Ο Don Rosa μιλάει στο ΟΝΕΜΑΝ

Πόσα πολλά αλλάζουν σε λίγους μήνες: Όταν ήρθαμε αρχικά σε επαφή με τον Ντον Ρόσα, την περασμένη άνοιξη, το περιοδικό ΚΟΜΙΞ υπήρχε ακόμα. Οι ιστορίες με τις οποίες πολλοί από εμάς έμαθαν να διαβάζουν κόμικς, είχαν ακόμη σπίτι. Τώρα, 6-7 μήνες μετά, το τοπίο είναι διαφορετικό. “Θες ακόμα τη συνέντευξη ή δεν έχει πια νόημα;”, ρωτούσε ο Ρόσα επικοινωνώντας πριν λίγες μέρες, μια φράση που αντικρύζοντάς τη σχεδόν με έπιασε νευρικό γέλιο.

Είναι επειδή τον Ρόσα τον λατρεύω και από παιδί και μια τέτοια ερώτηση μου φάνηκε εντελώς σουρεάλ. Φυσικά δεν είναι σπάνιο να συναντήσεις τεράστιο φαν του Ντον Ρόσα στην Ελλάδα, καθώς το ΚΟΜΙΞ, ένα από τα καλύτερα περιοδικά Disney σε όλο τον κόσμο σύμφωνα με τον ίδιο τον δημιουργό, μεγάλωσε ολόκληρες γενιές αναγνωστών των παπιο-ιστοριών δια χειρός Μπαρκς και Ρόσα. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν λοιπόν να του στείλω το αφιέρωμα που είχαμε κάνει στο ΟΝΕΜΑΝ πριν λίγο καιρό, μετά το κλείσιμο του ΚΟΜΙΞ. Προσφέρθηκα ακόμη και να το μεταφράσω.

“Όχι,” απάντησε. “Διάβασα όλο το άρθρο και τα σχόλια χρησιμοποιώντας πρόγραμμα μετάφρασης.” Όποιος σχολίασε εκεί, εύγε, κάναμε τον Ντον Ρόσα χαρούμενο: “Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μερικές περίεργες εκφράσεις αλλά νομίζω πήρα μια καλή ιδέα. Και ήταν λόγω του πόσο οξυδερκές και εκτιμητικό έμοιαζε να είναι όλο αυτό, γι’αυτό δίνω τη συνέντευξη.”

Και μάλιστα, συνέχισε, “δεν δίνω *ποτέ* συνεντεύξεις αυτές τις μέρες εκτός πρόσωπο με πρόσωπο στη διάρκεια κάποιου σπάνιου τουρ, αλλά και πάλι όχι πολλές. Αλλά αποφάσισα πως εσύ και οι Έλληνες φανς των παπιών άξιζαν τον κόπο.”

Ο μεγάλος Ντον Ρόσα μπορεί να έχει αποσυρθεί από την ενεργό σχεδιαστική δράση εδώ και χρόνια, ζώντας πλέον με τη γυναίκα του στο σπίτι τους στο Κεντάκι, όμως το έργο που άφησε πίσω του έχει γράψει ιστορία με τον ίδιο τρόπο που κάποτε το έκαναν οι κλασικές δημιουργίες του Καρλ Μπαρκς. Γι’αυτό και το να έχεις την ευκαιρία να μιλήσεις με αυτό τον άνθρωπο δε θα χάσει ποτέ, φυσικά, το νόημά του.

Είπε πολλά για τον Σκρουτζ, (και ακόμα περισσότερα για τον Μπαρκς, τον οποίο είναι φανταστικό το πόσο πολύ λατρεύει), για την Disney, για την Γκόλντι, για τις περιπέτειες που ποτέ δεν έγραψε, και φυσικά για το ίδιο το ΚΟΜΙΞ. Και το έκανε με τον γνωστό, απολαυστικό, λεπτομερή του τρόπο, που σίγουρα όλοι θα θυμόμαστε από κάποιο από τα πολλά συνοδευτικά κείμενα των κλασικών του ιστοριών.

(Σημείωση 1. Η συνέντευξη δε θα είχε γίνει χωρίς την υπερπολύτιμη βοήθεια του Μάνου Μίχαλου (δικής του έμπνευσης ερώτηση έλαβε το άκρως τιμητικό “δεν νομίζω να μου έχουν ξανακάνει αυτή την ερώτηση” προνόμιο), της Μάρας, και του Στέλιου Νικολάου.)

(Σημείωση 2. Για λόγους συνέπειας με το περιοδικό ΚΟΜΙΞ που λειτουργεί και θα λειτουργεί πάντα σαν οδηγός, οι τίτλοι ιστοριών που αναφέρει ο Ρόσα αναφέρονται παρακάτω με τον ελληνικό τους τίτλο. Για την αντιστοιχία με τον πρωτότυπο αγγλικό, μπορείς να συμβουλευτείς αυτό τον αναλυτικό οδηγό.)

