Ρωτήσαμε τον Έλληνα πρωταθλητή στο σκάκι γιατί δεν του άρεσε το Queen’s Gambit
- 2 ΔΕΚ 2020
Έτσι κι εμείς σκεφτήκαμε να απευθυνθούμε σε κάποιον -που είναι κορυφαίος στο είδος του- ώστε να γελάσει όσο γίνεται περισσότερο με την άγνοια και τις αφελείς ερωτήσεις μας. Αλλά και για να πάρουμε εγκυρότατες απαντήσεις.
Ο Γιάννης Παπαϊωάννου είναι Grandmaster, Πρωταθλητής Ελλάδας και πρώτη σκακιέρα στην Εθνική Ομάδα (αρχηγός). Δέχτηκε να μας μιλήσει και να μας εξηγήσει αν όντως υπάρχουν τέτοια παιδιά-θαύματα, τι σημείωναν τόση ώρα στα μπλοκάκια τους όσο έπαιζαν και γενικά τι πέτυχε και τι δεν πέτυχε η σειρά να αναπαραστήσει όπως είναι στην πραγματικότητα.
Εσύ έχεις συναντήσει ποτέ ένα τέτοιο παιδί-θαύμα; Έχεις παίξει εναντίον του;
Έχω συναντήσει κάποιες πολύ λίγες φορές τέτοια παιδιά θαύματα. Έχω βεβαίως παίξει με ορισμένα απ’ αυτά, όπως για παράδειγμα με τον τωρινό παγκόσμιο πρωταθλητή που ήταν πράγματι παιδί-θαύμα, τον Magnus Carlsen… Μάλιστα έφερα και ισοπαλία.
Πόσο σύνηθες είναι να βγαίνουν τέτοιοι παίκτες στο σκάκι;
Τέτοια ταλέντα βγαίνουν πάρα πολύ σπάνια, ένα ανάμεσα σε πολλές χιλιάδες… Ωστόσο, θα πρέπει να είναι σαφές ότι τα πρόσωπα της σειράς είναι δοσμένα μυθιστορηματικά. Οι ικανότητες που διαθέτει το κορίτσι-θαύμα, με ελάχιστη ως μηδενική σκακιστική εκπαίδευση να φτάσει να αντιμετωπίζει τους καλύτερους παίχτες στον κόσμο, είναι κάτι το οποίο ανήκει καθαρά στη σφαίρα τις φαντασίας.
Η σειρά δείχνει μια εικόνα ότι είστε ένα ελιτίστικο γκρουπ ανθρώπων, πολύ μακριά απ’ τα ενδιαφέροντα και τη ζωή των υπολοίπων. Πόσο κοντά στην αλήθεια είναι αυτό;
Δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Οι κορυφαίοι σκακιστές είναι και αυτοί κανονικοί άνθρωποι, με όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας σύγχρονος άνθρωπος… Ίσως και με μερικά επιπρόσθετα! Ωστόσο, εκ των πραγμάτων, το σκάκι κορυφής απαιτεί πολλές ώρες προπόνησης και αφοσίωσης, και έτσι συχνά δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος στην καθημερινότητα για πλήρη ενασχόληση με τα κοινά ζητήματα. Ίσως έτσι να δίνεται, εσφαλμένα, η αίσθηση πως ένας κορυφαίος σκακιστής είναι κάποιος ελιτιστής, απομονωμένος στη στοχαστική μοναξιά του!
