Oral History: “Πριν τα Μεσάνυχτα”

Το σκηνικό κι οι πρωταγωνιστές είναι γνώριμοι. Γνώριμοι αλλά γερασμένοι. Ο Τζέσι κι η Σελίν περπατούν σε μια διαδρομή της Μεσσηνίας και όπως πάντα, μιλάνε. Μιλάνε με τη φυσικότητα και την ευκολία και το βάρος με το οποίο μιλά κάθε ζευγάρι με ιστορία δεκαετιών.

Ο Τζέσι κι η Σελίν είναι δύο χαρακτήρες πιο αληθινοί από όσο ποτέ θα τολμούσε να φανταστεί ακόμα και στα πιο τρελά δημιουργικά του όνειρα ο σκηνοθέτης Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ κι οι ηθοποιοί (και συν-σεναριογράφοι) Ήθαν Χωκ και Ζιλί Ντελπί όταν οι τρεις τους μας παρέδιδαν το αρχετυπικό νεανικό ρομάντζο “Πριν το Ξημέρωμα”, εν έτει 1995.

Εκεί οι δύο πιτσιρικάδες, εκείνη Γαλλίδα, εκείνος Αμερικάνος, γνωρίζονται στη Βιέννη, ζουν μια νύχτα από αυτές που συμβαίνουν μόνο στο σινεμά, κι ύστερα… ερωτηματικό. Ξαναβρέθηκαν; Η ταινία δεν γυρίστηκε με τη λογική της συνέχειας, όμως έλαβε μία ούτως ή άλλως, 9 χρόνια, όταν ο Τζέσι κι η Σελίν βρέθηκαν ξανά στο Παρίσι. Το “Πριν το Ηλιοβασίλεμα” τελείωσε με ένα ακόμα μεγάλο ερώτημα για το μέλλον της σχέσης τους, όμως αυτή τη φορά όλοι θέλαμε να ξέρουμε.

Δίχως να το καταλάβουν, οι Λινκλέιτερ, Ντελπί και Χωκ είχαν αναλάβει ένα σπάνιας αλήθειας καλλιτεχνικόι έργο: Τη χρονολόγηση της σχέσης δύο κινηματογραφικών χαρακτήρων σε στιγμιότυπα αληθινού χρόνου, με τόση αλήθεια που πρακτικά τους ξερίζωνε από τις οθόνες και τους προσγείωνε δίπλα μας.

Καθώς οι τρεις τους επιστρέφουν για μια ακόμα φορά, συμπληρώνοντας την πιο απροσδόκητη τριλογία της ιστορίας του σινεμά (κι ίσως γι’αυτό, τόσο μα τόσο απαραίτητη), ο Τζέσι κι η Σελίν, ο Ήθαν κι η Ζιλί (Τζούλι όπως την αποκαλούν οι άλλοι δύο), ο Λινκλέιτερ (Ρικ για τους φίλους του), όλοι αυτοί μαζί, πετυχαίνουν πλέον μια εμπειρία αληθινά υπερβατική.

Το “Πριν τα Μεσάνυχτα”, που κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες αυτή την Πέμπτη 13 Ιουνίου, καταφέρνει να ξεπερνά αδιανόητες προσδοκίες ακριβώς επειδή δεν παίζει πλέον με κινηματογραφικούς όρους. Καθώς τα όρια ανάμεσα στο fiction και την αλήθεια κοντεύουν να εξαφανιστούν σε αυτό το τρίτο, το πλέον θαρραλέο, ειλικρινές και συγκινητικό μέρος της τριλογίας, το ΟΝΕΜΑΝ βρίσκεται στο Βερολίνο τον περασμένο Φλεβάρη.

Και, στο πλαίσιο της διεθνούς πρεμιέρας της ταινίας στο διάσημο Φεστιβάλ της πόλης, ακούει τη δημιουργική τριάδα αυτής της σπουδαίας τριλογίας να μιλά. Για να λάβει την ιστορία πίσω από την ταινία, σε πρώτο πρόσωπο. Αυτή είναι η ιστορία της δημιουργίας του “Πριν τα Μεσάνυχτα” από τον Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, τη Ζιλί Ντελπί και τον Ήθαν Χωκ.

(Προσοχή: Οι συνεντεύξεις συζητούν διάφορες λεπτομέρειες από την τρίτη ταινία. Όποιος δε θέλει να γνωρίζει απολύτως τίποτα για το τι συμβαίνει στο “Πριν τα Μεσάνυχτα”, ας επιστρέψει στο κείμενο αφότου δει την ταινία. Οι υπόλοιποι, προχωράτε με δική σας ευθύνη.)

ΠΡΙΝ ΤΑ “ΠΡΙΝ”

Όλη η σειρά των “Πριν” έχει μεγάλη κοινή ιστορία με το Φεστιβάλ Βερολίνου. Το “Πριν το Ξημέρωμα” κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας για τον νεαρό τότε δημιουργό Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, ενώ το “Πριν το Ηλιοβασίλεμα” βρέθηκε κι εκείνο στο διαγωνιστικό τμήμα, σε μια φεστιβαλική διαδρομή που το έφερε μέχρι και υποψήφιο για Όσκαρ Σεναρίου.

