλέπει ότι βγάζει καλά παιδιά, αγόρια και κορίτσια. Η πολιτεία θα μπορούσε να το στηρίξει περισσότερο κυρίως στο κομμάτι των αθλητικών υποδομών.
Δε συμφωνώ ότι ο αθλητισμός δεν αποτελεί προτεραιότητα για την Πολιτεία. Απλώς ίσως θα μπορούσε να ιεραρχηθεί ψηλότερα, όπως πιστεύουμε όλοι οι άνθρωποι του αθλητισμού. Και το λέω αυτό εξαιτίας της ευεργετικής επίδρασης που έχει ο αθλητισμός στην κοινωνία αλλά και στη χώρα.Ο αθλητισμός είναι από τη μία ένα αποτελεσματικό -ίσως το πιο αποτελεσματικό- κοινωνικό εργαλείο και από την άλλοι οι Έλληνες αθλητές είναι από τους αξιότερους πρεσβευτές της πατρίδας μας. Ίσως φταίμε εμείς οι άνθρωποι του αθλητισμού που δεν τα έχουμε κάνει αυτά ακόμα πιο σαφή. Η Ελλάδα έχει επίσης το συγκριτικό πλεονέκτημα της γενέτειρας του value based sport, δηλαδή του αθλητισμού που στηρίζεται σε αξίες και γι’ αυτό πρέπει να διατηρεί και να διαδίδει την παγκόσμια αυτή κληρονομιά. Πάντως είναι γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο, μέσα αλλά και μετά την πανδημία δόθηκαν χρήματα που δεν έχουν ξαναδοθεί όπως απευθείας επιχορηγήσεις στα σωματεία κάτι που δείχνει ότι αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα στη συνολική κυβερνητική.
Μετάνιωσα που δεν έπαιξα στο εξωτερικό. Θα έπρεπε να είχα φύγει για 3-4 χρόνια και μπορούσα αφού είχα σοβαρές προτάσεις από την Ιταλία και την Αμερική. Το Πολυτεχνείο κυρίως με κράτησε στη χώρα.
Η λήξη της αθλητικής καριέρας είναι ένας μικρός θάνατος για κάθε αθλητή. Αρχίζει μια άλλη ζωή αφήνοντας πίσω αυτά στα οποία διακρίθηκε. Και δεν είναι πολλά παιδιά έτοιμα για την επόμενη μέρα. Εγώ έκανα αυτή τη μετάβαση πιο ομαλά και πιο συνειδητοποιημένα. Σκέψου όμως ότι η αθλητική ζωή είναι το πολύ το 1/3 της ζωής μας και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και για τα υπόλοιπα 2/3.
Η ενασχόλησή μου με τα κοινά δεν ήταν κάτι παράξενο για μένα. Ήδη από τα αθλητικά ή ακαδημαϊκά μου χρόνια με ενδιέφερε το τι μπορούμε να βελτιώσουμε, πώς θα πάμε μπροστά, πώς θα εξελιχθούμε. Αυτό είναι και το κίνητρο της ενασχόλησης με τα κοινά. Πρέπει κάποια στιγμή να «βρέξεις και εσύ τα μπατζάκια σου» και να μην κάνεις κριτική εκ του ασφαλούς από τον καναπέ, να «εκτεθείς» για τις ιδέες σου προσπαθώντας να επηρεάσεις κι άλλους προς την κατεύθυνση που θεωρείς σωστή. Και η πολιτική για μένα είναι θητεία με αρχή και τέλος, όχι καριέρα που θα κάνεις τα πάντα για να μείνεις σε αυτήν. Ίσως από ‘κει ξεκινούν και οι μεγαλύτερες παθογένειες στο ελληνικό πολιτικό σύστημα.
Την πολιτική την είδα σαν ένα διάλειμμα για να προσφέρω κάπου αλλού και να γνωρίσω και νέες εμπειρίες. Και δε μετάνιωσα όσο και αν μου λείπουν τα αμφιθέατρα και η ζωογόνος επαφή με τους φοιτητές.
Με τον Σταύρο Θεοδωράκη γνωριστήκαμε όταν αρθρογραφούσα στο Protagon. Οι ιδέες μας για την κοινωνία, τις παθογένειες της χώρας κλπ ήταν στο ίδιο μήκος κύματος. Τον Σταύρο τον εκτιμώ γιατί είναι ειλικρινής και δουλευταράς. Γι’ αυτό και συμμετείχα στην προσπάθειά του με το Ποτάμι. Ήταν ξεχωριστό, ήταν αυθεντικό, ήταν χειροποίητο και όχι βιομηχανοποιημένο. Σε μικρό διάστημα έκανε σημαντικά πράγματα που έμειναν ως πολιτική κληρονομιά και κάποια πράγματα που υποστήριζε υιοθετήθηκαν τελικά ως κυβερνητικές προτάσεις.
