Ο Γιώργος Καραφωτιάς δεν μπορεί να ζήσει μακριά από το νερό

”Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη μουσική, στη λογοτεχνία. Πολλοί ήταν αυτοί που τόνισαν στα έργα τους την ιερότητα του νερού, τη σημασία του ως πηγή ζωής και δύναμη αλλαγής. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μεταφορικά, σε συμβολισμούς, ενώ πολλοί έχουν προσπαθήσει να αποτυπώσουν τις διάφορες μορφές του και τα σχήματά του, τους ποταμούς, τις λίμνες, τη θάλασσα και την ένταση του κύματος που σκάει πάνω στα βράχια”. Με αφορμή αυτές τις σκέψεις προχωρήσαμε στο θέμα που θα διαβάσετε παρακάτω.

(Φωτογραφίες: Νίκος Κατσαρός)

Το λιμάνι του Πειραιά είναι σκληρό. Όχι με την έννοια ότι αποτελεί μια underground περιοχή, αλλά από την άποψη ότι όταν πέφτουν τα φώτα και οι ταξιδιώτες έχουν ήδη επιστρέψει ή ξεκινήσει για τον προορισμό τους, αυτό που μένει είναι ένα σκληρό τοπίο. Τσιμέντο, καυσαέριο και μία θάλασσα που το τελευταίο πράγμα που σου γεννά όταν την κοιτάς είναι η επιθυμία να βουτήξεις μέσα της.

Παρ’ όλα αυτά, το λιμάνι του Πειραιά συνεχίζει ν’ αποτελεί πηγή έμπνευσης. Έναν τόπο συνυφασμένο τόσο με την σκουριά και την λαμαρίνα, όσο με το ταξίδι, τα όνειρα και τις ελπίδες. Προκειμένου να έρθουμε σε επαφή με την καλλιτεχνική αύρα του λιμανιού, μιλήσαμε με τον Γιώργο Καραφωτιά. Έναν βέρο Πειραιώτη ζωγράφο, ο οποίος εμπνέεται από τον τόπο του κι από το νερό. Τόσο το θαλασσινό νερό ως σημείο αναφοράς, όσο και το νερό της ΕΥΔΑΠ ως πρώτη ύλη στην τέχνη της ζωγραφικής.

Συναντηθήκαμε ένα μεσημέρι καθημερινής στο Pirée, πλάι στον Άη Διονύση, τον πολυχώρο τέχνης και ψυχαγωγίας, που φιλοξενεί την Έκθεση ‘Επίνειο’, την 11η προσωπική έκθεση του 36χρονου ζωγράφου με θέμα τον Πειραιά και μιλήσαμε για τα πρώτα του βήματα, για την απομυθοποίηση της έμπνευσης και για το νερό.

Η ιδέα της σύνδεσης της τέχνης με το νερό ήταν και η αφορμή της επίσκεψης μου εκεί παρέα με την Ξανθιάννα Γερασιμίδου, Project Manager της Διεύθυνσης Επικοινωνίας & Εταιρικών Σχέσεων της ΕΥΔΑΠ.

Γιώργο, ερχόμενος εδώ για να σε συναντήσω πίστευα ότι θα είσαι 50 χρονών, αφού για κάποιο λόγο όλοι οι ζωγράφοι θεωρώ ότι γεννιούνται μεγάλοι.

”Η ζωγραφική σε όλους όσους την αγαπούν βγαίνει από πολύ μικρή ηλικία. Τότε βγαίνει το συναίσθημα. Γι’ αυτό και όλα τα παιδιά θέλουν να βγάλουν χρώμα στο χαρτί. Είναι η ψυχολογία του χρώματος. Από εκεί και πέρα το πόσο θα την εξελίξεις έχει να κάνει με το πόσο την αγαπάς. Χρειάζεται να δουλέψεις πολύ και να παρακολουθήσεις μαθήματα”.