Όμως η ιστορία του Λινκλέιτερ στο Βερολίνο ξεκινά ακόμα νωρίτερα.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Ήμουν στο Βερολίνο το 1990, η πρώτη μου ταινία το “Slacker” δεν μπήκε στο διαγωνιστικό, έπαιζε στο market. Έκανα μια προβολή και ήρθαν τρία άτομα, ήταν σκέτη κατάθλιψη. Θυμάμαι να περπατάω μόνος μου, το Τείχος είχε μόλις πέσει κιόλας, ήταν μια πολύ έντονη εμπειρία. Λίγες μέρες μετά είχαμε μια δεύτερη προβολή και ήρθε αρκετός κόσμος. Ήταν πολύ μεγάλο κοντράστ σε σχέση με 5 χρόνια μετά. Από τη μία να είσαι εντελώς μόνος σου και ξεχασμένος και μετά ξαφνικά να έρχεσαι και να κερδίζεις βραβεία. Πολύ υψηλή αντίθεση. Όταν σκέφτεσαι τη ζωή σου εστιάζεις σε αυτές τις μικρές ειρωνίες. Τη μία χαμηλά, την άλλη ψηλά. Μου αρέσουν αυτά τα άκρα.

ΜΕΤΑ ΤΟ “ΞΗΜΕΡΩΜΑ”

Το “Πριν το Ξημέρωμα”, μια απλή ρομαντική ιστορία δύο νέων ανθρώπων που γνωρίζονται και ερωτεύονται σε μια τυχαία νύχτα, δεν ήταν μια ταινία που συνελήφθη και γυρίστηκε με τη λογική πως κάποτε θα αποκτήσει συνέχεια. Πώς φτάσαμε λοιπόν εδώ, 18 χρόνια μετά; Όλα ξεκίνησαν από μια μικρή σκηνή ανάμεσα σε δύο animated εκδοχές των δύο χαρακτήρων στην ονειρική ταινία “Waking Life” που γύρισε ο Λινκλέιτερ το 2001, 6 χρόνια μετά το “Ξημέρωμα”.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Εκείνη η μικρή στιγμή στο “Waking Life”, αυτή είναι που μας ένωσε ξανά. Είπα στην Τζούλι και τον Ήθαν την ιδέα μου, δεν την πολυκατάλαβαν. Τους εξήγησα πως δεν είναι σίκουελ, είναι απλά μια φαντασίωση των δυο τους μαζί. Και τότε καταλάβαμε πως πραγματικά μας άρεσε να δουλεύουμε μαζί και σκεφτήκαμε πως έχει νόημα να κυνηγήσουμε άλλη μια ταινία.

ΧΩΚ: Ήταν κάπως σα να ορμάς σε αυτό το έργο ζωής αλλά δεν υπήρχε ποτέ πρόθεση. Δε νομίζω ότι ο Ρικ ή η Τζούλι ή εγώ θα σκεφτόμασταν ποτέ έστω και σαν αστείο ότι θα υπήρχε δεύτερη ταινία.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Το να συνεχίσουμε την ιστορία από την πρώτη ταινία, αυτό ήταν το μεγάλο άλμα. Η δεύτερη ταινία δεν χρειαζόταν να υπάρξει. Τρεις άνθρωποι την ήθελαν σε όλο τον πλανήτη. Και ήταν το πιο τρομακτικό πράγμα στον κόσμο. Επειδή τη φοβόμασταν. Ταυτόχρονα ήταν πρόκληση αλλά και τρόμος. Δε μπορούσαμε να μην την κάνουμε. Είναι καλό αυτό στη ζωή, να ακολουθείς αυτό που σε τρομάζει αλλά που δεν ξέρεις ακριβώς πώς να το κάνεις.

ΝΤΕΛΠΙ: Το σίγουρο είναι πως δεν θα έχει πρίκουελ αυτή η σειρά!

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Όταν κάνεις ταινίες χαρακτήρων υπάρχει χώρος για μια τέτοια συνέχεια. Ποτέ δε σκέφτομαι καμία ταινία μου σαν κάτι που περιορίζεται σε εκείνη τη στιγμή. Υπάρχει στο μυαλό μου ένα μεγάλο πριν και μετά για τους χαρακτήρες. Ας πούμε θα μπορούσα να κάνω ένα σίκουελ για το “Dazed & Confused”, αλλά είναι δύσκολο να μαζευτούν όλοι. Υποθέτω ο μινιμαλισμός αυτών των ταινιών το έκανε πιο εύκολο.

ΤΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΣΙΝΕΜΑ

Εκτός από τον Τζέσι και τη Σελίν, αυτή η τριλογία διασχίζει και όλη τη σύγχρονη ιστορία του ανεξάρτητου σινεμά. Ξεκινώντας στο αποκορύφωμα της παραγωγικότητας, στα μέσα των ‘00s και φτάνοντας μέχρι σήμερα, στην πιο δύσκολη περίοδο.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Μεγαλύτερες ταινίες δε σημαίνει καλά και ντε μεγαλύτερη καριέρα. Μπορεί να έχει πιο πολλά λεφτά, ναι, αλλά ο ορισμός της επιτυχίας για μένα είναι απλά το να κάνεις ταινίες. Όσες περισσότερες ταινίες σημαίνουν κάτι για σένα. Μου προσφέρουν πράγματα όλη την ώρα αλλά… σκέψου τη ζωή σου. Σε όλους μας προσφέρονται πράγματα όλη την ώρα. Αλλά ορίζεις τον εαυτό σου μέσω των όχι που λες. Οπότε πρέπει να προσέχεις τι δέχεσαι, επειδή είναι δέσμευση.

ΧΩΚ: Τα ‘90s ήταν μια πολύ όμορφη περίοδος για το ανεξάρτητο σινεμά. Τόσες πολλές από τις ταινίες που μου άρεσε να γυρίζω πριν 15 χρόνια, δε θα μπορούσαν να γυριστούν σήμερα. Το “Gattaca” δε θα γινόταν σήμερα. Το “Before the Devil Knows You’re Dead” θα ήταν πολύ δύσκολο να γυριστεί. Απλά τα πράγματα έγιναν όλο και πιο δύσκολα για το ανεξάρτητο σινεμά. Στεναχωριέμαι για τους νέους δημιουργούς.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Στο “Πριν τα Μεσάνυχτα” δεν ήταν τόσο δύσκολο να συγκεντρώσουμε τα χρήματα επειδή είχαμε ήδδη τις προηγούμενες ταινίες. Αλλά ας πούμε στο “Μπέρνι” είχα τον Τζακ Μπλακ και τον Μάθιου Μακόναχι και δε μπορούσα… Σήμερα υπάρχουν απλά τα φιλμ από τα στούντιο και υπάρχουν όλα τα υπόλοιπα. Και τα στούντιο έχουν αποφασίσει τι δεν θέλουν να κάνουν. Πώς λέγαμε ότι σε καθορίζουν τα “όχι” σου; Ε, τα στούντιο λένε όχι σχεδόν στα πάντα εκτός από ένα συγκεκριμένο πράγμα που τους αποφέρει, ας πούμε, 700 εκατομμύρια. Από εκεί και μετά είσαι μόνος σου.

ΝΤΕΛΠΙ: Στην Ευρώπη υπάρχουν λεφτά για ταινίες και υπάρχει καλύτερη δομή από τις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Υπάρχει το είδος των ταινιών που σε κάνουν να θες να κάνεις ταινίες, τα κλασικά αριστουργήματα ας πούμε, και μετά υπάρχει το είδος των ταινιών που σε κάνουν να πιστέψεις πως ΜΠΟΡΕΙΣ να κάνεις ταινίες. Αυτό είναι το ανεξάρτητο σινεμά.

ΜΕΤΑ ΤΟ “ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ”

Το 2004 ο Λινκλέιτερ επανενώθηκε με τον Χωκ και την Ντελπί για το αναπάντεχο σίκουελ “Πριν το Ηλιοβασίλεμα”. Πλέον το σενάριο δεν υπέγραφε εκείνος μόνος του, αλλά μαζί με τους ηθοποιούς του, μια εξέλιξη που υπονοούσε πως οι τρεις καλλιτέχνες έβλεπαν πλέον την ιστορία αυτών των δύο χαρακτήρων ως κομμάτι του εαυτού τους. Η τρίτη ταινία ήταν πια θέμα χρόνου, όχι διάθεσης.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Κανείς δεν περίμενε πως θα υπάρξει δεύτερη ταινία, αλλά όταν την κάναμε έγινε μια προφανής ερώτηση για όλους. Κάθε φορά που έκανα μια άλλη ταινία ή μια συνέντευξη, κάποιος θα με ρώταγε “με τον Τζέσι και τη Σελίν τι γίνεται;” ή “τελικά έχασε το αεροπλάνο;” Οπότε έπρεπε να ζούμε με την πιθανότητα μιας νέας ταινίας πιο συνειδητά από την προηγούμενη φορά.

ΧΩΚ: Είναι αρκετά εμφανές στο τέλος της δεύτερης ταινίας ότι…

ΝΤΕΛΠΙ: …τι συμβαίνει.

ΧΩΚ: Ναι. Δεν αναρωτηθήκαμε πραγματικά για περίπου 5 χρόνια τι συνέβη. Αλλά μετά αρχίζουν να προκύπτουν σκέψεις.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Αν μη τι άλλο αντισταθήκαμε κάπως στην ιδέα μιας τρίτης ταινίας. Όλοι έμοιαζαν να τη θέλουν, οπότε είπαμε να μην το κάνουμε. Κάποια στιγμή προφανώς κάτι συνέβη μέσα μας και αποφασίσαμε πως ο Τζέσι κι η Σελίν έχουν κάτι να πουν για τη νέα τους στάση στη ζωή. Όποια κι αν ήταν αυτή.

