Peter Sohn: Ο σκηνοθέτης του Elemental της Pixar αποκλειστικά στο OneMan

Αν είχατε την ευκαιρία να ακούσετε από κοντά τον Peter Sohn, τον σκηνοθέτη της νέας ταινίας της Pixar, δεν θα είχατε καμία αμφιβολία επ’αυτού.

Το Elemental (Στο Στοιχείο Τους, στις αίθουσες τώρα από την Feelgood Entertainment) είναι όπως και κάθε ταινία της Pixar, προϊόν μιας τρομερά συλλογικής δουλειάς. Κάθε τι κινηματογραφικό είναι, φυσικά. Αλλά ειδικά στην Pixar είναι γνωστό.

Όχι μόνο επειδή δουλεύουν τόσοι καλλιτέχνες στον σχεδιασμό του φιλμ, αλλά κι επειδή όλοι οι άνθρωποι του στούντιο τις βλέπουν και προσφέρουν κριτική και ιδέες, προκειμένουν να γίνουν καλύτερες.

Κι όμως. Τελικά, κάθε φιλμ διατηρεί κάτι πολύ βασικό από το DNA της βασικής δημιουργικής φωνής από πίσω του. Και κάπως έτσι φτάνουμε στο Elemental, μια γλυκύτατη, πολύχρωμη, αστεία, αισθηματική ιστορία με πλάσματα της φωτιάς και πλάσματα του νερού που βρίσκονται στην ίδια πόλη, μένουν σε απόσταση μεταξύ τους, όμως ένα αγόρι κι ένα κορίτσι θα προσπαθήσουν να σπάσουν αυτή την επιβολή των κοινωνικών κανόνων.

Τα πλάσματα της φωτιάς έχουν μεταναστεύσει στην Πόλη των Στοιχείων, όπου τα πάντα είναι εχθρικά απέναντί τους. Σε συνδυασμό με την αφοσίωση της κεντρικής ηρωίδας, Ember, στους γονείς της και στην οικογενειακή και πολιτιστική της παράδοση (που ίσως έρχεται κάποιες φορές σε κόντρα με αυτά που πραγματικά θέλει η ίδια), όλα αυτά δημιουργούν μια ιστορία εν τέλει πολύ προσωπική για τον σκηνοθέτη Peter Sohn.

Βρίσκεται στην Pixar πολλά χρόνια, και μάλιστα ο μικρός ήρωας της ταινίας Up, o Russell, είναι εν μέρεις βασισμένος σε αυτόν. Αφού δούλεψε σε ταινίες σαν το Ratatouille και το Finding Nemo, σκηνοθέτησε τελικά το πρώτο του φιλμ, The Good Dinosaur, που όμως παραδέχεται μιλώντας μαζί μας, κατάλαβε στην πορεία πως δεν ήταν προσωπικό για τον ίδιο.

Μιλά με τρομερό πάθος και ένταση για όλα όσα σημαίνουν πολλά για τον ίδιο σε προσωπικό επίπεδο– για τους γονείς του, τους οποίους έχασε τα τελευταία χρόνια, για το πόσο αγαπούσε να κλαίει μαζί με τη μητέρα του, για τα βιώματα-πληγές που θέλησε να βάλει μες στην ιστορία του Elemental. Και, τελικά, για την αξία του να προσπαθείς ξανά και ξανά να δημιουργείς κάτι που προέρχεται από βαθιά μέσα σου, ακόμα κι αν φοβάσαι (ή αν ξέρεις!) πως θα ποδοπατηθεί ξανά και ξανά.

Λίγο πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του Elemental στο φεστιβάλ Καννών, το OneMan κάθισε με τον σκηνοθέτη Peter Sohn για να μιλήσει μαζί του για την Pixar, για τη νέα ταινία του στούντιο, και για προσωπικά βιώματα μέσα σε μεγάλα χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ.

***

Ποια είναι η διαδρομή σου στην Pixar μέχρι να γίνεις σκηνοθέτης;

Άρχισα στο Finding Nemo ως sketch artist, απλά σχεδίαζα εξοπλισμό καταδύσεων και ενυδρεία. Αλλά ο σκηνοθέτης εκεί είδε κάτι που πρόσθετα μάλλον στο φιλμ και μου είπε «έλα στο τμήμα του story». Και πήγα. Δεν είχα κάνει ποτέ story. Πήγα, και όταν ετοίμασα μια ολόκληρη σεκάνς το έδειξα στον Andrew [σσ. Stanton, σκηνοθέτης της ταινίας] και μου είπε ότι είναι χάλια, έγινα σκουπίδι.