Η σειρά δεν σου άρεσε. Μπορείς να μας εξηγήσεις γιατί;
Η σειρά αυτή είναι εντυπωσιακή ενδεχομένως, για κάποιον που δεν έχει γνωρίσει σε βάθος το παιχνίδι, και τη ζωή γύρω απ’ αυτό, αγώνες, τουρνουά, προπονήσεις, συναισθήματα κτλ. Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά απ’ ό, τι παρουσιάζονται, και οι ηθοποιοί της σειράς, με πρώτη πρώτη την εξαιρετική πρωταγωνίστρια, παρότι καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες, δεν καταφέρνουν να αποτυπώσουν την σκακιστική πραγματικότητα ρεαλιστικά στα ματιών κάποιων που γνωρίζουν. Παρόλα αυτά βεβαίως, η πλειοψηφία των ανθρώπων που την παρακολούθησαν δεν είναι σε θέση να το αντιληφθούν αυτό, αλλά ενδεχομένως θα λέγαμε ότι ο αυστηρός ρεαλισμός σε μια τηλεοπτική σειρά ή σε μια ταινία δεν είναι τελικά και το απόλυτο ζητούμενο.
Οι παρτίδες που έδειχναν στη σειρά ήταν “κανονικές”; Πόσο δηλαδή είχαν δουλέψει πάνω στην αληθοφάνεια, ώστε ένα έμπειρο μάτι να καταλαβαίνει ότι δεν κουνάνε τα πιόνια όπου να ‘ναι;
Οι παρτίδες που φαίνεται οι σκακιστές να παίζουν στη σειρά είναι σε κάποιες περιπτώσεις γνωστές παρτίδες καλών παιχτών που παίχτηκαν κατά το παρελθόν, έτσι οι κινήσεις τους είναι συχνά πολύ καλές και πολύ βαθιές, αντικειμενικά.
Εντόπισες κάποιο μεγάλο λάθος στη σειρά;
Η σειρά έχει αρκετά μεγάλα λάθη, όμως ας θυμίσουμε ότι ίσως η απόλυτα ρεαλιστική αποτύπωση της σκακιστικής πραγματικότητας να μην ήταν το ζητούμενο. Ή ίσως θα την καθιστούσε λιγότερο εντυπωσιακή και ενδιαφέρουσα για τους πολλούς. Πάντως, όπως σχεδόν πάντα συμβαίνει με όλες τις σειρές ή τις ταινίες που έχουν ως κέντρο τους το σκάκι, οι ηθοποιοί αποτυγχάνουν πλήρως στην, ομολογουμένως πολύ δύσκολη, τεχνική με την οποία οι έμπειροι παίχτες μετακινούν τα κομμάτια! Στα μάτια ενός πραγματικού σκακιστή, δεν παύει να είναι αστείος ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται τα κομμάτια και το χρονόμετρο οι -υποτιθέμενοι- κορυφαίοι σκακιστές του κόσμου.
Από όλα τα μέρη που έδειξε το Queen’s Gambit, το πιο ενθουσιώδες κοινό υπήρξε στη Σοβιετική Ένωση. Εσύ ανά τα ταξίδια σου στον κόσμο για να παίξεις, πού έχεις συναντήσει κάτι αντίστοιχο, σε ποια χώρα;
Στην εποχή μας, το σκάκι έχει βγει για τα καλά από την αφάνεια, και είναι πολύ διαδεδομένο παγκοσμίως. Παραδοσιακά, είναι ιδιαιτέρως διάσημο σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά αντίστοιχο ενδιαφέρον δείχνουν και άλλες χώρες όπως πχ όλα τα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη. Αλλά επίσης και οι χώρες ολόκληρης της αμερικανικής ηπείρου, αλλά και οι ασιατικές χώρες όπως πχ οι σκακιστικές υπερδυνάμεις Κίνα, Ινδία, Ιράν κτλ… Και στην Ελλάδα όμως τώρα πια είναι πολύ διαδεδομένο. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Κρήτη, είναι για παράδειγμα περιοχές όπου το σκάκι πραγματικά ανθεί και ευδοκιμεί με πολλούς και πολύ αξιόλογους παίχτες όλων των ηλικιών.