(via)

Ήσασταν ο πρώτος δημιουργός οποιουδήποτε μέσου τον οποίο έμαθα να αναγνωρίζω βάσει χαρακτηριστικών στο σχέδιο και το περιεχόμενο. Ποιοι ήταν οι δημιουργοί που βοήθησαν εσάς να συνειδητοποιήσετε κάποτε τι είναι τέχνη;

Δεν ξέρω τι είναι “τέχνη”. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η “ποιοτική διασκέδαση” που σέβεται το κοινό. Για μένα αυτό είναι που λέμε “υψηλή τέχνη”, αλλά δε με νοιάζει να διαφωνήσω με κανέναν γι’αυτό. “Ξέρω τι μου αρέσει.” Οπότε η απάντησή μου θα είναι ποιού τη δουλειά απολαμβάνω περισσότερο σε ταινίες ή κόμικς.

Κόμικς: Καρλ Μπαρκς, Γουίλ Άισνερ, και πρακτικά όλοι όσοι δούλεψαν για την EC Comics στις αρχές των ‘50s (θα αφήσω τους αναγνώστες σας να ψάξουν στο google ποιοι είναι αυτοί), Κερτ Σουάν, Κερτ Σαφενμπέργκερ, Γουώλτ Κέλλυ, Στιβ Ντίτκο, Μάικ Καλουτα, Τζακ Κίρμπυ, Τζον Στάνλεϋ. Θα μπορούσα να συνεχίσω για ώρα.

Ταινίες: Άλφρεντ Χίτσκοκ, Τζον Φορντ και Μπίλυ Γουάιλντερ. Υπάρχουν πολλοί ακόμα σπουδαίοι σκηνοθέτες, αλλά αυτοί για μένα είναι η αγία τριάδα. Επίσης έχω αγαπημένους συνθέτες και μπάντες τζαζ και σουίνγκ, αλλά η αφήγηση είναι αυτό που για μένα αποτελεί την υψηλότερη μορφή αυτού που αντιλαμβάνομαι ως “τέχνη”.

Το σύμπαν ιστοριών των παπιών ήταν πάντα πλούσιο σε χαρακτήρες και λεπτομέρειες, αλλά φέρατε κάτι εντελώς καινούριο προσθέτοντας μια αίσθηση συνέχειας και ενότητας και μυθολογίας, που το έφερε σε άλλο επίπεδο. Ήταν κάτι συνειδητό από μέρους σας ή συνέβη βήμα βήμα; Υπήρξε συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο που συνειδητοποιήσατε πως συμβαίνει;

Είχα ήδη μια ασφαλή και άνετη καριέρα επειδή είχα κληρονομήσει την κατασκευαστική εταιρεία της οικογένειάς μου. Η απόφαση να δημιουργήσω ‘Barks Duck’(*) ιστορίες ήρθε καθαρά επειδή ήμουν φαν των κόμικς εν γένει και λάτρης της δουλειάς του Μπαρκς συγκεκριμένα, ώστε να χρησιμοποιήσω τις δημιουργίες του για να παίξω κι εγώ. Οπότε ήταν σαφώς πρόθεσή μου από την πρώτη μου κιόλας ιστορίας, “Ο Γιος του Ήλιου”, όχι τόσο να εισάγω continuity στο σύμπαν παπιών του Μπαρκς, όσο το να δείξω ξεκάθαρα πως ξέρω τι έχει προηγηθεί, πως το αγαπούσα, και το να σιγουρευτώ πως οι αναγνώστες θα ήξεραν πως το αγαπώ. Πρόσεξε πως το πρώτο καρέ που σχεδίασα ποτέ μου, αυτό το πρώτο καρέ από τον “Γιο του Ήλιου”, έδειχνε τους χαρακτήρες σε ένα μουσείο με την ιστορία των περιπετειών του Σκρουτζ.

Τα σίκουελ και οι παρελθοντικές ιστορίες ήρθαν καθώς οι Ευρωπαίοι αναγνώστες, αναγνωρίζοντας πως ήμουν φαν του Μπαρκς όπως εκείνοι αντί ένας ακόμα υπάλληλος της Disney, άρχισαν να γράφουν στην Egmont ζητώντας τέτοιου είδους ιστορίες από εμένα. Οι αρχισυντάκτες μου μετέφεραν τις επιθυμίες αυτές και μετά χαράς τις έκανα πραγματικότητα!

(*) Εδώ να τονίσουμε κάτι που ο ίδιος ο Ρόσα θέλησε να ξεκαθαρίσει στη διάρκεια της επικοινωνίας μας. Σε αναφορά μας στα Disney κόμικς και το σύμπαν των ιστοριών με τους Ντακ, ο δημιουργός διευκρινίζει: “Οι αμερικάνικες εκδόσεις Disney εξαφανίστηκαν με την κατάρρευση της βιομηχανίας κόμικς στα ‘70s. Η Gold Key που διαχειριζόταν τους χαρακτήρες, έκλεισε. Τα αμερικάνικα κόμικς είναι συλλεκτικά αντικείμενα που πωλούνται σε λιγοστά μαγαζιά στις μεγάλες πόλεις. Ο μέσος Αμερικάνος δεν ξέρει καν πως εκδίδονται ακόμα κόμικς γιατί δεν τα βλέπει ποτέ πουθενά, και έχει προ πολλού ξεχάσει πως κάποτε έστω υπήρξαν κόμικς με τον Ντόναλντ Ντακ.