Θυμάμαι πόσο με είχε ισοπεδώσει αυτό, γιατί έβαλα την καρδιά μου σε αυτό και ένιωθα ότι μου την ποδοπατούσαν. Μετά εκεί είναι που παίρνεις μια απόφαση. Και λες, την επόμενη φορά που θα το κάνω, θα το κάνω ξανά με την καρδιά μου; Κι η απάντηση… είναι ναι. Κι ας στην πατήσουν. Πονάει… γαμημένα πολύ! Αλλά συνεχίζεις να το κάνεις για την τέχνη, για την αγάπη του σινεμά.

Αυτό είναι μια πολύ παρόμοια εμπειρία για όλους μας στην Pixar. Αυτό είναι το καύσιμο που μας οδηγεί, η αγάπη για το σινεμά. Το να δουλεύουμε στην Pixar δεν έχει να κάνει με τον τίτλο του καθενός, αλλά με το πώς θα βοηθήσει καθένας την ταινία να γίνει η καλύτερη που μπορεί.

Και κάθε ταινία, μπορεί να σε ποδοπατήσουν. Και θα το ξανακάνεις; Θα ξαναβάλεις όλη την καρδιά σου; Ναι, μπορεί. Συνεχίζεις να το κάνεις. Αυτό είναι το μάθημα που έχω πάρει από όλες τις ταινίες που έχω κάνει εκεί.

Οι θεματικές της ταινίας έχουν κοινωνικό σχολιασμό, αλλά δένουν και με τη δική σου προσωπική ιστορία. Έχει μετανάστευση, ρατσισμό, ακόμα και ταξικά ζητήματα. Πώς δένουν αυτές οι θεματικές με το πλαίσιο της κάθε εποχής; Αυτή τη στιγμή ας πούμε η Disney βρίσκεται σε κόντρα με τον κυβερνήτη της Φλόριντα.

Αυτή η ταινία πήρε 7 χρόνια να γίνει. Οπότε υπήρξαν πολλές περίοδοι στην χώρα μας σε αυτά τα χρόνια. Είχαμε τρεις Προέδρους. [γελάει] Όταν κάνεις κάτι κι αρχίσεις να κυνηγάς τέτοια πράγματα, θα χαθείς γρήγορα. Για μένα, η πρώτη ταινία που δούλεψα [σσ. The Good Dinosaur] δεν ήταν τόσο προσωπική, ή τουλάχιστον έμαθα εν τέλει πως δεν ήταν. Για το δεύτερο φιλμ μου έπρεπε να έχω μια πυξίδα, που να με βοηθούσε να λοκάρω σε κάτι και να μη χαθώ. Κι αυτό ήταν η ιδέα του πώς θα ευχαριστήσω τους γονείς μας.

Οι γονείς μου πέθαναν καθώς έφτιαχνα αυτή την ταινία. Κι έτσι αυτό έγινε μια φλόγα, το πρέπει να τιμήσω τους γονείς μου, πρέπει [σσ. με τραχιά, δυνατή φωνή] ΟΛΟΙ ΝΑ ΤΙΜΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΜΑΣ. Έγινε αυτό το πράγμα. Ήθελα να καταλάβω τι είχαν θυσιάσει. Κι όλες οι θεματικές που μπήκαν μέσα σχετίζονται με αυτή την εμπειρία.

Οι γονείς μου ήταν μετανάστες. Θυμάμαι ήμουν σε κάτι McDonald’s στη Νέα Υόρκη όταν κάποιος τους φώναξε «πηγαίντε πίσω στη χώρα σας», όλες οι θεματικές και τα ζητήματα προέρχονται από ένα προσωπικό μέρος και μια προσωπική εμπειρία. Κι ήταν μια πράξη που θα με βοηθούσε να καταλάβω τι μου είχαν δώσει. Τι θυσίες είχαν κάνει. Μιλάγαμε με όλο το συνεργείο για αυτό. Έγινε η πυξίδα μας.