Σε ποια ηλικία κατάλαβες ότι ζωγραφίζεις καλύτερα από τον μέσο άνθρωπο;

”Σ’ έναν σχολικό διαγωνισμό ζωγραφικής στο δημοτικό. Μας είχαν ζητήσει να ζωγραφίσουμε κάτι με θέμα τον Πειραιά. Εγώ ζωγράφισα ένα καράβι με κόσμο, την ώρα του απόπλου. Εν τω μεταξύ, η δασκάλα δεν με αγαπούσε και τόσο, γιατί ήμουν μέτριος μαθητής. Οπότε, μπήκε μια μέρα κλαμένη στην αίθουσα και με αγκάλιασε, αλλά εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω το γιατί. Νόμιζα ότι είχα κάνει κάτι. Τελικά, είχε βάλει τα κλάματα από τη χαρά της που η ζωγραφιά μου είχε βγει πρώτη ανάμεσα σε όλα τα σχολεία του Πειραιά. Στη συνέχεια παρότρυνε τους δικούς μου ν’ ασχοληθώ με τη ζωγραφική. Οι γονείς μου είχαν καλλιτεχνικές βάσεις και ειδικά ο πατέρας μου ζωγράφιζε ήδη, οπότε άρχισα να παρακολουθώ μαθήματα και σιγά σιγά το εξέλιξα”.

Γίνεται κάποιος να ζωγραφίσει τον Πειραιά χωρίς να περιλαμβάνει νερό το έργο του;

”Είναι δύσκολο να υπάρξει ο Πειραιάς χωρίς το νερό. Το υγρό στοιχείο είναι στοιχείο ζωής αυτού του τόπου. Από εδώ και πάνω στο νερό ξεκινούν τα πάντα είτε πρόκειται για εμπορικό ταξίδι, είτε για ταξίδι αναψυχής. Το ταξίδι από και προς τον Πειραιά μπορεί να αφορά τον πρόσφυγα, μπορεί ν’ αφορά τον τουρίστα, μπορεί ν’ αφορά τον εφοπλιστή”.

Ποια είναι η σχέση σου με το νερό;

”Λατρεύω τη θάλασσα. Μου είναι δύσκολο να ζήσω κάπου χωρίς θάλασσα. Αυτό είναι κάτι που το αντιλήφθηκα και από τα φοιτητικά μου χρόνια όταν σπούδαζα μηχανικός συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στην Ερμούπολη της Σύρου. Ασχολήθηκα με τον βιομηχανικό σχεδιασμό, την ιστορία της τέχνης και τον σχεδιασμό των αντικειμένων. Μ’  ένα τρόπο η ζωγραφική είναι πάντα στη ζωή μου. Το ίδιο και το νερό.

Πάντα μου άρεσε με το πλοίο να εξερευνώ καινούργιους τόπους. Έχω γυρίσει πολλά νησιά και λατρεύω τις Κυκλάδες. Η Σέριφος είναι το αγαπημένο μου. Τόσο στη Σέριφο όσο και στη Σύρο θα έμενα σε μεγάλη ηλικία και εφόσον ήθελα να απομονωθώ από άποψη ησυχίας αποκλειστικά για να ζωγραφίσω”.

Τι σε έχει κρατήσει τόσα χρόνια στον Πειραιά;

”Μένω στον Πειραιά από όταν γεννήθηκα. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έφερα εδώ και το ατελιέ μου. Θα σου περιγράψω μια εικόνα για να καταλάβεις τι με έχει κρατήσει εδώ. Οι πρώτες μέρες στο εργαστήριο συνέπεσαν με την Μεγάλη Εβδομάδα. Είχε φύγει ο πολύς κόσμος και επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Είχε πολύ γλυκό καιρό κι είχα ανέβει στον τελευταίο όροφο ενός βιομηχανικού κτιρίου, το οποίο έχει θέα στη θάλασσα. Έβλεπα τα πλοία, άκουγα τους γλάρους, με συνέπαιρνε ο καιρός και ένιωθα μια μαγεία παρ’ όλο που βρισκόμουν μέσα στη βαβούρα της πόλης. Τέτοιες στιγμές μου δίνουν πίστη για αυτόν τον τόπο και γι’ αυτό πολεμώ.

Έχω πολλούς φίλους που αγαπούν τον Πειραιά και επενδύουν στην ανοικοδόμηση αυτής της περιοχής και στην ανάδειξη τουλάχιστον του παραδοσιακού στοιχείου και της ομορφιάς που είχε κάποτε. Γιατί πέρασε φτώχεια, πόλεμο, πολύ μεγάλο πλούτο και πολύ μεγάλη παρακμή, αλλά κάποια όμορφα πράγματα έμειναν. Αρκεί ο οποιοσδήποτε να περπατήσει γύρω από τον Άγιο Διονύσιο και θα δει με πόση αγάπη είχαν φτιαχτεί τα κτίρια. Όλο αυτό το πράγμα με κρατάει. Επίσης, ο Πειραιάς έχει σπουδαία ιστορία. Μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό και το Ναυτικό Μουσείο του Πειραιά θα σε πείσει”.