Όλες αυτές οι ιστορίες ήταν αποτέλεσμα δουλειάς freelancers σαν τον Καρλ Μπαρκς που δούλευε για ανεξάρτητους εκδότες που είχαν την άδεια χρήση των χαρακτήρων. Αυτό είναι ευαίσθητο σημείο για μένα. Ξέρω πως οι πάντες απλώς υποθέτουν πως όλα τα Disney κόμικς παράγονται και εκδίδονται από την ίδια τη Disney και η Disney όχι μόνο αφήνει τον κόσμο να το πιστεύει αλλά το επιδιώκει κιόλας, ώστε να πάρουν το credit για τις ιστορίες που έχουν δημιουργήσει άλλοι.

Οπότε ποτέ δεν αφήνω καμία ευκαιρία για να δηλώσω την αλήθεια σε συνεντεύξεις. Είναι σαν αποστολή ζωής. Δεν υπάρχει ‘σύμπαν χαρακτήρων Disney’. Είναι ‘σύμπαν ιστοριών Καρλ Μπαρκς’.”

(σσ. ‘Barks Duck ιστορίες/κόμικς’, όπως τις ανέφερε ο ίδιος στη διάρκεια της συνέντευξης.)

Υπάρχει κάποιος χαρακτήρας στον οποίο έχετε βάλει ένα μεγαλύτερο κομμάτι του εαυτού σας από τους υπόλοιπους;

Φυσικά δεν ήθελα να αλλάξω την προσωπικότητα κανενός από τους χαρακτήρες του Μπαρκς. Ο “Γιος του Ήλιου” επρόκειτο αρχικά να είναι η ΜΟΝΗ ιστορία με πάπιες που θα έκανα ποτέ, ένα μικρό γλέντι πριν επιστρέψω στην οικογενειακή επιχείρηση. Αλλά όταν άρχισα να συνειδητοποιώ πως θα έκανα περισσότερες ιστορίες με τον Σκρουτζ ΜακΝτακ, θεώρησα πως έπρεπε να συμβιβαστώ με το γεγονός πως οι αναγνώστες τον αντιλαμβάνονταν ως έναν καθαρά άπληστο χαρακτήρα. Αλλά η απληστία είναι η πηγή όλων των κακών. Και ήξερα πως δε μπορούσα να συνεχίσω να δημιουργώ ιστορίες για έναν χαρακτήρα που αντιπαθούσα πάνω σε αυτή τη βάση. Οπότε έπρεπε σταδιακά να μεταστρέψω την προσωπικότητα του Σκρουτζ μακριά από το να είναι απλώς άπληστος, στο να είναι ανταγωνιστικός, περήφανος, με αίσθηση περιπέτειας και με μια βαθιά εκτίμηση για το παρελθόν.

Εξάλλου, σύμφωνα με τον Μπαρκς κρατούσε κάθε δεκάρα που κέρδισε ποτέ του μες στο Θησαυροφυλάκιο. Δεν ξόδεψε ποτέ του καμία. Οι άπληστοι άνθρωποι συγκεντρώνουν πλούτο ώστε να μπορούν να αγοράσουν πράγματα ή δύναμη. Ο “δικός μου” Σκρουτζ κρατούσε όλα αυτά τα κέρματα ως μυριάδες τρόπαια θάρρους και δόξας. Τα νομίσματα ήταν αναμνήσεις ζωής, όχι σύμβολα απληστίας.

(Σε αυτό το σημείο θέλω να ξεκαθαρίσω μια τρομακτική παρεξήγηση που όλη η Ευρώπη πάντα είχε για το Θησαυροφυλάκιο του Σκρουτζ. ΔΕΝ είναι γεμάτο με χρυσά νομίσματα όπως πάντα μεταφραζόταν στα Ευρωπαϊκά κόμικς. Το όλο νόημα πίσω από την αρχική δημιουργία του Θησαυροφυλακίου από τον Μπαρκς ήταν πως είναι γεμάτο με συνηθισμένα κέρματα, με ρέστα. Με πεντάλεπτα και δεκάρες. ΟΧΙ νομίσματα αξίας! Η ιδέα είναι “να ένας τύπος που είναι ΤΟΣΟ ΦΤΗΝΟΣ που συντηρεί ένα ολόκληρο κτίριο γεμάτο με ψιλά.” Το να απεικονίζεται το Θησαυροφυλάκιο ως κάτι γεμάτο με χρυσά νομίσματα αξίας χάνει την όλη ουσία του Θησαυροφυλακίου. Αυτή είναι μια λυπηρή λάθος απόδοση στα Ευρωπαϊκά κόμικς που με ενοχλεί πολύ.)

