O Steven Knight ξέρει πώς θα τελειώσει το Peaky Blinders

Δεν είναι εύκολο να περιγράψεις σήμερα μια τηλεοπτική σειρά υψηλού επιπέδου χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τηλεοπτική ορολογία. Η σύγχρονη τηλεοπτική αφήγηση έχει ξεπεράσει τις δυνατότητες του τηλεοπτικού μέσου – ή τέλος πάντων αυτά που μέχρι πρόσφατα είχαμε στο μυαλό μας ως δυνατότητες του μέσου – καθιστώντας σε πάρα πολλές περιπτώσεις αναχρονιστικούς και τους όρους της κριτικής ή της σκέτης, ταπεινής περιγραφής.

Το οξύμωρο είναι ότι μέχρι να επινοηθεί η νέα ορολογία, ο πιο εύστοχος τρόπος να περιγράψεις τη σύγχρονη τηλεοπτική μυθοπλασία είναι να δανειστείς κάποιους όρους από προηγούμενες, ακόμα πιο αναχρονιστικές ορολογίες. Για κάποιες σειρές, ίσως χρειαστεί να φτάσεις μέχρι την ποίηση.

Με λίγη βοήθεια από εκεί, λοιπόν, και μπόλικη ποιητική άδεια, το Peaky Blinders που προβάλλεται στο Cosmote Cinema 4HD κάθε Παρασκευή στις 23:00, θα μπορούσε να περιγραφεί ως ένας ποταμός βίας που διέτρεξε το Μπέρμιγχαμ στο μεσοδιάστημα των δύο ωκεανών βίας που πλημμύρισαν την Ευρώπη στον Πρώτο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η φράση θα μπορούσε να σταθεί και ως φοβερό spoiler, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο σπουδαία η αποκάλυψη ότι η σειρά θα τελειώσει με το που θα ηχήσουν στη Βρετανία οι σειρήνες του Β’ Παγκοσμίου. Ο δημιουργός της, ο Steven Knight, φρόντισε να το καταστήσει σαφές αμέσως μετά την ολοκλήρωση της πρώτης σεζόν.

Στη σύντομη τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε μαζί του, απλώς επιβεβαίωσε το deadline που έχει θέσει στον εαυτό του και στη συμμορία των Shelby. Λίγο πριν κλείσει το τηλέφωνο, άφησε να πλανηθεί στον αέρα ένα ακόμα ήπιο spoiler. Στο ενδιάμεσο, μίλησε με πεντακάθαρη Οξφορδιανή προφορά για τη σειρά που ο ίδιος έγραψε σε σκληρή ντοπιολαλιά των βρετανικών midlands και που σήμερα μιλάει γι’ αυτήν ολόκληρος ο πλανήτης.

Πριν από τέσσερα – πέντε χρόνια, όταν ξεκίνησα να γράφω το Peaky Blinders, δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι σήμερα θα ήμασταν εδώ και θα μιλούσαμε για την τέταρτη και την πέμπτη σεζόν του. Η επιτυχία ήταν και για μένα μια έκπληξη. Το Peaky Blinders είναι ένα κτήνος που δεν λέει να πεθάνει – το αντίθετο, δυναμώνει χρόνο με τον χρόνο. Αυτές τις μέρες, σε όποιο μέρος του κόσμου κι αν βρεθώ, συναντώ φανατικούς της σειράς. Ειδικά στις ΗΠΑ, η επιτυχία είναι αδιανόητη.

Αντιλαμβάνομαι ότι η ιστορία των Peaky Blinders διαδραματίζεται μέσα σε μια λαίλαπα βίας που δημιουργεί ένα πλαίσιο που απέχει πολύ από οποιαδήποτε κανονικότητα. Μέσα σ’ αυτό το εξωτικό περιτύλιγμα, όμως, υπάρχει κάτι πολύ οικείο σε όλους: Η οικογένεια. Κατά βάθος, το Peaky Blinders είναι μια σειρά που αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας, με τις εντάσεις, την αγάπη και τις δυναμικές που αναπτύσσονται στους κόλπους της. Αυτός είναι κι ο λόγος που ο κόσμος ταυτίζεται μαζί της.