Κι έχει ενδιαφέρον. Γιατί ο κόσμος γύρω μας συνεχώς άλλαζε οπότε βρίσκαμε στην πορεία διάφορες συνδέσεις με το φιλμ. Αλλά ήξερα ότι αν προσπαθούσαμε να ακολουθήσουμε κάτι άλλο, κάτι που συνέβαινε εδώ και τώρα στον έξω κόσμο, θα χανόμασταν. Και κάθε φορά που χανόμασταν, είχαμε την πυξίδα μας.

Τι σε δυσκόλεψε στην προσέγγιση των δύο χαρακτήρων;

Υπάρχει αυτό το είδος Pixar ταινίες που είναι σαν buddy comedy. Δύο χαρακτήρες που δεν τα πάνε καλά και βλέπουν κάτι ο ένας στον άλλον και συνδέονται. Η διαφορά για μένα ήταν το να καταλάβω ότι κι οι δύο έχουν μεγάλες τρύπες στη ζωή τους. Κάτι έχει δημιουργήσει μια τρύπα κι οι αυτοί οι χαρακτήρες έρχονται και τη γεμίζουν. Μέσα από αυτό χτίζεται η κατανόηση της σύνδεσής τους.

Για την Ember είναι το βάρος της οικογένειας, αλλά και το να μεγαλώνει σε μια πόλη που δεν φτιάχτηκε για πλάσματα σαν αυτήν. Ο Wade είναι ένας χαρακτήρας-καθρέφτης. Είναι εκεί για να δείξει στην Ember ποια είναι. Και για να γεμίσει το κενό της, μέσω ενσυναίσθησης. Είναι πολύ συναισθηματικός χαρακτήρας, με τεράστια συναισθηματική νοημοσύνη, κι είναι αυτό που λείπει από εκείνη για να κατανοήσει τα προβλήματά της.

Εσένα τι σε ελκύει που είναι διαφορετικό από εσένα;

Αγαπώ…. τα k-dramas! [γελάει] Κλαίω με αυτές τις σειρές όλη την ώρα! Είναι κάτι με το οποίο θυμάμαι να συνδέομαι με τη μητέρα μου. Δεν είχαμε πολλά κοινά, πολλά πράγματα να συνδεθούμε, αλλά μέσα από αυτά τα πράγματα έβρισκα ένα τρόπο να συνδέομαι. Αγαπώ να κλαίω μαζί της.

Τεχνολογικά ποια ήταν η καινοτομία εδώ;

Έχουμε σχεδιάσει παιχνίδια που είναι σκληρό πλαστικό, έχουμε κάνει αυτοκίνητα που είναι μέταλλο και δεν κινείται. Αλλά αυτοί οι χαρακτήρες κινούνται διαρκώς. Αν πατήσεις pause σε ένα καρέ μοιάζουν περίεργοι! Είναι οι πρώτοι χαρακτήρες που έχουμε κάνει ποτέ που μοιάζουν σωστά σχεδιασμένοι όταν είναι σε κίνηση. Και διαρκώς κινούνται.

Στον σχεδιασμό των χαρακτήρων, μας σόκαρε διαρκώς πόσο τρομακτικός έμοιαζε κάθε χαρακτήρας της φωτιάς. Ήταν κάτι σαν δαίμονας από το Lord of the Rings. Οπότε μεγάλος μέρος της τεχνολογίας ήταν ο αισθητικός έλεγχος της φωτιάς. Κάθε καρέ έχει φωτιά μέσα, που είναι δύσκολο. Γιατί δεν ήταν υπερηρωική φωτιά. Ήταν συναισθηματική. Ένιωθε θυμό, ή λύπη. Μπορούσαμε να το νιώσουμε κι εμείς αυτό; Μπορούμε να συνδέσουμε την ανθρωπιά σε ένα στοιχείο; Ήταν δύσκολο, γιατί δε θέλαμε ποτέ αυτοί οι χαρακτήρες να μοιάζουν σα να ήταν ένας άνθρωπος που έχει πάρει φωτιά.

Η πόλη πώς σχεδιάστηκε; Υπάρχει εκεί μια σειρά από κανόνες.