Νιώσατε ποτέ την ανάγκη να εγκαταλείψετε τα ‘Barks Duck’ κόμικς και να κάνετε κάτι εντελώς διαφορετικό;

Ποτέ δεν με ενδιέφερε να δημιουργήσω οποιαδήποτε άλλα κόμικς πέρα από αυτά που βασίζονταν στους χαρακτήρες του Μπαρκς. Μου αρέσουν πολλά άλλα κόμικς, αλλά αν δεν είχα τη δυνατότητα να δουλέψω πάνω στις δημιουργίες του Μπαρκς θα είχα απλώς παραμείνει στην οικογενειακή επιχείρηση συλλέγοντας κόμικς απλώς ως ένα χόμπι, όπως έκανα ως τότε.

Μερικές από τις αγαπημένες μου ιστορίες σας είναι αυτά τα μικρά sci-fi διαμαντάκια όπου ο Σκρουτζ υπερασπίζεται την περιουσία του από κάποιο όλο και πιο παλαβό σχέδιο των εχθρών του. Ρευστό χρήμα, πάγωμα του χρόνου, αντι-βαρύτητα, κάποια φανταστικά πράγματα εκεί μέσα. Ποια από αυτές τις ιστορίες είναι η αγαπημένη σας;

Η δική μου αγαπημένη; Χμ. Πολλές από αυτές τις sci-fi περιπέτειες ήταν ριμέικ ιστοριών που έκανα χρησιμοποιώντας δικούς μου χαρακτήρες πολύ παλιότερα όταν δούλευα δωρεάν, ως χόμπι, σε κάτι φανζίν. Ανακύκλωνα τις πλοκές επειδή μου άρεσε να πειραματίζομαι με τις αρχές της φυσικής που είχα διδαχθεί όταν σπούδαζα πολιτικός μηχανικός, αλλά ποτέ δε μου άρεσαν πολύ οι εκδοχές τους με τα παπιά. Ο Μπαρκς μεγάλωσε σε μια εποχή πριν τη μοντέρνα επιστημονική φαντασία και χρησιμοποιούσε αυτό το είδος πολύ αραιά, σε ένα πολύ βασικό επίπεδο. Σε ένα επίπεδο Ιουλίου Βερν, ας πούμε. Πάντα ένιωθα πως οι sci-fi ιστορίες με παπιά έμοιαζαν “λάθος”, πάρε ας πούμε εκείνη με τον Παγκόσμιο Διαλύτη — αυτό εμπεριείχε την πιθανή καταστροφή ολόκληρου του πλανήτη. Είναι υπερβολικό για μια ιστορία με τα παπιά!

Υπάρχουν όμως τρεις μικρές ιστορίες που έκανα με τον Σκρουτζ να υπερασπίζεται την πρώτη του δεκάρα από τη Μάτζικα ντε Σπελ. “Ο Ασημένιος Δίσκος”, “Ζήτημα Βαρύτητας” και “Ξέχνα Το!”. Με μαγεία αντί επιστημονικής φαντασίας. Είναι το ίδιο πράγμα με άλλο όνομα; Δεν έχει σημασία, αυτές οι ιστορίες μου φαίνονταν πάντα πιο ταιριαστές με τους χαρακτήρες του Μπαρκς. Ήμουν πολύ περήφανος για αυτές τις τρεις ιστορίες.

Ο Σκρουτζ έχει τα πλούτη, ο Γκαστόνε την τύχη, τα τρία ανίψια όλο το μέλλον μπροστά τους, ο Ντόναλντ την διάθεση να βοηθά τους υπόλοιπους. Σε μια περίοδο κρίσης ποιος θα μπορούσε να επιβιώσει;

Δεδομένης της τύχης του Γκαστόνε, υποθέτω η σωστή απάντηση θα έπρεπε να είναι αυτός. Αλλά δεν θα το θέλαμε, γι’αυτό είναι ο χαρακτήρας του Μπαρκς που όλοι λατρεύουμε να μισούμε. Βάσει των δικών τους ικανοτήτων θα ήταν τα τρία ανίψια. Είναι οι χαρακτήρες που πάντα μοιάζουν οι πιο ώριμοι και εφευρετικοί.

Αλλά… υποθέτω η μόνη σωστή απάντηση είναι ο Σκρουτζ.

Αν μπορούσατε να κάνετε μια μεγάλη, τεράστια περιπέτεια τώρα, πού θα στέλνατε τα παπιά; Έχει μείνει κάποιο μέρος ανεξερεύνητο;

Ο θάνατος.

Σοβαρά, η μία ιστορία που θα ήθελα ακόμα να κάνω είναι “Ο Θάνατος του Σκρουτζ”. Πολλοί φανς το έχουν ζητήσει. Και η ιστορία που θα χρησιμοποιούσα ως πνευματικό οδηγό θα ήταν το “Whatever Happened to the Man of Tomorrow” του Άλαν Μουρ. Ήταν μια ιστορία του 1986 όταν η DC αποφάσισε να κάνει reboot στον κεντρικό της χαρακτήρα. Οι αρχισυντάκτες ήξεραν πως οι αναγνώστες δε θα το αποδέχονταν, οπότε η ευφυής τους λύση ήταν να δημιουργήσουν μια ιστορία που έβαζε τέλος στον θρύλο του πρωτότυπου Σούπερμαν, πριν δημιουργήσουν τον καινούριο. Έκλεισε όλες τις παλιές πλοκές, έκλεισε τις καριέρες των παλιών villains, και ολοκλήρωσε όλες τις παραδοσιακές πτυχές που έκαναν τα κόμικς του Σούπερμαν τόσο σπουδαία για 50 χρόνια. Ήταν μια πανέμορφή ιστορία!