ΝΤΕΛΠΙ: Πήρε χρόνια να γράψουμε το σενάριο. Συναντιόμασταν ξανά και ξανά. Ξεκινήσαμε το 2010.

ΧΩΚ: Στην αρχή σκεφτήκαμε κάθε πιθανό σενάριο για το πού θα βρίσκονται όταν ξεκινά αυτό το τρίτο φιλμ. Να είναι μαζί, να είναι παντρεμένοι με άλλους ανθρώπους, να συναντιούνται ξανά κατά τύχη… Υπάρχει αυτή η δυσκολία του να σκεφτείς ακριβώς τι ιστορία θες να πεις.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Ήταν δυσκολότερο όχι μόνο φιλοσοφικά αλλά και τεχνικά. Επειδή δε μπορούσαμε να ξανακάνουμε το ίδιο πράγμα. Νιώθαμε πως δε θα έπρεπε να είναι πάλι αυτή η σύντομη συνάντηση. Επειδή επιλέξαμε να αγγίξουμε τον αληθινό κόσμο. Μπορεί να είναι σε διακοπές, αλλά αντιμετωπίζουμε αληθινά ζητήματα. Τους βλέπουμε να συνομιλούν με κόσμο. Έχουν πλέον περισσότερους δεσμούς στη ζωή. Έχουν φίλους, έχουν ζωές. Τις δικές τους ζωές. Οπότε είναι πιο βαθιά ριζωμένο στον αληθινό κόσμο.

ΧΩΚ: Χρησιμοποιούμε τις εμπειρίες μας με κάθε πιθανό τρόπο.

ΝΤΕΛΠΙ: Αλλιώς θα γράφαμε ακόμα για εικοσάχρονους. Προφανώς αυτοί οι χαρακτήρες είναι κομμάτια του εαυτού μας, δε γίνεται να το αρνηθούμε. Και είναι και κομμάτι του Ρικ, κι ο Ρικ είναι και δέκα χρόνια μεγαλύτερός μας, είναι ο σοφός της παρέας.

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΠΡΙΝ ΤΑ “ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ”

Εφόσον οι τρεις τους το πήραν απόφαση, έμενε το πρακτικό μέρος, του πώς ξαναμαζεύεις τον εαυτό σου για να γράψει το νέο κεφάλαιο μιας τέτοιας ιστορίας.

ΧΩΚ: Έμοιαζε σαχλό να κάνουμε και μια τρίτη ταινία για το φλερτάρισμα. Αν ήταν να κάνουμε τρίτο, επειδή τα δύο πρώτα άγγιζαν πολύ το φανταστικό και την προβολή του ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι άνθρωποι, τώρα θα έπρεπε πια να κάνουμε μια ταινία για το ποιοι είναι πραγματικά.

ΝΤΕΛΠΙ: Το φλερτάρισμα σε αυτό θα ήταν κλεψιά. Απλά θα παίζαμε με τον κοινό, πλέον. “Α, ακόμα φλερτάρουν.” Θα ήταν χαζό.

ΧΩΚ: Ναι, κάθε φορά χάνουν στο τσακ ο ένας τον άλλον… Εντάξει. Προσωπικά ένιωσα αρκετά βέβαιος στο τέλος της δεύτερης ταινίας ότι ο Τζέσι δεν γυρίζει σπίτι. Εννοώ όχι αμέσως. Οπότε το ερώτημα ήταν τι θα γινόταν γι’αυτό. Οπότε διασκέδασα τα πρακτικά θέματα του πόσο μεγάλο πλήγμα θα ήταν αυτό, το πώς ουσιαστικά διέλυσε ένα γάμο. Ή ότι ο πόνος από το διαζύγιο δεν έχει φύγει. Ακόμα και το ίδιο το διαζύγιο. Συνήθως ο κόσμος θέλει να ξέρει πώς έγιναν όλα.

ΝΤΕΛΠΙ: Θα ήταν τόσο πλαστό. Κάποιες φορές αυτές οι αμερικάνικες ρομαντικές κομεντί, είναι σα να βλέπεις ανθρώπους στα σαράντα τους να έχουν προβλήματα εικοσάρηδων. Θέλω να πω, οι άνθρωποι κάνουν παιδιά στα τριάντα τους, μετά η ζωή δεν είναι όπως η μηχανή ονείρων του Χόλιγουντ θέλει να μας την ταϊζει. Δε λέω πως αυτό συμβαίνει σε κάθε ταινία, αλλά ισχύει για πολλές. Και δεν το λέω προσποιητά ή τίποτα τέτοια. Απλά θέλαμε να προσπαθήσουμε να είμαστε λίγο ειλικρινείς. Είναι ωραίο να το κάνεις αυτό.

ΧΩΚ: Αρχίσαμε να μαζεύουμε σημειώσεις. Κάπως σα χιονοστιβάδα. Αρχίσαμε με μια βασική ιδέα, ότι ας πούμε ΟΚ, αποφασίσαμε πως θα είναι μαζί οι δυο τους. Είναι μια ιδέα. Και μετά υπάρχει ο Ρικ που κρατά σημειωματάριο με όλες τις καλές ατάκες, πράγματα που τον εμπνέουν και που θέλει στην ταινία.