Χρειάζεται όντως την προηγούμενη ημέρα πριν από ένα παιχνίδι να την περάσεις συντηρητικά; Πχ την βλέπουμε την ηρωίδα να πίνει, να ξενυχτάει και την άλλη μέρα να χάνει… Έτσι είναι και στην πραγματικότητα ή υπερέβαλαν λίγο;
Κατά τη διάρκεια ενός τουρνουά, οι σοβαροί και φιλόδοξοι παίχτες οφείλουν να έχουν μια καθημερινότητα πολύ μετρημένη και χωρίς υπερβολές. Φυσικά, ακραίες καταστάσεις σαν αυτές που περιγράφει η σειρά, είναι τελείως “απαγορευτικές” για κάποιον που θέλει να κάνει πρωταθλητισμό ή έστω να γίνει σοβαρός σκακιστής.
Φοβάσαι μήπως εξαιτίας της δημοφιλίας της σειράς, μπλέξει με το παιχνίδι πολύς άσχετος κόσμος και αλλάξει κάπως η φυσιογνωμία του χώρου;
Όχι, δεν υπάρχει τέτοια φοβία, το αντίθετο θα έλεγα. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να πάρουν μια σκακιέρα και κομμάτια και να δείξουν τις δυνατότητες τους, να σχολιάσουν, να πουν τη γνώμη τους και να αναλύσουν, αλλά βέβαια, η βαρύτητα της γνώμης είναι συνάρτηση της γνώσης!
Αυτό το speedchess το κάνετε όντως για να διασκεδάσετε; Το παρουσιάσανε λίγο ως “τα σφηνάκια των σκακιστών”.
Αυτό λοιπόν το speed chess… ονομάζεται ‘blitz’, ή όταν έχει να κάνει με “εξαιρετικά” μειωμένο χρόνο, 1 λεπτό ο κάθε παίχτης για ολόκληρη την παρτίδα, ονομάζεται ‘Bullet’. Είναι πράγματι πολύ διαδεδομένο σε νεαρές ηλικίες και όχι μόνο, διά ζώσης ή διαδικτυακά, και είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος για τους σκακιστές για να διασκεδάσουν. Είναι, κατά τα άλλα, θέμα προσωπικής επιλογής το αν θα το πάρεις στην πλάκα και θα παίξεις ελεύθερα χωρίς να νοιάζεσαι πολύ για το αποτέλεσμα ή αν θα παθιαστείς και θα τα δώσεις όλα… οδηγώντας τον εαυτό σου στα ουράνια ή στα τάρταρα!
Εσείς όταν διακόπτεται ένας αγώνας για να συνεχιστεί την επόμενη μέρα, μαζεύεστε και συζητάτε τι να παίξει ο συναδελφος σας, αναλύετε το παιχνίδι κτλ, όπως έγινε στον τελικό του Queen’s Gambit ή στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει αυτό; Είναι όλοι πολύ ανταγωνιστικοί μεταξύ τους.
Αυτό που περιγράφει η σειρά ονομάζεται ‘διακοπή’. Η διακοπή, λοιπόν της παρτίδας, έχει καταργηθεί εδώ και πολλά πολλά χρόνια (περίπου τριάντα) αλλά εγώ που τις έχω προλάβει, μπορώ να πω ότι παρουσίαζαν εξαιρετικό ενδιαφέρον, παρόμοιο με αυτό που δείχνουν οι πρωταγωνιστές της σειράς. Ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια, τα προγράμματα σκακιστικής ανάλυσης έχουν μπει για τα καλά στη ζωή των σκακιστών. Πρόκειται για “ειδικές μηχανές” όπως τις λέμε κάποιες φορές, οι οποίες παίζουν ασύγκριτα καλύτερα από οποιονδήποτε άνθρωπο… Έτσι, με το που “εμφανίστηκαν” αυτές οι μηχανές και σταδιακά άρχισαν να βελτιώνονται “απίστευτα” και να μας ξεπερνούν, καταργήθηκαν και οι διακοπές, καθώς θα ήταν πολύ εύκολο να πας και να δεις τις προτάσεις της μηχανής, και απλώς να αναπαραστήσεις το τέλειο παίξιμο της την επόμενη μέρα.