Το τρικ ήταν πως παρότι ο κόσμος νόμιζε πως ο Σούπερμαν είχε πεθάνει, στην πραγματικότητα αυτό δεν ίσχυε και… τελοσπάντων, ήταν ένα τέλειο φινάλε! Θα έκανα κάτι παρόμοιο για τον Σκρουτζ Μακ Ντακ.

Αλλά οι αναγνώστες κόμικς Disney και οι εκδότες ίσως να μην ήθελαν κάτι τέτοιο, ούτε έστω για την απόλαυση των παλιότερων αναγνωστών. Οπότε ήξερα πως μια τέτοια ιστορία δε θα μπορούσε ποτέ να δημοσιευτεί κι έτσι δεν πέρασα υπερβολικά πολύ χρόνο να τη σκέφτομαι.

Και μετά παραιτήθηκα. Αυτό ήταν το τέλος.

Αναφερθήκατε και στο ΚΟΜΙΞ προηγουμένως (σσ. σε προηγούμενο μέιλ), το οποίο πρόσφατα έκλεισε. Για έναν πιτσιρικά που μεγάλωνε στην Ελλάδα αυτό το περιοδικό ήταν όαση. Για εσάς, ποιο είναι το πράγμα που πιστεύετε πως έχει εμπνεύσει η δουλειά σας σε νέους αναγνώστες, και για τι είστε πιο περήφανος;

Ποτέ δεν *προσπαθούσα* να εμπνεύσω ή να διδάξω τον οποιονδήποτε. Προσπαθούσα απλώς να διασκεδάσω τους φανς τους Μπαρκς για ίσως 15-20 λεπτά τη φορά. Και τώρα πια νομίζω πως καταλαβαίνω γιατί η επαφή με φανς σαν εμένα έκανε πάντα τον Μπαρκς να αισθάνεται κάπως άβολα. Ποτέ δεν περίμενε πως οι αστείες ιστορίες που δημιουργούσε θα σήμαιναν τόσα πολλά σε γενιές παιδιών παγκοσμίως. Τώρα έχω την ίδια εμπειρία!

Λαμβάνω όλο και περισσότερα μακρά και βαθυστόχαστα μηνύματα από αναγνώστες που τώρα είναι γύρω στα 30, που μοιάζουν να τους έχουν αγγίξει αυτές οι αστείες περιπέτειες που νόμιζα πως δημιουργούσα. Αλλά καταλαβαίνω πώς νιώθουν. Όταν απολαμβάνεις κάτι στα 12 σου, το απολαμβάνεις βαθύτατα, σε ένα σχεδόν κοσμικό επίπεδο, ειδικά αν είσαι ένα έξυπνο παιδί υψηλής αντίληψης. Και μένει μαζί σου για πάντα. Αλλά, όπως συνέβαινε και με τον Μπαρκς όταν συναντούσε κάποιον σαν εμένα, είναι λίγο περίεργο. Είναι σίγουρα καλό “περίεργο”… αλλά παραμένει κάπως τρομακτικό το να μου λένε τώρα πώς οι ιστορίες μου ήταν εξίσου σημαντικές για τα παιδιά στα ‘80s και τα ‘90s όσο οι ιστορίες του Μπαρκς ήταν για εμάς στα ‘50s. Είναι μια ευθύνη που ποτέ δε συνειδητοποιούσα πως θα είχα, και με ανησυχεί πως δεν την είχα υποψη μου τότε. Είναι ευλογία ή κατάρα;

Αλλά για να απαντήσω ευθέως στην ερώτηση, υποθέτω πως αυτό που οι περισσότεροι μου γράφουν και μου λένε πως οι ιστορίες μου τους έμαθαν, και είναι πάντα “Ο Βίος κι η Πολιτεία” που το έκανε αυτό, είναι πως αν πιστεύουν στον εαυτό τους, αν αποδεχτούν πλήρως τον ενθουσιασμό και το πάθος τους για κάτι, αν ποτέ δεν παραιτηθούν υπό το βάρος των κακουχιών, αν είναι ειλικρινείς και δίκαιοι, τότε θα πετύχουν αυτό που επιθυμούν περισσότερο. Αλλά περισσότερο από όλα, πως δεν πρέπει να αφήνουν την επιτυχία να αλλοιώνει την αίσθηση των αληθινών αξιών τους στη ζωή. Αυτή είναι η ιστορία της νιότης του Σκρουτζ και είναι επίσης η ιστορία της δικής μου ζωής.

Υποθέτω αν ενέπνευσα όλα αυτά έστω σε έναν μόνο αναγνώστη, ίσως και να τα κατάφερα καλά.