ΝΤΕΛΠΙ: Και μετά χτίζουμε, σκηνή μετά τη σκηνή.

ΧΩΚ: Και μετά η χιονοστιβάδα μεγαλώνει. Μαζευόμαστε για ένα πενταήμερο κάπου μακριά, και βγάζουμε 25 σελίδες. Και μετά τρεις μέρες μια άλλη φορά, κλπ κλπ. Όταν καταλήξαμε στην Ελλάδα είχαμε πλέον 8 βδομάδες για να μετατρέψουμε μια σύνοψη 40 σελίδων σε αληθινό σενάριο. Ήταν μεγάλη η πίεση.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Δεν ήταν ιδέα ενός. Τα πάντα εξελίχθηκαν.

ΧΩΚ: Ο Ρικ είχε αυτό το πράγμα όπου αν κάποιος ήταν πολύ αντίθετος με κάποια ιδέα απλά την πετάγαμε. Έλεγε “θα σκεφτούμε κάτι καλύτερο”. Σχηματιζόταν έτσι ένα τέλειο δημιουργικό τρίγωνο.

ΝΤΕΛΠΙ: Δεν υπήρχαν διαφωνίες, απλά εκφράζαμε γνώμες.

ΧΩΚ: Κι αν κάποιος ένιωθε πολύ ζεστά για κάτι που οι άλλοι δύο δεν εκτιμούσαν πολύ, τότε έμπαινε σε μια θέση όπου απλά έπρεπε να το γράψει καλύτερα.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Ο Τζέσι κι η Σελίν είναι δημιουργήματα, δεν είναι ο Ήθαν και η Τζούλι, αλλά κάτι δικό τους που τρέχει παράλληλα. Νομίζω διάγουν παράλληλους βίους με εμάς, είμαι κι εγώ εκεί μέσα. Εξίσου στον Τζέσι και τη Σελίν. Και νομίζω κι ο Ήθαν με τη Τζούλι θα έλεγαν το ίδιο. Πλέον γράφουν τόσο πολύ για τον άλλο χαρακτήρα.

ΧΩΚ: Κάποιες φορές η Τζούλι κι εγώ θα δουλεύαμε πάνω σε κάτι και θα το πηγαίναμε μετά στον Ρικ, του λέγαμε πως γράψαμε λίγο σενάριο το βράδυ, το κοίταγε και μετά έλεγε “αυτό ΥΠΑΡΧΕΙ στο ‘Πριν το Ξημέρωμα’!” Μια φορά τον κοίταξα και αναρωτήθηκα “α ναι, χαχα, το γράψαμε ήδη αυτό ε;” και εκείνος κοντοστάθηκε και μου λέει “όχι, όχι, τελικά την είχα κόψει εκείνη τη σκηνή”.

ΝΤΕΛΠΙ: Καμιά φορά θυμάμαι να ενθουσιάζομαι με κάτι που έχουμε γράψει και να με κοιτάνε και οι δύο σε φάση…

ΧΩΚ: …“πόσος καιρός έχει περάσει από την τελευταία φορά που είδες το ‘Πριν το Ξημέρωμα’;” (γελάει) Πριν την τρίτη ταινία, σαν άσκηση συγγραφής έπρεπε να δούμε τις δύο πρώτες μαζί.

ΝΤΕΛΠΙ: Απλά μιλάγαμε καθόλη τη διάρκεια.

ΧΩΚ: Κάποιες φορές σκεφτόμουν πως θα ήταν τρομερή ιδέα αν ο Τζέσι έλεγε το τάδε πράγμα αλλά η Τζούλι μου έλεγε “οι πάντες θα σε ΜΙΣΟΥΣΑΝ αν το έλεγες αυτό, είναι ενοχλητικό και ηλίθιο.” Βοηθάμε πολύ ο ένας τον άλλον να κατανοεί τους χαρακτήρες, να τους δημιουργούμε στην ουσία.

ΝΤΕΛΠΙ: Επειδή γνωριζόμαστε τόσο καλά, το πλεονέκτημα του να έχεις δουλέψει ξανά με τον άλλον είναι ότι δε χρειάζεται να είσαι ευγενικός μαζί του.

ΧΩΚ: Ναι, δεν ξοδεύουμε τόσο πολύ χρόνο…

ΝΤΕΛΠΙ: Ας πούμε όντως του είπε “αυτό θα ήταν ενοχλητικό και ηλίθιο”.

ΧΩΚ: Κι εγώ δεν το πήρα προσωπικά. Γιατί ξέρω ότι με σέβεται δημιουργικά, δηλαδή προφανώς, έχουμε γράψει δύο ταινίες μαζί. Μία στο τόσο με λέει και ματσό βλάκα. (γελάει)

ΝΤΕΛΠΙ: Τον συμπαθώ τον Ήθαν. Διαβάζει, είναι καλλιεργημένος…

ΧΩΚ: Έχω και κάποια καλά στοιχεία δηλαδή.