Ο Τommy Shelby είναι ο πυρήνας και η ατμομηχανή της οικογένειας. Αυτός την καθοδηγεί και προσπαθεί να την πάει όλο και πιο μπροστά. Ως χαρακτήρας, αντιπροσωπεύει μια ωμή και συχνά μονοδιάστατη δύναμη, αλλά καταλαβαίνω ότι υπάρχουν άνθρωποι που ταυτίζονται μαζί του κι εμπνέονται απ’ αυτόν. Πολλοί φαν της σειράς θα ήθελαν να είναι ο Tommy Shelby.

Η τέταρτη σεζόν ξεκίνησε με έναν σοκαριστικό θάνατο (σ.σ, τα επεισόδια της 4ης σεζόν προβάλλονται κάθε Παρασκευή στις 23:00 από το Cosmote Cinema 4HD). Για μένα, όμως, η μεγαλύτερη απώλεια ως τώρα ήταν ο θάνατος της Γκρέις. Μου στοίχισε πολύ που την αφάνισα, αλλά δεν είχα άλλη επιλογή. Αν συνέχιζε να ζει εκείνη, η σειρά θα ήταν διαφορετική. Ο Τόμι θα ήταν διαφορετικός. Μπορεί να ήταν ευτυχισμένος, μπορεί επιτέλους να κατάφερνε να γίνει ένα κανονικό ανθρώπινο ον. Όταν του στέρησα την Γκρέις, του στέρησα κάθε πιθανότητα για μια κανονική ζωή. Νομίζω ότι αυτός ο θάνατος θα στοιχειώνει τη σειρά μέχρι το τέλος της. Επιπλέον, ήταν ενας πολύ καλογυρισμένος θάνατος.

Νομίζω ότι με ιντριγκάρουν οι εποχές στις οποίες οι άνθρωποι έζησαν σε συνθήκες καθημερινής, συστηματικής ή και ανεξέλεγκτης βίας. Το Λονδίνο του 19ου αιώνα, για παράδειγμα – εκεί διαδραματίζεται το Taboo (σ.σ. ο Steven Knight γράφει ήδη τη δεύτερη σεζόν). Μου αρέσει και η Αμερική του 1870, η Άγρια Δύση. Εξίσου επικίνδυνη εποχή, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα. Η εποχή των Peaky Blinders, η δεκαετία του ’20, εκτός από βία έχει και μεγάλη ελευθεριότητα. Πρόκειται, ίσως, για την πιο ηδονιστική περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας, ήταν κι αυτό μια συνέπεια του Α’ Παγκοσμίου.

Αυτό που σίγουρα με ενδιαφέρει σε σχέση με τη βία, είναι οι συνέπειές της. Δεν γίνεται να σκοτώνεις κάποιον και να τελειώνει το πράγμα εκεί. Ο φόνος έχει αίμα, πτώμα, μπλεξίματα, παράπλευρες απώλειες. Δεν γίνεται να μένεις στους πυροβολισμούς.

Οι πιο βίαιες συμμορίες είναι η Εκκλησία και το Κράτος. Αυτοί κάνουν το μεγαλύτερο κακό. Κι αυτοί νικάνε πάντα στο τέλος.

Το τέλος είναι κάτι που απασχολεί τον Steven Knight σε πολλά επίπεδα. Το τέλος της σειράς αυτής καθαυτής, το τέλος του κάθε ήρωά του ξεχωριστά, το τέλος της ιστορίας που αφηγείται. Στη σύντομη συζήτησή μας παραδέχεται ότι θα ήθελε ένα ενθαρρυντικό φινάλε, μια δικαίωση. Όχι για τον Tommy Shelby και τ’ αδέρφια του, αλλά γι’ αυτό που αντιπροσωπεύουν: την εργατική τάξη που παλεύει για την επιβίωση και την ανέλιξή της στην πιο αυστηρά οριοθετημένη ταξική κοινωνία του 20ου αιώνα.

O Steven Knight στην πρεμιέρα της ταινίας ‘Allied’ πριν από περίπου έναν χρόνο (Joel Ryan / Invision / AP).