Για μια μέρα μπορείτε να ζήσετε μες στο σύμπαν των ιστοριών σας. Με ποιον χαρακτήρα κάνετε παρέα;

Δεν ξέρω αν μου έχει ποτέ κανείς ξανά αυτή την ερώτηση.

Δεν είμαι σίγουρος αν θα ήθελα να είμαι κοντά σε κανέναν από αυτούς τους χαρακτήρες του Μπαρκς για πάρα πολύ καιρό. Το πιο σημαντικό τους χαρακτηριστικό είναι πως όλοι έχουν ελαττώματα, το οποίο κάνει για φοβερές ιστορίες αλλά ίσως όχι για μια μακρές φιλίες. Ίσως να μου άρεσε ο Σκρουτζ μου αν τον καταλάβαινα σε βάθος. Ο Ντόναλντ μπορεί να γινόταν κουραστικός. Τα ανίψια είναι τόσο τέλεια που θα με νευρίαζαν. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να περάσω χρόνο με τη Νταίζυ – τι ανούσιος, προσβλητικά στερεοτυπικός γυναικείος χαρακτήρας! Γι’αυτό ο Μπαρκς δεν την χρησιμοποιούσε πολύ εκτός ΣΑΝ τέτοιο τύπο χαρακτήρα. Εκείνος ο ίδιος δημιούργησε αληθινά ενδιαφέροντες γυναικείους χαρακτήρες με ακεραιότητα και προσωπικότητα, σαν την Μάτζικα και την Γκόλντι.

Την Γκόλντι; Οκέι, ναι. Θα ήθελα να κάνω παρέα με τον Σκρουτζ και την Γκόλντι στην κοιλάδα της αγωνίας το 1898.

Καταλαβαίνω τους λόγους για τους οποίους δεν είπατε ποτέ την ιστορία του πατέρα των ανιψιών καθώς θα έπρεπε να είναι κάποια απόχρωση του θλιβερού. Αλλά στο “Βίος και Πολιτεία” λένε “Ξέρουμε πως είναι, θείε Σκρουτζ” όταν εκείνος λέει πως οι συγγενείς του πάντοτε εξαφανίζονται. Μες στο μυαλό σας υπήρχε ποτέ κάποια συγκεκριμένη εξήγηση ακόμα κι αν ξέρατε πως δε θα μπορούσατε ποτέ να την κάνετε ιστορία;

Αυτή είναι μια ερώτηση που μου γίνεται πολύ συχνά και έχω απαντήσει αρκετές φορές στα κείμενα που υποτίθεται πως συνοδεύουν τις ανατυπώσεις των ιστοριών μου. Δυστυχώς αυτά τα κείμενα δεν τα έχετε δει ποτέ στην Ελλάδα επειδή ο Έλληνας εκδότης, για άγνωστους λόγους, ποτέ δεν θέλησε να συνεργαστεί μαζί μου όταν έβγαζε τις συλλογές με τις ιστορίες μου.

Για όλη την εικοσαετία που δημιουργούσα Barks Duck ιστορίες οι φανς πάντα με ικε΄τευαν να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, στο τι συνέβη στους γονείς των Χιούη, Λιούη και Ντιούη. Και σκέφτηκα πολύ πώς να το προσεγγίσω. Ποια μπορεί να ήταν η εξέλιξη μιας τέτοια πλοκής; Σκέφτηκα τέσσερις.

1) Τα ανίψια ξεκινούν την επική αναζήτηση των χαμένων γονιών τους. Δεν βρίσκουν ούτε ίχνος. Ανούσια ιστορία. Όχι.

2) Τα ανίψια αναζητούν τους γονείς τους και ανακαλύπτουν πως είναι νεκροί. Καταθλιπτικό και ανούσιο. Όχι.

3) Τα ανίψια αναζητούν τους γονείς τους και τους βρίσκουν! Ζωντανούς και υγιείς! Οπότε… πρέπει να ζήσουν τώρα με τους γονείς τους αντί με τον Ντόναλντ; Δε μπορώ να το κάνω αυτό! Αυτό θα απειλούσε την ίδια την υφή του σύμπαντος! Όχι!

4) Τα ανίψια αναζητούν τους γονείς τους και τους βρίσκουν! Αλλά… συνεχίζουν να μένουν με τον Ντόναλντ; Αντί με τους γονείς τους; Δε μπορώ να το κάνω αυτό! Αυτό θα ήταν καταθλιπτικό και πιθανότατα αιτία μηνύσεων και δεν ξέρω τι άλλο. Όχι.

Υπάρχει ένα #5; Είχα ένα στο μυαλό πίσω στο 1990 όταν πρωτοπήγα να δουλέψω για την Egmont και έμαθα πως (αντιθέτως με την Αμερική) η Ευρώπη ήταν μια ήπειρος γεμάτη λάτρεις των παπιών του Μπαρκς που ήθελαν κάποιος να πει αυτή την ιστορία. Έβαλα ακόμα και μια σκηνή στο στόριμπορντ μιας από τις πρώτες ιστορίες μου για την Egmont που υπονοεί αυτό το 5ο ενδεχόμενο.