Όσον αφορά την έμπνευση, πρόκειται για μια διαδικασία που έρχεται μόνη της ή την προκαλείς ο ίδιος;

”Δεν είναι ωραίο καλλιτεχνικά αυτό που θα πω, αλλά αυτό που έχω δει σ’ εμένα είναι ότι τρώγοντας ανοίγει η όρεξη. Δουλεύοντας έρχεται η έμπνευση. Πρέπει να ξεκινήσεις να δουλεύεις και δουλεύοντας θα σου έρθει. Μπορεί, βέβαια, να μην σου βγει την πρώτη μέρα. Πολλές φορές κάθομαι και δεν μου βγαίνει, αλλά μου κάνει καλό γιατί παρατηρώ, μπορεί να κάνω ένα προσχέδιο από κάτι, αλλά ειδικά όταν μου έχουν κάνει ένα έργο κατά παραγγελία και είναι επιβεβλημένο να έρθει η έμπνευση, ξεκινάω να δουλεύω και σιγά σιγά έρχεται κι αυτή”.

Ποιος είναι ο ρόλος του νερού στο έργο σου;

”Το νερό είναι βασικό στοιχείο στη ζωγραφική. Δεν μπορείς να δουλέψεις αν δεν έχεις νερό. Στους πίνακες αυτής της έκθεσης θα δούμε δυο πράγματα. Το ένα υλικό που είναι το λάδι και ο διαλύτης του είναι το νέφτι και τα ακρυλικά που ο διαλύτης τους είναι το νερό. Επίσης και κάποια βερνίκια που χρησιμοποιώ είναι υδατοδιαλυτά.

Το πόσο νερό θα βάλεις σ’ ένα πίνακα καθορίζει και το αποτέλεσμα που θα πάρεις. Αν θέλεις το πινέλο σου να γράψει με αβρότητα ή να δώσεις στο έργο σου μια διαφάνεια μπορείς να προσθέσεις περισσότερο νερό. Κάπως έτσι πάει με όλα τα υλικά, αλλά χωρίς νερό είναι δύσκολο να δουλέψεις.

Ακόμα και τον καμβά μου μερικές φορές τον προετοιμάζω με νερό. Λούζω την επιφάνεια του μουσαμά με νερό. Μπορεί το νερό να είναι βρώμικο, να έχει δηλαδή κάποιο χρώμα μέσα ή να είναι πεντακάθαρο και να το χρησιμοποιήσω σαν βάση για να γράψω μετά από πάνω και να δώσω την ανάλογη αίσθηση. Γιατί το ατόφιο χρώμα πάνω στο πανί θα έδινε ένα πράγμα πιο σκληρό και απότομο. Με το νερό ως βάση κινείσαι σε πιο ανάλαφρη διάθεση”.

Μίλησε μου για την έκθεσή σου.

”Η έκθεση ονομάζεται ‘Επίνειο’. Πρόκειται για το αρχαίο λιμάνι, το λιμάνι της πρωτεύουσας, τον Πειραιά. Ξεκίνησε με αφορμή τα Ποσειδώνεια και σκοπό της είναι ν’ αναδειχθεί η ιστορία του Πειραιά και το υδάτινο στοιχείο. Περιλαμβάνει πενήντα έργα μου εκ των οποίων δέκα είναι κατασκευές και αντίκες.

Σ’ αυτή την έκθεση το νερό συμβολίζει το ταξίδι σε κάθε του έκφανση. Τα έργα περιλαμβάνουν εικόνες του Πειραιά με πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, τουριστικά ταξίδια αναψυχής, αλλά και ταξίδια φορτηγών πλοίων”.

Ευχαριστούμε το Pirée, Κάστορος 78, Ακτή Κονδύλη για τη φιλοξενία. Τα έργα του Γιώργου Καραφωτιά θα φιλοξενούνται στον χώρο μέχρι και τις 20 Ιουλίου.