Αντίθετα με ό,τι κάνει όλη η βρετανική μυθοπλασία ‘εποχής’, το Peaky Blinders αγνοεί την αριστοκρατία και τα βάσανα δωματίου και καταπιάνεται με την πλέμπα και τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής των μη προνομιούχων. Δεν είναι φοβερά υπερβολικό να σημειώσει κανείς ότι η οπτική του Steven Knight στο Peaky Blinders είναι σχεδόν Ντικενσιανή. Οι Blinders είναι working class, περιθωριακοι και ρομά. Και δεν θέλουν απλώς να πλουτίσουν ή να γίνουν η κυρίαρχη μαφία της πόλης ή της περιοχής τους. Θέλουν να αλλάξουν επίπεδο. Να γίνουν αποδεκτοί στα υψηλότερα κλιμάκια, να νιώσουν ισότιμοι της ελίτ. Αυτό ονειρεύεται ο Tommy Shelby. Η δική μας, ελληνική θυμοσοφία έχει ένα σκληρό και ξεκάθαρα ρατσιστικό γνωμικό για ανθρώπους σαν κι αυτόν: ‘Ο γύφτος βασιλιάς δεν γίνεται’. Ο Steven Knight δεν το έχει υπ’ όψιν του, αλλά ενθουσιάζεται στο άκουσμά του. 

Είναι τέλειο. Δεν το έχω ξανακούσει, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως ιδανική συνοπτική περιγραφή της σειράς. Αυτή είναι η ερώτηση που θέτει επανειλημμένα το Peaky Blinders, από το πρώτο επεισόδιο: Γίνεται να ξεπεράσεις τις καταβολές σου; Γίνεται να αφήσεις πίσω σου αυτό που συμβατικά σε ορίζει; Ειδικά στη Βρετανία, αυτό είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο.

Νομίζω, πάντως, ότι στο τέλος η απάντηση θα είναι ‘όχι’. Οι Σέλμπι δεν θα τα καταφέρουν. Θα μάθουν τα κόλπα και θα αντιγράψουν τους τρόπους της ελίτ, αλλά αυτό δεν αρκεί για να γίνεις αποδεκτός σε κάποιους κύκλους. Το γνωμικό σας θα αποδειχθεί αληθινό.

Εν τω μεταξύ, η σειρά θα τρέχει και – είτε το πιστεύετε είτε όχι – ένα από τα πιο βασικά μας προβλήματα αυτήν την εποχή είναι το πώς θα διαχειριστούμε την επιτυχία της. Από τον προηγούμενο ήδη κύκλο, πολλοί σημαντικοί πρωταγωνιστές μας έχουν χτυπήσει την πόρτα. Μεγάλοι σταρ, κυρίως Αμερικανοί. Αλλά δεν θέλουμε με τίποτα να μετατρέψουμε τη σειρά σε άσυλο για σελέμπριτι. Έχουμε ήδη τον Cillian Murphy, τον Tom Hardy, τον Adrien Brody. Από εδώ και πέρα πρέπει να είμαι πολύ επιλεκτικός.

Ο Cillian Murphy είναι ο τέλειος leading actor. Είναι πολύ καλός χαρακτήρας, είναι πολύ συνεπής επαγγελματίας και είναι απίστευτα προικισμένος ως ηθοποιός. Τι άλλο να ζητήσει κανείς από τον πρωταγωνιστή του;

Τον πέμπτο κύκλο θα τον γράψω όπως και τους προηγούμενους, όπως και όλα όσα έχω γράψει στο παρελθόν: χωρίς κάποια ιδιαίτερη ιεροτελεστία, με εξαίρεση το πρωινό ξύπνημα. Είμαι πρωινός τύπος, γράφω πάντα το πρωί. Μετά τις 15:30 δεν λειτουργώ.

Δεν βλέπω πολλές σειρές. Κάθε φορά λέω με πολύ ενθουσιασμό ότι θα ξεκινήσω κάποια από τις φοβερές παραγωγές που μου προτείνουν, αλλά όταν ανοίγω την τηλεόραση καταλήγω να βλέπω μπάλα.

INFO

> Ο 4ος κύκλος του Peaky Blinders προβάλλεται στο Cosmote Cinema 4HD κάθε Παρασκευή στις 23:00.

> O Steven Knight, ο δημιουργός και βασικός σεναριογράφος του Peaky Blinders, έχει υπογράψει στο παρελθόν ταινίες όπως το Dirty Pretty Things και το εκκεντρικό Locke με τον Tom Hardy, ενώ είναι και ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε το τηλεπαιχνίδι ‘Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος’ που προβλήθηκε επιτυχώς στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Αυτές τις μέρες γράφει τον 5ο κύκλο των Blinders και τη 2η σεζόν του Taboo, ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζει την επόμενη μεγάλη παραγωγή του BBC, την τηλεοπτική μεταφορά μιας σειράς ιστοριών του Καρόλου Ντίκενς.