Αλλά δεν την συμπεριέλαβα στην τελική εκδοχή της ιστορίας επειδή θα ήταν πολύ προβληματικό το πώς να αντιμετωπίσω και την πλοκή και την τελική της έκβαση. Νιώθω πως είναι πολύ “λάθος” το το συζητήσω αυτό με λεπτομερή εξήγηση. Προτιμώ να αφήσω απλώς τον κόσμο να δει την κομμένη αυτή σκηνή από εκείνο το στόριμπορντ και να τους αφήσω να αποφασίσουν για τους εαυτούς τους. Εξάλλου, ποτέ δεν σκέφτηκα παρακάτω από αυτή τη σκηνή.

Αλλά οι Έλληνες αναγνώστες δεν μπόρεσαν ποτέ να δουν αυτά τα επεξηγηματικά κείμενά μου. Αν οι αναγνώστες σας θέλουν να δουν τη σελίδα που έχουν δει στην υπόλοιπη Ευρώπη, ανέβηκε πρόσφατα στο Don Rosa Page στο facebook (τη λειτουργούν φανς, όχι εγώ). Εκεί υπάρχει ένα ποστ με την εν λόγω σκηνή όπου απάντησα πρόσφατα την ίδια ερώτηση. Αυτό είναι όλο.

Πήρατε βασικά στοιχεία του σύμπαντος του Μπαρκς και δημιουργήσατε κάτι τεράστιο και συναισθηματικό βάσει αυτών. Αλλά αν υπήρχε ένα άλλο σύμπαν χαρακτήρων που θα θέλατε να δουλέψετε, ποιο θα ήταν αυτό; Ή θα κάνατε κάτι εντελώς καινούριο;

Σε τι άλλες κλασικές σειρές κόμικς θα μου άρεσε να έχω δουλέψει; Χμ. Πραγματικά αγαπούσα τα κόμικς Σούπερμαν στα τέλη του ‘50 ως τα μέσα του ‘60 — σπουδαία εποχή.

Ή το “The Spirit” του Άισνερ.

Και αγαπώ πολύ τον Αστερίξ.

Αλλά δε μπορώ να σχεδιάσω αρκετά καλά για να δουλέψω σε αυτά τα κόμικς. Δεν ήμουν καν αρκετά καλός για να σχεδιάσω Barks Duck κόμικς. Αλλά έκρυβα αυτό το γεγονός προσθέτοντας αφειδώς όλες αυτές τις “αχρείαστες και ενοχλητικές” λεπτομέρειες στο στυλ μου.

Ποια εκ των μεγάλων ιστοριών σας έτυχε να ξαναδιαβάσετε πρόσφατα και πώς σας φάνηκε;

Δεν κάθομαι ποτέ να ξαναδιαβάσω τις ιστορίες μου, κυρίως επειδή δεν έχει υπάρξει ποτέ ένας μεγάλος βολικός σκληρόδετος τόμος ή έστω μια απλή συλλογή της δουλειάς μου σε καμία γλώσσα που να μπορώ να διαβάσω. Και ποτέ δεν κάθομαι να ξεθάβω όλα αυτά τα λεπτά, παραπαίοντα τευχάκια. Έχω εξετάσει με προσοχή πολλές συλλογές με ανατυπώσεις που έχουν εκδοθεί σε όλη την Ευρώπη, από εκδότες που (αντίθετα με την Ελλάδα) συνεργάζονται μαζί μου. Αλλά δε μπορώ να διαβάσω το κείμενο οπότε απλώς επιθεωρώ τα χρώματα και τα ηχητικά εφέ και όλα αυτά.

Οι μόνες μου ιστορίες που έχουν εμφανιστεί σε καλές ανατυπώσεις εδώ στην Αμερική είναι ο “Βίος και Πολιτεία”. Και όταν βγήκε αυτό και ξαναδιάβασα όλη τη σειρά μετά από χρόνια όπου δεν το είχα καν κοιτάξει, θυμάμαι να σκέφτομαι “Ουάο. Αυτό ήταν όντως πολύ %$^# καλό!”

Αλλά όταν εξαρχής δημιουργούσα τις ιστορίες μου, πέρναγα τόσο πολύ χρόνια στην κάθε μία για 3-4 μήνες, μέρα μετά τη μέρα, που μέχρι να τελειώσω την κάθε μία ήμουν πλέον σίγουρος πως ήταν ένα θλιβερό λάθος. Υποθέτω αυτό οφείλεται στο ότι δεν μου πολυαρέσει το ίδιο μου το στυλ και με κούραζε πάρα πολύ να το κοιτάω και να αγχώνομαι γι’αυτό. Αλλά ίσως αν οι ιστορίες μου ανατυπωθούν ποτέ στη γλώσσα μου θα τις διαβάσω και ίσως κάποιες να μου αρέσουν κιόλας. Όπως εκείνες οι ιστορίες με τη Μάτζικα που ανέφερα προηγουμένως με τις οποίες είμαι αρκετά ικανοποιημένος.