Η ΕΛΛΑΔΑ

Η πρώτη ταινία είναι Βιέννη, η δεύτερη είναι Παρίσι, η τρίτη είναι Μεσσηνία. Πώς προέκυψε η μετακόμιση της σειράς στην Ελλάδα και τι ιδιαίτερο ρόλο κρατά στο πλαίσιο της ιστορίας του Τζέσι και της Σελίν;

ΧΩΚ: Η Ελλάδα ήταν ιδέα του Ρικ.

ΝΤΕΛΠΙ: Έκανε σκάουτινγκ σε διάφορα μέρη.

ΧΩΚ: Όταν πήγε στην Ελλάδα απλά σταμάτησε, απλά αποφάσισε ότι εκεί ήθελε να το κάνει, είχε κάτι σαν επιφοίτηση. Είδε την ταινία, ξαφνικά ήξερε πώς θα φωτογραφίσεις τις σκηνές, το είχε όλο στο μυαλό του.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Περιπλανήθηκα στην Ελλάδα για ένα διήμερο. Ήξερα κάποιους ανθρώπους εκεί, είχα κάποιες διασυνδέσεις. Σκόπευα να πετάξω σε μερικές ακόμα χώρες μετά αλλά στην Ελλάδα απλά το ένιωσα πως, ΟΚ, αυτό είναι το μέρος. Έστειλα ένα μέιλ με εικόνες στον Ήθαν και τη Τζούλι και τότε έγινε αληθινό. Η Τζούλι ήταν κάπως σκεπτική αρχικά, φοβόταν κάπως, έβλεπε τις ειδήσεις. “Η χώρα καίγεται! Δε μποώ να πάω εκεί!! Θα πεθάνουμε!” Ο Ήθαν απλά είπε “κουλ”.

ΧΩΚ: Γράφαμε ένα σενάριο που μπορούσε να λαμβάνει χώρα οπουδήποτε, διότι γνωρίζαμε πως οι χαρακτήρες θα ήταν σε αυτές τις διακοπές. Θα μπορούσε να είναι στη Ρωσία, στη Νέα Υόρκη, θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε.

ΝΤΕΛΠΙ: Όμως το μεγαλύτερο μέρος του σεναρίου γράφτηκε στην Ελλάδα.

ΧΩΚ: Οπότε ξέραμε πως θα είμαστε εκεί, ξέραμε σε τι μέρη θα γυρίσουμε, ξέραμε ποιες τοποθεσίες μας ενδιέφεραν.

ΝΤΕΛΠΙ: Πήγαμε σε στο σκάουτινγκ των τοποθεσιών, επισκεφθήκαμε τα μέρη, οπότε γράψαμε σκηνές με συγκεκριμένα μέρη στο μυαλό.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Μου αρέσει η αίσθηση του αρχαίου. Είναι μια πολύ βαθιά εμπειρία το να είσαι εκεί, να μιλάς με αυτούς τους ανθρώπους. Ξέρεις, ενώ σκάβουν δίπλα σε αρχαία. Να μιλάς σε αρχαιολόγους που σου εξηγούν για ένα νόμισμα 3,000 ετών που βρήκαν. Και απλά θαυμάζεις. Υπάρχει ένα βάθος, μου άρεσε αυτό. Δεν κάνουμε ποτέ καμία ευθεία αναφορά, αλλά είναι όλα εκεί.  Συνειδητοποιείς πως ό,τι κι αν συμβαίνει ανάμεσα στους ανθρώπους, συνέβαινε για πάντα και θα συνεχίσει να συμβαίνει. Κάθε τι που βιώνεις, μπορεί να είναι σημαντικό, αλλά έχει υπάρξει ξανά προηγουμένως.

ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ

Καλοκαίρι, Ελλάδα, ζέστη, κλακέτα, πάμε.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Όταν ήρθαμε για το γύρισμα είχαμε και τις οικογένειές μας μαζί. Αυτό είναι κάτι που άλλαξε από τα δύο πρώτα. Ήταν όλοι εκεί.

ΧΩΚ: Τα γυρίσματα ήταν τρεις βδομάδες; 18 μέρες.

ΝΤΕΛΠΙ: Ήταν τρελό.

ΧΩΚ: Πάρα πολύ λίγος χρόνος.

ΝΤΕΛΠΙ: Η πίεση ήταν τρομακτική, ήταν σα να τρέχεις μαραθώνιο. Το γράψιμο ήταν έντονο αλλά το μετά…

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Γυρίσαμε σε 15 μέρες. Δεν ήταν και πολλές σκηνές αν το καλοσκεφτείς. Εννοώ, η σκηνή στο αυτοκίνητο είναι μεγάλη, είναι 14 σελίδες, κάποιος θα πει πως μπορούμε να το κάνουμε σε 4 μέρες γιατί μια τυπική ταινία κάνεις 3-4 σελίδες τη μέρα. Αλλά εμείς το προβάραμε καλά, οπότε είπα πως μπορούμε να το κάνουμε σε δύο μέρες. Και αυτό αρκεί! Η σκηνή του τσακωμού είναι 30 σελίδες και μας λέγαν πως αυτό θα πάρει δύο βδομάδες. Εγώ απλά είπε “εχμ, είναι 3-4 μέρες”.