Πιστεύω ακόμα ότι η Συμφωνία των Πρεσπών απελευθέρωσε μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο για τη χώρα μας το οποίο τώρα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί κατάλληλα. Το πιστεύω αυτό ακόμα και τώρα, γνωρίζοντας ότι η ψήφος μου αυτή μπορεί να μου κόστισε ή να μου κοστίσει στην πολιτική μου καριέρα και ίσως θα ήταν πιο «βολικό» να το απαρνηθώ. Δεν συζητήθηκε καν αυτό το θέμα όταν μου έγινε η πρόταση από τον Πρωθυπουργό, γιατί πιστεύω ότι ο καθένας μπορεί να προσφέρει σε αυτό που ξέρει. Και τον αθλητισμό τον ξέρω, όπως και τα εργαλεία λήψης αποφάσεων (αυτά δίδασκα στους φοιτητές μου). Επίσης, όταν σου το ζητάει ο Πρωθυπουργός (που δεν ανήκαμε στο ίδιο κόμμα) αφενός είναι τιμητικό και αφετέρου δεν μπορείς εύκολα να αρνηθείς σε κάποιον που από τη δική του μεριά έχει ένα ανοικτό μυαλό που εμπιστεύεται αυτούς που ξέρουν και όχι αυτούς που ξέρει.
Στο θέμα για την καταπολέμηση του ντόπινγκ στην Ελλάδα ήταν ότι δε γίνονταν αυτά που έπρεπε να γίνουν ώστε να έχουμε ένα αξιόπιστο πρόγραμμα αντιντόπινγκ. Εξού αργότερα το 2019 ήρθε η κίτρινη κάρτα από τον WADA και τρέχαμε να κάνουμε πράγματα που δεν έγιναν 10 χρόνια. Τώρα νομίζω ότι έχει μπει το νερό στο αυλάκι και με τη νέα δομή του ΕΟΚΑΝ έχουν διορθωθεί αρκετά πράγματα. Ο ΕΟΚΑΝ (Εθνικός Οργανισμός Καταπολέμησης Ντόπινγκ) είναι πλέον ΝΠΙΔ (Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου) και αντικατέστησε το ΕΣΚΑΝ που ήταν ένα απλό συλλογικό όργανο στη ΓΓΑ. Ο ΕΟΚΑΝ έχει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας.
Δεν υπάρχουν προβλήματα που δεν πρόκειται να λυθούν ποτέ αν θέλεις να τα λύσεις. Ακόμα και τα πιο δύσκολα, αν υπάρχει πολιτική βούληση και σχέδιο λύνονται. Αυτοί που επωφελούνται από τη διαιώνιση διαφόρων προβλημάτων είναι και αυτοί που εμποδίζουν τη λύση τους, για ίδιο όφελος. Βάζουν το δικό τους όφελος πάνω από το όφελος της κοινωνίας. Το δύσκολο πάντως στην Ελλάδα δεν είναι να νομοθετήσεις, αλλά να εφαρμόσεις τους νόμους. Με τη βία έχουν γίνει βήματα και θα γίνουν ακόμα περισσότερα καθότι πλέον είμαστε υποχρεωμένοι και ως χώρα που κύρωσε τη σύμβαση Saint Denis του Συμβουλίου της Ευρώπης, να κινηθούμε όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες με συγκεκριμένες πολιτικές και διαδικασίες που παρακολουθούνται και αξιολογούνται.
Η χειρότερη στιγμή μέσα στην πισίνα ήταν όταν εξαιτίας δικού μου λάθους έτρωγε γκολ η ομάδα μου. Ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί. Μέσα στο παιχνίδι όμως είναι κι αυτά.
Τι θυμάμαι από το δημοψήφισμα του 2015; Ήταν μία πολύ ταραχώδης εποχή της οποίας οι λεπτομέρειες και το πόσο κοντά φτάσαμε στην καταστροφή, θα φανερωθούν μετά από χρόνια.
Οι σχέσεις, οι φίλοι και οι παρέες που έχω ακόμα δεν είναι ούτε από το σχολείο, ούτε από τον στρατό ούτε καν από το Πανεπιστήμιο. Είναι από τον αθλητισμό. Αυτό νομίζω τα λέει όλα. Οι σχέσεις που σφυρηλατούνται στον αθλητισμό δεν ξεθωριάζουν. Η φιλία για μένα είναι οξυγόνο, χωρίς φίλους, χωρίς σχέσεις θα ήταν για μένα μια πνευματική ασφυξία.
Από το Πολυτεχνείο κρατάω αυτό το πνεύμα ελευθερίας και την απόλαυση του να μεταδίδεις γνώση και να δημιουργείς νέα γνώση, αυτός κάνει ο Πανεπιστημιακός. Θα άλλαζα τις αγκυλώσεις που υπήρχαν σε σχέση με τη διασύνδεση πανεπιστημίων και παραγωγής δηλαδή της πραγματικής οικονομίας κάτι που όμως έχει αρχίσει να γίνεται.