Κατά τη γνώμη μου ο Σκρουτζ είναι ο πιο ολοκληρωμένος χαρακτήρας των παπιών, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δική σας δουλειά και στου Μπαρκς. Έχει πλούσια ιστορία, σπουδαία προσωπικότητα, σκοτεινές πλευρές, άγριες γωνίες, αλλά είναι συναισθηματικός, είναι αντιφατικός, είναι αληθινά συναρπαστικός. Αλλά νομίζω πως δεν τυγχάνει ιδιαίτερης εκτίμησης όταν μιλάμε για το πρόσωπο της εταιρείας, για το μάρκετινγκ κλπ. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Έχει να κάνει μόνο με τη δουλειά του Μπαρκς, όχι απλά “σε μεγάλο βαθμό”. Η κυρίως απάντηση σε αυτό έχει σχέση με την όλη διάκριση περί Disney. Ο Σκρουτζ ΔΕΝ είναι ένας “χαρακτήρας Disney”. Για την ακρίβεια, θα έχεις μεγάλο πρόβλημα να βρεις οποιονδήποτε στη σύγχρονη εταιρεία Disney στην Αμερική που να ξέρει έστω ποιος είναι ο χαρακτήρας! Κάποιοι μπορεί να θυμούνται τη σειρά “DuckTales” από τα τέλη των ‘80s, αλλά και πάλι θα νόμιζαν πως ήταν η αρχή και το τέλος ολόκληρης της ιστορίας του χαρακτήρα Σκρουτζ Μακ Ντακ.

Όσο για τον Ντόναλντ; Αυτός ΕΙΝΑΙ χαρακτήρας δημιουργίας Disney (αν και ο Μπαρκς δημιούργησε μια νέα εκδοχή του χαρακτήρα για τα κόμικς) και έχει υπάρξει πολύ πιο δημοφιλής χαρακτήρας από εκείνον τον ποντικό από τότε που πρωτοεμφανίστηκε το 1934.

Αλλά πώς μπορείς να έχεις έναν εκρηκτικό χαρακτήρα ή έναν πλούσιο, άπληστο (;) χαρακτήρα σαν εταιρικό σύμβολο μιας εταιρείας που νοιάζεται τόσο πολύ για την δημόσια εικόνα της ως Disney; Χρειάζονται έναν χαριτωμένο, ακίνδυνο, γελαστό χαρακτήρα που δίνει βαρετές ιστορίες αλλά μοιάζει ωραίος σε μπλουζάκια. Μίκι Μάους.

Ή μήπως η ερώτηση είναι απλώς γιατί υπάρχουν τόσο λίγα, αν υπάρχουν καθόλου, παιχνίδια και φιγούρες Σκρουτζ στα προϊόντα τους; Αλλά και πάλι η απάντηση είναι η ίδια. Η Disney προμοτάρει την εμπορική εκμετάλλευση των χαρακτήρων, και στην Αμερική κανείς δεν ξέρει τον Σκρουτζ Μακ Ντακ ή τη δουλειά του Μπαρκς. Ο Σκρουτζ δεν έχει εμπορική αξία επειδή εδώ είναι άγνωστος.

Αντί επιλόγου: Σε ακόλουθη επικοινωνία μας, ο Ρόσα θέλησε να πει δυο επιπλέον πράγματα για την έκδοση στην οποία ουσιαστικά οφείλουμε ακόμα και το ότι γνωρίζουμε το όνομά του στην Ελλάδα.

Συνειδητοποίησα πως δεν μίλησα καθόλου για το ΚΟΜΙΞ. Και δεν ξέρω αν το γνωρίζατε, αλλά ήταν μια από τις καλύτερες εκδόσεις Disney στον κόσμο. Θέλω να πω, το φρόντιζαν και το έγραφαν άνθρωποι που έκαναν εξαιρετική δουλειά στο να βγάζουν ένα περιοδικό για όλες τις ηλικίες, γεμάτο με εξαιρετικά άρθρα και εικονογραφήσεις, με ποιοτικό χαρτί και χρωματισμό, αλλά κυρίως και μια έκδοση για μεγαλύτερους αναγνώστες και μελετητές των κόμικς.

Οι μόνες άλλες εκδόσεις σε αυτό το επίπεδο ήταν το γερμανικό DONALD DUCK SONDERHEFT, το γαλλικό PICSOU και το ιταλικό ZIO PAPERONE. Αλλά το ZIO PAPERONE σταμάτησε να εκδίδεται πριν λίγα χρόνια. Νομίζω το ΚΟΜΙΞ ήταν το καλύτερο από τα εναπομείναντα. Είμαι περήφανος κάτοχος μια πλήρους συλλογής τευχών ΚΟΜΙΞ.

Δεν θέλω να κάνω τους Έλληνες φανς να νιώθουν ακόμα πιο λυπημένοι από όσο ήδη είναι, αλλά πρέπει να νιώθουν περήφανοι για αυτό. Παρόλο που έχασα την επαφή και τη συνεργασία μου με τον κ. Χρήστο Τερζόπουλο, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως η εταιρεία του παρήγαγε μερικά από τα καλύτερα Disney κόμικς στον κόσμο.

Διάβασε επίσης: Τα 25 αγαπημένα μου τεύχη ΚΟΜΙΞ

Κεντρική φωτό: via