ΝΤΕΛΠΙ: Αυτοσχεδιασμούς δεν είχαμε ποτέ. Π Ο Τ Ε. Ούτε μία λέξη.

ΧΩΚ: Ο Ρικ ήταν πολύ λεπτολόγος πάνω στο πώς ήθελε να γυρίσει πράγματα. Ξέρεις, δε μπορείς να φτιάξεις ένα πλάνο 13 λεπτών και να λες μια ιστορία, αυτοσχεδιάζοντας την ίδια στιγμή.

ΝΤΕΛΠΙ: Όταν κάνεις αυτοσχεδιασμό έχει σκηνές γεμάτες μοντάζ, έτσι το κάνεις.

ΧΩΚ: Και στον Ρικ δεν αρέσει. Θέλει όσο λιγότερο μοντάζ είναι δυνατόν. Οπότε έχει αναπτύσσει μια εμμονή με το σενάριο και με το να δημιουργήσουμε εμείς μια ψευδαίσθηση αυθορμητισμού.

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ

Τρεις τέτοιες ταινίες μετά, ο καθένας θα έφευγε σοφότερος. Τι κρατούν οι Χωκ, Ντελπί και Λινκλέιτερ από αυτή την (συνεχιζόμενη;) τριλογία;

ΧΩΚ: Δεν ξέρω αν μέσα από αυτές τις ταινίες κατανοήσαμε περισσότερο την αγάπη, αλλά σίγουρα ξοδέψαμε περισσότερο χρόνο σκεπτόμενοι για την αγάπη.

ΝΤΕΛΠΙ: Το να προκαλείς πράγματα δε σημαίνει πως απαραιτήτως τα καταλαβαίνεις, είναι εξάλλου ο λόγος που οι άνθρωποι πάνε για θεραπεία. Δεν γίνεσαι απαραιτήτως καλύτερα, αλλά κατανοείς οπωσδήποτε τον εαυτό σου λίγο περισσότερο.

ΧΩΚ: Δεν κάνεις τρεις τέτοιες ταινίες αν δεν έχεις ρομαντικές τάσεις.

ΝΤΕΛΠΙ: Σίγουρα δεν είμαστε κυνικοί, μπλαζέ άνθρωποι.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Αν κοιτάξεις τη ζωή σου με τον ίδιο τρόπο, θα πεις, “αχ, αυτές οι μέρες όπου μπορούσες απλά να πηδήξεις από ένα τρένο, να κάνεις ό,τι θες”. Συνειδητοποιείς πως η ζωή είναι αυτή η συσσώρευση από βάρη. Αν πρόκειται να είσαι συνεπής φίλος ή σύζυγος ή γονιός, κάθε τι από αυτά αφαιρεί κάτι μικρό από εσένα, λίγο αυθορμητισμό. Είναι ένα θέμα για το οποίο μιλάμε. Ο Τζέσι κι η Σελίν νιώθουν λίγο περιορισμένοι. Ακούς τη Σελίν να το λέει ενώ τσακώνονται, όλος ο αυθορμητισμός έχει φύγει από τις ζωές τους. Είναι εύκολο να νιώσεις έτσι καθώς μεγαλώνεις, σαρανταρίζεις. Αλλά η πρόκληση είναι να είσαι ΟΚ με τις υποχρεώσεις σου και ακόμα να νιώθεις πως είσαι, ξέρεις, ζωντανός. Αυθόρμητος. Πως ακόμα ζεις στο μέγιστο αυτά που σε ενδιαφέρουν. Όλα έχουν να κάνουν με τον συμβιβασμό, πιστεύω.

ΝΤΕΛΠΙ: Δεν το σκέφτηκα καν το ότι έγινα σαράντα. Δεν σκέφτομαι τέτοια πράγματα. Πολλές ηθοποιοί νοιάζονται, εγώ όχι.

ΧΩΚ: Μοιάζει κάπως ασαφές αλλά εγώ μπήκα σε ένα στάδιο χαλαρού πανικού. Σκεφτόμουν τι θα έρθει μετά. Πάντα έβλεπα τον εαυτό μου σαν μαθητή. Η εικόνα που είχα για μένα ήταν πάντα ενός ανθρώπου που μαθαίνει, και στα σαράντα θεώρησα πως ως τώρα θα έπρεπε πια να ξέρω κάτι. Πανικοβλήθηκα όταν κατάλαβα πως δεν ξέρω τίποτα. Δεν ήξερα πώς να σταματήσω να είμαι μαθητής. Και μετά συνειδητοποίησα πως δεν χρειάζεται.

ΝΤΕΛΠΙ: Σαράντα, σαρανταπέντε… Όσο ζω είναι όλα καλά. Ο θάνατος είναι το πρόβλημα.