Ο μεγαλύτερος μου φόβος είναι να χάσω την ελπίδα μου, τα αναντίστρεπτα φαινόμενα.
Δεν ήμουν προετοιμασμένος σε δύο πράγματα στη ζωή μου. Σε έναν σοβαρό τραυματισμό στα 20 όταν έπαθα υπεξάρθρημα ώμου και στην εκλογή μου ως Βουλευτή το 2015.
Η οικογένεια είναι ένα διαρκές ταξίδι που περνά από πολλά διαφορετικά μέρη και σε γεμίζει συναισθήματα και εμπειρίες. Είμαι τυχερός γιατί η γυναίκα μου η Φανή ήταν η καλύτερος συνοδηγός που θα μπορούσα να έχω στο ταξίδι αυτό και έχουμε κάνει δύο καταπληκτικά παιδιά. Επίσης είμαι τυχερός γιατί μεγάλωσα σε μια υγιή οικογένεια με ήρωες γονείς.
Τους γιους μου θέλω να τους δω όπως θέλουν να δουν οι ίδιοι τους εαυτούς τους. Είναι πολύ ώριμοι και εύχομαι να συνεχίσουν έτσι, όπως είναι. Είμαι περήφανος γι’ αυτούς γιατί είναι καλά παιδιά, πιο καλά από τον μπαμπά τους. Και ο καλός στη ζωή δε χάνεται. Το καλό κάνει «γκελ» και πάντα σου επιστρέφει.
Επιτυχία είναι η επίτευξη ισορροπίας, κάτι που δεν είναι εύκολο στην εποχή μας. Επίσης είναι η δημιουργία, να κάνεις πράγματα που μένουν και που αναγνωρίζονται και από άλλους που δεν είναι φίλοι σου.
Η αποτυχία είναι το απαραίτητο μάθημα για να φτάσεις στην επιτυχία, κάτι που δεν πρέπει να φοβόμαστε.
Με ενοχλεί η υποκρισία, η αχαριστία και οι πελατειακές σχέσεις.
Χόμπι μου ήταν και είναι τα βιβλία, ο κινηματογράφος και η καλή συζήτηση. Επίσης μου άρεσε και μου αρέσει πολύ να πηγαίνω με τη Φανή βόλτες για περπάτημα σε ωραία μέρη όπως η Φασκομηλιά στη Βουλιαγμένη, πάνω από τη λίμνη. Η διαχείριση του χρόνου έχει ένα κλειδί που λέγεται αυτοπειθαρχία κάτι που σε μαθαίνει καλά ο αθλητισμός. Και βέβαια ο ρόλος της ποιοτικής ξεκούρασης είναι πολύ σημαντικός στη σημερινή μας ζωή, για να μην νομίζει κανείς ότι η διαχείριση του χρόνου αφορά μόνο στο πόσο πολύ δουλεύουμε, σημασία έχει και πώς κουραζόμαστε και πώς ξεκουραζόμαστε.
Σε ένα παιδί που θέλει να μπει τώρα στην πισίνα καταρχήν θα του έλεγα να αγαπάει αυτό που κάνει και να ονειρεύεται. Ο πρωταθλητισμός θρέφεται άλλωστε από τα παιδικά όνειρα. Να ξέρει όμως ότι ο δρόμος για την κορυφή δεν έχει ασανσέρ, πρέπει να πάει από τις σκάλες. Τη διαδρομή όμως θα την απολαύσει, θα κάνει φίλους, θα ζήσει έντονα συναισθήματα ευχάριστα και δυσάρεστα, θα πέσει και θα ξανασηκωθεί. Και βέβαια να έχει πάντα στο μυαλό του αυτό που έλεγε ο εθνικός μας λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης: «Μην ντρέπεσαι αν έπαιξες τίμια και έχασες, να ντρέπεσαι αν έπαιξες άτιμα και κέρδισες…» Ότι και να γίνει όμως πρέπει από νωρίς να ξέρει ότι η αθλητική ζωή έχει ημερομηνία λήξης και θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να ζήσει και τα άλλα 2/3 της ζωής του με το βλέμμα στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Ο αθλητισμός του δίνει μια πολύ καλή προίκα αλλά δεν αρκεί μόνο αυτή, πρέπει να καλλιεργήσει και άλλες πλευρές της προσωπικότητάς του.
Τι μου έμαθε η ζωή; Να τολμάς, να μη «βολεύεσαι», να ακολουθάς την καρδιά σου γιατί τίποτε δε γίνεται καλά, αν γίνεται με το ζόρι. Επίσης με έμαθε τη σημασία της καλής ομάδας, σε όλα τα επίπεδα και τη σημασία του κόπου και της προσπάθειας που πάντα σε ανταμείβει. Ακόμα όμως μαθαίνω.