Στον σχεδιασμό της πόλης θέλαμε να φιλτράρουμε τα πάντα μέσα από τον φακό των χαρακτήρων. Έχεις φωτιά δίπλα σε καταρράκτες. Υπάρχουν παντού κανάλια. Δεν υπάρχει μέρος για να περπατήσουν οι φωτιές! Κι από εκεί αρχίσαμε να το χτίζουμε. Το πόσο αφιλόξενο θα ήταν για αυτούς. Και μετά προσθέσαμε τον αέρα, το έδαφος, κι όλα αυτά πώς θα έκαναν τις φωτιές να νιώσουν; Όλα ήταν μέσα από την οπτική τους.

Κι ύστερα απλά διασκεδάζαμε. Τι είναι καρέκλα για ένα άτομο της φωτιάς; Πώς θα μοιάζει; Πώς θα βολεύονται; Πώς θα κάθονται; Και σχεδιάζαμε τα πάντα αντίστοιχα με τις απαντήσεις. Αλλά προσπαθήσαμε εκτός από κάτι χαριτωμένο να συνθέτει τελικά και μια δική τους κουλτούρα. Που δεν αντιστοιχεί ένα προς ένα με κάτι υπαρκτό. Δεν είναι ας πούμε κορεάτικο– όχι, είναι φωτιά!

Μπορεί το brand της Pixar να φέρει τον κόσμο στο σινεμά παρόλο που το Elemental δεν είναι διασκευή κάποιου ήδη γνωστού πράγματος;

Ξέρω πως με το Disney+ οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να δουν τις ταινίες στο σπίτι αλλά νομίζω το να είσαι σινεμά με άλλο κόσμο και να γελάμε μαζί και να συνδεόμαστε μαζί τους, είναι κάτι που δεν αναπαράγεται. Γελάς, συγκινείσαι. Τα παιδιά μου δεν είχαν ποτέ αυτή την εμπειρία! Είναι νεαρά. Και πήγαμε σινεμά και γελάγανε… τους άρεσε που απλά γελάνε παρέα με άλλους. Τους έλεγα, έτσι ήταν τα πράγματα!!

Προσπαθώ να αναδημιουργήσω αυτό το συναίσθημα. Κι ό,τι κάνουμε στην Pixar είναι για τη μεγάλη οθόνη. Υπάρχει μια ακρίβεια στο σχεδιασμό και στην πραγματικότητα που σχεδιάζουμε και στη συναισθηματική σύνδεση στην οποία στοχεύουμε.

Και τώρα θα έρθει σε επαφή με μεγάλο κοινό αυτή η προσωπική για σένα ιστορία.

Ξέρεις, φοβάμαι να πω κάτι προσωπικό. Τρέμω! Δεν είναι κάτι εύκολο. Γιατί μπορεί να συντριβώ ξανά. Αλλά στην Pixar υπάρχει μια ασφάλεια από το στούντιο.

Κάτι στην ταινία που, για παράδειγμα, ήταν πολύ ευαίσθητο ζήτημα για μένα, ήταν όταν ένας χαρακτήρας από νερό λέει στις φωτιές «πηγαίντε πίσω στη χώρα σας». Κι είχε ίδια εμπειρία και μια animator που το πήγε στο δικό της βίωμα, που δεν ήταν ακριβώς η δική μου εμπειρία. Αυτό λοιπόν σημαίνει αυτός ο πλούτος βιωμάτων. Δεν ήταν «ξενοφοβία, τσεκ!» αυτό που κάναμε, ήταν ότι να, εγώ το ένιωσα αυτό, το βίωσα, και θα προσπαθήσω να το βάλω στην ταινία μου.

Αλλά όταν συνδέεις κάτι πολύ ευάλωτο μέσα σου με τη δημιουργία… είναι φοβερό όταν ένας καλλιτέχνης ανοίγει τον εαυτό του. Κι ως σκηνοθέτης, ακόμα σπουδαιότερη εμπειρία είναι το να κάτσω να δω το ταλέντο του άλλου να ξετιλύγεται, το να νιώσει ο άλλος άνετα ώστε να δείξει την αλήθεια του.

*Το Elemental (Στο Στοιχείο Τους) της Pixar κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Feelgood Entertainment. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο φεστιβάλ Καννών τον Μάιο του ΄23.