ΤΟ ΣΕΞ

Αν στις δύο πρώτες ταινίες κυριαρχεί το ρομάντσο, ο νεανικός έρωτας κι ο αυθορμητισμός, το “Πριν τα Μεσάνυχτα” μας επιτρέπει να κοιτάξουμε για πρώτη φορά το κρεβάτι των δύο ηρώων της σειράς.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Πάντα παίζαμε με την ιδέα μιας σκηνής σεξ. Πάντα κάναμε και αστεία πάνω σε αυτό. Πως αν είναι να έχουμε μια τέτοια σκηνή ας το κάνουμε γρήγορα. Μιλήσαμε για αυτό, η Τζούλι θυμάμαι είπε “τα στήθη μου είναι ακόμα καλά”. Οπότε το αποφασίσαμε!

ΧΩΚ: Νιώσαμε πως έπρεπε να έχουμε τουλάχιστον μια ερωτική σκηνή στην τριλογία.

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Διαπίστωσα πως πήρα R rating και λέω “πήρα R;! γιατί;” και μου απάντησαν πως ναι, τρεις άνθρωποι λένε “fuck” οπότε εγώ τι να κάνω, μετά ήμουν σε φάση “οκέι, R λοιπόν”. Κάπως εύχεσαι πως όλο αυτό το πράγμα θα είχε τελειώσει πλέον, θα είχαμε αποτινάξει τις πουριτανικές μας ρίζες. Προχωράμε σαν κοινωνίες αλλά κάποια μεμονωμένα άτομα και θεσμοί… Θέλω ναπω, η ίδια η ιδέα της κατηγοριοποίησης των ταινιών. Σύμφωνοι, σαν γονιός πρέπει να βλέπεις και να προστατεύεις το παιδί σου αλλά δε σημαίνει πως πρέπει να υπάρχει αυτό το επίσημο πράγμα. Ας είναι κάτι υποκειμενικό.

ΧΩΚ: Είναι ενδιαφέρον που το γυναικείο σώμα λογοκρίνεται αλλά το να κόβεις 100 κεφάλια είναι ΟΚ για πάνω των 13. Είναι ένας περίεργος τρόπος να σκέφτεται κανείς. Πρέπει να προκαλέσουμε αυτή την ιδέα. Γι’αυτό θέλω να κάνω μια ερωτική ταινία! “Πριν Τελειώσουμε”. (γελάει)

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Υπάρχει βέβαια αυτή η μεγάλη διακοπή… Ίσως στην τέταρτη ταινία. Ή να περιμένουμε μέχρι να γίνουν 80. Μια φουλ σκηνή σεξ ανάμεσα σε γέρους. Κάτι που δεν έχουμε δει στο σινεμά!

ΜΕΤΑ ΤΑ “ΠΡΙΝ”

“Τέταρτη ταινία” είπες, Ρικ; Ναι, για πείτε μας παιδιά. Τι ακολουθεί μετά τα “Πριν”;

ΧΩΚ: Θέλω να συνεχίσουμε να κινούμαστε. Θέλω να πάμε στην Αγία Πετρούπολη.

ΝΤΕΛΠΙ: Μισώ το κρύο.

ΧΩΚ: Θα το κάνουμε το καλοκαίρι.

ΝΤΕΛΠΙ: Νιώθω σα να έφυγα από την Ελλάδα πριν δυο μήνες. Δε μπορούμε καν να σκεφτούμε για μια τέταρτη ταινία αυτή τη στιγμή. Και είναι και μια πολύ έντονη εμπειρία. Μας παίρνει 9 χρόνια τη φορά να αναρρώσουμε.

ΧΩΚ: Και πάνε τόσα πολλά κομμάτια της ζωής μας σε αυτές τις ταινίες. Πρέπει να γεμίσουμε ξανά το ντεπόζιτο.

ΝΤΕΛΠΙ: Το να το ξανακάνουμε σε 1-2 χρόνια από τώρα δε θα ήταν πολύ ενδιαφέρον, έτσι δεν είναι;

ΧΩΚ: Εκτός αν ήταν η ερωτική ταινία. Αυτό πάντα θα είχε ενδιαφέρον.

ΝΤΕΛΠΙ: Δέκα λεπτάκια με εμάς τους δύο, θα περπατάμε και μετά…. (γελάει)

ΛΙΝΚΛΕΪΤΕΡ: Το φοβερό είναι πως αυτή τη φορά βλέπουμε όντως ένα ηλιοβασίλεμα στην ταινία! Για τον τίτλο του “Πριν τα Μεσάνυχτα” τεστάραμε διάφορα πράγματα, κι αυτό ήταν που κόλλησε περισσότερο. Είναι καλύτερο επειδή μπαίνεις πια μες στη νύχτα. Ξέρεις, γερνάνε πια οι δυο τους. Το τέταρτο θα είναι μετά τα μεσάνυχτα. Σκεφτόμουν τα πάντα στη λογική των ‘πριν’ και των ‘μετά’. Σε κάποιο σημείο τα πάντα γίνονται ‘μετά’.

*To “Πριν τα Μεσάνυχτα” βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη 13 Ιουνίου από την Feelgood.