Τι ήταν όλο αυτό με τις σημειώσεις που κρατούσαν όσο έπαιζαν; Δεν τους αποσπούσε την προσοχή; Το κάνετε όντως και γιατί;
Οι σκακιστές εκείνης της εποχής κρατούσαν σημειώσεις-στιγμιότυπα, θέσεις από κάποιες παρτίδες, θέσεις από βιβλία, ή ενδιαφέρουσες θέσεις που προέκυπταν καθώς ανέλυαν μια παρτίδα. Τώρα πια, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνιο, καθώς υπάρχουν τεράστιες βάσεις σκακιστικών δεδομένων, εύκολα προσβάσιμες σε όλους τους σκακιστές, οι οποίες σου παρέχουν αυτόματα αυτήν την πληροφορία, καθώς έχουν “αποθηκευμένες” εκατομμύρια “παρτίδες” και θέσεις.
Επιπρόσθετα, όπως όλοι γνωρίζουμε, εδώ και πολλά χρόνια είναι το internet που κάνει τη διαφορά και έτσι η πληροφορία, σκακιστική ή μη, ταξιδεύει σε άμεσο χρόνο και με μεγάλη ευκολία από τη μια γωνιά του πλανήτη στην άλλη. Οι ρομαντικοί μαχητές της σκακιέρας σε εκείνη τη σειρά, δεν είχαν αυτήν τη δυνατότητα… Ωστόσο, πολλοί σκακιστές, ανάμεσα τους και εγώ, προτιμούν κατά πολύ εκείνες τις μακρινές, αλλά πιο αγνές σκακιστικά εποχές.
Έχει και ο δικός σας χώρος εκκεντρικούς τύπους-ροκσταρς, όπως είναι ο Benny; Μπορείς να μας περιγράψεις κάποιον;
Στο σκακιστικό χώρο, είτε μιλάμε για Ελλάδα, πόσο μάλλον για παγκόσμια κλίμακα, είμαστε γεμάτοι από εκκεντρικούς τύπους σαν τον Benny της σειράς! Χαρακτήρες σαν αυτόν είναι πλέον ο κανόνας και όχι μια σπάνια εξαίρεση!
Στο μυαλό μου έρχονται αμέσως δεκάδες παραδείγματα, όπως για παράδειγμα ο Vasili Ivanchuk… Αυτή η τρομερή ιδιοφυΐα από την Ουκρανία, ένας απ’ τους καλύτερους παίχτες όλων των εποχών, ο οποίος είναι γνωστό ότι προχωράει στο δρόμο και δεν κοιτάει μπροστά του γιατί σκέφτεται κινήσεις. Την ώρα της παρτίδας δεν κοιτάει συνήθως τη σκακιέρα αλλά το ταβάνι, όπως η πρωταγωνίστρια της σειράς! Και έχει στον νου του τη σκακιέρα και αναλύει. Θα λέγαμε μάλιστα, ότι οι στιλιστικές απόψεις ή οι νέες τάσεις της μόδας, δεν φαίνεται να τον απασχολούν ιδιαίτερα. Αυτό που έχει σημασία είναι να βρεθεί η καλύτερη κίνηση.
Τέλος, υπάρχει κάτι που η σειρά να το “πέτυχε” πολύ καλά, να το έδειξε σχεδόν όπως είναι;
Αυτό που η σειρά αποτυπώνει σε καλό βαθμό είναι το απόλυτο πάθος και η αφοσίωση των σκακιστών, ισχυρών ή μη, στην αγαπημένη τους εξάρτηση… το σκάκι.
Τι παρασκήνιο οδήγησε στο Home Alone; Ποια stunts κοψοχόλιασαν τους συντελεστές και τι διάγνωση έκανε πραγματικός γιατρός στα τραύματα των ληστών; Ποια θεωρία για τους γονείς του Kevin θα σου αλλάξει για πάντα την ταινία; Το POP για τις Δύσκολες Ώρες γιορτάζει την επέτειο της ταινίας!